Əyub Titiyev

Əyub Salmanoviç Titiyev (rus. Ою́б Салма́нович Тити́ев; 24 avqust 1957) — Çeçen mənşəli Rusiyalı hüquq müdafiəçisi, “Memorial” hüquq müdafiə mərkəzinin Moskva filialının analitiki (2019-cu ildən), “Memorial” hüquq müdafiə mərkəzinin Qroznı nümayəndəliyinin rəhbəri (2009-2019). Məktəbdə idman müəllimi, məşqçi (1980-1990-cı illərdə). 8 oktyabr 2018-ci ildə Titiyev Avropada və onun hüdudlarından kənarda insan hüquqlarının "görkəmli" müdafiəsinə görə Vatslav Havel İnsan Hüquqları Mükafatına layiq görülüb.

Əyub Titiyev
Doğum tarixi	24 avqust 1957(1957-08-24) (66 yaş)
Doğum yeri	Lebedinovka kəndi, Kant rayonu (1936-1998), Çuy vilayəti, Qırğızıstan SSR, SSRİ
Vətəndaşlığı	SSRİ  Rusiya
Milliyyəti	çeçen
Fəaliyyəti	insan hüquqları fəalı, aktivist, ictimai xadim
Mükafatları	Vatslav Havel adına mükafatın qalibi (2018) Boris Nemtsov mükafatının finalçısı (2019)
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Həyatı

Əyub Salmanoviç Titiyevin əcdadları Çeçenistanın dağətəyi Kurçaloy kəndinin ilk məskunlaşanlarındandır. Lakin o, Qırğızıstanın Lebedinovka kəndində anadan olub, 1944-cü ilin martında çeçenlərin deportasiyası nəticəsində ailəsi burada yerləşib. 1960-cı illərdə Çeçenistana, doğma Kurçaloya qayıdan Titiev bütün həyatı boyu idmanla məşğul olmuş (güləş, ağır atletika) məktəbdə bədən tərbiyəsi müəllimi olmuş, kənddə uşaq idman klubu yaratmış, oradan çoxlu peşəkar idmançılar yetişmişdir. 2000-ci ildən o, "Memorial" və "Vətəndaşlara Yardım Komitəsi" kimi hüquq müdafiəsi üzrə istissaslaşmış qeyri-hökümət təşkilatlarında işləyir. Titiyev Çeçenistanda insan haqları pozuntularını sənədləşdirir və humanitar layihələr həyata keçirir. O, Çeçenistanın dağlıq rayonlarındakı məktəblərə kömək edir, penitensiar sistemdə müsəlmanları ayrı-seçkilikdən müdafiə edir və s. kimi hüquq yardımları ilə məşğul olur. 2009-cu ildə Natalya Estemirovanın qətlindən sonra Titiyev "Memorial"ın Çeçenistandakı nümayəndəliyinə rəhbərlik edib.

Cinayət işi

2018-ci ildə Titiyevi dəstəkləyən plakat tutan etirazçı

2018-ci il yanvarın 9-da Əyub Titiyev Kurçaloydan Mayrtup kəndi istiqamətində yola düşüb və orada səhər saat 9-da tanışı ilə görüşməli olub. Yolda onun VAZ-111930 “Lada Kalina” markalı avtomobili yol polisi əməkdaşları tərəfindən rəsmi versiyaya görə sənədləri yoxlamaq üçün saxlanılıb. Avtomobilə sonrakı baxış zamanı polis “təxminən 180 qram ağırlığında marixuana qoxusuna malik bitki mənşəli maddə olan polimer çanta” aşkar edib. Daha sonra Titiyev tibbi müayinədən keçmək üçün Kurçaloy Rayon Daxili İşlər İdarəsinə aparılıb və içərisində maddə olan bağlama ekspertizaya göndərilib. Elə həmin gün "Memorial" təşkilatı Çeçenistanda öz liderinin saxlandığını elan edib.

Yanvarın 11-də Şali Şəhər Məhkəməsi müstəntiqin tələbi ilə Titiyevi martın 9-dək həbs edib. Hüquq müdafiəçisinə qarşı Cinayət Məcəlləsinin 228-ci (narkotik vasitələrin qanunsuz əldə edilməsi, saxlanması, daşınması) Maddəsi ilə cinayət işi açılıb. Titiyev özü təqsirini boynuna almayıb və İstintaq Komitəsinin Çeçenistan Respublikası üzrə Departamentinə göndərdiyi bəyanatda polisi avtomobilə baxış keçirərkən onun sərnişin oturacağına narkotik maddə yerləşdirməkdə ittiham edib. Yanvarın 12-də müdafiə tərəfi iki aylıq həbsdən apellyasiya şikayəti verdi.

