Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Anton van Levenhuk (nid. Antoni van Leeuwenhoek; 24 oktyabr 1632[…], Delft, Yeddi Birləşmiş Əyalət Respublikası – 26 avqust 1723[…], Delft, Yeddi Birləşmiş Əyalət Respublikası) — mikroskop konstruktoru, elmi mikroskopiyanın – mikrobiologiyanın əsasını qoymuş, öz mikroskopu vasitəsilə bir çox canlıların müxtəlif strukturlarını öyrənmiş holland təbiətşünası. 1680-ci ildən London Kral Cəmiyyətinin üzvü olmuşdur.
| Antoni van Levenhuk | |
|---|---|
| nid. Antoni van Leeuwenhoek | |
 Anton van Levenhuk | |
| Doğum tarixi | 24 oktyabr 1632[…] |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 26 avqust 1723[…](90 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Elm sahəsi | Mikrobiologiya |
| Tanınır | İbtidailərin, eritrositlərin və bakteriyaların mövcudluğunu ilk dəfə təsvir etmişdir. |
| Üzvlüyü |
|
 | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
Anton van Levenhuk 1632-ci ildə Niderlandın Delft şəhərində orta sinifə aid səbət ustası Filips Toniszonun (nid. Philips Thoniszoon) ailəsində anadan olmuşdur. Anton özünə evinin yaxınlığında yerləşən "Şir darvazası"nın nid. Leeuwenpoort adına "huk" (nid. hoek mənası künc, bucaq, tin deməkdir) hissəciyi əlavə etməklə soyadı götürmüşdür.
Anton 6 yaşında olarkən atası vəfat edir. Anası Marqaret van Berç nid. (Grietje van den Berch) onu Leyden ətrafındakı gimnaziyaya oxumağa göndərir. Əmisi ona riyaziyyat və fizikadan dərs vermişdir. 1648-ci ildə Anton mühasibatçılıq oxumaq məqsədi ilə Amsterdama gələrək oxumaq əvəzinə qalanteriya dükanında işə düzəlir. 1723-cü ildə vəfat edir. O, Delfin qədim kilsəsində dəfn edilmişdir.
Mikroskopun icadı və təkmilləşdirilməsi
1665-ci ildə dərc olunmuş Robert Hukun "Mikroqrafiya" (ing. Micrographia) əsərini oxuduqdan sonra, onda ətraf mühitin linza vasitəsilə öyrənilməsinə maraq yaranmış, italyan bioloq-həkimi Marçello Malpigi ilə birlikdə zooloji tədqiqatlarda mikroskopdan istifadə etməyə başlamışlar.
Cilalayıcı sənətinə yiyələnərək Levenhuk linzalar hazırlamağa başlayır. Həyatı boyu o, 300 dəfə böyüdücülük qabiliyyətinə malik 250 linza hazırlamışdır. Levenhuk öz hazırladığı linzaları metal eynəkliklərə quraşdıraraq dövrünün ən müasir mikroskopunu yaratmış və onun köməyi ilə bir sıra kəşflər etmişdir.
Kəşflər
Anton van Levenhuk nəzəri savada malik olmasa da böyük praktik təcrübəyə malik olmuşdur. Latın dilini bilməməsi ucbatından öz təcrübə və tədqiqatlarını elmi şəkildə təbliğ edə bilməmişdir. Buna görə də 1673-cü ilə kimi dünya onun işlərindən tam xəbərsiz olmuşdur. 1673-cü ilin aprel ayında London Kral Cəmiyyətinin üzvü Delftli Reyner De Graaf Levenhukun yaratmış olduğu mikroskop haqqında ilk məlumat vermişdir. Bu vaxtdan etibarən Levenhuk öz işlərini London Kral Cəmiyyətinə göndərmək imkanı əldə edir. O, Britaniya kraliçası Anna, rus çarı I Pyotr ilə görüşmək imkanı əldə edir.
Anton van Levenhuk həddən ziyadə səbrli və səliqəli müşahidə qabiliyyətinə malik olmuşdur. O, öz mikroskopu vasitəsilə insan tükündən tutmuş it spermasına kimi materialları; yağış damcısı və kiçik həşəratları; əzələ liflərini, dəri fraqmentlərini belə müşahidə etmişdir. Levenhuk bütün müşahidələrini ardıcıllıqla yazıya köçürmüş və onların səliqəli təsvirlərini çəkərək göstərmişdir. O, bu müşahidələrini məktub vasitəsilə London Kral Cəmiyyətinə və bir çox alimlərə göndərmişdir. 1673-cü ildə Levenhuk tam təhsilinin olmamağına və holland dilindən başqa heç bir dil (xüsusən də ingilis) bilməməsinə baxmayaraq inadkarlıqla London Kral Cəmiyyətinə öz tədqiqatları haqqında məktubla məlumatlar göndərmişdir. Lakin, onun bu tədqiqatlarına şübhə ilə yanaşıldığından Qrü Neemiyanın başçılığı altında bir qrup alim Delftə gələrək işlərlə yerində tanış olurlar. Nəhayət, Levenhuk 8 fevral 1680-cı ildə "London Kral Cəmiyyətinə" üzv və sonradan ""nın müxbir üzvü seçilmiş olur.
