Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Mari Jozef Lui Adolf Tyer (fr. Marie Joseph Louis Adolphe Thiers; 15 aprel 1797[…], Marsel – 3 sentyabr 1877[…], Sen-Jermen-an-Le[d]) — fransız siyasi xadim və tarixçi. Böyük Fransa inqilabının tarixinə dair bir sıra əsərlərin müəllifi. İyul monarxiyası dövründə bir neçə dəfə Fransanın baş naziri olmuşdur. Üçüncü Fransa Respublikasının ilk (müvəqqəti, 1871–1873) prezidenti.
| Adolf Tyer | |
|---|---|
| fr. Adolphe Thiers | |
 | |
| 31 avqust 1871 – 24 may 1873 | |
| Əvvəlki | III Napoleon |
| Sonrakı | Patris de Mak-Maqon |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum adı | Marie-Joseph-Louis-Adolphe Thiers |
| Doğum tarixi | 15 aprel 1797[…] |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 3 sentyabr 1877[…](80 yaşında) |
| Vəfat yeri |
|
| Vəfat səbəbi | insult |
| Dəfn yeri | |
| Fəaliyyəti | vəkil, siyasətçi, jurnalist, tarixçi, yazıçı |
| | |
| Təltifləri |  |
 | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Prezidentliyi
1871-ci ilin fevralında açılan Fransa Müəssislər Məclisi hökumətin təşkili məsələsinə baxdı. Fevral ayının 13-də hökumətin başçısı vəzifəsinə Adolf Tyer təyin olundu və Tyer bu vəzifədə 1872-ci ilin may ayına qədər qaldı. Tyer o zaman Avropada tanınmış siyasi xadimlərdən biri idi. Belə hesab edilirdi ki, onun bu vəzifəyə gətirilməsi Almaniya imperiyası ilə danışıqlarda uğurun əldə edilməsinə şərait yaradacaq, eyni zamanda A. Tyer ölkə daxilində siyasi qüvvələr arasında bir növ siyasi bir kompromisin əldə olunmasına nail olacaqdır. İcra hakimiyyətinin başçısı olan Adolf Tyer 1871-ci ilin avqust ayının 31-dən etibarən prezident adlanmağa başlandı.
1871-ci ilin mart-may aylarında Parisdə ilk fəhlə birliyi olan Paris kommunasının hakimiyyəti bərqərar oldu. 1871-ci ilin mart ayının 18-də hökumət Parisin yoxsul əhalisindən kirayə haqlarını və lombardlara qoyduqları əşyalara görə vekselləri tez bir zamanda ödəməyi tələb etdi. Bununla bağlı Parisdə milli qvardiya batalyonları hazır vəziyyətə gtirilmişdi. Martın 18-də Adolf Tyer hökumət üzvləri qoşunla birlikdə paytaxta gələrək milli qvardiyanı tərksilah etdilər. Lakin hökumətin bu cəhdi uğursuz nəticələndi və fəhlələr, milli qvardiya Parisi tez bir zamanda nəzarət altına götürdülər. Hökumət Versala köçmək məcburiyyətində qaldı. Beləliklə 1871-ci ilin mart ayının 18-də Parisdə may ayının 28-ə dək mövcud olacaq ilk fəhlə hökuməti olan Paris kommunası quruldu.
1871-ci ildə may ayının 10-da Almaniya və Fransa arasında Frankfurt-Maynda yekun sülh müqaviləsi imzalandı. Bismark, heç bir şərt qoymadan əsirlikdə olan 150 minlik fransız ordusunu tərksilah etmədən əsirlikdən azad etdi. Bu ordu isə Mak Maqonun başçılığı altında Paris kommunasına qarşı hücuma keçdi. Almaniya ilə müqavilənin bağlanmasından sonra Tyer hökuməti Parisə etdiyi hücumu daha da gücləndirdi və may ayının 28-də Paris kommunasının son dəstələri də darmadağın edildi. Bu hadisələr zamanı 21 min nəfər insan güllələndi, 15–20 min arası isə sürgün edildi. Paris kommunasının məğlub edilməsi siyasi xadimləri konstitusiyanın hazırlanması işini daha da sürətləndirdi.
