Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Prokofi Caparidze və ya Alyoşa Caparidze (gürc. პროკოფი აპრასიონის ძე ჯაფარიძე; 3 (15) yanvar 1880 – 20 sentyabr 1918, Krasnovodsk) — dövlət xadimi, 26 Bakı komissarından biri.
| Prokofi Caparidze | |
|---|---|
| gürc. პროკოფი აპრასიონის ძე ჯაფარიძე | |
 | |
| 18 iyun 1918 – 31 iyul 1918 | |
| Əvvəlki | İvan Tsibulski |
| Sonrakı | vəzifə ləğv edildi |
| 25 aprel 1918 – 31 iyul 1918 | |
| Əvvəlki | vəzifə təsis edildi |
| Sonrakı | vəzifə ləğv edildi |
| 13 yanvar 1918 – 31 iyul 1918 | |
| Əvvəlki | Stepan Şaumyan |
| Sonrakı | vəzifə ləğv edildi |
| 1 yanvar 1918 – 31 iyul 1918 | |
| Əvvəlki | Stepan Şaumyan |
| Sonrakı | vəzifə ləğv edildi |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum adı | პროკოფი ჯაფარიძე |
| Doğum tarixi | 3 (15) yanvar 1880 |
| Vəfat tarixi | 20 sentyabr 1918(38 yaşında) |
| Vəfat yeri |
|
| Vəfat səbəbi | güllə yarası[d] |
| Partiya | |
| Fəaliyyəti | siyasətçi |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
15 yanvar 1880-ci ildə Kutaisi quberniyasının Raça qəzasının Şardometi kəndində anadan olmuşdur. 1898-ci ildə kommunist partiyasına qəbul olunub. Satsxenisi kənd məktəbində oxumuş, çəkməçilik peşəsini öyrənmişdir. 14 yaşında Tbilisi şəhər məktəbində oxumuş, 1896-cı ildə isə Tbilisi Müəllimlər İnstitutuna daxil olmuşdur. 1900-cü ildə İnstitutdan qovulmuş və həbs edilmişdir. Bir il həbsdə qaldıqdan sonra Kutaisi quberniyasına sürgün olunmuşdur. 1901–1904-cü illərdə RSDFP Qafqaz İttifaq Komitəsinin və İmereti-Minqreli Komitəsinin üzvü seçilmişdir.
1904-cü ilin avqustundan başlayaraq Bakıda fəaliyyət göstərməyə başlamış, 1904-cü il dekabr tətilinin rəhbərlərindən biri olmuşdur. RSDFP 3-cü qurultayında Bakı bolşevik təşkilatının nümayəndəsi kimi iştirak etmişdir. O, 1905-ci ilin noyabrında yaradılmış Bakı Sovetində bolşevik fraksiyasına rəhbərlik etmişdir. "Bakinski raboçi", "Qudok", "Bakinski proletari" və digər qəzetlərin nəşrində fəaliyyət göstərmişdir.
1909-cu ildə yenidən həbs olunaraq Bakıdan sürgün olunmuşdur. Bundan sonra Rostov-Donda və Kubanda partiya işi aparmışdır. 1911-ci ildə 3 il müddətinə Voloqda quberniyasının Veliki Ustyuq şəhərinə sürgün olunmuşdur. 1914-cü ilin mayında Qafqaza qayıtmış, Tbilisi bolşevik təşkilatında fəaliyyət göstərmişdir. 1915-ci ildə növbəti dəfə həbsə alınmış, iyulda isə Yenisey quberniyasının Kamenka kəndinə sürgün olunmuş, lakin 1916-cı ilin iyul ayında oradan Petroqrada qaçmışdır. Orada partiya tapşırığı alan Çaparidze Tbilisiyə qayıtmışdır. Onun Bakıda yenidən fəaliyyəti 1917-ci ilin aprelindən RSD(b)P Bakı Komitəsinin və Bakı Sovetinin tərkibinə daxil olmaqla başlamışdır. O, 1917-ci il sentyabr ümumi tətilinə rəhbərlik edən tətil Komitəsinin sədri olmuşdur.
Onun Azərbaycan xalqına qarşı əsas cinayətləri məhz 1917-ci ilin dekabrından Bakı Soveti İcraiyyə Komitəsi sədrinin müavini, 1918-ci ilin yanvarından isə sədri olduqdan sonra baş vermişdir. P. Caparidzenin 1918-ci ilin mart qırğınları zamanı yerli müsəlman əhaliyə qarşı genosidin təşkilatçılarından və icraçılarından biri olması çağdaş Azərbaycan tarixşünaslığında faktlarla sübut olunmuşdur.
