Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Şimal adası (rus. Северный остров)- Yeni Torpaq arxipelaqına daxil olan ən iri ada. Ada 73°-77° ş,e yerləşir. Cənub adası ilə dar Matoçkin Şar boğazı vastəsi ilə ayrılır. İnzibati cəhətdən Rusiyanın Arxangelsk vilayəti ərazisinə daxildir. Sahəsi 48 904 km² təşkil edir. Bu göstəriçi ilə Rusiyanın Saxalin adasından sonra ikinci adasıdır. Qərbdə Barens dənizi, şərqdə isə Kara dənizi onun sahillərini yuyur.
| Şimal adası | |
|---|---|
| rus. Северный остров | |
 | |
| Ümumi məlumatlar | |
| Sahəsi | 48 904 km² |
| Uzunluğu |
|
| Eni | 115 km |
| Hündür nöqtəsi | 1547 m |
| Əhalisi | 0 nəfər (2015-ci il) |
| Yerləşməsi | |
| Ölkə |  Rusiya |
| Vilayət | |
| Arxipelaq | |
| Akvatoriya | |
| | |
Ada Ural dağlarının arxipelaqa doğru uzanan hissədə şimalda yerləşir. Eni 132 km, 1547 metr olan Kruzenştern dağı yerləşir). Adanın yarısı Buzlaqlarla örtülüdür. Adanın buzlaq örtüyünün sahəsi 19800 km² təşkil edir. Adalarda yerləşən buzlaqlar arasında Qrenlandiya və Antarktidaya aid adalardakı buzlaqlardan sonra üçünçüdür. Burada çoxlu sayda 3900 km² buzlaqlar vardır.
Adanın sahilləri çox girintili-çıxıntılıdır, belə ki burada çoxlu sayda buxta, yarımada, burun və körfəz vardır. Sahilə yaxın ərazilərdə kiçik ölçülü adalar vardlr: Domaşnıy, Qlumyannoy, Bolşoy Luda, Dvaynoy, Qorbatıy, Berxa, Barens adası, Zelonıy, Qaqaçiy və Kamen adaları vardır.
Suxoy Nos burnu adanın cənubunda yerləşir. Burun 1958-1961 ci illər ərzində nüvə bombasının sınaqlarında istifadə edilirdi.
Adada hazırda rus hərbi bazası və hərbi limanı yerləşir.
Jelaniya burnunda avtomatlaşdırılmış meteiroloji stansiya vardır. 1994-cü ilə qədər stamsiya Soyuq müharibəsinə xidmət edirdi. Bu mühüm elmi mərkəz Kara dənizi və Barens dənizi arasında sərhədi təşkil edir ().
Onun ən uçqar şərq nöqtəsi Flisdinqskidir.
Adada bir necə kiçik yaşayış məntəqəsi var idi. Onlardan Atxanqelskoe, Fodkino, Krestovoya Quba, Lagernıy və Vıxodnoy. Hal-hazırda isə onlar tərk edilmişdir. Matoçkin Şar boğazı sahilində qütb stansiyası fəaliyyət göstərirdi.
Adanın ən böyük gölü Qolsovoedir, adanın cənubunda yerləşir.
Tarixi
XI—XII əsrlərdə adanı Böyük Novqorod taçirləri aşkatlamışdırlar. Qərbi avropalılarda 1553-ci ildə Hyu Uillobi şimal dəniz yolunu aşkarlamaq məqsədilə təşkil etdiyi uğursuz ekspedisiyası zamanı burada olur. Hollandiyalı 1596-cı ildə adanın şimallına çatır və qışı adada keçirir. Geri qayıtmaü istərkən adanın şimal-şərqində həlak olur. İlk rus ekspedisiyası Feyodr Rosmıslov həyata keçirir.
XIX əsrdə ada və onun daxil olduğu arxipelaqda yaşayış olmamışdır. Əsasən norveçlilər və pomorlar burada ov və balıqçılıqla məşqul olmuşlar. Ancaq adada heç biri yaşayış qura bilməmişdirlər. Yeni Torpaq arxipelaqı aralıq ərazi olaraq qalırdı, ara sıra Rusiya imperiyası arxipelaqa idia edir və onu öz ərazisi hesab edirdi.
