Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Şahqulu (Osmanlı türkcəsi:شاه قولی; v. 1556) — Səfəvi imperiyasında fəaliyyət göstərmiş, daha sonradan Osmanlı imperiyasına aparılmış məşhur rəssamlardan biri. O, Osmanlı imperiyasında hakim rəssamlıq cərəyanlarından biri olan formalaşmasında aparıcı rol oynamışdır.
| Şahqulu | |
|---|---|
| Vəfat tarixi | 1556 |
| Fəaliyyəti | rəssam, memarlıq çertyojçusu[d] |
| Janr | mifologiya rəssamlığı[d] |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
Çin və ya İslam mənbələrindən əldə edilən mifik varlıqların iri ölçülü çiçəklərdən və tüklü yarpaqlardan ibarət ovsunlu meşədə hərəkət etdiyi saz üslubu Ağqoyunlu və Səfəvi saraylarındakı incəsənət sahəsi ilə paralel şəkildə təşkil edilmişdir. Şahqulunun özü də burada Ağa Mirək (Şah Təhmasibin məşhur rəssamı Ağ Mirək deyildir) adlı müəllimdən bu sahə üzrə dərs almışdır.Səfəvi sülaləsindən olan Sam Mirzə Səfəvinin bildirdiyinə görə, Şahqulu Qum şəhərindən gəlmişdir. Şahqulunun adı Osmanlı arxivlərində də vardır. Arxiv sənədlərində onun 1515-ci ilin aprel ayının 12-də Təbrizdən Amasyaya sürgün edilən rəssam və digər incəsənət xadimlərinin içərisində adı keçir. Belə ki, Çaldıran döyüşündən sonra Təbriz ələ keçirilmiş və buradakı Səfəvi sarayına məxsus bir çox incəsənət xadimi İstanbula aparılmışdı. Şahqulunun bilinən imzalı ən köhnə əsəri Səfəvi dönəminə aid Bəhram mirzə Albomunda görülən əjdaha rəsmidir. Bu əsər hal-hazırda Nyu-York Meytopolitan muzeyində (nr. 57.51.26) saxlanmaqdadır. Bu əsər onun bu sənət sahəsində Şahqulunun əsl gücünü göstərən işlərdən biri hesab edilir. Bundan başqa, ortada bir çox sənət əsərləri vardır ki, hazırlanma üslubu və xüsusiyyətləri baxımından Şahqulunu xatırlatmaqdadır. Buna görə də, bu əsərlərinin müəllifinin Şahqulu olacağı ehtimal edilir. Əsərlər bunlardır: (Cleveland Museum of Art, J. H. Wade Fund Koleksiyası, nr. 44.492; İstanbul Universiteti Kitabxanası, Far., nr. 1426, vr. 48a; Vyana Österreichische Nationalbibliothek, nr. 313, vr. 11b; Washington Freer Gallery of Art, nr. 33.6).
1525–1526-cı illərə aid saray qeydlərində Şahqulunun 29 rəssamın və 12 şagirdin rəhbəri olduğu, 20 axça kimi yüksək bir maaşla işlədiyi bildirilmişdir. Şahqulu Sultan Süleymanla tanış olmuş, ona pəri şəkli hədiyyə etmiş və şəkli çox bəyənən sultan ona 2 min axça ilə birlikdə bahalı xələt və kaftanlar vermişdir. Arxivdən bəlli olan bir digər sənədə görə o, 1520–1521-ci illərdə nəqqaşxanaya qatılmışdır. O, 1545–1546-cı ildə nəqqaşxananın iki sektorundan birinin rəhbəri olmuşdur. Dövrün tarixçisi Mustafa Əlinin 1586-cı ildə yazdığına görə, sultan onun əsərlərini bəyəndiyi üçün ona müstəqil emalatxana vermişdir. Əsərdə onun həmçinin baş rəssam təyin edildiyi (nəqqaşbaşı) və yüz axça maaş aldığı qeyd edilmişdir. Çox güman ki, maaşın miqdarı şişirdilmədir, çünki o dönəmdə belə bir maaş verilməsi hadisəsinə rast gəlinməmişdir. 1555–1556-cı illərdə sultanın saray sənətçilərinə etdiyi hədiyyələr siyahısındakı qeyddə Şahqulunun hədiyyə ona təqdim edilməmişdən əvvəl vəfat etdiyi bildirilir. Onun ən önəmli şagirdi Qara Memi idi.{
