Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Acarıstan–Naxçıvan münasibətləri — Gürcüstan Respublikasının Acarıstan Muxtar Respublikası ilə Azərbaycan Respublikasının Naxçıvan Muxtar Respublikası arasındakı mövcud ikitərəfli əlaqələr. Bu əlaqələr həm də Azərbaycan–Gürcüstan münasibətlərinin tərkib hissəsidir.
| Acarıstan–Naxçıvan münasibətləri | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| |||||
Tarixi
Naxçıvan Muxtar Respublikası ilə Gürcüstan Respublikası və onun Acarıstan Muxtar Respublikası arasında tarixən müxtəlif əlaqələr, xüsusən də ticarət, təhsil və mədəniyyət əlaqələri mövcud olmuşdur.
XII əsrdə gürcü yazıçısı Şota Rustaveli tərəfindən yazılmış "Pələng dərisi geymiş pəhləvan" əsərində mədəniyyət və ticarət mərkəzi kimi Naxçıvandakı Gilan şəhərini göstərilmişdir.
Naxçıvan xanlığı dövrü
Acarıstanla Naxçıvan arasında mövcud olmuş siyasi-mədəni əlaqələr XVIII əsrin ortalarında daha da inkişaf etməyə başlamışdır.
Tarixi mənbələrdə qeyd olunur ki, Naxçıvan xanlığının yaradıcısı olan Heydərqulu xan Kəngərli Gürcüstanın Kartli-Kaxetiya çarlığı ilə hərbi münasibətlər qurmuşdur.
Çar Rusiyası dövründə
Tarixçi alim, tədqiqatçı Musa Quliyev qeyd edir ki, 1916-cı ilə aid sənədlərdə naxçıvanlı yazıçı Əli Səbri Qasımovun Batumidə müsəlman-qaçqın cəmiyyətinin üzvü kimi çox fəal iştirakı öz əksini tapmışdır. Hətta yazıçı öz xatirələrində yazır ki, "Batumidən Trabzona qədər ərazidə yaratdığımız xeyriyyə cəmiyyətinin fondundan müsəlman qaçqınlarına müxtəlif yardımlar göstərirdik." Naxçıvanlı digər bir şair – Ələkbər Qərib də bu cəmiyyətdə təmsil olunmuşdur.
Araşdırmalardan məlum olur ki, həmin illərdə naxçıvanlı polkovnik İbrahim bəy Qədimov Ərdəhan və Batumidə hərbi fəaliyyət göstərmiş, zorakılığa məruz qalan dinc müsəlmanların mənafeyini qorumuşdur.
Eyni zamanda XIX əsrin sonu, XX əsrin əvvəllərində naxçıvanlı milyonçu Batumi ilə yaxından ticarət əlaqələri olmuşdur.
Həmin vaxt Acarıstanın pambığa olan tələbatının bir hissəsi Naxçıvan pambığı ilə ödənilmiş, bu və digər Naxçıvan məhsulları Batumidən Trabzona aparılmaqla Avropa bazarlarında da satılmışdır. Zaqafqaziya statistik məlumatlar toplusuna əsasən, 1909-1913-cü illərdə Batumi gömrükxanası vasitəsilə Naxçıvandan xaricə 359804 pud əmtəə ixrac edilmişdir.
Tarixi oxşarlıqlar
Acarıstan Muxtar Respublikası ilə Naxçıvan Muxtar Respublikasının tarixində bir sıra oxşar məqamlar da vardır. Belə ki, hər iki muxtar respublikanın yerləşdiyi ərazi coğrafi baxımdan strateji cəhətdən əlverişli məkan olduğundan müxtəlif imperiyaların mübarizə meydanı olmuş, lakin yerli əhalinin qəhrəmanlığı və mübarizliyi sayəsində yerli idarəçilik qorunub saxlanılmışdır.
İki muxtar respublikanın tarixində ən böyük oxşarlıq isə 1921-ci ildə imzalanmış Moskva və Qars müqavilələridir. Belə ki, Gürcüstanın tərkibində Acarıstan Muxtar Respublikası da 1921-ci il martın 16-da Moskvada imzalanmış Türkiyə-Rusiya müqaviləsinin və həmin il oktyabrın 13-də Türkiyə və üç Cənubi Qafqaz respublikası – Azərbaycan, Gürcüstan və Ermənistan arasında imzalanmış Qars müqaviləsinin müddəalarına əsasən yaradılmışdır.
