Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Əbuishaqzadə Əsad Əfəndi (oktyabr 1685, Konstantinopol – 10 avqust 1753, Konstantinopol) — Osmanlı alimi, şairi və şeyxülislamı. Atası Əbu İshaq Əfəndi də Sultan Əhməd səltənətində şeyxülislam olmuşdur.
| Əbuishaqzadə Əsad Əfəndi | |
|---|---|
| Əvvəlki | Seyid Mehmed Zeynalabdin Əfəndi |
| Sonrakı | Xəlilzadə Mehmed Səid Əfəndi |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | İstanbul, Osmanlı imperiyası |
| Vəfat tarixi | (67 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Atası | Əbu İshaq İsmayıl Əfəndi |
| Həyat yoldaşı | Xədicə xanım |
| Uşaqları | Mehmed Şərif Əfəndi Fitnat Zübeydə xanım |
Həyatı
1685-ci ilin oktyabrında İstanbulda dünyaya gəldi. Sultan Əhməd dönəminin şeyxülislamlarından Əbu İshaq İsmayıl Əfəndinin oğlu və Sultan Mahmud dönəminin şeyxülislamlarından İshaq Əfəndinin isə kiçik qardaşı olan Əsad Əfəndi öncə atasının, daha sonra isə dövrün digər mühüm alimlərinin yanında təhsilinə başladı. Hələ 10 yaşında olmasına baxmayaraq şeyxülislam Əbusəidzadə Feyzullah Əfəndi tərəfindən məzun edildi. 25 yaşında ikən 1710-cu ildə müdərris olaraq fəaliyyətə başladı. Xüsusilə atasının və Yenişəhərli Abdullah Əfəndinin şeyxülislamlığı dönəmində pillə-pillə yüksələrək İstanbulun müxtəlif mədrəsələrində dərs deməyə davam etdi. Məkkə-Mədinə müfəttişliyi və fətva əminliyi əzifələrini də yürütməyə başlayan Əsad Əfəndi ardından Saloniki qazısı olaraq təyinat aldı. 1733-cü ildə Mədinə, ertəsi il isə Məkkə qazılığına gətirildi. 1736-cı ildə Rusiya və Avstriya ilə başlayan müharibələr əsnasında Məkkədən geri çağrılaraq Anadolu qazəsgəri təyin olundu və ordu qazısı olaraq səfərə göndərildi (14 mart 1737). Bu müharibə əsnasında sədrəzəm Gömrükçü Mehmed Paşayla münasibəti pis olduğu üçün vəzifədən alınan, ancaq ordunun gücdən düşməsinin ardından yenidən vəzifəyə gətirildiyi zaman bundan imtina edən Hacı İvaz Paşanı razı salmış, nəticədə ordunun qalib gəlməsinə və Adaqalanın fəth edilməsinə (avqust 1738) dolaylı yolla səbəb olmuşdur. Belqradın azad olunmasıyla bağlı aparılan sülh müzakirələrində Osmanlı tərəfinin nümayəndəsi olaraq iştirak etdi və sülhün ardından digər nümayəndələrlə birlikdə Belqrada yola düşdü.
Belqrad sülhü imzalandıqdan sonra 13 mart 1744-cü ildə Rumeli qazəsgərliyinə gətirilən Əsad Əfəndi 17 ay sonra vəzifədən alınsa da, 29 oktyabr 1746-cı ildə ikinci dəfə bu vəzifəyə gətirildi. Hələ vəzifə müddəti tamamlanmadan azad edilən Əsad Əfəndi çox keçmədən 20 iyul 1748-ci ildə şeyxülislamlığa gətirildi. Tarixi mənbələrdə bu vəzifəni dürüstlüklə və ədalətli şəkildə icra etdiyi qeyd edilən Əsad Əfəndi 12 avqust 1749-cu ildə gözlənilmədən vəzifədən azad edildi. Əsl səbəbi bilinməsə də, bu haqda bir çox fərqli iddia var.
Vəzifədən alındıqdan sonra xələfi Mehmed Səid Əfəndi tərəfindən irəli sürülən Məkkəyə sürgün edilməsi ilə bağlı təklif Sultan Mahmud tərəfindən qəbul edilmədi və Sinopa sürgün edildi. Ardından Gəliboluya çağırıldı və 3 il burada qaldı. 4 mart 1752-ci ildə bağışlanaraq İstanbula dönsə də, ağır xəstə idi. 10 avqust 1753-cü ildə cümə günü vəfat etdi və atasıyla qardaşının məzarları yanına həyətinə dəfn edildi.
