Anatoli Vasilyeviç Lapidevski — (23 mart 1908 – 29 aprel 1983, Moskva) — Sovet pilotu, aviasiya general-mayoru (1946), ilk Sovet İttifaqı Qəhrəmanı (1934).
Anatoli Vasilyeviç Lapidevski | |
---|---|
Şəxsi məlumatlar | |
Doğum tarixi | |
Vəfat tarixi | (75 yaşında) |
Vəfat yeri | Moskva, SSRİ |
Dəfn yeri | |
Vətəndaşlığı | |
Hərbi fəaliyyəti | |
Mənsubiyyəti | SSRİ |
Qoşun növü | Hərbi hava qüvvələri |
Xidmət illəri | 1926—1933, 1935—1961 |
Rütbəsi | Aviasiya general-mayoru |
Döyüşlər | |
Təltifləri | |
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar |
Tərcümeyi-halı
10 (23) mart 1908-ci ildə Stavropol quberniyasının (indiki Krasnodar bölgəsi) Belaya Qlina kəndində keşiş ailəsində anadan olmuşdur. Ailə Tula quberniyasının ruhanilər sülaləsindən idi. Uşaqlığı Staroşerbinovsk kəndində və Kuban bölgəsinin Yeysk şəhərində keçirmişdir. O, dəmirçi yanında köməkçi, çilingər yanında tələbə, biçin maşını ustası, yağ dəyirmanında sürücü köməkçisi işləmişdir.
1926-cı ildən Qırmızı Orduda xidmətə başlamışdır. 1927-ci ildə Leninqrad Hərbi Hava Qüvvələrinin Hərbi-Nəzəri Məktəbini, 1928-ci ildə — Sevastopol Dəniz Pilotları Məktəbini bitirib. Baltik donanmasının hava qüvvələrinin döyüş vahidində, daha sonra Yeysk dəniz pilotları məktəbində təlimatçı-pilot kimi xidmət etmişdir. 1933-cü ildən — ehtiyatdadır. Mülki Hava Donanmasının uzaq şərq şöbəsində pilot vəzifəsində çalışmışdır.
1934-cü ildə A. V. Lyapidevski Çelyuskinlilərin xilas edilməsində iştirak etdi. Çovğunda və pis hava şəraitində 29 axtarış uçuşu etdi, 5 mart 1934-cü il tarixindən əvvəl onların düşərgəsini taparaq buz örtüyünə endi və 10-u qadın və ikisi uşağı olmaqla 12 nəfəri xilas etmişdir.
Çelyuskinlilərin qurtarılmasında göstərilən şücaət və qəhrəmanlığa görə Anatoli Vasilyeviç Lapidevski 20 aprel 1934-cü ildə Sovet İttifaqı Qəhrəmanı adına layiq görülmüş və Lenin ordeni ilə təltif edilmişdir (No 515). 4 noyabr 1939-cu ildə "Qızıl Ulduz" medallarının təqdimatında 1 nömrəli medalla təltif edilmişdir.
1935-ci ildən yenə ordu sıralarına yazılmışdır. 1939-cu ildə N. Y. Jukovski Hava Qüvvələri Akademiyasının mühəndislik fakültəsini bitirmişdir. 1939-cu ildən — Aviasiya sənayesi xalq komissarlığı baş müfəttişliyinin rəis müavini, 156 saylı Aviasiya Zavodunun direktoru (Moskva, 1941-ci ilin oktyabrından — Omsk şəh.) olmuşdur.
Böyük Vətən Müharibəsi iştirakçısı olmuşdur: 1942-ci ilin mayından sentyabrına qədər — Hərbi Hava Qüvvələri Elmi-Tədqiqat İnstitutunun 4-cü şöbəsinin müdiri, 1942-ci ilin sentyabrından 1943-cü ilin sentyabrınadək — 19-cu Hərbi Hava Qüvvələri komandirinin müavini, 7-ci hava ordusunun səhra təmirinin rəhbəri (Karel cəbhəsi) olmuşdur.