P. Caparidze 1918-ci ilin 25 aprelində S. Şaumyanın sədrliyi ilə yaranmış Bakı Kommunasında Daxili İşlər və Ərzaq Komissarı olmuşdur. O, yerli əhalidən ərzaq və digər kənd təsərrüfatı məhsullarıın müsadirə edilməsinə və buna qarşı çıxanların kütləvi surətdə qətlə yetirilməsinə bilavasitə rəhbərlik etmişdir. P. Caparidze 1918-ci ilin may ayında keçirilmiş Bakı Qəza Kəndli Deputatları Sovetinin 1-ci qurultayının təşkilatçılarından və rəhbələrindən biri olmuşdur. Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinə düşmən münasibət bəsləmiş və milli ordu və qardaş türk ordusuna qarşı qanlı döyüşlərə bilavasitə rəhbərlik etmişdir. Bakıda, Göyçayda, Kürdəmirdə, Hacıqabulda, Şamaxıda və Respublikanın digər ərazilərində gedən döyüşlərdə şəhid olmuş azərbaycan və türk əsgərlərinin ölümündə bilavasitə onun əli vardır.
Caparidze haqqında Ə. Quliyevin 1957 və 1979-cu llərdə, A. Hüseynovun 1984-cü ildə Bakıda azərbaycan və rus dillərində, Q. Qəribcanyanın 1979-cu ildə İrəvanda erməni dilində, E. Zedqinidzenin 1976-cı ildə Moskvada rus dilində, M. Silaqadzenin 1980-ci ildə Tbilisidə gürcü dilində kitabları nəşr olunmuşdur.
Sovet tarixşünaslığında A. Çaparidze haqqında yazılanlar obyektiv hesab oluna bilməz. Çünki bunlar "yuxarıların", kommunist partiyasının sifarişi ilə yazılmış və həmin rejimin siyasətinə xidmət göstərən əsərlərdir. Hətta obyektiv tarixi tədqiqatlara nisbətən imkan verildiyi XX əsrin 80-ci illərinin axırlarında da səlahiyyətli elmi-tədqiqat institutları bu saxtakarlığı aradan qaldırmağa cəhd göstərməmişlər. Əvəzində isə Azərbaycan SSR EA və Azərbaycan KP MK yanında Partiya Tarixi İnstitutu "Qəhrəmanlıq ənənələri yenidənqurmanın xidmətinə" mövzusunda 26 Bakı komissarının həlak olmasının 70 illiyi münasibətilə 1988-ci ilin sentyabrında elmi sessiya təşkil edərək bu saxtakarlığı ört-basdır etmişlər.
Lakin sovet dövründə yazılmış kitabların özündə də qeyd olunan faktlara tənqidi yanaşanda Caparidze və digər kommunistlərin xalqımıza qarşı cinayətlərini sübut etmək mümkündür. Məsələn, 1973-cü ildə nəşr olunmuş "Azərbaycan tarixi"nin 3-cü cildində qeyd olunur ki, "müsavat əksinqilabına müqavimətə rəhbərlik etməkdən ötrü, martın 30-dan 31-nə keçən gecə P. Caparidze, Q. Korqanov, İ. Suxartsev, S. Şaumyandan ibarət Bakı və onun rayonlarının İnqilabi Müdafiə Komitəsi təşkil edildi… Bu komitənin çağırışı ilə martın 31-də sovet qoşunları topların, təyyarələrin və donanmanın köməkliyi ilə düşmən üzərinə qəti hücuma keçdilər…1918-ci il aprelin 6-da iri müəssisə sahiblərinin üzərinə 50 milyon manat məbləğində vergi qoyuldu. Kapitalistlər tələb olunan məbləği ödəməkdən boyun qaçırdıqda, komitə onları həbs etməyi əmr etdi. Bundan sonra istənilən məbləğ ödənildi." Yaddan çıxarmaq lazım deyildir ki, A. Çaparidze xalqımıza qarşı çinayətlərə S. Şaumyanla birlikdə rəhbərlik etmişdir. O, 1918-ci ilin yanvarından Bakı Soveti İcraiyyə Komitəsinin sədri olduğundan mart qırğınlıarında günahsız dinc müsəlman əhalinin tökülən qanının baiskarlarından bəlkə də ən birincilərindəndir. Onun cinayətlərinin üstündən sükutla keçmək gələcək nəsillərdə XX əsr Azərbaycan tarixi haqqında səhv təsəvvürlərin yaranmasına səbəb ola bilər. Hətta demək olar ki, bu cür təsəvvürlər artıq yaranmaqdadır və qəribə də olsa Azərbaycan tarix elminə rəhbərlik edən professor və akademikləri bu heç narahat da etmir. Çünki onların əksəriyyətinin yazıb, müdafiə etdikləri dissertasiyalar məhz A. Caparidze kimilərinin təbliğinə həsr olunmuşdur.