O, ilk olaraq spermatozoid (1677) və eritrositləri aşkar etmiş və onların təsvirini vermişdir. O, özü-özünə törəmə nəzəriyyəsini saysız sübutlarla inkar etmişdir. O, göstərmişdir ki, bitlər də digər həşəratlar kimi çoxalma qabiliyyətlidirlər. Levenhuk bəşər tarixində ilk konstruktiv kəşf sayılan bakteriyanı (1674) aşkar etmiş, sadə su damcısından bu kiçik canlıların böyük bir aləmini üzə çıxartmışdır. O, ilk dəfə olaraq üç bakteriya formasını: basill, kokk və spiraxetaları müəyyən etmişdir.
İşləri
İstinadlar
- Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
- Anthony van Leeuwenhoek // Anthony van Leeuwenhoek. 2009.
- Левенгук Антони ван // Большая советская энциклопедия (rus.): [в 30 т.]. / под ред. А. М. Прохоров 3-е изд. Москва: Советская энциклопедия, 1969.
Mənbələr
- M. Leewenhoeck and Regnerus de Graaf: A Specimen of Some Observations Made by a Microscope, Contrived by M. Leewenhoeck in Holland, Lately Communicated by Dr. Regnerus de Graaf. Phil. Trans. January 1, 1673 8:6037-6038; DOI:10.1098/rstl.1673.0017 (Tam mətni)
- Antony van Leewenhoeck: Observations, Communicated to the Publisher by Mr. Antony van Leewenhoeck, in a Dutch Letter of the 9th of Octob. 1676. Here English'd: concerning Little Animals by Him Observed in Rain-Well-Sea. and Snow Water; as Also in Water Wherein Pepper Had Lain Infused. Phil. Trans. 1677 12:821-831; DOI:10.1098/rstl.1677.0003 (Tam mətni)
- Mr. Leewenhoecks: Mr. Leewenhoecks Letter Written to the Publisher from Delff the 14th of May 1677, Concerning the Observations by him Made of the Carneous Fibres of a Muscle, and the Cortical and Medullar Part of the Brain; as Also of Moxa and Cotton. Phil. Trans. 1677 12:899-895; DOI:10.1098/rstl.1677.0027 (Tam mətni)
Xarici keçidlər
- Levenhuk haqqında məqalə
- Levenhuk və Vermeyer haqqında məqalə. Anna Yermişina. Anton van Levenhuk
- Levenhuk haqqında məqalə. Samin D. Canlının sirri
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Vikipediyada bu adli diger sexsler haqqinda da meqaleler var bax Antoni Anton van Levenhuk nid Antoni van Leeuwenhoek 24 oktyabr 1632 Delft Yeddi Birlesmis Eyalet Respublikasi 26 avqust 1723 Delft Yeddi Birlesmis Eyalet Respublikasi mikroskop konstruktoru elmi mikroskopiyanin mikrobiologiyanin esasini qoymus oz mikroskopu vasitesile bir cox canlilarin muxtelif strukturlarini oyrenmis holland tebietsunasi 1680 ci ilden London Kral Cemiyyetinin uzvu olmusdur Antoni van Levenhuknid Antoni van LeeuwenhoekAnton van LevenhukDogum tarixi 24 oktyabr 1632 1632 10 24 Dogum yeri Delft Yeddi Birlesmis Eyalet RespublikasiVefat tarixi 26 avqust 1723 1723 08 26 90 yasinda Vefat yeri Delft Yeddi Birlesmis Eyalet RespublikasiElm sahesi MikrobiologiyaTaninir Ibtidailerin eritrositlerin ve bakteriyalarin movcudlugunu ilk defe tesvir etmisdir Uzvluyu London Kral Cemiyyeti 1680 Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiLevenhuk mikroskopu Anton van Levenhuk 1632 ci ilde Niderlandin Delft seherinde orta sinife aid sebet ustasi Filips Toniszonun nid Philips Thoniszoon ailesinde anadan olmusdur Anton ozune evinin yaxinliginda yerlesen Sir darvazasi nin nid Leeuwenpoort adina huk nid hoek menasi kunc bucaq tin demekdir hisseciyi elave etmekle soyadi goturmusdur Anton 6 yasinda olarken atasi vefat edir Anasi Marqaret van Berc nid Grietje van den Berch onu Leyden etrafindaki gimnaziyaya oxumaga gonderir Emisi ona riyaziyyat ve fizikadan ders vermisdir 1648 ci ilde Anton muhasibatciliq oxumaq meqsedi ile Amsterdama gelerek oxumaq evezine qalanteriya dukaninda ise duzelir 1723 cu ilde vefat edir O Delfin qedim kilsesinde defn edilmisdir Mikroskopun icadi ve tekmillesdirilmesi1665 ci ilde derc olunmus Robert Hukun Mikroqrafiya ing Micrographia eserini oxuduqdan sonra onda etraf muhitin linza vasitesile oyrenilmesine maraq yaranmis italyan bioloq hekimi Marcello Malpigi ile birlikde zooloji