"Memorial" idarə heyətinin sədri Aleksandr Çerkasov Titiyevin saxlanmasını “Çeçenistan hakimiyyətinin narazılığına səbəb olan” peşəkar fəaliyyəti ilə əlaqələndirib. Rusiya Prezidenti yanında İnsan Hüquqları Şurasının sədri Mixail Fedotov bildirib ki, yanvarın 10-da İnsan Hüquqları Şurası Titiyevin saxlanması vəziyyətinə yenidən baxılması və onun nəzarətə götürülməsi xahişi ilə Daxili İşlər Nazirliyinin rəhbərliyinə müraciət edib.

Yanvarın 14-də müttəhimin vəkili Pyotr Zaykin bildirib ki, Əyub Titiyevin ailəsi daimi təhdidlər səbəbindən Çeçenistanı tərk edib. Onların Rusiyada qalıb, yoxsa xaricə getdiyini vəkil dəqiqləşdirməyib. Onun sözlərinə görə, “ailəyə problem yaratmaq təhlükəsi ilə polis bu yolla ondan etirafı almağa çalışır”.

Yanvarın 24-də Aleksandr Çerkasov beynəlxalq "Memorial" adından Rusiya və beynəlxalq ictimaiyyətə müraciət edərək, "Memorial"ın Kareliya filialının rəhbəri tarixçi Yuri Dmitriyevnin işində olduğu kimi, "Titiyev işi"ni diqqətlə izləməyə çağırdı. Yanvarın 28-də o vaxt Rusiya prezidentliyinə namizəd olan Kseniya Sobçak Qroznıda “Söz azadlığı uğrunda həlak olan jurnalistlərin abidəsi”ndə “Əyub Titiyevə azadlıq” plakatı ilə tək adamlıq piket keçirdi.

Fevralın 1-də Rusiya İnsan Hüquqları üzrə Müvəkkili Tatyana Moskalkova Titiyevin işinin təhqiqatının federal səviyyəyə keçirilməsinə çağırıb. Oxşar fikri Rusiya Prezidenti yanında İnsan Hüquqları Şurasının sədri Mixail Fedotovda da səsləndirib.

Martın 6-da Staropromyslovski Rayon Məhkəməsi Titiyevin həbs müddətini mayın 9-dək uzadıb. Məhkəmə Rusiya prezidentliyinə namizədlər Qriqori Yavlinski və Kseniya Sobçakın zəmanət verməsinə baxmayaraq, bu qərarı verib.

Mayın 4-də Staropromıslovski Məhkəməsinin hökmündən verilən apellyasiya şikayətinə baxılarkən hüquq müdafiəçisi Svetlana Qannuşkina və Rusiya Qəhrəmanı Sergey Nefedov da təminatlarını təqdim ediblər və onların da zəmanəti məhkəmə tərəfindən rədd edilib.

Yanvarın 11-də bir sıra aparıcı beynəlxalq insan haqları təşkilatları (Human Rights Watch, Amnesty International, Front Line Defenders, FIDH, Dünya İşgəncələrə Qarşı Təşkilatı) birgə bəyanatda Titiyev və "Memorial"ın Qafqazdakı fəaliyyətini müdafiə ediblər. Fevralın 8-də Avropa Parlamenti Əyub Titiyevin işi ilə bağlı qətnamə qəbul edib. "Memorial" Əyub Titiyevi siyasi məhbuslar siyahısına daxil edib.

2019-cu il martın 18-də Çeçenistanın Şali Şəhər Məhkəməsi Titiyevi 4 il müddətinə cəzaçəkmə müəssisəsində cəza çəkməyə məhkum edib.

2019-cu il iyunun 10-da Şali Şəhər Məhkəməsi Titiyevi Arqun koloniya-qəsəbəsindən şərti olaraq azadlığa buraxıb. Titiyev 21 iyun 2019-cu ildə azad edilib.

Mükafatları

2018-ci il oktyabrın 8-də Avropa Şurası Parlament Assambleyası (AŞPA) Titiyevi insan hüquqlarının müdafiəsinə görə Vatslav Havel mükafatı ilə təltif edib.

