Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
9K38 İqla (rus: Игла́) Rusiya/Sovet istehsalı yer-hava tipi, daşına bilən zenit-raket kompleksi. Bu zenit-raket kompleksi düşmənin alçaqdan uçan hava hədəflərini məhv etmək üçün istifadə olunur. ABŞ tərəfindən SA-18 adlandırılır. İlk variantı 9K310 İqla-1 və ya SA-16 Gimlet adlanır, 1983-cü ildə Sovet ordusunun silahlanmasına qəbul olunub. Ən son variantı isə 9K388 İqla-S və ya SA-24 Grinch adlanır. Ən müasir versiya olan İqla-S Rusiya ordusu tərəfindən 2004-cü ildən etibarən istifadə olunur, həmçinin Azərbaycan ordusunun da silahlanmasında yer alır.
| İqla | |
|---|---|
 | |
| Tipi | Zenit raket kompleksi |
| Ölkə | |
| İstismar tarixçəsi | |
| İstismar illəri | 1981 - davam edir |
| İstismara başlanması | 1981 |
| İstehsal tarixçəsi | |
| Konstruktor | KBM |
| İstehsal illəri | 1981 - davam edir |
| Xüsusiyyətləri | |
| Ağırlığı | 10.8 kq |
| Sürət | 570 m/s (Mach 1.9) |
| Uzunluğu | 1.574 m |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
1974-cü ildə SSRİ-nin silahlanmasına daxil edilən "" ZRK-dan fərqli olaraq İqla üzərində quraşdırılan mürəkkəb istilik ölçən başlığı hədəfdən yayılan infraqırmızı diapazon dalğaların sayəsində onu dəqiqliklə məhv edir.
Variantları
İqla-1E - İxrac variantı
İqla-1M - 9K38 İqlanın modernizasiya olunmuş variantı. 1980-ci illərin sonunda Sovet ordusunda xidmətə daxil olub.
İqla-1D - Paraşütçülər və xüsusi təyinatlılar üçün hazırlanmış variant.
İqla-1V - Döyüş helikopterinə quraşdırmaq məqsədilə hazırlanıb.
İqla-1N - Daha ağır döyüş başlığına sahib variant.
İqla-S (SA-24 Grinch) - Bu yeni variant əvvəlki variantlarla müqayisədə daha ağır döyüş başlığına, artırılmış atış məsafəsinə görə fərqlənir. Sınaqları 2001-ci ilin dekabrında tamamlanmışdır. 1 dekabr 2004-cü ildən etibarən Deqtryaev zavodunda seriyalı istehsalına başlanmışdır. İstehsalçı müəssisə tərəfindən zərbə dəqiqliyi 0.8-0.9 arasında hesablanmışdır.
3M-47 Gibka - Gəmilərə quraşdırılmaq məqsədilə hazırlanmış İqla ZRK-dan ibarət qüllə.
Komar - İqla ZRK ilə təchiz olunmuş, gəmilərə quraşdırılmış digər qüllə variantı.
Əməliyyat keçmişi
İraq
İqla-1E döyüş şəraitində ilk dəfə Körfəz müharibəsi zamanı istifadə olunmuşdur. 17 yanvar 1991-ci ildə Britaniya Hərbi Hava Qüvvələrinə məxsus Panavia Tornado bombardmançı təyyarəsi uğursuz əməliyyatdan geri qayıdarkən İraq HHMQ-nə aid İqla-1E (və ya Strela-3) ilə vurularaq düşürüldü. Təyyarənin hər iki pilotu əsir götürüldü.
27 fevral 1991-ci ildə ABŞ HHQ-nə aid F-16 döyüş təyyarəsi İqla-1E vasitəsilə vuruldu və pilot əsir götürüldü.
Ruanda
Stratfor kəşfiyyat mərkəzinin məlumatına əsasən 1994-cü ildə İqla-1E raketindən istifadə nəticəsində Ruanda hökumətinə aid təyyarə vurulmuş, nəticədə təyyarənin içərisində olan Ruanda və Burundi prezidentləri həlak olmuşdur.
Senepa müharibəsi
Peru və Ekvador arasında baş verən müharibə zamanı hər iki tərəf bir-birinə qarşı İqla-1E zenit-raket kompleksindən istifadə etmişdir.
7 fevral 1995-ci ildə del Sur bazasının yaxınlığında Peru HHQ-nə aid Mil Mi-24 helikopteri vurulmuş və hər 3 ekipaj üzvü həlak olmuşdur.
Çeçenistan
19 avqust 2002-ci ildə çeçenlərin İqla raketindən istifadəsi nəticəsində rus Mil Mi-26 helikopteri vurulmuşdur. Nəticədə helikopter aviasiyası tarixində ən böyük itki baş vermiş, 127 rus hərbçisi həlak olmuşdur. Bu, həmçinin 1999-cu ildən bəri Rusiya Silahlı Qüvvələri aviasiyasının bir gündə ən çox itki verdiyi gün olmuşdur.