Özü kimi şeyxülislam olan Mirzəzadə Mehmed Əfəndinin qızı Xədicə xanımla evlənən Əsad Əfəndinin bu evlilikdən 2 övladı olmuşdur. Oğlu Mehmed Şərif Əfəndi Sultan Əbdülhəmid və Sultan Səlim səltənətlərində şeyxülislam olmuş, qızı Fitnat Zübeydə xanım isə məşhur divan şairəsidir.
Mənbə
- Sâlim, Tezkire, İstanbul 1315, s. 73.
- Subhî, Târih, vr. 53b, 160b, 187b.
- İzzî, Târih, vr. 3a, 175b, 206a, 262a.
- Şem‘dânîzâde, Müri’t-tevârîh (Aktepe), I, 133, 134, 143, 148, 174.
- Râmiz, Âdâb-ı Zürefâ, Millet Ktp., Ali Emîrî, nr. 762, vr. 6.
- Müstakimzâde, Devha-i Meşâyih-i Kibâr Zeyli, Millet Ktp., Ali Emîrî, nr. 721, vr. 96.
- a.mlf., Terâcim-i Ahâlî-i Fetvâ (Resâil içinde), İÜ Ktp., TY, nr. 6699, vr. 87.
- Vâsıf, Târih, I, 17.
- Uzunçarşılı, Osmanlı Tarihi, IV/2, s. 476–479.
- Ergun, Türk Şairleri, III, 1329–1335.
- İbrahim Hakkı Konyalı, Alanya, İstanbul 1946, s. 423.
- Latif Beyreli, Lehcetü’l-lugāt (yüksek lisans tezi, 1988), MÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Cavid Baysun, "Es’ad Efendi", İA, IV, 359–362.
- Öztuna, BTMA, I, 265–267.
İstinadlar
- Muhammet Nur Doğan, Şeyhülislâm İshak Efendi, Hayatı, Eserleri ve Divan’ının Edisyon Kritiği (doktora tezi, 1987), İÜ Ed.Fak. Genel Ktp., THT, nr. 48, s. I-XCIV.
- Hakkı Tekin, Şeyhülislâm Esad Efendi ve Atrabü’l-âsâr fî tezkireti urefâi’l-edvâr Adlı Eseri (yüksek lisans tezi, 1993), EÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- a.mlf., Lehcetü’l-luga ve Atrabü’l-âsâr Müellifi Şeyhülislâm Esad Efendi, Hayatı, Eserleri ve Divan’ının Tenkidli Metni (doçentlik tezi, 1990), İÜ Ed.Fak.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Ebuishaqzade Esad Efendi oktyabr 1685 Konstantinopol 10 avqust 1753 Konstantinopol Osmanli alimi sairi ve seyxulislami Atasi Ebu Ishaq Efendi de Sultan Ehmed seltenetinde seyxulislam olmusdur Ebuishaqzade Esad Efendi88 Osmanli seyxulislamiEvvelkiSeyid Mehmed Zeynalabdin EfendiSonrakiXelilzade Mehmed Seid EfendiSexsi melumatlarDogum tarixi oktyabr 1685Dogum yeri Istanbul Osmanli imperiyasiVefat tarixi 10 avqust 1753 67 yasinda Vefat yeri Konstantinopol Osmanli imperiyasiAtasi Ebu Ishaq Ismayil EfendiHeyat yoldasi Xedice xanimUsaqlari Mehmed Serif Efendi Fitnat Zubeyde xanimHeyati1685 ci ilin oktyabrinda Istanbulda dunyaya geldi Sultan Ehmed doneminin seyxulislamlarindan Ebu Ishaq Ismayil Efendinin oglu ve Sultan Mahmud doneminin seyxulislamlarindan Ishaq Efendinin ise kicik qardasi olan Esad Efendi once atasinin daha sonra ise dovrun diger muhum alimlerinin yaninda tehsiline basladi Hele 10 yasinda olmasina baxmayaraq seyxulislam Ebuseidzade Feyzullah Efendi terefinden mezun edildi 25 yasinda iken 1710 cu ilde muderris olaraq fealiyyete basladi Xususile atasinin ve Yeniseherli Abdullah Efendinin seyxulislamligi doneminde pille pille yukselerek Istanbulun muxtelif medreselerinde ders demeye davam etdi Mekke Medine mufettisliyi ve fetva eminliyi ezifelerini de yurutmeye baslayan Esad Efendi ardindan Saloniki qazisi olaraq teyinat aldi 1733 cu ilde Medine ertesi