Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
S.Orjonikidze adına Qırmızı Bayraqlı Suvorov ordenli 77-ci atıcı Simferopol Diviziyasının əsgərlərinə abidə — İkinci Dünya Müharibəsi illərində Krımın azad edilməsində və Sapun dağına hücumda iştirak edən milli 77-ci atıcı diviziyasının azərbaycanlı döyüşçülərinin şərəfinə Sevastopol şəhərində Sapun dağında quraşdırılmış xatirə kompleksi.
| Sapun dağı hücumu iştirakçıları olmuş 77 –ci atıcı diviziyanın əsgərləri "Azərbaycanın qorxmaz oğul və qizlarına" həsr olunmuş memorial | |
|---|---|
| S.Orjonikidze adına Qırmızı Bayraqlı Suvorov ordenli 77-ci atıcı Simferopol Diviziyasının əsgərlərinə abidə | |
 | |
| Ölkə | Rusiya, Ukrayna |
| Yerləşir | Sevastopol şəhərində |
| Heykəltaraş | Ömər Eldarov |
| Memarlar | Seyidzadə F.P, Şərifov P.M. |
| Tikilib | 1974 |
Tarixi hadisələr
1943-cü ilin yaz-yay aylarında milli 77-ci atıcı diviziyası Azərbaycandan 1500 döyüşçü və komandirdən ibarət dəstə ilə möhkəmləndirildi. 1944-cü il aprelin 13-də 77-ci atıcı diviziya Qırmızı Ordunun digər hərbi birləşmələri və hissələri ilə birlikdə minə yaxın nasisti əsir götürərək Simferopolu azad etdi. SSRİ Ali Sovetinin Rəyasət Heyətinin fərmanı ilə bu qəhrəmanlığa görə diviziyaya "Simferopol" fəxri adı verildi. Hərbi hissənin 613 döyüşçü və diviziya komandiri SSRİ-nin orden və medallarına layiq görüldü.
1944-cü il mayın 7-də səhər 10.30-da Sovet qoşunları Sapundağ - Karan ərazisinə hücum etdi. Bütün cəbhəboyu qanlı döyüşlər başladı. Döyüş hər xəndək üçün saatlarla davam etdiyi Sapundağı bölgəsində xüsusilə şiddətli idi. Saat 19.30-da 77-ci və 32-ci Qvardiya atıcı diviziyalarının əsgərləri ilk olaraq Sapun dağının zirvəsinə çatdılar. 77-ci diviziyanın döyüşçüsü Əbdüləziz Qurbanov düşmən atəşi altında hücum zamanı zirvəyə çatdı və Sapundağının üstünə Qırmızı Bayraq sancdı.
Günün sonuna may ayının 9-da Sevastopol tamamilə azad edildi. Mayın 12-də Xersones burnu bölgəsində faşist-Alman qrupunun qalıqları təslim oldu. Krım əməliyyatı Sovet qoşunlarının qələbəsi ilə sona çatdı.