Adada yaşayış uzun zaman olmamış yalnız bir necə alman ailəsi orada qala bilmişdir. Adaya insanların nisbətən kütləvi köçü 1869-cu ilə təsadüf edir. 1910-cu ildə adada Krestovoy buvtasında Olqinski qəsəbəsi salınır. Bu isə (74°08′ ş.e.) o dövr üçün Rusiyanın Şimal qütbünə ən yaxın yaşayış məntəqəsi idi..
Ada ətrafına rəsmi sənədlərdə öz əksini tapan ilk səyahəti Vladimir Aleksandroviç Rusanov 1910-cu ildə «Dmitriy Solunski» gəmisində həyata keçirir. O, adaları piyada gəzən ilk insan olur. Onun şərəfinə arxipelaqda yarımada və buxta vardır.
Almanlar və adanın digər sakinləri 1957-ci ildə nüvə sınağı səbəbindən materikə köçürülmüşdür. Bununla belə rxipelaqda ilk sınaqlar bundan önçədə həyata keçirilmişdir.
1961-ci ilin 30 oktyabrında dünya tarixində ən güçlü (58 meqaton) azot bombası D-II sınaq meydançasında Suxoy Nos burnunda partladılır (Çar bombası). Bu bombanın təsirindən Diskon adasında olan evlərdə pənçərə şüşələri sınmışdır.
1990-ci illərdən adada heç bir yaşayış məntəqəsi yoxdur.
Adanın çayları
Adadan axan çaylar: Komsomoles, Qrişina Şar, Ovrajnaya, Andromed, Uşşelye, Qlubokaya, Neblyoynaya, Bıstraya, Kanonnaya, Prpmıslovays, Şirokaya, Bıstraya, Labiqina, Baydarka, Milera, Nosilova, Kabanova, Noçuyev, Azimut, Şalonik, Xalkopiritovıy, Epişkina, Podqornıy, Mutnaya, Pesovaya, Qolsovaya, Melnaya, Şirokiy, Promıslovaya, Sedovka, Yujnıy Krestovaya, Zelyonaya, Lednikovaya, Velikaya, Kolyaçiy, Vıxodnaya, Bolşaya və Snejnaya.
Burunları
Suxoy Nos, Flissinqskiy, Jelaniya burnu və Bismark.
İstinadlar
- "Yeni Torpaq arxipelaqı haqqında hər şey - Arxipelaqın coğrafiyası". 2013-02-15 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-02-11.
- İvan Vasileviç Sosnovski. Arxangelsk quberniyasında yaşıyan əhalinin 1909-ci ilə olan siyahısı 2014-04-18 at the Wayback Machine Arxangelsk, 1911.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu adin diger istifade formalari ucun bax Simal adasi Simal adasi rus Severnyj ostrov Yeni Torpaq arxipelaqina daxil olan en iri ada Ada 73 77 s e yerlesir Cenub adasi ile dar Matockin Sar bogazi vastesi ile ayrilir Inzibati cehetden Rusiyanin Arxangelsk vilayeti erazisine daxildir Sahesi 48 904 km teskil edir Bu gosterici ile Rusiyanin Saxalin adasindan sonra ikinci adasidir Qerbde Barens denizi serqde ise Kara denizi onun sahillerini yuyur Simal adasirus Severnyj ostrovUmumi melumatlarSahesi 48 904 km Uzunlugu 570 kmEni 115 kmHundur noqtesi 1547 mEhalisi 0 nefer 2015 ci il Yerlesmesi75 30 00 sm e 58 05 00 s u Olke RusiyaVilayet Arxangelsk vilayetiArxipelaq Yeni TorpaqAkvatoriya Simal Buzlu okeanSimal adasi Ada Ural daglarinin arxipelaqa dogru uzanan hissede simalda yerlesir Eni 132 km 1547 metr olan Kruzenstern dagi yerlesir Adanin yarisi Buzlaqlarla ortuludur Adanin buzlaq ortuyunun sahesi 19800 km teskil edir Adalarda yerlesen buzlaqlar arasinda Qrenlandiya ve Antarktidaya aid adalardaki buzlaqlardan sonra ucuncudur Burada coxlu sayda 3900 km buzlaqlar vardir Adanin sahilleri cox girintili cixintilidir bele ki burada coxlu sayda buxta yarimada burun ve korfez vardir Sahile yaxin erazilerde kicik olculu adalar vardlr Domasniy Qlumyannoy Bolsoy Luda Dvaynoy Qorbatiy Berxa Barens adasi Zeloniy Qaqaciy ve Kamen adalari vardir Suxoy