Saz üslubunun formalaşmasında Şahqulunun böyük rolu olmuşdur, halbuki bir neçə az saylı əsər istisna olmaqla, hansı əsərlərin dəqiq olaraq onun tərəfindən şəkildiyini müəyyənləşdirmək çox çətindir. Şahqulunun rəssam imzası iki əsərdə tapılmışdır: birində (Topqapı Saray Kitabxanası, H. 2154, FOL. 2r) əjdaha çəkilmişdir və bu şəkil alboma salınmışdır (girişdə 1544–1545-ci illər qeyd edilmişdir), digəri isə (Freer, 37.7) üçan və əlində şərab badəsi ilə şüşəsini tutan pəri təsvir edilmişdir. Onun imzası olan üçüncü rəsm əsəri isə (Met., 57.51.26) görünür daha sonradan kopya edilmişdir və onda da əjdaha fiquru vardır. Onun "zərif fırça işi, güclü dizayn hissi və dramatik hərəkət motivləri bir neçə imzasız əjdaha və peris rəsmlərində, çiçəklər və yarpaqların tədqiqatlarında da görünür". Sonrakı dövrlərdə onun adına Osmanlı sənəti tarixində verilən önəm Rza Abbasi və Kəmaləddin Behzadın çoxsaylı "imzalarından" fərqli olaraq, "müxtəlif üslub və dövrlərə aid çoxlu sayda əsər ilə əlaqələndirilməsi" ilə nəticələndi.
-
![image]()
Pəri şərab badəsi və şüşəsi ilə birlikdə uçarkən. saxlanmaqdadır. Şahquluya aid olduğu dəqiqdir. -
![image]()
Badə və şüşə ilə birlikdə diz çökən pəri. Şahquluya aid olduğu iddia edilir. Freer Gallery of Art -
![image]()
Əjdaha və aslan arasında döyüş. Şahquluya aid olduğu iddia edilir. Topqapı sarayıkitabxanasında saxlanılır. -
![image]()
Sultan III Muradın albomundan iki səhifə. Şahquluya aid olduğu iddia edilir. Avstriya Milli Kitabxanasında saxlanılır. -
![image]()
Solda əjdaha və saöda çiçəklər. Bu ikisinin də Şahqulu tərəfindən çəkildiyi ehtimal edilir. İstanbul Universiteti kitabxanasında saxlanmaqdadır. -
![image]()
Əjdaha rəsminin daha sonra hazırlanmış kopyası. saxlanmaqdadır.
Qeydlər
- 16-cı əsr Osmanlı İmperiyasında bitki mənşəli ornament üslubudur və onunla əlaqəli sənət üslubudur.
Həmçinin bax
İstinadlar
- https://www.metmuseum.org/art/collection/search/451405?searchField=All&%3BsortBy=Relevance&%3Bft=Shah%20Quli&%3Boffset=0&%3Brpp=20&%3Bpos=1.
- Denny, 1983. səh. 110
- Denny, 1983. səh. 110-111
- "Dragon in foliage with lion and phoenix heads". Cleveland Museum of Art (ingilis). 30 oktyabr 2018. 2022-12-14 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-04-03.
- Saz, 2003
- Atil, 2003
- Denny, 1983. səh. 105
- Akin-Kivanç, 2011. səh. 268
- Derman və Duran, 2010
- Bloom və Blair, 2009. səh. 238
- Denny, 1983. səh. 105, 120
- Denny, 1983. səh. 104
- "Kneeling Angel with Cup and Bottle". (ingilis). 2022-07-07 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-04-03.
- Birol, 2012
Mənbə
- Saz [Turk.: ‘reed’]. Oxford Art Online. 2003.
- Esra Akin-Kivanç. Mustafa Âli's Epic Deeds of Artists. Brill. 2011. ISBN .
- Edited by: Jonathan M. Bloom and Sheila S. Blair. The Grove Encyclopedia of Islamic Art and Architecture. Oxford University Press. 2009. ISBN . ([[:Category:|link]])[[Category:]]
- Walter B. Denny. Dating Ottoman Turkish Works in the Saz Style. Muqarnas. 1983.
- FATMA ÇİÇEK DERMAN, GÜLNUR DURAN. ŞAHKULU. İslâm Ansiklopedisi. 2010.
