Əbülfət ağa Nəcəfqulu ağa oğlu Şahtaxtinski (17 oktyabr 1858, Şahtaxtı, Naxçıvan qəzası – 13 mart 1913, Kutaisi) — Çar ordusunun polkovniki.
ƏBÜLFƏT AĞA ŞAHTAXTİNSKİ | |
---|---|
Əbülfət ağa Nəcəfqulu ağa oğlu Şahtaxtinski | |
Şəxsi məlumatlar | |
Doğum tarixi | 17 oktyabr 1858 |
Doğum yeri | |
Vəfat tarixi | 13 mart 1913 (54 yaşında) |
Vəfat yeri | |
Dəfn yeri | |
Hərbi fəaliyyəti | |
Qoşun növü | piyada |
Rütbəsi | polkovnik |
Döyüşlər | |
Təltifləri | |
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar |
Həyatı
Əbülfət ağa Nəcəfqulu ağa oğlu 1858-ci ilin oktyabr ayında Şərur-Dərələyəz qəzasının Şahtaxtı kəndində anadan olmuşdu. Onun nüfuzlu nəsli Azərbaycan tarixinə Məhəmməd ağa Şahtaxtinski, Behbud ağa Şahtaxtinski, İsa Sultan Şahtaxtinski, Həmid bəy Şahtaxtinski kimi görkəmli şəxsiyyətlər bəxş edib.
İlk təhsilinə 1871-ci ildə Tiflis real məktəbində başlayan Əbülfət ağa 1877-ci ildə Sankt-Peterburq Texnologiya Universitetinə daxil olmuşdu. Tələbə yoldaşı, ilk marksist Q. V. Plexanovla birgə tələbələri qadağan olunmuş yığıncaqlara təhrik etdiyinə görə bir il sonra – dekabr ayında univesitetdən xaric edilmişdi. Mənzilində aparılan axtarış zamanı məlum olub ki, Əbülfət ağa həm də Moskva və Peterburqda təhsil alan qafqazlı tələbələrin yaratdıqları "İmdadiyyə" adlı gizli dərnəyin üzvüdür. Bu dərnək 1878-ci ildə Həsən bəy Zərdabinin və Nəcəf bəy Vəzirovun təşəbbüsü ilə yaradılmışdı. Əbülfət ağa Moskvada təhsil alan həmyerlisi Nəcəf bəy Vəzirova 1878-ci il 3 mart tarixli məktubunda yazırdı: "Mən "İmdadiyyə"nin nizamnaməsini aldım. Üzümüzə gələn yay "İmdadiyyə"nin əsas qanunlarını müzakirə etməliyik ki, hərəmiz ölkənin bir guşəsinə gedərkən müəyyən bir məqsəd uğrunda hərəkət edə bilək… Buna görə də hər şeydən qabaq bu məqsədi özümüzə qət və aydın müəyyən etməkdə bütün vasitə və imkanları dərindən təhlil etməliyik… Bizim məqsədimiz zülmü kökündən kəsmək üçün çoxlu mübariz əllər hazırlamaqdır. Biz ziyalı qüvvəsiyik, silahımız birlikdir. Biz cəhalət, nadanlıq, avamlıq əleyhinə mübarizə aparmalıyıq. Biz Şərq dünyası ilə Qərb dünyasını bir-birindən ayıran pərdəni qoparmaq istəyirik. Biz maarif günəşini və onun şüalarını öz tərəfimizə çevirməyə səy etməliyik ki, onun həyat bəxş edən hərarəti ilə isinib yaşayaq, donmayaq. Biz istibdadı atıb, proqressiv həyatla yaşamağa səy etməliyik. Biz ancaq onda öz qabiliyyətimizi başa düşə bilərik. Biz silah və imkan axtarırıqsa, demək biz zəhmətkeş əlləri, qüvvənin özünü tərbiyyələndirib yetişdirməliyik… Biz qabaqcıllar kimi nəzərimizi yalnız aşağı təbəqəyə yönəltməliyik