Bosniya
30 avqust 1995-ci ildə Bosniyanın Pale şəhəri üzərində uçuşlar həyata keçirən Fransa HHQ-nə aid Miraj-2000D döyüş təyyarəsi Serb HHMQ tərəfindən İqla ZRK-dan açılan atəş nəticəsində vurulmuş, hər iki ekipaj üzvü əsir götürülmüş və elə həmin ilin dekabrında azad edilmişdir.
Ukrayna
14 iyun 2014-cü ildə Luqansk beynəlxalq hava limanının yaxınlığında rusyönümlü separatçı qüvvələrin İqladan atəş açması nəticəsində Ukrayna HHQ-nə aid İl-76 hərbi-nəqliyyat təyyarəsi vurulmuşdur. Hadisə nəticəsində təyyarədə olan 49 nəfər ukraynalı şəxsi heyət həlak olmuşdur.
Dağlıq Qarabağ
Silahlı insident 12 noyabr 2014-cü ildə Ağdamın Kəngərli kəndi yaxınlığında baş verib. Beləki, Ermənistan silahlı qüvvələrinə məxsus 2 ədəd Mi-24 tipli döyüş vertolyotu qəflətən öz səmtini dəyişərək Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin təmas xəttinə doğru döyüş kursuna çıxıb və mövqeləri atəşə tutmağa cəhd ediblər. Nəticədə Azərbaycan Silahlı qüvvələrində müddətdən artıq hərbi xidmət keçən manqa komadiri İlkin Muradov helikopterlərdən birini İqla daşınan zenit-raket kompleksi vasitəsi ilə məhv edib. Digər helikopter isə hadisə yerindən uzaqlaşıb. Hadisə nəticəsində Ermənistan Silahlı qüvvələrində xidmət keçən üç nəfər pilot həlak olub. Azərbaycan Respublikasının işğal olunmuş ərazilərində döyüş uçuşları keçirərkən məhv edilən hərbi helikopter Ermənistan Silahlı Qüvvələrinin İrəvan yaxınlığındakı "Erebuni" hərbi aerodurumunda dislokasiya olunan 15-ci helikopter bazasına məxsusdur.
Həmçinin bax
İstinadlar
- "Arxivlənmiş surət". 2015-05-01 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-05-13.
- "Arxivlənmiş surət". 2011-12-04 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-05-13.
- "Arxivlənmiş surət". 2016-12-26 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-05-13.
- "Arxivlənmiş surət". 2017-01-07 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-05-13.
- "Arxivlənmiş surət". 2013-10-04 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-05-13.
- "Arxivlənmiş surət". 2018-01-22 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-05-13.
- "Arxivlənmiş surət". 2014-10-31 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-05-13.
- "Arxivlənmiş surət". 2014-06-15 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-05-13.
- "Arxivlənmiş surət". 2022-05-04 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-05-13.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
9K38 Iqla rus Igla Rusiya Sovet istehsali yer hava tipi dasina bilen zenit raket kompleksi Bu zenit raket kompleksi dusmenin alcaqdan ucan hava hedeflerini mehv etmek ucun istifade olunur ABS terefinden SA 18 adlandirilir Ilk varianti 9K310 Iqla 1 ve ya SA 16 Gimlet adlanir 1983 cu ilde Sovet ordusunun silahlanmasina qebul olunub En son varianti ise 9K388 Iqla S ve ya SA 24 Grinch adlanir En muasir versiya olan Iqla S Rusiya ordusu terefinden 2004 cu ilden etibaren istifade olunur hemcinin Azerbaycan ordusunun da silahlanmasinda yer alir IqlaTipi Zenit raket kompleksiOlke SSRIIstismar tarixcesiIstismar illeri 1981 davam edirIstismara baslanmasi 1981Istehsal tarixcesiKonstruktor KBMIstehsal illeri 1981 davam edirXususiyyetleriAgirligi 10 8 kqSuret 570 m s Mach 1 9 Uzunlugu 1 574 m Vikianbarda elaqeli mediafayllar9K338 Iqla S dasina bilen zenit raket qurgusu 1974 cu ilde SSRI nin silahlanmasina daxil edilen ZRK dan ferqli olaraq Iqla uzerinde qurasdirilan murekkeb istilik olcen basligi hedefden yayilan infraqirmizi diapazon dalgalarin sayesinde onu deqiqlikle mehv edir VariantlariIqla 1E Ixrac varianti Iqla 1M 9K38 Iqlanin modernizasiya olunmus varianti 1980 ci illerin sonunda Sovet ordusunda xidmete daxil olub Iqla 1D Parasutculer ve xususi teyinatlilar ucun hazirlanmis variant Iqla 1V Doyus helikopterine qurasdirmaq meqsedile hazirlanib 3M 47 Gibka sistemi maket Iqla 1N Daha agir doyus basligina sahib variant Iqla S SA 24 Grinch Bu yeni variant evvelki