Filmoqrafiya
İstinadlar
- Джапаридзе Прокофий Апрасионович // Большая советская энциклопедия (rus.): [в 30 т.]. / под ред. А. М. Прохоров 3-е изд. Москва: Советская энциклопедия, 1969.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Vikipediyada bu soyadli muxtelif adamlar haqqinda meqaleler var bax Caparidze Prokofi Caparidze ve ya Alyosa Caparidze gurc პროკოფი აპრასიონის ძე ჯაფარიძე 3 15 yanvar 1880 20 sentyabr 1918 Krasnovodsk dovlet xadimi 26 Baki komissarindan biri Prokofi Caparidzegurc პროკოფი აპრასიონის ძე ჯაფარიძეBaki Xalq Komissarlari Sovetinin erzaq komissari18 iyun 1918 31 iyul 1918EvvelkiIvan TsibulskiSonrakivezife legv edildiBaki Xalq Komissarlari Sovetinin daxili isler komissari25 aprel 1918 31 iyul 1918Evvelkivezife tesis edildiSonrakivezife legv edildiBaki Sovetinin sedri13 yanvar 1918 31 iyul 1918EvvelkiStepan SaumyanSonrakivezife legv edildiBaki Soveti Icraiyye Komitesinin sedri1 yanvar 1918 31 iyul 1918EvvelkiStepan SaumyanSonrakivezife legv edildiSexsi melumatlarDogum adi პროკოფი ჯაფარიძეDogum tarixi 3 15 yanvar 1880Vefat tarixi 20 sentyabr 1918 1918 09 20 38 yasinda Vefat yeri Krasnovodsk RSFSR d Vefat sebebi gulle yarasi d Partiya Sovet Ittifaqi Kommunist PartiyasiFealiyyeti siyasetci Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyati15 yanvar 1880 ci ilde Kutaisi quberniyasinin Raca qezasinin Sardometi kendinde anadan olmusdur 1898 ci ilde kommunist partiyasina qebul olunub Satsxenisi kend mektebinde oxumus cekmecilik pesesini oyrenmisdir 14 yasinda Tbilisi seher mektebinde oxumus 1896 ci ilde ise Tbilisi Muellimler Institutuna daxil olmusdur 1900 cu ilde Institutdan qovulmus ve hebs edilmisdir Bir il hebsde qaldiqdan sonra Kutaisi quberniyasina surgun olunmusdur 1901 1904 cu illerde RSDFP Qafqaz Ittifaq Komitesinin ve Imereti Minqreli Komitesinin uzvu secilmisdir 1904 cu ilin avqustundan baslayaraq Bakida fealiyyet gostermeye baslamis 1904 cu il dekabr tetilinin rehberlerinden biri olmusdur RSDFP 3 cu qurultayinda Baki bolsevik teskilatinin numayendesi kimi istirak etmisdir O 1905 ci ilin noyabrinda yaradilmis Baki Sovetinde bolsevik fraksiyasina rehberlik etmisdir Bakinski raboci Qudok Bakinski proletari ve diger qezetlerin nesrinde fealiyyet gostermisdir 1909 cu ilde yeniden hebs olunaraq Bakidan surgun olunmusdur Bundan sonra Rostov Donda ve Kubanda partiya isi aparmisdir 1911 ci ilde 3 il muddetine Voloqda quberniyasinin Veliki Ustyuq seherine surgun olunmusdur 1914 cu ilin mayinda Qafqaza qayitmis Tbilisi bolsevik teskilatinda fealiyyet gostermisdir 1915 ci ilde novbeti defe hebse alinmis iyulda ise Yenisey quberniyasinin Kamenka kendine surgun olunmus lakin 1916 ci ilin iyul ayinda oradan Petroqrada qacmisdir Orada partiya tapsirigi alan Caparidze Tbilisiye qayitmisdir Onun Bakida yeniden fealiyyeti 1917 ci ilin aprelinden RSD b P Baki Komitesinin ve Baki Sovetinin terkibine daxil olmaqla baslamisdir O 1917 ci il sentyabr umumi tetiline rehberlik eden tetil Komitesinin sedri olmusdur Onun Azerbaycan xalqina qarsi esas cinayetleri mehz 1917 ci ilin dekabrindan Baki Soveti Icraiyye Komitesi sedrinin muavini 1918 ci ilin yanvarindan ise sedri olduqdan sonra bas vermisdir P Caparidzenin 1918 ci ilin mart qirginlari zamani yerli muselman ehaliye qarsi genosidin teskilatcilarindan ve icracilarindan biri olmasi cagdas Azerbaycan tarixsunasliginda faktlarla subut olunmusdur P Caparidze 1918 ci ilin 25 aprelinde S Saumyanin sedrliyi ile yaranmis Baki Kommunasinda Daxili