1943-cü ildən — yenidən bir aviasiya zavodunun direktoru, müharibə bitdikdən sonra SSRİ Dövlət Nəzarətinin baş nəzarətçisi, Aviasiya Sənayesi nazirinin müavini vəzifələrində çalışmışdır. 1949–1954-cü illərdə — Aviasiya Sənayesi Nazirliyi 25 nömrəli zavodun direktoru vəzifəsini tutmuşdur. 1954-cü ilin mayında zavod Orta Maşınqayırma Nazirliyinə verildi. 1954-cü ildən 1961-ci ilə qədər — Konstruktor Bürosu-25 rəhbərinin birinci müavini və 25 saylı Orta Maşınqayırma Nazirliyi Təcrübə Zavodunun direktoru (indiki N. L. Duxov adına Ümumrusiya Elmi-Tədqiqat Avtomatika İnstitutu) olmuşdur. 1962–1983-cü illərdə. A. İ. Mikoyan ad. Eksperimental Konstruktor Bürosunun aparıcı konstruktoru, baş mühəndis müavini vəzifələrində işləmişdir. 1961-ci ildən bəri Aviasiya general-mayoru A. V. Lapidevski ehtiyatdadır.
29 aprel 1983-cü ildə V. S. Molokovun dəfn mərasimində soyuqdəymə səbəbindən vəfat etmişdir. Moskvada, Novodeviçye qəbiristanlığında dəfn edilmişdir.
Mükafatları
- 1 Nömrəli
- 3 № 515, № 253642, № 259557.
- № 256655.
- Birinci dərəcəli
- İkinci dərəcəli
- № 347628.
- 3 № 253642, № 259557, № 925115.
- Medallar
Rəvayət
Rəvayətə görə, İosif Stalin, qonaqlıqların birində Lapidevskiyə şərab içməyi təklif edir. O, pilota bir qədəh uzadır, özü isə şüşənin boynundan içir. Bundan sonra öndər özü ilahiyyat seminariyasını bitirdiyindən, ona mənşəyindən utanmamağı məsləhət görür.
Xatirəsi
- 1935-ci ildə Lapidevskinin qəhrəmanlığına həsr olunmuş SSRİ-nin poçt markası buraxıldı.
- Rusiyanın və Ukraynanın bir çox şəhərindəki küçələrə Lapidevskinin adı verilib.
- A. V. Lapidevskinin abidəsi 1990-cı ildə Belaya Qlina kəndindəki Komsomolun 30 illiyi parkında ucaldılmışdır (bu park indi "Sovet İttifaqının İlk Qəhrəmanı A. V. Lapidevskinin adını daşıyan park" adlanır).
- A. V. Lapidevskinin oxuduğu məktəbin binasında xatirə lövhəsi, məktəbin həyətində isə bir abidə ucaldılmışdır.
- Omsk Mülki Aviasiya Texniki Kolleci A. V. Lapidevskinin adını daşıyır.
- Krasnodar diyarının Staroşerbinovsk kəndinin 1 nömrəli orta məktəbi A. V. Lapidevskinin adını daşıyır. Məktəbin həyətinə əfsanəvi pilotun büstü qoyulmuşdur.
- Məzunu olduğu Yeysk şəhərinin 2 nömrəli orta məktəbinə A. V. Lapidevskinin adı verilmişdir.
- Çeboksarı Aviasiya və İdman Klubu DOSAAF A. V. Lapidevskinin adını daşıyır.
- Belaya Qlina kəndindəki 12 nömrəli orta məktəb A. V. Lapidevskinin adını daşıyır (anadan olanda valideynlərinin evi idi).
- Paroxod Anatoliy Lyapidevskinin adını daşıyır.
- Rusiya FHN-in İL-76 təyyarəsi Anatoli Lapidevskinin adını daşıyır.
- N. L. Duxov ad. Ümumrusiya Elmi-Tədqiqat Avtomatika İnstitutunda heykəltaraş Aleksandr Nozdrinin (2017) əsəri olan xatirə lövhəsi vardır.
- 2020-ci ildə Krasnodar diyarının, Tixoretski rayonunun, Yugo-Severnaya kəndində 39 saylı məktəbə Lapidevskinin adı verilmişdir.