Rus təbliğatçılarını xatırlayın! Biz tamam silahlanıb, ciddi fikrə və müəyyən qərara gəlməliyik. Siz tezliklə gedir və içtimai həyata atılırsınız. Biz, burada qalanlar sizin vətənə nə ilə qayıtmağınızı bilməliyik". Ələ keçən məktubdan sonra Əbülfət ağa Şaxtaxtinksinin üzərində gizli polis nəzarəti qoyulmuşdu. Ekstern yolla Lazarev adına Şərq Dilləri İnstitutuna daxil olan Əbülfət ağa oranı bitirdikdən sonra Rusiyada ona nə diplom, nə iş verdilər. O, Almaniyaya gedərkən, 1880-ci ildə Heydelberq Universitetində diplom işi müdafiə etmiş və bakalavr dərəcəsi almışdır. Rusiyaya qayıtdıqdan sonra demokratik baxışlarını və monarxiyaya qarşı çıxışlarını nəzərə alaraq Əbülfət ağa Şahtaxtinskini heç bir qulluğa götürmədilər. Əlacsız qalan Əbülfət ağa 1883-cü ildə Peterburqdakı Yunkerlər məktəbinə daxil oldu və oranı fərqlənmə diplomu ilə bitirdi. Bir il sonra, avqust ayının 8-də 77-ci Tengin süvari alayında zabit rütbəsində xidmətə başlayan Əbülfət ağa Şahtaxtinski qısa müddətdə divizion komandiri təyin olunur.
Sənədlərdən məlum olur ki, podpolkovnik Əbülfət ağa Şahtaxtinski bir sıra Şərq dilləri ilə yanaşı, alman, fransız və ingilis dillərini də mükənməl bilirmiş. Ona görə də İsveçrə ordusunun manevrlərinə müşahidəçi kimi ezam olunmuşdur. Həmin ili nizami ordudakı xidmətlərinə görə Əbülfət ağaya polkovnik rütbəsi verilmişdir.
1904–1905-ci illərdə Rus-yapon müharibəsində iştirak edən Əbülfət ağa Şahtaxtinski batalyon komandiri kimi məsul vəzifədə xidməti borcunu ləyaqətlə yerinə yetirib. Əsilzadə nəslindən olan polkovnik Əbülfət ağa istər ədəbi, istərsə də maarifçilik sahəsində xalqımız üçün təmənnasız xidmətlər göstərib. O, Hötenin "Gənc Verterin iztirabları" əsərini almancadan Azərbaycan dilinə tərcümə edib.
Cəmi 55 il ömür sürən Əbülfət ağa Şahtaxtinski vətəndən uzaqlarda yaşayıb işləsə də, nə ana dilini, nə də mənsub olduğu İslam dinini unutmuşdu. Bu görkəmli şəxsdən xalqımıza əvəzsiz bir hədiyyə də yadigar qalmışdır… Azərbaycan tarixi muzeyində 1877-ci ildə fransız dilində nəşr olunmuş "Quran" kitabı saxlanılır. Kitabın titul səhifəsinə "Əbülfət ağa Şahtaxtinski"nin şəxsi möhürü vurulmuşdur. Hətta Əbülfət ağanın öz dəsti-xətti ilə yazdığı avtoqraf da oxunur. M. Kaşimirovskinin orijinaldan tərcümə etdiyi bu qiymətli eksponatı polkovnik Əbülfət ağanın vaxtilə Tbilisidə yaşayan qızı Qönçə xanım qoruyub saxlamışdır.