Abidənin tarixi
Xatirə kompleksi 1974-cü ildə Azərbaycan SSR Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsinin birinci katibi Heydər Əliyevin təşəbbüsü ilə 77-ci atıcı diviziyasının əsgərlərinin şərəfinə Sapundağının ətəyində, Sevastopol-Yalta magistral yolunda döyüş meydanında ucaldılmışdır. Abidənin müəllifləri heykəltaraş Ö.H.Eldarov, memarlar F.B.Seyidzadə, R.M.Şərifov, mühəndis isə Y.D.Dubnov olmuşdur.Mis-latun heykəllər, mərmər plitələr və hətta qum Sevastopola Bakıdan gətirilmişdir. Abidənin açılışında Heydər Əliyevin özü, həyat yoldaşı Zərifə xanım, qızı Sevil xanım və 14 yaşlı oğlu İlham Əliyevdə iştirak etmişdilər.. Abidənin üzərindəki xatirə kitabəsində aşağıdakı sözlər həkk olunmuşdur:
 | Azərbaycanın qorxmaz oğul və qızlarının şərəfinə — Sapundağına hücumun iştirakçıları / May 1944 / S.Orjonikidze adına Qırmızı Bayraqlı Suvorov ordenli 77-ci atıcı Simferopol Diviziyasının döyüşçülərinə Diviziya 1920-ci ildə Bakıda yaradılmışdır. Qafqazın, Ukraynanın, Baltikyanı ölkələrin azad edilməsi uğrunda döyüşlərdə iştirak etmiş, faşist işğalçılarından təmizləmişdir |  |
Vandalizm
2009-cu ilin oktyabr ayının əvvəlində xatirə abidəsi vandalların hücumuna məruz qalmışdır. Abidədən parçalar qoparılmış, qranit plitələr qırılmışdır.Vandallar heykəllərdən birini xatirə divarından çıxartmış, sonra əsgər fiqurunun ayaqları və qollarını kəsib götürmüşdülər. Abidəyə qarşı vandalizm aktının təşkilatçısının 1962-ci il təvəllüdlü Gürcüstan vətəndaşı Eduard Arakelyan olduğu qeyd olunur. O, 1967-ci il təvəllüdlü yerli sakin Andrey Qanini abidə ilə bağlı vəhşilik aktı etməyə inandırmışdır. Vandallar onu hissələrə bölmüş və qırıntılarını metal toplama məntəqəsinə təhvil vermişdilər. Arakelyan və Qanin tezliklə polis tərəfindən saxlanılmışdır. 2009-cu ilin dekabrında prokurorluq abidəni sökənlərin materiallarını Balaklava Rayon Məhkəməsinə təhvil verərək vandalların işinin istintaqını başa çatdırdı. 2010-cu ilin iyul ayında Balaklava Rayon Məhkəməsinin qərarı ilə təqsirləndirilən Eduard Arakelyan və Andrey Qanini xatirə kompleksinin dağıdılmasına görə üç il müddətinə azadlıqdan məhrum edildi.
2010-cu ilin yazının əvvəlində Balaklava rayonu administrasiyasının rəhbəri Nikolay Haruta abidənin bərpasına başlamaq əmrini verdi. Abidə qısa müddətdə təmir edildi. Sevastopol Şəhər Dövlət İdarəsi abidənin tam bərpası işinin yekunlaşdırmaq məsuliyyətini üzərinə götürmüşdür. May ayında Qələbə Günü ərəfəsində abidə bərpa edildi. 2011-ci ilin may ayında abidənin təntənəli açılışı oldu. Abidənin açılışında Ukrayna Azərbaycanlıları Konqresi (UAK) Sevastopol Təşkilatının sədri Adil Cabbarov Balaklava rayonunun rəhbərliyinə, həmçinin Balaklava rayon dövlət administrasiyası rəhbərinin müavini Sergey Rezniçenko, UAK Sevastopol təşkilatı idarə heyətinin və Ekologiya Şurasının üzvü İdayət Musayev, Balaklava rayonu rəhbərliyinə təşəkkür məktublarını çatdırdı. Həmçinin açılışda Simferopolda Azərbaycan icmasının üzvü Simferopol Dəmiryolu rayonu şurasının deputatı Meydan Şamilov, UAK-nın Krım Azərbaycanlıları Gənclər Birliyinin üzvü Nizami Hümbətov və Azərbaycandan gələn qonaqlar və digərləri də iştirak etmişdilər.
İstinadlar
- "Краснознаменная Ордена Суворова 77-я Симферопольская стрелковая дивизия". 2011-08-31 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-06-12.
- . 2020-06-12 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-06-12.
- В Севастополе осквернён памятник воинам-азербайджанцам
- "Фотография памятника". 2013-12-16 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-06-12.
- "Памятник азербайджанцам в Севастополе восстановили". 2014-02-22 tarixində . İstifadə tarixi: 2012-05-06.
- . 2014-02-22 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-06-12.
- "Дело вандалов, разрушивших памятник азербайджанцам в Севастополе, передано в суд". 2010-03-29 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-06-12.
- "В Севастополе состоялось открытие восстановленного памятника азербайджанцам. Фотографии". 2020-06-12 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-06-12.
Həmçinin bax
Xarici keçidlər
- Дело вандалов, разрушивших памятник азербайджанцам в Севастополе, передано в суд (rus.)
