Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Üçlər ittifaqı — Bismarkın təşəbbüsü ilə Almaniya, Avstriya-Macarıstan və İtaliyanın kollektiv müdafiə məqsədi ilə 1882-ci ildə yaratdıqları hərbi-siyasi blok. 1881-ci ildə İtaliya, Almaniya və Avstriya-Macarıstann arasında danışıqlar başlandı. 20 may 1882-ci ildə Almaniya, İtaliya və Avstriya-Macarıstan arasında ittifaq müqaviləsi imzalandı və Üçlər ittifaqı yarandı. Müqavilə ilk əvvəllər beş il müddətində imzalanmış və sonradan vaxtı uzadılaraq 1915-ci ilə qədər mövcud olmuşdur. Müqaviləyə əsasən tərəflərdən biri eyni vaxtda iki dövlətlə müharibə aparardısa digər tərəflər ona hərbi yardım göstərməli idi. Eyni zamanda tərəflərdən birinin İngiltərə və ya Rusiyaya qarşı müharibəsi zamanı digərləri bitərəf qalmalı idi. Bundan əlavə İtaliya bəyan etmişdi ki , onun bu təşəbbüsləri birbaşa olaraq Böyük Britaniyaya yönəldilməmişdir. İtaliya 1902-ci il noyabrın 1-də Fransa ilə bağladığı sazişə əsasən eyni zəmanəti Fransaya da vermişdi. Üçlər ittifaqı Rusiya və Fransaya qarşı yaradılmış olsa da bu müqavilənin imzalanması ittifaqı zəiflədən səbəblərdən oldu. Yenə xüsusi bir razılaşmada göstərilirdi ki, nə Avstriya-Macarıstan, nə də ki İtaliya Balkanlardakı statuskovu bir birindən xəbərsiz dəyişə bilməzdilər. Bu ittifaq 1879-cu ilin oktyabr ayının 7-də Alman imperiyası ilə Avstriya-Macarıstan arasında yaradılan ikili ittifaqın davamı hesab edilir. 1914-cü ildə Avstriya-Macarıstan artıq Britaniya, Rusiya, Fransa ittifaqına qarşı müharibə aparırdı. İtaliya da eyni zamanda bu müharibədə ittifaq dövlətlərini dəstəkləyəcəyini bildirdi. Lakin Üçlü ittifaq ilk əvvəllər müdafiə məqsədli yaradılan ittifaq olsa da Almaniya və Avstriya-Macarıstan hücuma keçdikdə İtaliya müharibəyə qoşulmaqdan imtina etdi. İtaliya daha sonra müharibəyə Antanta tərəfindən qoşuldu. 1915-ci ilin mayın 3-də İtaliya Üçlər ittifaqından çıxdı, mayın 23-də isə Avstriya-Macarıstana müharibə elan etdi.
Almaniya
"Üçlər ittifaqı" Bismarkın siyasətinin ən yüksək nöqtəsi olub , Avropada Almaniyanın qeyd-şərtsiz üstünlüyünə xidmət edirdi. Bismark hər zaman İtaliyanı zəif bir dövlət kimi tanıdığını bildirsə də ittifaqa İtaliyanı da daxil etməsinin bir sıra səbəbləri var idi. İlk əvvəl 1879-cu ildə Almaniya-Avstriya-Macarıstan ittifaqı ilə Rusiya iki cəbhədə mübarizə aparmaq məcburiyyətində qalacaqdı. Lakin, İtaliya və Avstriya-Macarıstanın münasibətləri elədə yaxşı deyildi. Belə olduğu halda İtaliya Avstriya-Macarıstana hücum edə bilərdi. İtaliya ilə ittifaqa girmək belə bir hücumun qarşısını alacaqdı. Digər yandan əgər Fransa Almaniyaya hücum etsəydi iki cəbhədə mübarizə aparmalı olacaqdı , bu amil isə Fransanın hücumunu zəiflə bilərdi. Bismarkı İtaliya ilə ittifaqa cəlb edən səbəblər bunlar idi.
Avstriya-Macarıstan
Osmanlı imperiyasının zəifləməsi və uğursuz islahatlar nəticəsində Balkanlarda slavyanların çıxışları artmış və bu vəziyyət həm Avstriya-Macarıstan, həm də Rusiya üçün bölgədə öz torpaqlarını genişlətmək imkanı yaratmışdı. Rusiya 1876-cı ildə Balkanların bölüşdürülməsini təklif etsə də bu təklifi rədd etdi. Buna səbəb olaraq isə Avstriya-Macarıstanın onsuz da yetəri qədər böyük bir dövlət olmasını və daha çox torpaqla baş edə bilməyəcini bildirdi. Beləliklə bütün imperiya, hələ də Osmanlının tabeliyində olan Bosniya-Herseqovina mərkəzli əyaləti üçün siyasi baxımdan qısa müddətli bir sakitlik dövrü başladı. Balkanlardakı bu vəziyyətdən istifadə edən Avstriya-Macarıstan 1878-ci ildə Bosniya-Hersoqovinanı işğal edir və sonradan 1908-ci il oktyabrın 5-də buranın maliyə nazirliyinin nəzarətinə verərək birbaşa Vyanaya tabeçiliyini elan edir.Bosniya-Herseqovinanın işğalı , Rusiyanın Bessarabiyaya doğru irəliləməsinə qarşı atılan bir addım idi. Ümumilikdə Avropadakı Rus və Fransız mənafelərinə qarşı mübarizə apara bilmək üçün Avstriya-Macarıstanla 1879-cu ilin oktyabrında Almaniya, 1882-ci ilin mayında isə İtaliya ilə ittifaqa girdi.
