Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
402-cı Azərbaycan atıcı diviziyası — İkinci Dünya Müharibəsi illərində Azərbaycan SSR-də yaradılan SSRİ Silahlı Qüvvələrinin tərkibində hərbi birləşmə.
| 402-ci atıcı diviziya | |
|---|---|
| 402-я стрелковая дивизия | |
 | |
| Növü | Atıcı |
| Yaranma tarixi | 26 avqust 1941-ci il — 12 dekabr 1942-ci il |
| Ölkə | SSRİ |
| Daxildir | Quru qoşunları |
| Müharibələr | İkinci Dünya Müharibəsi |
| Döyüşlər | İkinci Dünya Müharibəsi 1942—1943: Qafqaz döyüşü |
| Komandanlıq | |
| Məşhur komandirləri | Tərlan Əliyarbəyov |
Tarixi
Yaranması
Diviziya Xalq Müdafiə Komissarlığının 11 avqust 1941-ci il tarixli göstərişi əsasında yaradılmışdı. Hərbi birləşmənin yaranma müddəti sentyabrın 15-nə təyin edilmişdi.
1941-ci il avqustun 26-da Zaqafqaziya Cəbhəsinin komandanı 402-ci Piyada Diviziyasının yaradılması haqqında direktiv imzaladı. Avqustun 28-də Azərbaycan SSR-də Xankəndi (o vaxt Stepanakert) şəhərində diviziyanın yaradılması başladı. İrana getmədən əvvəl bölmənin şəxsi heyəti:
- Zabitlər: 1295 nəfər
- Kiçik zabit heyəti: 1088 nəfər
- Sıravi heyət: 8104 nəfər
Diviziyanın tərkibi 9400 döyüşçüdən ibarət idi. Şəxsi heyətin 90% -ni milliyyətcə azərbaycanlılar təşkil edirdi. Diviziya 4095 tüfəng, 1330 pulemyot, 197 yüngül pulemyot, 40 dəzgah pulemyotu, 205 tank əleyhinə tüfəng, 295 silah, 197 minaatan, 83 maşın və digər növ hərbi texnika və nəqliyyat vasitələri ilə silahlanmışdır.
Heyəti
- 833-cü atıcı alayı
- 838-cu atıcı alayı
- 840-cı atıcı alayı
- 960-cı artilleriya alayı
- Ayrıca təlim-atıcı batalyonu
- 184-cü fərdi tank əleyhinə (özüyeriyən artilleriya) divizionu
- 188-ci zenit batalyonu (11.12.42-ci ilə qədər)
- 672-ci minaatan batalyonu (30.11.42-ci ilə qədər)
- 459-cu kəşfiyyat rotası
- 678-ci fərdi sapyor batalyonu
- 848-ci fərdi kommunikasiya batalyonu (697-ci ayrı rabitə rotası)
- 482-ci tibb-sanitar batalyonu
- 475-ci fərdi kimya müdafiə rotası
- 512-ci avtonəqliyyat rotası
- 247-ci sahə çörəkxanası
- 822-ci diviziya baytar tibb məntəqəsi
- 1456-ci sahə poçt stansiyası
- Dövlət bankının 304-cü sahə bilet şöbəsi
Döyüş yolu
1941-ci ilin oktyabrından 1942-ci ilin aprelinə qədər nəqliyyatın təhlükəsizliyini təmin etmək məqsədilə "cənub marşrutu" ilə silah tədarüküylə bağlı Sovet-İngiltərə və Sovet-İran müqavilələrindən sonra dviziya İrana soxulmaqda iştirak edir. 1942-ci ilin may ayında hərbi birləşmə Naxçıvan Muxtar Respublikasına köçürüldü. 1942-ci ilin sentyabrında diviziyanın 840-cı alayı Zaqafqaziya Cəbhəsinin komandanı ordu generalı İ.V.Tulenyev tərəfindən yoxlanıldı. Yoxlama diviziyanın hərbi əməliyyatlara hazır olduğunu göstərdi. 1942-ci il sentyabrın 24-də 44-cü Ordunun qərargahı tərəfindən dviziyada 3 günlük təlimlər keçirildi. Onlar hərbi birləşmənin hərbi və siyasi cəhətdən hazırlıqlı olduğunu və döyüşlərdə uğurla iştirak edə biləcəyini göstərdi.