Sovet dövrü
Hər iki muxtar dövlət SSRİ-nin tərkibində muxtar respublika olmuşlar.
Müasir dövr
İki ölkə arasındakı əməkdaşlığa uyğun olaraq 2012-ci ildə Azərbaycanın Naxçıvan Muxtar Respublikası ilə Gürcüstanın Acarıstan Muxtar Respublikası arasında hərtərəfli əməkdaşlıq əlaqələri qurulmuşdur. Belə ki, 2012-ci ilin yanvar və iyun aylarında hər iki tərəfdən rəsmi nümayəndə heyətlərinin qarşılıqlı səfərləri olmuş, "Azərbaycan Respublikasının Naxçıvan və Gürcüstanın Batumi şəhərləri arasında Qardaşlıq və Əməkdaşlığa dair Memorandum" imzalanmışdır. 2012-ci ilin yanvar ayında Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisi Sədrinin Gürcüstanın Acarıstan Muxtar Respublikasına 3 günlük işgüzar səfəri ikitərəfli əlaqələrin inkişafının başlanğıcı olmuşdur.
Tərəfin səyləri nəticəsində Naxçıvan Muxtar Respublikası ilə Acarıstan Muxtar Respublikası arasında ticarət-iqtisadi, təhsil, səhiyyə, nəqliyyat və digər sahələrdə əməkdaşlıq mövcuddur. Misal üçün, Naxçıvan Dövlət Universiteti ilə arasında əməkdaşlıq, acarıstanlı uşaqların müalicə üçün Naxçıvana - müalicə olunması və s.. Qeyd edək ki, Batumi Dövlət Universitetində "Acarıstan-Naxçıvan Muxtar Respublikası" dostluq auditoriyası fəaliyyət göstərir.
Nəqliyyat sahəsində birbaşa Naxçıvan-Batumi avtobus marşrutu açılmışdır.
Qarşılıqlı səfərlər
Acarıstandakı görüşlər
Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin Sədri Vasif Talıbov 28 iyul 2014-cü ildə Gürcüstanın Acarıstan Muxtar Respublikasında işgüzar səfərdə olmuş və həmin gün Batumidə Acarıstan Muxtar Respublikası Hökumətinin Sədri ilə, 29 iyulda isə Acarıstan Ali Sovetinin Sədri ilə görüşmüşdür.
Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin Sədri Vasif Talıbov 5 may 2017-ci ildə Gürcüstanın Acarıstan Muxtar Respublikasında səfərdə olmuş və Batumidə Acarıstan Muxtar Respublikası Hökumətinin rəhbəri Zurab Pataradze ilə görüşmüşdür.
Naxçıvandakı görüşlər
11 iyun 2016-cı ildə Acarıstan Muxtar Respublikasının nümayəndə heyəti Naxçıvan Muxtar Respublikasına işgüzar səfərdə olmuşdur. Səfər zamanı Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin Sədri Vasif Talıbov və Acarıstan Muxtar Respublikası Hökumətinin sədri iştirakı ilə nümayəndə heyətləri arasında görüş keçirilmişdir.
Acarıstan Muxtar Respublikası Hökumətinin sədri Zurab Pataradzenin rəhbərlik etdiyi nümayəndə heyəti 1 fevral 2017-ci ildə Naxçıvan Muxtar Respublikasında səfərdə olmuş və Naxçıvan şəhərində Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin Sədri Vasif Talıbov ilə görüşmüşdür.
Həmçinin bax
İstinadlar
- Elnur Kəlbizadə. Qardaşlaşan muxtariyyətlər: Naxçıvan və Acarıstan[ölü keçid]. serqqapisi.az, 01.03.2013 (az.)
- Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin Sədri Acarıstan Muxtar Respublikasında səfərdə olub 2017-08-10 at the Wayback Machine. serqqapisi.az, 09.05.2017 (az.)
- Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin Sədri Acarıstan Muxtar Respublikasında işgüzar səfərdə olmuşdur[ölü keçid]. serqqapisi.az, 31.07.2014 (az.)
- Gürcüstanın Acarıstan Muxtar Respublikası Hökumətinin sədri Naxçıvan Muxtar Respublikasına səfərə gəlmişdir 2017-10-02 at the Wayback Machine. serqqapisi.az, 01.02.2017 (az.)