İtaliya
1880-ci illərdə Avropa dövlətləri müstəmləkəçilik fəaliyyəti ilə məşğul idilər. İtaliya da bu ənənəyə sadiq qalaraq , müstəmləkəçiliyi böyük bir dövlət olmağın əsas şərti olaraq görürdü. Buna baxmayaraq digər dövlətlər kimi Asiya və Afrika kimi uzaq məsafələrə hücum etməyə cəsarət etməyən İtaliya özünə məsafə baxımından çox yaxın olan Tunisə gözlərini çevirdi. İtaliya hücuma hazırlaşdığı bir vaxtda Fransa 1881-ci ildə Tunisi işğal etdi. Bu zamana qədər qaydasında olmayan Fransa-İtaliya münasibətləri daha da pisləşdi. Belə vəziyyətdə Fransa kimi güclü bir rəqibə qarşı İtaliya Almaniyaya ittifaq təklif etdi. Lakin həmin dövrdə İtaliya Avstriya-Macarıstanın tərkibindəki Tiyest və Trentinonu ilhaq etmək istəyirdi. Bu səbəblə İtaliyanın Avstriya-Macarıstan ilə də münasibətləri yaxşı deyildi. Bismark belə bir ittifaqın yaradılması üçün ilk əvvəl İtaliyadan tələb etdi ki , Tiyest və Trentino üzərindəki iddialarından əl çəksin. İtaliya bu tələblə razılaşdı və 1882-ci ildə ittifaq yaradıldı.
İstinadlar
- Charles Seymour (1916). The Diplomatic Background of the War. Yale University Press. s. 35,147.
- "Beynəlxalq münasibətlər tarixi" (PDF). 2022-03-25 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2018-09-13.
- "Britannica". 2015-05-06 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-09-13.
- Fahir Armaoğlu-20. Yüzyıl siyasi tarih[ölü keçid]
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Ucler ittifaqi Bismarkin tesebbusu ile Almaniya Avstriya Macaristan ve Italiyanin kollektiv mudafie meqsedi ile 1882 ci ilde yaratdiqlari herbi siyasi blok 1881 ci ilde Italiya Almaniya ve Avstriya Macaristann arasinda danisiqlar baslandi 20 may 1882 ci ilde Almaniya Italiya ve Avstriya Macaristan arasinda ittifaq muqavilesi imzalandi ve Ucler ittifaqi yarandi Muqavile ilk evveller bes il muddetinde imzalanmis ve sonradan vaxti uzadilaraq 1915 ci ile qeder movcud olmusdur Muqavileye esasen tereflerden biri eyni vaxtda iki dovletle muharibe aparardisa diger terefler ona herbi yardim gostermeli idi Eyni zamanda tereflerden birinin Ingiltere ve ya Rusiyaya qarsi muharibesi zamani digerleri biteref qalmali idi Bundan elave Italiya beyan etmisdi ki onun bu tesebbusleri birbasa olaraq Boyuk Britaniyaya yoneldilmemisdir Italiya 1902 ci il noyabrin 1 de Fransa ile bagladigi sazise esasen eyni zemaneti Fransaya da vermisdi Ucler ittifaqi Rusiya ve Fransaya qarsi yaradilmis olsa da bu muqavilenin imzalanmasi ittifaqi zeifleden sebeblerden oldu Yene xususi bir razilasmada gosterilirdi ki ne Avstriya Macaristan ne de ki Italiya Balkanlardaki statuskovu bir birinden xebersiz deyise bilmezdiler Bu ittifaq 1879 cu ilin oktyabr ayinin 7 de Alman imperiyasi ile Avstriya Macaristan arasinda yaradilan ikili ittifaqin davami hesab edilir 1914 cu ilde Avstriya Macaristan artiq Britaniya Rusiya Fransa ittifaqina qarsi muharibe aparirdi Italiya da eyni zamanda bu muharibede ittifaq dovletlerini destekleyeceyini bildirdi Lakin Uclu ittifaq ilk evveller mudafie meqsedli yaradilan ittifaq olsa da Almaniya ve Avstriya Macaristan hucuma kecdikde Italiya muharibeye qosulmaqdan imtina etdi Italiya daha sonra muharibeye Antanta terefinden qosuldu 1915 ci ilin mayin 3 de Italiya Ucler ittifaqindan cixdi mayin 23 de ise Avstriya Macaristana muharibe elan etdi Alman ata avstriyali usagin