4 oktyabr 1942-ci il tarixində diviziya Zaqafqaziya Cəbhəsinin 44-cü Ordusunun 9-cu Atıcı Korpusunun tərkibə daxil edilərək Qudermesdə yerləşdirildi. 1942-ci il oktyabrın 3-dən 27-dək Terek çayının sağ sahilində yerləşərək Qroznının müdafiəsində iştirak etmişdir. 1942-ci il noyabrın 30-da 402-ci Azərbaycan atıcı diviziyası, 114-cü diviziya, 416-cı Azərbaycan atıcı diviziyası və 5-ci Don Kazak Süvari Korpusu ilə birlikdə ümumi hücuma keçir. Zəif artilleriya dəstəyinə baxmayaraq, diviziya 34 km irəliləməyə nail oldu. Kapitan M.Əliyev və baş leytenant B.Rəsulovun komandanlığı altında 833-cü atıcı alayının 3-cü batalyonu almanları 123.0 metr hündürlükdən qovub çıxara bildi, leytenant Ə.Hacıyevin 8-ci atıcı alayı isə 115.6 metr hündürlüyü ələ keçirdi. Ancaq dəstəyin olmaması səbəbindən 402-ci diviziyanın bir çox hissəsi Almanlar tərəfindən mühasirəyə alındı və döyüşlə mühasirədən çıxmağa məcbur oldu.
Naydenovskaya Roşa və Yığma rayonunda ayrı-ayrı hissələr düşmən bölmələri tərəfindən mühasirəyə alındı və amansız bir müqavimətdən sonra diviziyanın bir hissəsi həlak oldu. Bir qismi isə əsir düşdü. 839-cu piyada alayının komandiri mayor Bayramov da həlakm oldu. Dekabrın 5-də səhər 840-cı alayın iki atıcı batalyonu mayor M.Abdullayevin komandanlığı altında yenidən almanları 123.0 metr yüsəklikdən qovdu, lakin dekabrın 6-da alman tanklarına müqavimət göstərə bilmədilər və 123.0 metr hündürlüyü tərk etməyə məcbur oldular. Eybi vaxtda mayor A.Abbasovun 833-cü alayının hissələri Mozdokdan şimal-şərqdə, İskerskaya-Kapustino-Novolenyev-Mayorsk xəttində müdafiə mövqeyi tutmuşdular. Almanlar müdafiə səddini yarmaq üçün 100-ə qədər zirehli texnikanı cəlb etmişdilər. Döyüş zamanı almanlar 36 zirehli texnikanı itirərək geri çəkildilər. Bu döyüşə görə 833-cü piyada alayının 75 əsgər və zabiti orden və medallarla təltif edildilər.
Dekabrın 9-da hücumu davam etdirmək üçün diviziyanın sərəncamına 15 tank verildi. Bundan sonra diviziyanın bölmələri daha 12 km irəlilədilər. Bu müddət ərzində 402-ci diviziya Otraşnikovo, Staro-Buxirovo, Şirkutovskoye, Xoxlatski, Smirnovka, Poti-Onin, Yığma, Naydenovski yaşayış məntəqələrini azad edir. Dekabrın 12-də 402-ci diviziya ağır döyüşlərdən sonra Mozdok şəhərini alman qoşunlarından təmizləyir. Dekabrın 12-nə olan məlumata görə, diviziyada 4000-ə qədər döyüşçü qalmışdı, bu isə şəxsi heyətin tən yarısı demək idi. 44-cü Ordunun hərbi şurasının qərarı ilə 416-cı atıcı diviziyasının tərkibini doldurmaq üçün hərbi birləşmənin şəxsi heyətindən istifadə edilməsi qərara alındı. Diviziyanın rəhbərliyi və qərargahını komplektləşdirmək üçün Qroznıya göndərildi. Həmin vaxtdan bəri 402-ci atıcı diviziya Zaqafqaziya Cəbhəsinin ehtiyatında qaldı, əslində təlim keçən milli Azərbaycan diviziyası oldu.
Diviziyanın komandirləri
- Volkoviç, Timofey İvanoviç (08/15/1941 - 02/22/1942), polkovnik
- Hüseynov, Əli Nağı Məmmədgəsən oğlu (02/23/1942 - 12/09/1942), polkovnik
- Sızranov, Dmitri Mixayloviç (12/10/1942 - 12/19/1942), polkovnik
- Karakoz, Mark Trofimoviç (12/20/1942 - 04/25/1944), polkovnik, 16/16/1943-cü ildən general-mayor
- Əliyarbəyov, Tərlan Abdulla oğlu (04/26/1944 - 03/13/1945), general-mayor
- Zeynalov, Hacıbaba Məmməd oğlu (03/14/1945 - 05/09/1945), polkovnik
Fərqlənmiş döyüşçüləri
- Abbasov A., mayor
- Məmmədov Məmməd, siyasi məsələlər üzrə komandir müəvini
- Dadaşev A., leytenant
- Rəsulov B., leytenant
- Məhərrəmov, siyasi məsələlər üzrə komandir müəvini
Həmçinin bax
İstinadlar
- Военно-исторический журнал. 2015. № 4. С. 17.