11 dekabr 2018-ci ildə o, Fransa Xarici İşlər Nazirliyi və Almaniya Xarici İşlər Nazirliyi tərəfindən təsis edilən İnsan Hüquqları və Qanunun Aliliyi Mükafatını alıb.

2018-ci ildə insan hüquqlarının müdafiəsində göstərdiyi cəsarətə görə Moskva Helsinki Qrupu Mükafatının laureatı olub.

2019-cu ildə o, “Novaya qazeta” saytında səsvermənin nəticələrinə görə üçüncü yeri tutaraq "Boris Nemtsov mükafatı"nın finalçısı olub.

İstinadlar

1. "Russia: Rights Defender Arbitrarily Arrested in Chechnya" (ingilis). www.amnesty.org. 2018-04-21 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-05-15.
2. . website-pace.net (ingilis). 2016-11-03 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-10-09.
3. "«Мемориал» сообщил о задержании руководителя представительства в Чечне". ru:Ведомости. 2018-01-09. 2018-05-14 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-05-14.
4. "МВД Чечни прокомментировало информацию о задержании сотрудника «Мемориала»". ru:Ведомости. 2018-01-09. 2018-05-14 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-05-14.
5. "Суд арестовал руководителя чеченского представительства «Мемориала» Титиева". ru:Ведомости. 2018-01-11. İstifadə tarixi: 2018-05-14.
6. "Семья правозащитника Оюба Титиева покинула Чечню". ru:Интерфакс. 2018-01-14. 2018-05-14 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-05-14.
7. Александр Черкасов. "Обращение международного «Мемориала» к российской и международной общественности". ru:Эхо Москвы. 2018-01-24. 2018-05-14 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-05-14.
8. "Ксения Собчак провела одиночный пикет в Грозном". ru:Ведомости. 2018-01-28. 2018-05-14 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-05-14.
9. "Москалькова попросила передать дело Титиева в управление МВД по Северному Кавказу". Interfax.ru (rus). 2018-02-02. 2018-05-15 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-05-15.
10. "Глава СПЧ назвал причины для передачи дела Титиева на федеральный уровень". РИА Новости (rus). 20180203T1830+0300Z. 2018-05-15 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-05-15.
11. "Явлинский приехал в Грозный, чтобы поручиться за правозащитника Титиева в суде". РИА Новости (rus). 20180306T1008+0300Z. 2018-05-14 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-05-14.
12. Поручительства отклонены // Коммерсантъ. 2018-06-03. 2018-05-14 tarixində .
13. "Чечня: апелляция на арест Оюба Титиева вновь отклонена | Правозащитный центр «Мемориал»". memohrc.org. 2018-05-14 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-05-14.
14. "Russia: Rights Defender Arbitrarily Arrested in Chechnya" (ingilis). www.amnesty.org. 2018-04-21 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-05-15.
15. "Texts adopted - Thursday, 8 February 2018 - Russia, the case of Oyub Titiev and the Human Rights Centre Memorial - P8_TA-PROV(2018)0034" (ingilis). www.europarl.europa.eu. 2018-05-15 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-05-15.
16. "Титиев Оюб Салманович | Правозащитный центр «Мемориал»". memohrc.org. 2018-05-16 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-05-15.
17. Оюбу Титиеву выбрали режим // Коммерсантъ. 2019-03-31 tarixində .
18. "Добился УДО: Титиева выпустят из колонии" (rus). ru:Газета.Ru. 2019-06-12 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-06-11.
19. "Кадыров уверен в объективности решения суда, отпустившего правозащитника Титиева по УДО" (rus). ru:ТАСС. 2019-06-12 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-06-11.
20. "PACE: News". www.assembly.coe.int. 2018-10-10 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-10-10.
21. "«Их не освободили, но это не значит, что они проиграли»" (rus). Новая газета - Novayagazeta.ru. 2018-12-14. 2021-03-02 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-04-18.
22. "Правозащитники Оюб Титиев и Юрий Дмитриев получили премию Московской Хельсинкской группы". Интерфакс. 2021-08-22 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-03-12.
23. "Оюб Титиев оказался среди финалистов премии Немцова-2019 | Правозащитный центр «Мемориал»". memohrc.org. 2021-02-27 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-04-21.

Xarici keçidlər

• Монитор-1 Главу грозненского «Мемориала» Оюба Титиева судят за наркотики