- İNCİ AYAN BİROL. TEZHİP. İslâm Ansiklopedisi. 2012.
- Esin Atıl (2003). "Shahquli". Grove Art Online. doi:10.1093/gao/9781884446054.article.T077973. Shahquli. Grove Art Online. 2003. ISBN .
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Sahqulu Osmanli turkcesi شاه قولی v 1556 Sefevi imperiyasinda fealiyyet gostermis daha sonradan Osmanli imperiyasina aparilmis meshur ressamlardan biri O Osmanli imperiyasinda hakim ressamliq cereyanlarindan biri olan formalasmasinda aparici rol oynamisdir SahquluVefat tarixi 1556Fealiyyeti ressam memarliq certyojcusu d Janr mifologiya ressamligi d Vikianbarda elaqeli mediafayllarFenikse hucum ederken yuxaridaki aslanin hucumu altinda firlanan yarpaqlara qarisan bu ejdaha resmi heqiqeten saz uslubunun en boyuk sah eseridir Bu eser uslubun ilk merhelesi dovrune aiddir ve Sahquluya aid edilir saxlanmaqdadir HeyatiCin ve ya Islam menbelerinden elde edilen mifik varliqlarin iri olculu ciceklerden ve tuklu yarpaqlardan ibaret ovsunlu mesede hereket etdiyi saz uslubu Agqoyunlu ve Sefevi saraylarindaki incesenet sahesi ile paralel sekilde teskil edilmisdir Sahqulunun ozu de burada Aga Mirek Sah Tehmasibin meshur ressami Ag Mirek deyildir adli muellimden bu sahe uzre ders almisdir Sefevi sulalesinden olan Sam Mirze Sefevinin bildirdiyine gore Sahqulu Qum seherinden gelmisdir Sahqulunun adi Osmanli arxivlerinde de vardir Arxiv senedlerinde onun 1515 ci ilin aprel ayinin 12 de Tebrizden Amasyaya surgun edilen ressam ve diger incesenet xadimlerinin icerisinde adi kecir Bele ki Caldiran doyusunden sonra Tebriz ele kecirilmis ve buradaki Sefevi sarayina mexsus bir cox incesenet xadimi Istanbula aparilmisdi Sahqulunun bilinen imzali en kohne eseri Sefevi donemine aid Behram mirze Albomunda gorulen ejdaha resmidir Bu eser hal hazirda Nyu York Meytopolitan muzeyinde nr 57 51 26 saxlanmaqdadir Bu eser onun bu senet sahesinde Sahqulunun esl gucunu gosteren islerden biri hesab edilir Bundan basqa ortada bir cox senet eserleri vardir ki hazirlanma uslubu ve xususiyyetleri baximindan Sahqulunu xatirlatmaqdadir Buna gore de bu eserlerinin muellifinin Sahqulu olacagi ehtimal edilir Eserler bunlardir Cleveland Museum of Art J H Wade Fund Koleksiyasi nr 44 492 Istanbul Universiteti Kitabxanasi Far nr 1426 vr 48a Vyana Osterreichische Nationalbibliothek nr 313 vr 11b Washington Freer Gallery of Art nr 33 6 1525 1526 ci illere aid saray qeydlerinde Sahqulunun 29 ressamin ve 12 sagirdin rehberi oldugu 20 axca kimi yuksek bir maasla islediyi bildirilmisdir Sahqulu Sultan Suleymanla tanis olmus ona peri sekli hediyye etmis ve sekli cox beyenen sultan ona 2 min axca ile birlikde bahali xelet ve kaftanlar vermisdir Arxivden belli olan bir diger senede gore o 1520 1521 ci illerde neqqasxanaya qatilmisdir O 1545 1546 ci ilde neqqasxananin iki sektorundan birinin rehberi olmusdur Dovrun tarixcisi Mustafa Elinin 1586 ci ilde yazdigina gore sultan onun eserlerini beyendiyi ucun ona musteqil emalatxana vermisdir Eserde onun hemcinin bas ressam teyin edildiyi neqqasbasi ve yuz axca maas aldigi qeyd edilmisdir Cox guman ki maasin miqdari sisirdilmedir cunki o donemde bele bir maas verilmesi hadisesine rast gelinmemisdir 1555 1556 ci