Port-Artur döyüşlərindən sonra polkovnik Əbülfət ağa Şahtaxtinskinin komandir olduğu 202-ci süvari alayı Qori şəhərində yerləşirdi. 1911-ci ilin yayında Vətəninə nöbəti məzuniyyətə gələn polkovnik Əbülfət ağa iki azərbaycanlı gəncin təhsil alması üçün xeyirxahlıq göstərib. Mərhum yazıçımız Əli Səbri Qasımov "Mühitim…təhsil illərim" xatirə qeydlərində yazır: "Bir təsadüf mənim taleyimi əbədi həll etdi. O zaman polkovnik Əbülfət ağanın komandir olduğu alay Gürcüstanın Qori şəhərində yerləşirdi. Əbülfət ağa Naxçıvana məzuniyyətə gəlmişdi. Məzuniyyət müddəti bitdikdən sonra o öz qohumu, mənimsə məktəb yoldaşım Xəlil ağa Hacılarovu özü ilə Qoriyə – Zaqafqaziya Müəllimlər Seminariyasına aparmışdı. Mən məramımı heç kəsə bildirmədən qohum-qardaşdan pul yığmağa başladım. Xəlil ağa Qoriyə gedən günün səhərisi mən də onun ardınca yollandım. Sənədlərimi də özümlə götürmüşdüm. Böyük bir çətinliklə Qoriyə gəlib çatdım. Seminariyanın həyətinə girəndə Xəlili və polkovnik Əbülfət ağanı orda gördüm. Əbülfət ağanın təəccübdən nitqi qurudu, bir az fikirə gedib sənədlərimi aldı. Birlikdə seminariya direktorunun yanına getdik. Onu ora qəbul etdirdi.
Polkovnik Əbülfət ağa Şahtaxtinski 1913-cü il martın 13-də Kutaisi şəhərində vəfat edib. Doğma kəndi Şahtaxtıda dəfn edilib. O, XIX əsrin görkəmli jurnalisti İsa sultan Şahtaxtinskinin (1851–1894) kiçik qardaşı idi.
Əbülfət ağa Şahtaxtinskinin Qönçə xanım adlı vardı.
Mükafatları
Hazırda Tiflis arxivində saxlanan podpolkovnik Əbülfət ağanın 1904-cü ilə məxsus "Şəxsi hərbi kitabça"sında göstərilir ki, əla xidmətinə görə o, 1892-ci ildə "Müqəddəs Stanislav" ordeninin üçüncü dərəcəsilə, 1900-cu ildə isə "Müqəddəs Anna" ordeninin üçüncü dərəcəsi ilə təltif olunmuşdu. Polkovnik Əbülfət ağa Şahtaxtinskinin şəxsi işinin təltif "qrafasında" aldığı xarici ölkə orden və medallarının da sayı göstərilir. O, İranın "Şire-Xorşid" ordeninin dördüncü dərəcəsi ilə (1889-cu il), Buxara Əmirinin ikinci dərəcəli "Ucalan ulduz" qızıl medalı ilə (1899-cu il), yenə İranın üçüncü dərəcəli "Şire-Xorşid" ordenilə (1900-cu il) və "Fransa-Sudan xilasetmə cəmiyyəti"nin Yuxarı Reyn şəhərinin qızıl medalı ilə (1903-cü il) təltif olunub.
Həmçinin bax
İstinadlar
- Çar ordusunun polkovniki Əbülfət ağa Şahtaxtinski
- Fərrux Rüstəmov. İrəvan Müəllimlər Seminariyası və onun məzunları (PDF). Bakı: Elm və təhsil. 2022. səh. 190. ISBN .