Isler ve Erzaq Komissari olmusdur O yerli ehaliden erzaq ve diger kend teserrufati mehsullariin musadire edilmesine ve buna qarsi cixanlarin kutlevi suretde qetle yetirilmesine bilavasite rehberlik etmisdir P Caparidze 1918 ci ilin may ayinda kecirilmis Baki Qeza Kendli Deputatlari Sovetinin 1 ci qurultayinin teskilatcilarindan ve rehbelerinden biri olmusdur Azerbaycan Xalq Cumhuriyyetine dusmen munasibet beslemis ve milli ordu ve qardas turk ordusuna qarsi qanli doyuslere bilavasite rehberlik etmisdir Bakida Goycayda Kurdemirde Haciqabulda Samaxida ve Respublikanin diger erazilerinde geden doyuslerde sehid olmus azerbaycan ve turk esgerlerinin olumunde bilavasite onun eli vardir Caparidze haqqinda E Quliyevin 1957 ve 1979 cu llerde A Huseynovun 1984 cu ilde Bakida azerbaycan ve rus dillerinde Q Qeribcanyanin 1979 cu ilde Irevanda ermeni dilinde E Zedqinidzenin 1976 ci ilde Moskvada rus dilinde M Silaqadzenin 1980 ci ilde Tbiliside gurcu dilinde kitablari nesr olunmusdur Sovet tarixsunasliginda A Caparidze haqqinda yazilanlar obyektiv hesab oluna bilmez Cunki bunlar yuxarilarin kommunist partiyasinin sifarisi ile yazilmis ve hemin rejimin siyasetine xidmet gosteren eserlerdir Hetta obyektiv tarixi tedqiqatlara nisbeten imkan verildiyi XX esrin 80 ci illerinin axirlarinda da selahiyyetli elmi tedqiqat institutlari bu saxtakarligi aradan qaldirmaga cehd gostermemisler Evezinde ise Azerbaycan SSR EA ve Azerbaycan KP MK yaninda Partiya Tarixi Institutu Qehremanliq eneneleri yenidenqurmanin xidmetine movzusunda 26 Baki komissarinin helak olmasinin 70 illiyi munasibetile 1988 ci ilin sentyabrinda elmi sessiya teskil ederek bu saxtakarligi ort basdir etmisler Lakin sovet dovrunde yazilmis kitablarin ozunde de qeyd olunan faktlara tenqidi yanasanda Caparidze ve diger kommunistlerin xalqimiza qarsi cinayetlerini subut etmek mumkundur Meselen 1973 cu ilde nesr olunmus Azerbaycan tarixi nin 3 cu cildinde qeyd olunur ki musavat eksinqilabina muqavimete rehberlik etmekden otru martin 30 dan 31 ne kecen gece P Caparidze Q Korqanov I Suxartsev S Saumyandan ibaret Baki ve onun rayonlarinin Inqilabi Mudafie Komitesi teskil edildi Bu komitenin cagirisi ile martin 31 de sovet qosunlari toplarin teyyarelerin ve donanmanin komekliyi ile dusmen uzerine qeti hucuma kecdiler 1918 ci il aprelin 6 da iri muessise sahiblerinin uzerine 50 milyon manat mebleginde vergi qoyuldu Kapitalistler teleb olunan meblegi odemekden boyun qacirdiqda komite onlari hebs etmeyi emr etdi Bundan sonra istenilen mebleg odenildi Yaddan cixarmaq lazim deyildir ki A Caparidze xalqimiza qarsi cinayetlere S Saumyanla birlikde rehberlik etmisdir O 1918 ci ilin yanvarindan Baki Soveti Icraiyye Komitesinin sedri oldugundan mart qirginliarinda gunahsiz dinc muselman ehalinin tokulen qaninin baiskarlarindan belke de en birincilerindendir Onun cinayetlerinin ustunden sukutla kecmek gelecek nesillerde XX esr Azerbaycan tarixi haqqinda sehv tesevvurlerin yaranmasina sebeb ola biler Hetta demek olar ki bu cur tesevvurler artiq yaranmaqdadir ve qeribe de olsa Azerbaycan tarix elmine rehberlik eden professor ve akademikleri bu hec narahat da etmir Cunki onlarin ekseriyyetinin yazib mudafie etdikleri dissertasiyalar mehz A Caparidze kimilerinin tebligine hesr olunmusdur FilmoqrafiyaYoldas Alyosa film 1979 IstinadlarDzhaparidze Prokofij Aprasionovich Bolshaya sovetskaya enciklopediya rus v 30 t pod red A M Prohorov 3 e izd Moskva Sovetskaya enciklopediya 1969