elinden tutub italiyan usaq ise xoruzu buraxmaq istemir Berlin qezeti Lustige Blatter Almaniya Ucler ittifaqi Bismarkin siyasetinin en yuksek noqtesi olub Avropada Almaniyanin qeyd sertsiz ustunluyune xidmet edirdi Bismark her zaman Italiyani zeif bir dovlet kimi tanidigini bildirse de ittifaqa Italiyani da daxil etmesinin bir sira sebebleri var idi Ilk evvel 1879 cu ilde Almaniya Avstriya Macaristan ittifaqi ile Rusiya iki cebhede mubarize aparmaq mecburiyyetinde qalacaqdi Lakin Italiya ve Avstriya Macaristanin munasibetleri elede yaxsi deyildi Bele oldugu halda Italiya Avstriya Macaristana hucum ede bilerdi Italiya ile ittifaqa girmek bele bir hucumun qarsisini alacaqdi Diger yandan eger Fransa Almaniyaya hucum etseydi iki cebhede mubarize aparmali olacaqdi bu amil ise Fransanin hucumunu zeifle bilerdi Bismarki Italiya ile ittifaqa celb eden sebebler bunlar idi Avstriya MacaristanOsmanli imperiyasinin zeiflemesi ve ugursuz islahatlar neticesinde Balkanlarda slavyanlarin cixislari artmis ve bu veziyyet hem Avstriya Macaristan hem de Rusiya ucun bolgede oz torpaqlarini genisletmek imkani yaratmisdi Rusiya 1876 ci ilde Balkanlarin bolusdurulmesini teklif etse de bu teklifi redd etdi Buna sebeb olaraq ise Avstriya Macaristanin onsuz da yeteri qeder boyuk bir dovlet olmasini ve daha cox torpaqla bas ede bilmeyecini bildirdi Belelikle butun imperiya hele de Osmanlinin tabeliyinde olan Bosniya Herseqovina merkezli eyaleti ucun siyasi baximdan qisa muddetli bir sakitlik dovru basladi Balkanlardaki bu veziyyetden istifade eden Avstriya Macaristan 1878 ci ilde Bosniya Hersoqovinani isgal edir ve sonradan 1908 ci il oktyabrin 5 de buranin maliye nazirliyinin nezaretine vererek birbasa Vyanaya tabeciliyini elan edir Bosniya Herseqovinanin isgali Rusiyanin Bessarabiyaya dogru irelilemesine qarsi atilan bir addim idi Umumilikde Avropadaki Rus ve Fransiz menafelerine qarsi mubarize apara bilmek ucun Avstriya Macaristanla 1879 cu ilin oktyabrinda Almaniya 1882 ci ilin mayinda ise Italiya ile ittifaqa girdi Italiya1880 ci illerde Avropa dovletleri mustemlekecilik fealiyyeti ile mesgul idiler Italiya da bu eneneye sadiq qalaraq mustemlekeciliyi boyuk bir dovlet olmagin esas serti olaraq gorurdu Buna baxmayaraq diger dovletler kimi Asiya ve Afrika kimi uzaq mesafelere hucum etmeye cesaret etmeyen Italiya ozune mesafe baximindan cox yaxin olan Tunise gozlerini cevirdi Italiya hucuma hazirlasdigi bir vaxtda Fransa 1881 ci ilde Tunisi isgal etdi Bu zamana qeder qaydasinda olmayan Fransa Italiya munasibetleri daha da pislesdi Bele veziyyetde Fransa kimi guclu bir reqibe qarsi Italiya Almaniyaya ittifaq teklif etdi Lakin hemin dovrde Italiya Avstriya Macaristanin terkibindeki Tiyest ve Trentinonu ilhaq etmek isteyirdi Bu sebeble Italiyanin Avstriya Macaristan ile de munasibetleri yaxsi deyildi Bismark bele bir ittifaqin yaradilmasi ucun ilk evvel Italiyadan teleb etdi ki Tiyest ve Trentino uzerindeki iddialarindan el ceksin Italiya bu teleble razilasdi ve 1882 ci ilde ittifaq yaradildi IstinadlarCharles Seymour 1916 The Diplomatic Background of the War Yale University Press s 35 147 Beynelxalq munasibetler tarixi PDF 2022 03 25 tarixinde PDF Istifade tarixi 2018 09 13 Britannica 2015 05 06 tarixinde Istifade tarixi 2018 09 13 Fahir Armaoglu 20 Yuzyil siyasi tarih olu kecid