- Gürcüstanın Acarıstan Muxtar Respublikasının nümayəndə heyəti Naxçıvan Muxtar Respublikasına səfərə gəlmişdir 2016-06-19 at the Wayback Machine. serqqapisi.az, 11.06.2016 (az.)
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Acaristan Naxcivan munasibetleri Gurcustan Respublikasinin Acaristan Muxtar Respublikasi ile Azerbaycan Respublikasinin Naxcivan Muxtar Respublikasi arasindaki movcud ikiterefli elaqeler Bu elaqeler hem de Azerbaycan Gurcustan munasibetlerinin terkib hissesidir Acaristan Naxcivan munasibetleri Acaristan Muxtar Respublikasi NaxcivanTarixiNaxcivan Muxtar Respublikasi ile Gurcustan Respublikasi ve onun Acaristan Muxtar Respublikasi arasinda tarixen muxtelif elaqeler xususen de ticaret tehsil ve medeniyyet elaqeleri movcud olmusdur XII esrde gurcu yazicisi Sota Rustaveli terefinden yazilmis Peleng derisi geymis pehlevan eserinde medeniyyet ve ticaret merkezi kimi Naxcivandaki Gilan seherini gosterilmisdir Naxcivan xanligi dovru Acaristanla Naxcivan arasinda movcud olmus siyasi medeni elaqeler XVIII esrin ortalarinda daha da inkisaf etmeye baslamisdir Tarixi menbelerde qeyd olunur ki Naxcivan xanliginin yaradicisi olan Heyderqulu xan Kengerli Gurcustanin Kartli Kaxetiya carligi ile herbi munasibetler qurmusdur Car Rusiyasi dovrunde Tarixci alim tedqiqatci Musa Quliyev qeyd edir ki 1916 ci ile aid senedlerde naxcivanli yazici Eli Sebri Qasimovun Batumide muselman qacqin cemiyyetinin uzvu kimi cox feal istiraki oz eksini tapmisdir Hetta yazici oz xatirelerinde yazir ki Batumiden Trabzona qeder erazide yaratdigimiz xeyriyye cemiyyetinin fondundan muselman qacqinlarina muxtelif yardimlar gosterirdik Naxcivanli diger bir sair Elekber Qerib de bu cemiyyetde temsil olunmusdur Arasdirmalardan melum olur ki hemin illerde naxcivanli polkovnik Ibrahim bey Qedimov Erdehan ve Batumide herbi fealiyyet gostermis zorakiliga meruz qalan dinc muselmanlarin menafeyini qorumusdur Eyni zamanda XIX esrin sonu XX esrin evvellerinde naxcivanli milyoncu Batumi ile yaxindan ticaret elaqeleri olmusdur Hemin vaxt Acaristanin pambiga olan telebatinin bir hissesi Naxcivan pambigi ile odenilmis bu ve diger Naxcivan mehsullari Batumiden Trabzona aparilmaqla Avropa bazarlarinda da satilmisdir Zaqafqaziya statistik melumatlar toplusuna esasen 1909 1913 cu illerde Batumi gomrukxanasi vasitesile Naxcivandan xarice 359804 pud emtee ixrac edilmisdir Tarixi oxsarliqlar Acaristan Muxtar Respublikasi ile Naxcivan Muxtar Respublikasinin tarixinde bir sira oxsar meqamlar da vardir Bele ki her iki muxtar respublikanin yerlesdiyi erazi cografi baximdan strateji cehetden elverisli mekan oldugundan muxtelif imperiyalarin mubarize meydani olmus lakin yerli ehalinin qehremanligi ve mubarizliyi sayesinde yerli idarecilik qorunub saxlanilmisdir Iki muxtar respublikanin tarixinde en boyuk oxsarliq ise 1921 ci ilde imzalanmis Moskva ve Qars muqavileleridir Bele ki Gurcustanin terkibinde Acaristan Muxtar Respublikasi da 1921 ci il martin 16 da Moskvada imzalanmis Turkiye Rusiya muqavilesinin ve hemin il ok tyabrin 13 de Turkiye ve uc Cenubi Qafqaz respublikasi Azerbaycan Gurcustan ve Ermenistan arasinda imzalanmis Qars muqavilesinin muddealarina esasen yaradilmisdir Sovet dovru Her iki muxtar