Fransada bu dövrdə hakimiyyətə kimin gətiriləcəyi məsələsində də ortaq bir fikir yox idi. Orleanistlər Orleanlı I Lui-Filippin 1821-ci ildə öldürülən oğlunun oğlu Paris qrafının hakimiyyətə gətirilməsinin tərəfdarı olduqları halda, legitimistlər nəvəsi qraf Şamborun tərəfindən çıxış edirdilər. Tyer isə bildirirdi ki, bu ziddiyyətlərə son vermək və vəziyyəti olduğu kimi saxlamaq lazımdır. Lakin Tyer son nəticədə 1872-ci ilin may ayının 10-da istefaya getdi. Tyerdən sonra prezident vəzifəsinə Fransa marşalı Patris de Mak-Maqon təyin edildi.
Ədəbiyyat
- Bezbakh, Pierre. Petit Larousse de l'histoire de France des origins a nos jours. Paris: Larousse. 2004. ISBN .
- De la Croix de Castries, René. Monsieur Thiers. Librarie Academique Perrin. 1983. ISBN .
- Guiral, Pierre. Adolphe Thiers ou De la nécessité en politique. Paris: Fayard. 1986. ISBN .
- Milza, Pierre. L'année terrible: La Commune (mars–juin 1871). Paris: Perrin. 2009a. ISBN .
- Milza, Pierre. L'année terrible: La guerre franco-prussienne (septembre 1870 – mars 1871). Paris: Perrin. 2009b. ISBN .
- Valance, Georges. Thiers - bourgeoise et revolutionanaire. Flammarion. 2007. ISBN .
- Valode, Philippe. Les 24 présidents de la République française. Paris: L'Archipel. 2012. ISBN .
İstinadlar
- Gil Blas (fr.). RF: 1887. P. 3. ISSN 1149-9397; 2420-2401
- Marie, Joseph, Louis, Adolphe Thiers // Sycomore (fr.). / Assemblée nationale
- http://www.senat.fr/senateur-3eme-republique/thiers_adolphe1814r3.html.
- Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
- Тьер Адольф // Большая советская энциклопедия (rus.): [в 30 т.]. / под ред. А. М. Прохоров 3-е изд. Москва: Советская энциклопедия, 1969.
- www.accademiadellescienze.it (it.).
- Moiroux J. Le cimetière du Père-Lachaise (fr.). Paris: 1908. P. 326.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Mari Jozef Lui Adolf Tyer fr Marie Joseph Louis Adolphe Thiers 15 aprel 1797 Marsel 3 sentyabr 1877 Sen Jermen an Le d fransiz siyasi xadim ve tarixci Boyuk Fransa inqilabinin tarixine dair bir sira eserlerin muellifi Iyul monarxiyasi dovrunde bir nece defe Fransanin bas naziri olmusdur Ucuncu Fransa Respublikasinin ilk muveqqeti 1871 1873 prezidenti Adolf Tyerfr Adolphe ThiersFransa Prezidenti31 avqust 1871 24 may 1873EvvelkiIII NapoleonSonrakiPatris de Mak MaqonSexsi melumatlarDogum adi Marie Joseph Louis Adolphe ThiersDogum tarixi 15 aprel 1797 1797 04 15 Dogum yeri Marsel Bus du Ron FransaVefat tarixi 3 sentyabr 1877 1877 09 03 80 yasinda Vefat yeri Sen Jermen an Le d Vefat sebebi insultDefn yeri Per Lasez qebiristanligiFealiyyeti vekil siyasetci jurnalist tarixci yaziciTeltifleri Vikianbarda elaqeli mediafayllarPrezidentliyi1871 ci ilin fevralinda acilan Fransa Muessisler Meclisi hokumetin teskili meselesine baxdi Fevral ayinin 13 de hokumetin bascisi vezifesine Adolf Tyer teyin olundu ve Tyer bu vezifede 1872 ci ilin may ayina qeder qaldi Tyer o zaman Avropada taninmis siyasi xadimlerden biri idi Bele hesab edilirdi ki onun bu vezifeye getirilmesi Almaniya imperiyasi ile danisiqlarda ugurun elde edilmesine serait yaradacaq eyni zamanda A Tyer olke daxilinde siyasi quvveler arasinda bir nov siyasi bir kompromisin elde olunmasina nail olacaqdir Icra hakimiyyetinin bascisi olan Adolf Tyer 1871 ci