- "402-я стрелковая дивизия". 2014-05-03 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-06-02.
Ədəbiyyat
- Буниятов З. М., Зейналов Р. Э. От Кавказа до Берлина. — Баку, 1990.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
402 ci Azerbaycan atici diviziyasi Ikinci Dunya Muharibesi illerinde Azerbaycan SSR de yaradilan SSRI Silahli Quvvelerinin terkibinde herbi birlesme 402 ci atici diviziya402 ya strelkovaya diviziyaNovu AticiYaranma tarixi 26 avqust 1941 ci il 12 dekabr 1942 ci ilOlke SSRIDaxildir Quru qosunlariMuharibeler Ikinci Dunya MuharibesiDoyusler Ikinci Dunya Muharibesi 1942 1943 Qafqaz doyusuKomandanliqMeshur komandirleri Terlan EliyarbeyovTarixiYaranmasi Diviziya Xalq Mudafie Komissarliginin 11 avqust 1941 ci il tarixli gosterisi esasinda yaradilmisdi Herbi birlesmenin yaranma muddeti sentyabrin 15 ne teyin edilmisdi 1941 ci il avqustun 26 da Zaqafqaziya Cebhesinin komandani 402 ci Piyada Diviziyasinin yaradilmasi haqqinda direktiv imzaladi Avqustun 28 de Azerbaycan SSR de Xankendi o vaxt Stepanakert seherinde diviziyanin yaradilmasi basladi Irana getmeden evvel bolmenin sexsi heyeti Zabitler 1295 nefer Kicik zabit heyeti 1088 nefer Siravi heyet 8104 nefer Diviziyanin terkibi 9400 doyuscuden ibaret idi Sexsi heyetin 90 ni milliyyetce azerbaycanlilar teskil edirdi Diviziya 4095 tufeng 1330 pulemyot 197 yungul pulemyot 40 dezgah pulemyotu 205 tank eleyhine tufeng 295 silah 197 minaatan 83 masin ve diger nov herbi texnika ve neqliyyat vasiteleri ile silahlanmisdir Heyeti833 cu atici alayi 838 cu atici alayi 840 ci atici alayi 960 ci artilleriya alayi Ayrica telim atici batalyonu 184 cu ferdi tank eleyhine ozuyeriyen artilleriya divizionu 188 ci zenit batalyonu 11 12 42 ci ile qeder 672 ci minaatan batalyonu 30 11 42 ci ile qeder 459 cu kesfiyyat rotasi 678 ci ferdi sapyor batalyonu 848 ci ferdi kommunikasiya batalyonu 697 ci ayri rabite rotasi 482 ci tibb sanitar batalyonu 475 ci ferdi kimya mudafie rotasi 512 ci avtoneqliyyat rotasi 247 ci sahe corekxanasi 822 ci diviziya baytar tibb menteqesi 1456 ci sahe poct stansiyasi Dovlet bankinin 304 cu sahe bilet sobesiDoyus yolu1941 ci ilin oktyabrindan 1942 ci ilin apreline qeder neqliyyatin tehlukesizliyini temin etmek meqsedile cenub marsrutu ile silah tedarukuyle bagli Sovet Ingiltere ve Sovet Iran muqavilelerinden sonra dviziya Irana soxulmaqda istirak edir 1942 ci ilin may ayinda herbi birlesme Naxcivan Muxtar Respublikasina kocuruldu 1942 ci ilin sentyabrinda diviziyanin 840 ci alayi Zaqafqaziya Cebhesinin komandani ordu generali I V Tulenyev terefinden yoxlanildi Yoxlama diviziyanin herbi emeliyyatlara hazir oldugunu gosterdi 1942 ci il sentyabrin 24 de 44 cu Ordunun qerargahi terefinden dviziyada 3 gunluk telimler kecirildi Onlar herbi birlesmenin herbi ve siyasi cehetden hazirliqli oldugunu ve doyuslerde ugurla istirak ede bileceyini gosterdi 4 oktyabr 1942 ci il tarixinde diviziya Zaqafqaziya Cebhesinin 44 cu Ordusunun 9 cu Atici Korpusunun terkibe daxil edilerek Qudermesde yerlesdirildi 1942 ci il oktyabrin 3 den 27 dek Terek cayinin sag sahilinde yerleserek Qrozninin mudafiesinde istirak etmisdir 1942 ci il noyabrin 30 da 402 ci Azerbaycan atici diviziyasi 114 cu diviziya 416 ci Azerbaycan atici diviziyasi ve 5 ci Don Kazak Suvari Korpusu ile