variantlarla muqayisede daha agir doyus basligina artirilmis atis mesafesine gore ferqlenir Sinaqlari 2001 ci ilin dekabrinda tamamlanmisdir 1 dekabr 2004 cu ilden etibaren Deqtryaev zavodunda seriyali istehsalina baslanmisdir Istehsalci muessise terefinden zerbe deqiqliyi 0 8 0 9 arasinda hesablanmisdir 3M 47 Gibka Gemilere qurasdirilmaq meqsedile hazirlanmis Iqla ZRK dan ibaret qulle Komar Iqla ZRK ile techiz olunmus gemilere qurasdirilmis diger qulle varianti Emeliyyat kecmisiIraq Iqla 1E doyus seraitinde ilk defe Korfez muharibesi zamani istifade olunmusdur 17 yanvar 1991 ci ilde Britaniya Herbi Hava Quvvelerine mexsus Panavia Tornado bombardmanci teyyaresi ugursuz emeliyyatdan geri qayidarken Iraq HHMQ ne aid Iqla 1E ve ya Strela 3 ile vurularaq dusuruldu Teyyarenin her iki pilotu esir goturuldu 27 fevral 1991 ci ilde ABS HHQ ne aid F 16 doyus teyyaresi Iqla 1E vasitesile vuruldu ve pilot esir goturuldu Ruanda Stratfor kesfiyyat merkezinin melumatina esasen 1994 cu ilde Iqla 1E raketinden istifade neticesinde Ruanda hokumetine aid teyyare vurulmus neticede teyyarenin icerisinde olan Ruanda ve Burundi prezidentleri helak olmusdur Senepa muharibesi Peru ve Ekvador arasinda bas veren muharibe zamani her iki teref bir birine qarsi Iqla 1E zenit raket kompleksinden istifade etmisdir 7 fevral 1995 ci ilde del Sur bazasinin yaxinliginda Peru HHQ ne aid Mil Mi 24 helikopteri vurulmus ve her 3 ekipaj uzvu helak olmusdur Cecenistan 19 avqust 2002 ci ilde cecenlerin Iqla raketinden istifadesi neticesinde rus Mil Mi 26 helikopteri vurulmusdur Neticede helikopter aviasiyasi tarixinde en boyuk itki bas vermis 127 rus herbcisi helak olmusdur Bu hemcinin 1999 cu ilden beri Rusiya Silahli Quvveleri aviasiyasinin bir gunde en cox itki verdiyi gun olmusdur Bosniya 30 avqust 1995 ci ilde Bosniyanin Pale seheri uzerinde ucuslar heyata keciren Fransa HHQ ne aid Miraj 2000D doyus teyyaresi Serb HHMQ terefinden Iqla ZRK dan acilan ates neticesinde vurulmus her iki ekipaj uzvu esir goturulmus ve ele hemin ilin dekabrinda azad edilmisdir Ukrayna 14 iyun 2014 cu ilde Luqansk beynelxalq hava limaninin yaxinliginda rusyonumlu separatci quvvelerin Iqladan ates acmasi neticesinde Ukrayna HHQ ne aid Il 76 herbi neqliyyat teyyaresi vurulmusdur Hadise neticesinde teyyarede olan 49 nefer ukraynali sexsi heyet helak olmusdur Dagliq Qarabag Silahli insident 12 noyabr 2014 cu ilde Agdamin Kengerli kendi yaxinliginda bas verib Beleki Ermenistan silahli quvvelerine mexsus 2 eded Mi 24 tipli doyus vertolyotu qefleten oz semtini deyiserek Azerbaycan Silahli Quvvelerinin temas xettine dogru doyus kursuna cixib ve movqeleri atese tutmaga cehd edibler Neticede Azerbaycan Silahli quvvelerinde muddetden artiq herbi xidmet kecen manqa komadiri Ilkin Muradov helikopterlerden birini Iqla dasinan zenit raket kompleksi vasitesi ile mehv edib Diger helikopter ise hadise yerinden uzaqlasib Hadise neticesinde Ermenistan Silahli quvvelerinde xidmet kecen uc nefer pilot helak olub Azerbaycan Respublikasinin isgal olunmus erazilerinde doyus ucuslari kecirerken mehv edilen herbi helikopter Ermenistan Silahli Quvvelerinin Irevan yaxinligindaki Erebuni herbi aerodurumunda dislokasiya olunan 15 ci helikopter bazasina mexsusdur Hemcinin baxZenit raket kompleksi Azerbaycan Herbi Hava QuvveleriIstinadlar Arxivlenmis suret 2015 05 01 tarixinde Istifade tarixi 2017 05 13 Arxivlenmis suret 2011 12 04 tarixinde Istifade tarixi 2017 05 13 Arxivlenmis suret 2016 12 26 tarixinde Istifade tarixi 2017 05 13 Arxivlenmis suret 2017 01 07 tarixinde Istifade tarixi 2017 05 13 Arxivlenmis suret 2013 10 04 tarixinde Istifade tarixi 2017 05 13 Arxivlenmis suret 2018 01 22 tarixinde Istifade tarixi 2017 05 13 Arxivlenmis suret 2014 10 31 tarixinde Istifade tarixi 2017 05 13 Arxivlenmis suret 2014 06 15 tarixinde Istifade tarixi 2017 05 13 Arxivlenmis suret 2022 05 04 tarixinde Istifade tarixi 2017 05 13