Nos burnu adanin cenubunda yerlesir Burun 1958 1961 ci iller erzinde nuve bombasinin sinaqlarinda istifade edilirdi Adada hazirda rus herbi bazasi ve herbi limani yerlesir Jelaniya burnunda avtomatlasdirilmis meteiroloji stansiya vardir 1994 cu ile qeder stamsiya Soyuq muharibesine xidmet edirdi Bu muhum elmi merkez Kara denizi ve Barens denizi arasinda serhedi teskil edir 76 42 13 sm e 69 04 05 s u Onun en ucqar serq noqtesi Flisdinqskidir Adada bir nece kicik yasayis menteqesi var idi Onlardan Atxanqelskoe Fodkino Krestovoya Quba Lagerniy ve Vixodnoy Hal hazirda ise onlar terk edilmisdir Matockin Sar bogazi sahilinde qutb stansiyasi fealiyyet gosterirdi Adanin en boyuk golu Qolsovoedir adanin cenubunda yerlesir TarixiHollandlarin tertib etdiyi Yeni Torpagin xeritesi XI XII esrlerde adani Boyuk Novqorod tacirleri askatlamisdirlar Qerbi avropalilarda 1553 ci ilde Hyu Uillobi simal deniz yolunu askarlamaq meqsedile teskil etdiyi ugursuz ekspedisiyasi zamani burada olur Hollandiyali 1596 ci ilde adanin simallina catir ve qisi adada kecirir Geri qayitmau isterken adanin simal serqinde helak olur Ilk rus ekspedisiyasi Feyodr Rosmislov heyata kecirir XIX esrde ada ve onun daxil oldugu arxipelaqda yasayis olmamisdir Esasen norvecliler ve pomorlar burada ov ve baliqciliqla mesqul olmuslar Ancaq adada hec biri yasayis qura bilmemisdirler Yeni Torpaq arxipelaqi araliq erazi olaraq qalirdi ara sira Rusiya imperiyasi arxipelaqa idia edir ve onu oz erazisi hesab edirdi Adada yasayis uzun zaman olmamis yalniz bir nece alman ailesi orada qala bilmisdir Adaya insanlarin nisbeten kutlevi kocu 1869 cu ile tesaduf edir 1910 cu ilde adada Krestovoy buvtasinda Olqinski qesebesi salinir Bu ise 74 08 s e o dovr ucun Rusiyanin Simal qutbune en yaxin yasayis menteqesi idi Ada etrafina resmi senedlerde oz eksini tapan ilk seyaheti Vladimir Aleksandrovic Rusanov 1910 cu ilde Dmitriy Solunski gemisinde heyata kecirir O adalari piyada gezen ilk insan olur Onun serefine arxipelaqda yarimada ve buxta vardir Almanlar ve adanin diger sakinleri 1957 ci ilde nuve sinagi sebebinden materike kocurulmusdur Bununla bele rxipelaqda ilk sinaqlar bundan oncede heyata kecirilmisdir 1961 ci ilin 30 oktyabrinda dunya tarixinde en guclu 58 meqaton azot bombasi D II sinaq meydancasinda Suxoy Nos burnunda partladilir Car bombasi Bu bombanin tesirinden Diskon adasinda olan evlerde pencere suseleri sinmisdir 1990 ci illerden adada hec bir yasayis menteqesi yoxdur Adanin caylariAdadan axan caylar Komsomoles Qrisina Sar Ovrajnaya Andromed Usselye Qlubokaya Neblyoynaya Bistraya Kanonnaya Prpmislovays Sirokaya Bistraya Labiqina Baydarka Milera Nosilova Kabanova Nocuyev Azimut Salonik Xalkopiritoviy Episkina Podqorniy Mutnaya Pesovaya Qolsovaya Melnaya Sirokiy Promislovaya Sedovka Yujniy Krestovaya Zelyonaya Lednikovaya Velikaya Kolyaciy Vixodnaya Bolsaya ve Snejnaya BurunlariSuxoy Nos Flissinqskiy Jelaniya burnu ve Bismark Istinadlar Yeni Torpaq arxipelaqi haqqinda her sey Arxipelaqin cografiyasi 2013 02 15 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2013 02 11 Ivan Vasilevic Sosnovski Arxangelsk quberniyasinda yasiyan ehalinin1909 ci ile olan siyahisi 2014 04 18 at the Wayback Machine Arxangelsk 1911