il ise Mekke qaziligina getirildi 1736 ci ilde Rusiya ve Avstriya ile baslayan muharibeler esnasinda Mekkeden geri cagrilaraq Anadolu qazesgeri teyin olundu ve ordu qazisi olaraq sefere gonderildi 14 mart 1737 Bu muharibe esnasinda sedrezem Gomrukcu Mehmed Pasayla munasibeti pis oldugu ucun vezifeden alinan ancaq ordunun gucden dusmesinin ardindan yeniden vezifeye getirildiyi zaman bundan imtina eden Haci Ivaz Pasani razi salmis neticede ordunun qalib gelmesine ve Adaqalanin feth edilmesine avqust 1738 dolayli yolla sebeb olmusdur Belqradin azad olunmasiyla bagli aparilan sulh muzakirelerinde Osmanli terefinin numayendesi olaraq istirak etdi ve sulhun ardindan diger numayendelerle birlikde Belqrada yola dusdu Belqrad sulhu imzalandiqdan sonra 13 mart 1744 cu ilde Rumeli qazesgerliyine getirilen Esad Efendi 17 ay sonra vezifeden alinsa da 29 oktyabr 1746 ci ilde ikinci defe bu vezifeye getirildi Hele vezife muddeti tamamlanmadan azad edilen Esad Efendi cox kecmeden 20 iyul 1748 ci ilde seyxulislamliga getirildi Tarixi menbelerde bu vezifeni durustlukle ve edaletli sekilde icra etdiyi qeyd edilen Esad Efendi 12 avqust 1749 cu ilde gozlenilmeden vezifeden azad edildi Esl sebebi bilinmese de bu haqda bir cox ferqli iddia var Vezifeden alindiqdan sonra xelefi Mehmed Seid Efendi terefinden ireli surulen Mekkeye surgun edilmesi ile bagli teklif Sultan Mahmud terefinden qebul edilmedi ve Sinopa surgun edildi Ardindan Geliboluya cagirildi ve 3 il burada qaldi 4 mart 1752 ci ilde bagislanaraq Istanbula donse de agir xeste idi 10 avqust 1753 cu ilde cume gunu vefat etdi ve atasiyla qardasinin mezarlari yanina heyetine defn edildi Ozu kimi seyxulislam olan Mirzezade Mehmed Efendinin qizi Xedice xanimla evlenen Esad Efendinin bu evlilikden 2 ovladi olmusdur Oglu Mehmed Serif Efendi Sultan Ebdulhemid ve Sultan Selim seltenetlerinde seyxulislam olmus qizi Fitnat Zubeyde xanim ise meshur divan sairesidir MenbeSalim Tezkire Istanbul 1315 s 73 Subhi Tarih vr 53b 160b 187b Izzi Tarih vr 3a 175b 206a 262a Sem danizade Muri t tevarih Aktepe I 133 134 143 148 174 Ramiz Adab i Zurefa Millet Ktp Ali Emiri nr 762 vr 6 Mustakimzade Devha i Mesayih i Kibar Zeyli Millet Ktp Ali Emiri nr 721 vr 96 a mlf Teracim i Ahali i Fetva Resail icinde IU Ktp TY nr 6699 vr 87 Vasif Tarih I 17 Uzuncarsili Osmanli Tarihi IV 2 s 476 479 Ergun Turk Sairleri III 1329 1335 Ibrahim Hakki Konyali Alanya Istanbul 1946 s 423 Latif Beyreli Lehcetu l lugat yuksek lisans tezi 1988 MU Sosyal Bilimler Enstitusu Cavid Baysun Es ad Efendi IA IV 359 362 Oztuna BTMA I 265 267 IstinadlarMuhammet Nur Dogan Seyhulislam Ishak Efendi Hayati Eserleri ve Divan inin Edisyon Kritigi doktora tezi 1987 IU Ed Fak Genel Ktp THT nr 48 s I XCIV Hakki Tekin Seyhulislam Esad Efendi ve Atrabu l asar fi tezkireti urefai l edvar Adli Eseri yuksek lisans tezi 1993 EU Sosyal Bilimler Enstitusu a mlf Lehcetu l luga ve Atrabu l asar Muellifi Seyhulislam Esad Efendi Hayati Eserleri ve Divan inin Tenkidli Metni docentlik tezi 1990 IU Ed Fak