Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Şəxsiyyətin eyniliyi (identikliyi) problemi — fəlsəfi problem olub, insanın müxtəlif zamanlarda özünü eyni insan hesab etdiyini, eyni zamanda bədəninin və şüurunun daim dəyişməsini ehtiva edir. Bu sahədə rəqabət aparan əsas nəzəriyyələr bunlardır:
- Con Lokk tərəfindən tərtib edilmiş psixoloji meyar. Lokk yazır ki, “rasional bir varlıq keçmiş hərəkətin ideyasını əvvəllər olduğu kimi eyni şüurla və indiki hər bir hərəkətin eyni şüuru ilə təkrarlaya bildiyi qədər, o, bir və eyni şəxsdir. Ağıllı varlıq indiki düşüncə və hərəkətlərini dərk etməsi sayəsində indi özü üçün şəxsiyyətə çevrilir; o, gələcəkdə eyni insan olaraq qalacaq, çünki o, eyni şüuru keçmiş və ya gələcək hərəkətlərə genişləndirə biləcək.
- Bu gün ilk növbədə Erik Olsen tərəfindən müdafiə olunan bioloji meyar. Bu nəzəriyyə, kobud desək, biz bədənimizik və yaddaşımız, şəxsiyyətimiz bu orqanların həyatında yalnız epizodlardır - kimi səslənir.
- Özümüzün və başqalarının bizim haqqımızda danışdığı bir hekayə olduğumuzu bildirən narrativ meyar. Bu nəzəriyyənin tərəfdarları D. Dennet, P. Rikoeur, Dmitri Volkovdur .
- D.Parfitin şəxsi şəxsiyyətin əhəmiyyətini inkar edən nəzəriyyəsi onu “sağ qalmaq” anlayışı ilə əvəz edir.
Professor G.İ.Çelpanovun tərifinə görə, “Mən şəxsi kimliyimi indiki “ mən ”imi illər əvvəl malik olduğum “mən”lə eyniləşdirməyimi hesab edirəm. Əslində onların arasında böyük fərq var. Əslində, mən uşaq olanda “mən” sözünü işlədəndə indi bu sözü işlədəndə heç nə düşündüyümü düşünmürdüm. Amma mənə elə gəlir ki, mənim indiki “mən”im keçmiş “mən”imlə eynidir” .
Buradakı çətinliklərdən biri də odur ki, insan orqanizmi maddələr mübadiləsində iştirak edir, buna görə də onu təşkil edən fiziki hissəciklər daim dəyişir. Professor Q. Teyxmüller yazır: “Bizim həmişə eyni əzələlərdən, sümüklərdən, sinirlərdən, dəridən və s. ibarət olmağımız yalnız bir görünüşdür; Yalnız forma oxşarlığı itmir, halbuki maddələrin özləri daim hərəkətdədirlər” . XIX əsrdə elm adamları hesabladılar ki, insan bədəninin bütün fiziki tərkibi 5-7 il müddətində dəyişir, beləliklə, bu dövrün sonuna qədər bizdə sözün əsl mənasında 1-ci əsrdə olanlardan heç bir atom qalmadı . Beləliklə, biz təşkil etdiyimiz mahiyyətcə heç vaxt eyni deyilik .
İnsan kimi hiss etməyin mahiyyəti mövcud nəzəriyyələrin heç birində tam əhatə olunmur. Şəxsi identifikasiya sualına cavab verərkən müasir filosoflar getdikcə relativizm nəzəriyyəsinə və ya linqvistik qeyri-müəyyənliyin təsdiqinə müraciət edirlər.
İstinadlar
- "Олсон, Эрик Т. Тождество личности // Стэнфордская энциклопедия философии (версия осени 2014 года) / Ред. Эдвард Н. Залта. Пер. с англ. В. В. Васильева". 2018-03-22 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-03-21.
- Челпанов Г. И. Мозг и душа. Критика материализма и очерк современных учений о душе. — М.: ЛКИ, 2007. — 326 с.