- 8 мая в Севастополе состоялось торжественное открытие восстановленного памятника, установленного в честь воинов 77-й азербайджанской дивизии.[ölü keçid] (rus.)
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
S Orjonikidze adina Qirmizi Bayraqli Suvorov ordenli 77 ci atici Simferopol Diviziyasinin esgerlerine abide Ikinci Dunya Muharibesi illerinde Krimin azad edilmesinde ve Sapun dagina hucumda istirak eden milli 77 ci atici diviziyasinin azerbaycanli doyusculerinin serefine Sevastopol seherinde Sapun daginda qurasdirilmis xatire kompleksi Sapun dagi hucumu istirakcilari olmus 77 ci atici diviziyanin esgerleri Azerbaycanin qorxmaz ogul ve qizlarina hesr olunmus memorialS Orjonikidze adina Qirmizi Bayraqli Suvorov ordenli 77 ci atici Simferopol Diviziyasinin esgerlerine abideOlke Rusiya UkraynaYerlesir Sevastopol seherindeHeykeltaras Omer EldarovMemarlar Seyidzade F P Serifov P M Tikilib 1974Tarixi hadiseler1943 cu ilin yaz yay aylarinda milli 77 ci atici diviziyasi Azerbaycandan 1500 doyuscu ve komandirden ibaret deste ile mohkemlendirildi 1944 cu il aprelin 13 de 77 ci atici diviziya Qirmizi Ordunun diger herbi birlesmeleri ve hisseleri ile birlikde mine yaxin nasisti esir goturerek Simferopolu azad etdi SSRI Ali Sovetinin Reyaset Heyetinin fermani ile bu qehremanliga gore diviziyaya Simferopol fexri adi verildi Herbi hissenin 613 doyuscu ve diviziya komandiri SSRI nin orden ve medallarina layiq goruldu 1944 cu il mayin 7 de seher 10 30 da Sovet qosunlari Sapundag Karan erazisine hucum etdi Butun cebheboyu qanli doyusler basladi Doyus her xendek ucun saatlarla davam etdiyi Sapundagi bolgesinde xususile siddetli idi Saat 19 30 da 77 ci ve 32 ci Qvardiya atici diviziyalarinin esgerleri ilk olaraq Sapun daginin zirvesine catdilar 77 ci diviziyanin doyuscusu Ebduleziz Qurbanov dusmen atesi altinda hucum zamani zirveye catdi ve Sapundaginin ustune Qirmizi Bayraq sancdi Gunun sonuna may ayinin 9 da Sevastopol tamamile azad edildi Mayin 12 de Xersones burnu bolgesinde fasist Alman qrupunun qaliqlari teslim oldu Krim emeliyyati Sovet qosunlarinin qelebesi ile sona catdi Abidenin tarixiXatire kompleksi 1974 cu ilde Azerbaycan SSR Kommunist Partiyasi Merkezi Komitesinin birinci katibi Heyder Eliyevin tesebbusu ile 77 ci atici diviziyasinin esgerlerinin serefine Sapundaginin eteyinde Sevastopol Yalta magistral yolunda doyus meydaninda ucaldilmisdir Abidenin muellifleri heykeltaras O H Eldarov memarlar F B Seyidzade R M Serifov muhendis ise Y D Dubnov olmusdur Mis latun heykeller mermer pliteler ve hetta qum Sevastopola Bakidan getirilmisdir Abidenin acilisinda Heyder Eliyevin ozu heyat yoldasi Zerife xanim qizi Sevil xanim ve 14 yasli oglu Ilham Eliyevde istirak etmisdiler Abidenin uzerindeki xatire kitabesinde asagidaki sozler hekk olunmusdur Azerbaycanin qorxmaz ogul ve qizlarinin serefine Sapundagina hucumun istirakcilari May 1944 S Orjonikidze adina Qirmizi Bayraqli Suvorov ordenli 77 ci atici Simferopol Diviziyasinin doyusculerine Diviziya 1920 ci ilde Bakida yaradilmisdir Qafqazin Ukraynanin Baltikyani olkelerin azad edilmesi ugrunda doyuslerde istirak etmis fasist isgalcilarindan temizlemisdirVandalizm2009 cu ilin oktyabr ayinin evvelinde xatire