dovlet SSRI nin terkibinde muxtar respublika olmuslar Muasir dovr Iki olke arasindaki emekdasliga uygun olaraq 2012 ci ilde Azerbaycanin Naxcivan Muxtar Respublikasi ile Gurcustanin Acaristan Muxtar Respublikasi arasinda herterefli emekdasliq elaqeleri qurulmusdur Bele ki 2012 ci ilin yanvar ve iyun aylarinda her iki terefden resmi numayende heyetlerinin qarsiliqli seferleri olmus Azerbaycan Respublikasinin Naxcivan ve Gurcustanin Batumi seherleri arasinda Qardasliq ve Emekdasliga dair Memorandum imzalanmisdir 2012 ci ilin yanvar ayinda Naxcivan Muxtar Respublikasi Ali Meclisi Sedrinin Gurcustanin Acaristan Muxtar Respublikasina 3 gunluk isguzar seferi ikiterefli elaqelerin inkisafinin baslangici olmusdur Terefin seyleri neticesinde Naxcivan Muxtar Respublikasi ile Acaristan Muxtar Respublikasi arasinda ticaret iqtisadi tehsil sehiyye neqliyyat ve diger sahelerde emekdasliq movcuddur Misal ucun Naxcivan Dovlet Universiteti ile arasinda emekdasliq acaristanli usaqlarin mualice ucun Naxcivana mualice olunmasi ve s Qeyd edek ki Batumi Dovlet Universitetinde Acaristan Naxcivan Muxtar Respublikasi dostluq auditoriyasi fealiyyet gosterir Neqliyyat sahesinde birbasa Naxcivan Batumi avtobus marsrutu acilmisdir Qarsiliqli seferlerAcaristandaki gorusler Batumi Naxcivan Muxtar Respublikasi Ali Meclisinin Sedri Vasif Talibov 28 iyul 2014 cu ilde Gurcustanin Acaristan Muxtar Respublikasinda isguzar seferde olmus ve hemin gun Batumide Acaristan Muxtar Respublikasi Hokumetinin Sedri ile 29 iyulda ise Acaristan Ali Sovetinin Sedri ile gorusmusdur Naxcivan Muxtar Respublikasi Ali Meclisinin Sedri Vasif Talibov 5 may 2017 ci ilde Gurcustanin Acaristan Muxtar Respublikasinda seferde olmus ve Batumide Acaristan Muxtar Respublikasi Hokumetinin rehberi Zurab Pataradze ile gorusmusdur Naxcivandaki gorusler Naxcivan 11 iyun 2016 ci ilde Acaristan Muxtar Respublikasinin numayende heyeti Naxcivan Muxtar Respublikasina isguzar seferde olmusdur Sefer zamani Naxcivan Muxtar Respublikasi Ali Meclisinin Sedri Vasif Talibov ve Acaristan Muxtar Respublikasi Hokumetinin sedri istiraki ile numayende heyetleri arasinda gorus kecirilmisdir Acaristan Muxtar Respublikasi Hokumetinin sedri Zurab Pataradzenin rehberlik etdiyi numayende heyeti 1 fevral 2017 ci ilde Naxcivan Muxtar Respublikasinda seferde olmus ve Naxcivan seherinde Naxcivan Muxtar Respublikasi Ali Meclisinin Sedri Vasif Talibov ile gorusmusdur Hemcinin baxAzerbaycan Gurcustan munasibetleriIstinadlarElnur Kelbizade Qardaslasan muxtariyyetler Naxcivan ve Acaristan olu kecid serqqapisi az 01 03 2013 az Naxcivan Muxtar Respublikasi Ali Meclisinin Sedri Acaristan Muxtar Respublikasinda seferde olub 2017 08 10 at the Wayback Machine serqqapisi az 09 05 2017 az Naxcivan Muxtar Respublikasi Ali Meclisinin Sedri Acaristan Muxtar Respublikasinda isguzar seferde olmusdur olu kecid serqqapisi az 31 07 2014 az Gurcustanin Acaristan Muxtar Respublikasi Hokumetinin sedri Naxcivan Muxtar Respublikasina sefere gelmisdir 2017 10 02 at the Wayback Machine serqqapisi az 01 02 2017 az Gurcustanin Acaristan Muxtar Respublikasinin numayende heyeti Naxcivan Muxtar Respublikasina sefere gelmisdir 2016 06 19 at the Wayback Machine serqqapisi az 11 06 2016 az