birlikde umumi hucuma kecir Zeif artilleriya desteyine baxmayaraq diviziya 34 km irelilemeye nail oldu Kapitan M Eliyev ve bas leytenant B Resulovun komandanligi altinda 833 cu atici alayinin 3 cu batalyonu almanlari 123 0 metr hundurlukden qovub cixara bildi leytenant E Haciyevin 8 ci atici alayi ise 115 6 metr hundurluyu ele kecirdi Ancaq desteyin olmamasi sebebinden 402 ci diviziyanin bir cox hissesi Almanlar terefinden muhasireye alindi ve doyusle muhasireden cixmaga mecbur oldu Naydenovskaya Rosa ve Yigma rayonunda ayri ayri hisseler dusmen bolmeleri terefinden muhasireye alindi ve amansiz bir muqavimetden sonra diviziyanin bir hissesi helak oldu Bir qismi ise esir dusdu 839 cu piyada alayinin komandiri mayor Bayramov da helakm oldu Dekabrin 5 de seher 840 ci alayin iki atici batalyonu mayor M Abdullayevin komandanligi altinda yeniden almanlari 123 0 metr yuseklikden qovdu lakin dekabrin 6 da alman tanklarina muqavimet gostere bilmediler ve 123 0 metr hundurluyu terk etmeye mecbur oldular Eybi vaxtda mayor A Abbasovun 833 cu alayinin hisseleri Mozdokdan simal serqde Iskerskaya Kapustino Novolenyev Mayorsk xettinde mudafie movqeyi tutmusdular Almanlar mudafie seddini yarmaq ucun 100 e qeder zirehli texnikani celb etmisdiler Doyus zamani almanlar 36 zirehli texnikani itirerek geri cekildiler Bu doyuse gore 833 cu piyada alayinin 75 esger ve zabiti orden ve medallarla teltif edildiler Dekabrin 9 da hucumu davam etdirmek ucun diviziyanin serencamina 15 tank verildi Bundan sonra diviziyanin bolmeleri daha 12 km irelilediler Bu muddet erzinde 402 ci diviziya Otrasnikovo Staro Buxirovo Sirkutovskoye Xoxlatski Smirnovka Poti Onin Yigma Naydenovski yasayis menteqelerini azad edir Dekabrin 12 de 402 ci diviziya agir doyuslerden sonra Mozdok seherini alman qosunlarindan temizleyir Dekabrin 12 ne olan melumata gore diviziyada 4000 e qeder doyuscu qalmisdi bu ise sexsi heyetin ten yarisi demek idi 44 cu Ordunun herbi surasinin qerari ile 416 ci atici diviziyasinin terkibini doldurmaq ucun herbi birlesmenin sexsi heyetinden istifade edilmesi qerara alindi Diviziyanin rehberliyi ve qerargahini komplektlesdirmek ucun Qrozniya gonderildi Hemin vaxtdan beri 402 ci atici diviziya Zaqafqaziya Cebhesinin ehtiyatinda qaldi eslinde telim kecen milli Azerbaycan diviziyasi oldu Diviziyanin komandirleriVolkovic Timofey Ivanovic 08 15 1941 02 22 1942 polkovnik Huseynov Eli Nagi Memmedgesen oglu 02 23 1942 12 09 1942 polkovnik Sizranov Dmitri Mixaylovic 12 10 1942 12 19 1942 polkovnik Karakoz Mark Trofimovic 12 20 1942 04 25 1944 polkovnik 16 16 1943 cu ilden general mayor Eliyarbeyov Terlan Abdulla oglu 04 26 1944 03 13 1945 general mayor Zeynalov Hacibaba Memmed oglu 03 14 1945 05 09 1945 polkovnikFerqlenmis doyusculeriAbbasov A mayor Memmedov Memmed siyasi meseleler uzre komandir muevini Dadasev A leytenant Resulov B leytenant Meherremov siyasi meseleler uzre komandir mueviniHemcinin baxAzerbaycan Ikinci dunya muharibesinde 77 ci dagatici diviziya 77 ci atici diviziya 2 ci komplektlesme 223 cu atici diviziya 2 ci komplektlesme 416 ci atici diviziyaIstinadlarVoenno istoricheskij zhurnal 2015 4 S 17 402 ya strelkovaya diviziya 2014 05 03 tarixinde Istifade tarixi 2020 06 02 EdebiyyatBuniyatov Z M Zejnalov R E Ot Kavkaza do Berlina Baku 1990