ilin avqust ayinin 31 den etibaren prezident adlanmaga baslandi 1871 ci ilin mart may aylarinda Parisde ilk fehle birliyi olan Paris kommunasinin hakimiyyeti berqerar oldu 1871 ci ilin mart ayinin 18 de hokumet Parisin yoxsul ehalisinden kiraye haqlarini ve lombardlara qoyduqlari esyalara gore vekselleri tez bir zamanda odemeyi teleb etdi Bununla bagli Parisde milli qvardiya batalyonlari hazir veziyyete gtirilmisdi Martin 18 de Adolf Tyer hokumet uzvleri qosunla birlikde paytaxta gelerek milli qvardiyani terksilah etdiler Lakin hokumetin bu cehdi ugursuz neticelendi ve fehleler milli qvardiya Parisi tez bir zamanda nezaret altina goturduler Hokumet Versala kocmek mecburiyyetinde qaldi Belelikle 1871 ci ilin mart ayinin 18 de Parisde may ayinin 28 e dek movcud olacaq ilk fehle hokumeti olan Paris kommunasi quruldu 1871 ci ilde may ayinin 10 da Almaniya ve Fransa arasinda Frankfurt Maynda yekun sulh muqavilesi imzalandi Bismark hec bir sert qoymadan esirlikde olan 150 minlik fransiz ordusunu terksilah etmeden esirlikden azad etdi Bu ordu ise Mak Maqonun basciligi altinda Paris kommunasina qarsi hucuma kecdi Almaniya ile muqavilenin baglanmasindan sonra Tyer hokumeti Parise etdiyi hucumu daha da guclendirdi ve may ayinin 28 de Paris kommunasinin son desteleri de darmadagin edildi Bu hadiseler zamani 21 min nefer insan gullelendi 15 20 min arasi ise surgun edildi Paris kommunasinin meglub edilmesi siyasi xadimleri konstitusiyanin hazirlanmasi isini daha da suretlendirdi Fransada bu dovrde hakimiyyete kimin getirileceyi meselesinde de ortaq bir fikir yox idi Orleanistler Orleanli I Lui Filippin 1821 ci ilde oldurulen oglunun oglu Paris qrafinin hakimiyyete getirilmesinin terefdari olduqlari halda legitimistler nevesi qraf Samborun terefinden cixis edirdiler Tyer ise bildirirdi ki bu ziddiyyetlere son vermek ve veziyyeti oldugu kimi saxlamaq lazimdir Lakin Tyer son neticede 1872 ci ilin may ayinin 10 da istefaya getdi Tyerden sonra prezident vezifesine Fransa marsali Patris de Mak Maqon teyin edildi EdebiyyatBezbakh Pierre Petit Larousse de l histoire de France des origins a nos jours Paris Larousse 2004 ISBN 2 03 505369 2 De la Croix de Castries Rene Monsieur Thiers Librarie Academique Perrin 1983 ISBN 2 262 00299 1 Guiral Pierre Adolphe Thiers ou De la necessite en politique Paris Fayard 1986 ISBN 2213018251 Milza Pierre L annee terrible La Commune mars juin 1871 Paris Perrin 2009a ISBN 978 2 262 03073 5 Milza Pierre L annee terrible La guerre franco prussienne septembre 1870 mars 1871 Paris Perrin 2009b ISBN 978 2 262 03073 5 Valance Georges Thiers bourgeoise et revolutionanaire Flammarion 2007 ISBN 978 2 0821 0046 5 Valode Philippe Les 24 presidents de la Republique francaise Paris L Archipel 2012 ISBN 978 2 8098 0821 6 IstinadlarGil Blas fr RF 1887 P 3 ISSN 1149 9397 2420 2401 Marie Joseph Louis Adolphe Thiers Sycomore fr Assemblee nationale http www senat fr senateur 3eme republique thiers adolphe1814r3 html Bibliotheque nationale de France BnF identifikatoru fr aciq melumat platformasi 2011 Ter Adolf Bolshaya sovetskaya enciklopediya rus v 30 t pod red A M Prohorov 3 e izd Moskva Sovetskaya enciklopediya 1969 www accademiadellescienze it it Moiroux J Le cimetiere du Pere Lachaise fr Paris 1908 P 326