- Тейхмюллер Г. Бессмертие души. Философское исследование. — Юрьев, 1895. — 200 с.
- Струве Г. Е. Самостоятельное начало душевных явлений. — М.: Университетская типография, 1870. — 106 с.
- Johnston, Mark, Hempel Lectures, Princeton University (ing.)
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Sexsiyyetin eyniliyi identikliyi problemi felsefi problem olub insanin muxtelif zamanlarda ozunu eyni insan hesab etdiyini eyni zamanda bedeninin ve suurunun daim deyismesini ehtiva edir Bu sahede reqabet aparan esas nezeriyyeler bunlardir Con Lokk terefinden tertib edilmis psixoloji meyar Lokk yazir ki rasional bir varliq kecmis hereketin ideyasini evveller oldugu kimi eyni suurla ve indiki her bir hereketin eyni suuru ile tekrarlaya bildiyi qeder o bir ve eyni sexsdir Agilli varliq indiki dusunce ve hereketlerini derk etmesi sayesinde indi ozu ucun sexsiyyete cevrilir o gelecekde eyni insan olaraq qalacaq cunki o eyni suuru kecmis ve ya gelecek hereketlere genislendire bilecek Bu gun ilk novbede Erik Olsen terefinden mudafie olunan bioloji meyar Bu nezeriyye kobud desek biz bedenimizik ve yaddasimiz sexsiyyetimiz bu orqanlarin heyatinda yalniz epizodlardir kimi seslenir Ozumuzun ve basqalarinin bizim haqqimizda danisdigi bir hekaye oldugumuzu bildiren narrativ meyar Bu nezeriyyenin terefdarlari D Dennet P Rikoeur Dmitri Volkovdur D Parfitin sexsi sexsiyyetin ehemiyyetini inkar eden nezeriyyesi onu sag qalmaq anlayisi ile evez edir Professor G I Celpanovun terifine gore Men sexsi kimliyimi indiki men imi iller evvel malik oldugum men le eynilesdirmeyimi hesab edirem Eslinde onlarin arasinda boyuk ferq var Eslinde men usaq olanda men sozunu isledende indi bu sozu isledende hec ne dusunduyumu dusunmurdum Amma mene ele gelir ki menim indiki men im kecmis men imle eynidir Buradaki cetinliklerden biri de odur ki insan orqanizmi maddeler mubadilesinde istirak edir buna gore de onu teskil eden fiziki hissecikler daim deyisir Professor Q Teyxmuller yazir Bizim hemise eyni ezelelerden sumuklerden sinirlerden deriden ve s ibaret olmagimiz yalniz bir gorunusdur Yalniz forma oxsarligi itmir halbuki maddelerin ozleri daim hereketdedirler XIX esrde elm adamlari hesabladilar ki insan bedeninin butun fiziki terkibi 5 7 il muddetinde deyisir belelikle bu dovrun sonuna qeder bizde sozun esl menasinda 1 ci esrde olanlardan hec bir atom qalmadi Belelikle biz teskil etdiyimiz mahiyyetce hec vaxt eyni deyilik Insan kimi hiss etmeyin mahiyyeti movcud nezeriyyelerin hec birinde tam ehate olunmur Sexsi identifikasiya sualina cavab vererken muasir filosoflar getdikce relativizm nezeriyyesine ve ya linqvistik qeyri mueyyenliyin tesdiqine muraciet edirler Istinadlar Olson Erik T Tozhdestvo lichnosti Stenfordskaya enciklopediya filosofii versiya oseni 2014 goda Red Edvard N Zalta Per s angl V V Vasileva 2018 03 22 tarixinde Istifade tarixi 2018 03 21 Chelpanov G I Mozg i dusha Kritika materializma i ocherk sovremennyh uchenij o dushe M LKI 2007 326 s Tejhmyuller G Bessmertie dushi Filosofskoe issledovanie Yurev 1895 200 s Struve G E Samostoyatelnoe nachalo dushevnyh yavlenij M Universitetskaya tipografiya 1870 106 s Johnston Mark Hempel Lectures Princeton University ing