tedqiqatlarda mikroskopdan istifade etmeye baslamislar Cilalayici senetine yiyelenerek Levenhuk linzalar hazirlamaga baslayir Heyati boyu o 300 defe boyuduculuk qabiliyyetine malik 250 linza hazirlamisdir Levenhuk oz hazirladigi linzalari metal eynekliklere qurasdiraraq dovrunun en muasir mikroskopunu yaratmis ve onun komeyi ile bir sira kesfler etmisdir KesflerGoyrus agacinin mikroskopik qurlusu Anton van Levenhuk nezeri savada malik olmasa da boyuk praktik tecrubeye malik olmusdur Latin dilini bilmemesi ucbatindan oz tecrube ve tedqiqatlarini elmi sekilde teblig ede bilmemisdir Buna gore de 1673 cu ile kimi dunya onun islerinden tam xebersiz olmusdur 1673 cu ilin aprel ayinda London Kral Cemiyyetinin uzvu Delftli Reyner De Graaf Levenhukun yaratmis oldugu mikroskop haqqinda ilk melumat vermisdir Bu vaxtdan etibaren Levenhuk oz islerini London Kral Cemiyyetine gondermek imkani elde edir O Britaniya kralicasi Anna rus cari I Pyotr ile gorusmek imkani elde edir Anton van Levenhuk hedden ziyade sebrli ve seliqeli musahide qabiliyyetine malik olmusdur O oz mikroskopu vasitesile insan tukunden tutmus it spermasina kimi materiallari yagis damcisi ve kicik heseratlari ezele liflerini deri fraqmentlerini bele musahide etmisdir Levenhuk butun musahidelerini ardicilliqla yaziya kocurmus ve onlarin seliqeli tesvirlerini cekerek gostermisdir O bu musahidelerini mektub vasitesile London Kral Cemiyyetine ve bir cox alimlere gondermisdir 1673 cu ilde Levenhuk tam tehsilinin olmamagina ve holland dilinden basqa hec bir dil xususen de ingilis bilmemesine baxmayaraq inadkarliqla London Kral Cemiyyetine oz tedqiqatlari haqqinda mektubla melumatlar gondermisdir Lakin onun bu tedqiqatlarina subhe ile yanasildigindan Qru Neemiyanin basciligi altinda bir qrup alim Delfte gelerek islerle yerinde tanis olurlar Nehayet Levenhuk 8 fevral 1680 ci ilde London Kral Cemiyyetine uzv ve sonradan nin muxbir uzvu secilmis olur O ilk olaraq spermatozoid 1677 ve eritrositleri askar etmis ve onlarin tesvirini vermisdir O ozu ozune toreme nezeriyyesini saysiz subutlarla inkar etmisdir O gostermisdir ki bitler de diger heseratlar kimi coxalma qabiliyyetlidirler Levenhuk beser tarixinde ilk konstruktiv kesf sayilan bakteriyani 1674 askar etmis sade su damcisindan bu kicik canlilarin boyuk bir alemini uze cixartmisdir O ilk defe olaraq uc bakteriya formasini basill kokk ve spiraxetalari mueyyen etmisdir Islerinid Sendbrieven ontleedingen en ontkellingen etc 1685 1718 lat Opera omnia s arcana naturae 1722 IstinadlarBibliotheque nationale de France BnF identifikatoru fr aciq melumat platformasi 2011 Anthony van Leeuwenhoek Anthony van Leeuwenhoek 2009 Levenguk Antoni van Bolshaya sovetskaya enciklopediya rus v 30 t pod red A M Prohorov 3 e izd Moskva Sovetskaya enciklopediya 1969 MenbelerM Leewenhoeck and Regnerus de Graaf A Specimen of Some Observations Made by a Microscope Contrived by M Leewenhoeck in Holland Lately Communicated by Dr Regnerus de Graaf Phil Trans January 1 1673 8 6037 6038 DOI 10 1098 rstl 1673 0017 Tam metni Antony van Leewenhoeck Observations Communicated to the Publisher by Mr Antony van Leewenhoeck in a Dutch Letter of the 9th of Octob 1676 Here English d concerning Little Animals by Him Observed in Rain Well Sea and Snow Water as Also in Water Wherein Pepper Had Lain Infused Phil Trans 1677 12 821 831 DOI 10 1098 rstl 1677 0003 Tam metni Mr Leewenhoecks Mr Leewenhoecks Letter Written to the Publisher from Delff the 14th of May 1677 Concerning the Observations by him Made of the Carneous Fibres of a Muscle and the Cortical and Medullar Part of the Brain as Also of Moxa and Cotton Phil Trans 1677 12 899 895 DOI 10 1098 rstl 1677 0027 Tam metni Xarici kecidlerLevenhuk haqqinda meqale Levenhuk ve Vermeyer haqqinda meqale Anna Yermisina Anton van Levenhuk Levenhuk haqqinda meqale Samin D Canlinin sirri