Filateliyada
- Rusiyanın poçt zərfi: İlk Sovet İttifaqı qəhrəmanları: A.V. Lapidevski, S.А. Levanevski, M.V. Vodopyanov, V.S. Molokov, İ.V. Doronin, М. Т. Slepnyov, N.P. Каmаnin.
-
- Rusiyanın poçt zərfi.
Kinoda
- Gennadi Çernyayev ("Çelyuskinlilər", 1984)
- Aleksandr Kuznetsov ("Zəmanəsinin ulduzu", 2005)
İstinadlar
- Anatoly Vasilyevich Lyapidevsky // TracesOfWar.
- "Зачем прятали Ляпидевского". 2019-01-11 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-05-07.
Ədəbiyyat
- Слепнёв М. Первые Герои Советского Союза. — М.: Изд-во , 1955. — 64 с. — (В б-ку школьнику).
- Анатолий Ляпидевский — М.: Патриот, 2008. — 259 стр., илл.
- Атомное оружие России. Биографическая энциклопедия — М.: Издательский дом "Столичная энциклопедия", 2012. — 804 стр.
- Оборонно-промышленный комплекс России. Государственные деятели. Руководители предприятий. Учёные. Конструкторы. — М.: Издательский дом "Столичная энциклопедия", 2014. — 448 стр.
- Пронякин К. А. Челюскинская эпопея: сб. очерков, посвященных 85-летию спасения челюскинской экспедиции. — Магадан: Охотник, 2018. — 64 с. (Музейный центр "Наследие Чукотки").
- Пронякин К. А. Первые летчики на Дальнем Востоке России: влетевшие в историю (справочник. 196 биографий). К 80-летию Хабаровского края, к 95-летию Гражданского Воздушного флота России и к 100-летию Восточного военного округа. Приветствия: Героя России Г. В. Жидко, С. И. Авакянца, С. И. Фургала, А. С. Николаева; предисл. Т. В. Барановой; послесл.: А. М. Будника, В. М. Куканова. — Хабаровск: ООО "МедиаМост"; РГО, 2019. — 160 с., ил. (Серия: История развития авиации на Дальнем Востоке), стр. 69–70.
Xarici keçidlər
- Биография А. В. Ляпидевского в энциклопедии "Уголок неба".
- Биография Ляпидевского А. В. [ölü keçid]
- Фото А. В. Ляпидевского.
- "Мир наград. Сайт российских коллекционеров". «Мир наград». İstifadə tarixi: 2009-03-13.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Anatoli Vasilyevic Lapidevski 23 mart 1908 29 aprel 1983 Moskva Sovet pilotu aviasiya general mayoru 1946 ilk Sovet Ittifaqi Qehremani 1934 Anatoli Vasilyevic LapidevskiSexsi melumatlarDogum tarixi 23 mart 1908Vefat tarixi 29 aprel 1983 75 yasinda Vefat yeri Moskva SSRIDefn yeri Novodevicye qebiristanligiVetendasligi Rusiya imperiyasi SSRIHerbi fealiyyetiMensubiyyeti SSRIQosun novu Herbi hava quvveleriXidmet illeri 1926 1933 1935 1961Rutbesi Aviasiya general mayoruDoyusler Boyuk Veten muharibesiTeltifleri Vikianbarda elaqeli mediafayllarTercumeyi hali10 23 mart 1908 ci ilde Stavropol quberniyasinin indiki Krasnodar bolgesi Belaya Qlina kendinde kesis ailesinde anadan olmusdur Aile Tula quberniyasinin ruhaniler sulalesinden idi Usaqligi Staroserbinovsk kendinde ve Kuban bolgesinin Yeysk seherinde kecirmisdir O demirci yaninda komekci cilinger yaninda telebe bicin masini ustasi yag deyirmaninda surucu komekcisi islemisdir 1926 ci ilden Qirmizi Orduda xidmete baslamisdir 1927 ci ilde Leninqrad Herbi Hava Quvvelerinin Herbi Nezeri Mektebini 1928 ci ilde Sevastopol Deniz Pilotlari Mektebini bitirib