abidesi vandallarin hucumuna meruz qalmisdir Abideden parcalar qoparilmis qranit pliteler qirilmisdir Vandallar heykellerden birini xatire divarindan cixartmis sonra esger fiqurunun ayaqlari ve qollarini kesib goturmusduler Abideye qarsi vandalizm aktinin teskilatcisinin 1962 ci il tevelludlu Gurcustan vetendasi Eduard Arakelyan oldugu qeyd olunur O 1967 ci il tevelludlu yerli sakin Andrey Qanini abide ile bagli vehsilik akti etmeye inandirmisdir Vandallar onu hisselere bolmus ve qirintilarini metal toplama menteqesine tehvil vermisdiler Arakelyan ve Qanin tezlikle polis terefinden saxlanilmisdir 2009 cu ilin dekabrinda prokurorluq abideni sokenlerin materiallarini Balaklava Rayon Mehkemesine tehvil vererek vandallarin isinin istintaqini basa catdirdi 2010 cu ilin iyul ayinda Balaklava Rayon Mehkemesinin qerari ile teqsirlendirilen Eduard Arakelyan ve Andrey Qanini xatire kompleksinin dagidilmasina gore uc il muddetine azadliqdan mehrum edildi 2010 cu ilin yazinin evvelinde Balaklava rayonu administrasiyasinin rehberi Nikolay Haruta abidenin berpasina baslamaq emrini verdi Abide qisa muddetde temir edildi Sevastopol Seher Dovlet Idaresi abidenin tam berpasi isinin yekunlasdirmaq mesuliyyetini uzerine goturmusdur May ayinda Qelebe Gunu erefesinde abide berpa edildi 2011 ci ilin may ayinda abidenin tenteneli acilisi oldu Abidenin acilisinda Ukrayna Azerbaycanlilari Konqresi UAK Sevastopol Teskilatinin sedri Adil Cabbarov Balaklava rayonunun rehberliyine hemcinin Balaklava rayon dovlet administrasiyasi rehberinin muavini Sergey Reznicenko UAK Sevastopol teskilati idare heyetinin ve Ekologiya Surasinin uzvu Idayet Musayev Balaklava rayonu rehberliyine tesekkur mektublarini catdirdi Hemcinin acilisda Simferopolda Azerbaycan icmasinin uzvu Simferopol Demiryolu rayonu surasinin deputati Meydan Samilov UAK nin Krim Azerbaycanlilari Gencler Birliyinin uzvu Nizami Humbetov ve Azerbaycandan gelen qonaqlar ve digerleri de istirak etmisdiler Istinadlar Krasnoznamennaya Ordena Suvorova 77 ya Simferopolskaya strelkovaya diviziya 2011 08 31 tarixinde Istifade tarixi 2020 06 12 2020 06 12 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2020 06 12 V Sevastopole oskvernyon pamyatnik voinam azerbajdzhancam Fotografiya pamyatnika 2013 12 16 tarixinde Istifade tarixi 2020 06 12 Pamyatnik azerbajdzhancam v Sevastopole vosstanovili 2014 02 22 tarixinde Istifade tarixi 2012 05 06 2014 02 22 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2020 06 12 Delo vandalov razrushivshih pamyatnik azerbajdzhancam v Sevastopole peredano v sud 2010 03 29 tarixinde Istifade tarixi 2020 06 12 V Sevastopole sostoyalos otkrytie vosstanovlennogo pamyatnika azerbajdzhancam Fotografii 2020 06 12 tarixinde Istifade tarixi 2020 06 12 Hemcinin baxAzerbaycan Ikinci dunya muharibesinde 77 ci atici diviziya 2 ci komplektlesme 402 ci atici diviziya 77 ci dagatici diviziya 223 cu atici diviziya 2 ci komplektlesme 416 ci atici diviziyaXarici kecidlerDelo vandalov razrushivshih pamyatnik azerbajdzhancam v Sevastopole peredano v sud rus 8 maya v Sevastopole sostoyalos torzhestvennoe otkrytie vosstanovlennogo pamyatnika ustanovlennogo v chest voinov 77 j azerbajdzhanskoj divizii olu kecid rus