illerde sultanin saray senetcilerine etdiyi hediyyeler siyahisindaki qeydde Sahqulunun hediyye ona teqdim edilmemisden evvel vefat etdiyi bildirilir Onun en onemli sagirdi Qara Memi idi Saz uslubunun formalasmasinda Sahqulunun boyuk rolu olmusdur halbuki bir nece az sayli eser istisna olmaqla hansi eserlerin deqiq olaraq onun terefinden sekildiyini mueyyenlesdirmek cox cetindir Sahqulunun ressam imzasi iki eserde tapilmisdir birinde Topqapi Saray Kitabxanasi H 2154 FOL 2r ejdaha cekilmisdir ve bu sekil alboma salinmisdir girisde 1544 1545 ci iller qeyd edilmisdir digeri ise Freer 37 7 ucan ve elinde serab badesi ile susesini tutan peri tesvir edilmisdir Onun imzasi olan ucuncu resm eseri ise Met 57 51 26 gorunur daha sonradan kopya edilmisdir ve onda da ejdaha fiquru vardir Onun zerif firca isi guclu dizayn hissi ve dramatik hereket motivleri bir nece imzasiz ejdaha ve peris resmlerinde cicekler ve yarpaqlarin tedqiqatlarinda da gorunur Sonraki dovrlerde onun adina Osmanli seneti tarixinde verilen onem Rza Abbasi ve Kemaleddin Behzadin coxsayli imzalarindan ferqli olaraq muxtelif uslub ve dovrlere aid coxlu sayda eser ile elaqelendirilmesi ile neticelendi Peri serab badesi ve susesi ile birlikde ucarken saxlanmaqdadir Sahquluya aid oldugu deqiqdir Bade ve suse ile birlikde diz coken peri Sahquluya aid oldugu iddia edilir Freer Gallery of Art Ejdaha ve aslan arasinda doyus Sahquluya aid oldugu iddia edilir Topqapi sarayikitabxanasinda saxlanilir Sultan III Muradin albomundan iki sehife Sahquluya aid oldugu iddia edilir Avstriya Milli Kitabxanasinda saxlanilir Solda ejdaha ve saoda cicekler Bu ikisinin de Sahqulu terefinden cekildiyi ehtimal edilir Istanbul Universiteti kitabxanasinda saxlanmaqdadir Ejdaha resminin daha sonra hazirlanmis kopyasi saxlanmaqdadir Qeydler16 ci esr Osmanli Imperiyasinda bitki menseli ornament uslubudur ve onunla elaqeli senet uslubudur Hemcinin baxVeli CanIstinadlarhttps www metmuseum org art collection search 451405 searchField All amp amp 3BsortBy Relevance amp amp 3Bft Shah 20Quli amp amp 3Boffset 0 amp amp 3Brpp 20 amp amp 3Bpos 1 Denny 1983 seh 110 Denny 1983 seh 110 111 Dragon in foliage with lion and phoenix heads Cleveland Museum of Art ingilis 30 oktyabr 2018 2022 12 14 tarixinde Istifade tarixi 2023 04 03 Saz 2003 Atil 2003 Denny 1983 seh 105 Akin Kivanc 2011 seh 268 Derman ve Duran 2010 Bloom ve Blair 2009 seh 238 Denny 1983 seh 105 120 Denny 1983 seh 104 Kneeling Angel with Cup and Bottle ingilis 2022 07 07 tarixinde Istifade tarixi 2023 04 03 Birol 2012MenbeSaz Turk reed Oxford Art Online 2003 Esra Akin Kivanc Mustafa Ali s Epic Deeds of Artists Brill 2011 ISBN 978 90 47 44107 6 Edited by Jonathan M Bloom and Sheila S Blair The Grove Encyclopedia of Islamic Art and Architecture Oxford University Press 2009 ISBN 9780195309911 Category link Category Walter B Denny Dating Ottoman Turkish Works in the Saz Style Muqarnas 1983 FATMA CICEK DERMAN GULNUR DURAN SAHKULU Islam Ansiklopedisi 2010 INCI AYAN BIROL TEZHIP Islam Ansiklopedisi 2012 Esin Atil 2003 Shahquli Grove Art Online doi 10 1093 gao 9781884446054 article T077973 Shahquli Grove Art Online 2003 ISBN 10 1093 gao 9781884446054 article T077973