Qirmizi Bayraq Ordenli Baltik donanmasinin hava quvvelerinin doyus vahidinde daha sonra Yeysk deniz pilotlari mektebinde telimatci pilot kimi xidmet etmisdir 1933 cu ilden ehtiyatdadir Mulki Hava Donanmasinin uzaq serq sobesinde pilot vezifesinde calismisdir 1934 cu ilde A V Lyapidevski Celyuskinlilerin xilas edilmesinde istirak etdi Covgunda ve pis hava seraitinde 29 axtaris ucusu etdi 5 mart 1934 cu il tarixinden evvel onlarin dusergesini taparaq buz ortuyune endi ve 10 u qadin ve ikisi usagi olmaqla 12 neferi xilas etmisdir Celyuskinlilerin qurtarilmasinda gosterilen sucaet ve qehremanliga gore Anatoli Vasilyevic Lapidevski 20 aprel 1934 cu ilde Sovet Ittifaqi Qehremani adina layiq gorulmus ve Lenin ordeni ile teltif edilmisdir No 515 4 noyabr 1939 cu ilde Qizil Ulduz medallarinin teqdimatinda 1 nomreli medalla teltif edilmisdir 1935 ci ilden yene ordu siralarina yazilmisdir 1939 cu ilde N Y Jukovski Hava Quvveleri Akademiyasinin muhendislik fakultesini bitirmisdir 1939 cu ilden Aviasiya senayesi xalq komissarligi bas mufettisliyinin reis muavini 156 sayli Aviasiya Zavodunun direktoru Moskva 1941 ci ilin oktyabrindan Omsk seh olmusdur Boyuk Veten Muharibesi istirakcisi olmusdur 1942 ci ilin mayindan sentyabrina qeder Herbi Hava Quvveleri Elmi Tedqiqat Institutunun 4 cu sobesinin mudiri 1942 ci ilin sentyabrindan 1943 cu ilin sentyabrinadek 19 cu Herbi Hava Quvveleri komandirinin muavini 7 ci hava ordusunun sehra temirinin rehberi Karel cebhesi olmusdur 1943 cu ilden yeniden bir aviasiya zavodunun direktoru muharibe bitdikden sonra SSRI Dovlet Nezaretinin bas nezaretcisi Aviasiya Senayesi nazirinin muavini vezifelerinde calismisdir 1949 1954 cu illerde Aviasiya Senayesi Nazirliyi 25 nomreli zavodun direktoru vezifesini tutmusdur 1954 cu ilin mayinda zavod Orta Masinqayirma Nazirliyine verildi 1954 cu ilden 1961 ci ile qeder Konstruktor Burosu 25 rehberinin birinci muavini ve 25 sayli Orta Masinqayirma Nazirliyi Tecrube Zavodunun direktoru indiki N L Duxov adina Umumrusiya Elmi Tedqiqat Avtomatika Institutu olmusdur 1962 1983 cu illerde A I Mikoyan ad Eksperimental Konstruktor Burosunun aparici konstruktoru bas muhendis muavini vezifelerinde islemisdir 1961 ci ilden beri Aviasiya general mayoru A V Lapidevski ehtiyatdadir 29 aprel 1983 cu ilde V S Molokovun defn merasiminde soyuqdeyme sebebinden vefat etmisdir Moskvada Novodevicye qebiristanliginda defn edilmisdir Mukafatlari1 Nomreli Qizil Ulduz medali 3 Lenin ordeni 515 253642 259557 Oktyabr inqilabi ordeni Qirmizi Bayraq ordeni 256655 Birinci dereceli Veten muharibesi ordeni Ikinci dereceli Veten muharibesi ordeni Qirmizi emek bayragi ordeni 347628 3 Qirmizi Ulduz ordeni 253642 259557 925115 Seref nisani ordeni MedallarRevayetRevayete gore Iosif Stalin qonaqliqlarin birinde Lapidevskiye serab icmeyi teklif edir O pilota bir qedeh uzadir ozu ise susenin boynundan icir Bundan sonra onder ozu ilahiyyat seminariyasini bitirdiyinden ona menseyinden utanmamagi meslehet gorur Xatiresi1935 ci ilde Lapidevskinin qehremanligina hesr olunmus SSRI nin poct markasi buraxildi Rusiyanin ve Ukraynanin bir cox seherindeki kucelere Lapidevskinin adi verilib A V Lapidevskinin abidesi 1990 ci ilde Belaya Qlina kendindeki Komsomolun 30 illiyi parkinda ucaldilmisdir bu park indi Sovet Ittifaqinin Ilk Qehremani A V Lapidevskinin adini dasiyan park adlanir A V Lapidevskinin oxudugu mektebin binasinda xatire lovhesi mektebin heyetinde ise bir abide ucaldilmisdir Omsk Mulki Aviasiya Texniki Kolleci A V Lapidevskinin adini dasiyir Krasnodar diyarinin Staroserbinovsk kendinin 1 nomreli orta mektebi A V Lapidevskinin adini dasiyir Mektebin heyetine efsanevi pilotun bustu qoyulmusdur Mezunu oldugu Yeysk seherinin 2 nomreli orta mektebine A V Lapidevskinin adi verilmisdir Ceboksari Aviasiya ve Idman Klubu DOSAAF A V Lapidevskinin adini dasiyir Belaya Qlina kendindeki 12 nomreli orta mekteb A V Lapidevskinin adini dasiyir anadan olanda valideynlerinin evi idi Paroxod Anatoliy Lyapidevskinin adini dasiyir Rusiya FHN in IL 76 teyyaresi Anatoli Lapidevskinin adini dasiyir N L Duxov ad Umumrusiya Elmi Tedqiqat Avtomatika Institutunda heykeltaras Aleksandr Nozdrinin 2017 eseri olan xatire lovhesi vardir 2020 ci ilde Krasnodar diyarinin Tixoretski rayonunun Yugo Severnaya kendinde 39 sayli mektebe Lapidevskinin adi verilmisdir FilateliyadaPoct zerfleri ve markalari Rusiyanin poct zerfi Ilk Sovet Ittifaqi qehremanlari A V Lapidevski S A Levanevski M V Vodopyanov V S Molokov I V Doronin M T Slepnyov N P Kamanin SSRI poct markasi Rusiyanin poct zerfi KinodaGennadi Cernyayev Celyuskinliler 1984 Aleksandr Kuznetsov Zemanesinin ulduzu 2005 IstinadlarAnatoly Vasilyevich Lyapidevsky TracesOfWar Zachem pryatali Lyapidevskogo 2019 01 11 tarixinde Istifade tarixi 2021 05 07 EdebiyyatSlepnyov M Pervye Geroi Sovetskogo Soyuza M Izd vo 1955 64 s V b ku shkolniku Anatolij Lyapidevskij M Patriot 2008 259 str ill Atomnoe oruzhie Rossii Biograficheskaya enciklopediya M Izdatelskij dom Stolichnaya enciklopediya 2012 804 str Oboronno promyshlennyj kompleks Rossii Gosudarstvennye deyateli Rukovoditeli predpriyatij Uchyonye Konstruktory M Izdatelskij dom Stolichnaya enciklopediya 2014 448 str Pronyakin K A Chelyuskinskaya epopeya sb ocherkov posvyashennyh 85 letiyu spaseniya chelyuskinskoj ekspedicii Magadan Ohotnik 2018 64 s Muzejnyj centr Nasledie Chukotki Pronyakin K A Pervye letchiki na Dalnem Vostoke Rossii vletevshie v istoriyu spravochnik 196 biografij K 80 letiyu Habarovskogo kraya k 95 letiyu Grazhdanskogo Vozdushnogo flota Rossii i k 100 letiyu Vostochnogo voennogo okruga Privetstviya Geroya Rossii G V Zhidko S I Avakyanca S I Furgala A S Nikolaeva predisl T V Baranovoj poslesl A M Budnika V M Kukanova Habarovsk OOO MediaMost RGO 2019 160 s il Seriya Istoriya razvitiya aviacii na Dalnem Vostoke str 69 70 Xarici kecidlerBiografiya A V Lyapidevskogo v enciklopedii Ugolok neba Biografiya Lyapidevskogo A V olu kecid Foto A V Lyapidevskogo Mir nagrad Sajt rossijskih kollekcionerov Mir nagrad Istifade tarixi 2009 03 13