- Q. Musa Şahtaxtinskilər tariximizdə və taleyimizdə. Naxçıvan,2010,104 s
Xarici keçidlər
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Ebulfet aga Necefqulu aga oglu Sahtaxtinski 17 oktyabr 1858 Sahtaxti Naxcivan qezasi 13 mart 1913 Kutaisi Car ordusunun polkovniki EBULFET AGA SAHTAXTINSKIEbulfet aga Necefqulu aga oglu SahtaxtinskiSexsi melumatlarDogum tarixi 17 oktyabr 1858 1858 10 17 Dogum yeri Sahtaxti Naxcivan qezasi Irevan quberniyasi Rusiya imperiyasiVefat tarixi 13 mart 1913 1913 03 13 54 yasinda Vefat yeri Kutaisi Kutaisi quberniyasi Rusiya imperiyasiDefn yeri SahtaxtiHerbi fealiyyetiQosun novu piyadaRutbesi polkovnikDoyusler Rus yapon muharibesiTeltifleri Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiEbulfet aga Necefqulu aga oglu 1858 ci ilin oktyabr ayinda Serur Dereleyez qezasinin Sahtaxti kendinde anadan olmusdu Onun nufuzlu nesli Azerbaycan tarixine Mehemmed aga Sahtaxtinski Behbud aga Sahtaxtinski Isa Sultan Sahtaxtinski Hemid bey Sahtaxtinski kimi gorkemli sexsiyyetler bexs edib Ilk tehsiline 1871 ci ilde Tiflis real mektebinde baslayan Ebulfet aga 1877 ci ilde Sankt Peterburq Texnologiya Universitetine daxil olmusdu Telebe yoldasi ilk marksist Q V Plexanovla birge telebeleri qadagan olunmus yigincaqlara tehrik etdiyine gore bir il sonra dekabr ayinda univesitetden xaric edilmisdi Menzilinde aparilan axtaris zamani melum olub ki Ebulfet aga hem de Moskva ve Peterburqda tehsil alan qafqazli telebelerin yaratdiqlari Imdadiyye adli gizli derneyin uzvudur Bu dernek 1878 ci ilde Hesen bey Zerdabinin ve Necef bey Vezirovun tesebbusu ile yaradilmisdi Ebulfet aga Moskvada tehsil alan hemyerlisi Necef bey Vezirova 1878 ci il 3 mart tarixli mektubunda yazirdi Men Imdadiyye nin nizamnamesini aldim Uzumuze gelen yay Imdadiyye nin esas qanunlarini muzakire etmeliyik ki heremiz olkenin bir gusesine gederken mueyyen bir meqsed ugrunda hereket ede bilek Buna gore de her seyden qabaq bu meqsedi ozumuze qet ve aydin mueyyen etmekde butun vasite ve imkanlari derinden tehlil etmeliyik Bizim meqsedimiz zulmu kokunden kesmek ucun coxlu mubariz eller hazirlamaqdir Biz ziyali quvvesiyik silahimiz birlikdir Biz cehalet nadanliq avamliq eleyhine mubarize aparmaliyiq Biz Serq dunyasi ile Qerb dunyasini bir birinden ayiran perdeni qoparmaq isteyirik Biz maarif gunesini ve onun sualarini oz terefimize cevirmeye sey etmeliyik ki onun heyat bexs eden herareti ile isinib yasayaq donmayaq Biz istibdadi atib proqressiv heyatla yasamaga sey etmeliyik Biz ancaq onda oz qabiliyyetimizi basa duse bilerik Biz silah ve imkan axtaririqsa demek biz zehmetkes elleri quvvenin ozunu terbiyyelendirib yetisdirmeliyik Biz qabaqcillar kimi nezerimizi yalniz asagi tebeqeye yoneltmeliyik Rus tebligatcilarini xatirlayin Biz tamam silahlanib ciddi fikre ve mueyyen qerara gelmeliyik Siz tezlikle gedir ve ictimai heyata atilirsiniz Biz burada qalanlar sizin vetene ne ile qayitmaginizi bilmeliyik Ele kecen mektubdan sonra Ebulfet aga Saxtaxtinksinin uzerinde gizli polis nezareti qoyulmusdu Ekstern yolla Lazarev adina Serq Dilleri Institutuna daxil olan Ebulfet aga orani bitirdikden sonra Rusiyada ona ne diplom ne is verdiler O Almaniyaya gederken 1880 ci ilde Heydelberq Universitetinde diplom isi mudafie etmis ve bakalavr derecesi almisdir Rusiyaya qayitdiqdan sonra demokratik baxislarini ve monarxiyaya qarsi cixislarini nezere alaraq Ebulfet aga Sahtaxtinskini hec bir qulluga goturmediler Elacsiz qalan Ebulfet aga 1883 cu ilde Peterburqdaki Yunkerler mektebine daxil oldu ve orani ferqlenme diplomu ile bitirdi Bir il sonra avqust ayinin 8 de 77 ci Tengin suvari alayinda zabit rutbesinde xidmete baslayan Ebulfet aga Sahtaxtinski qisa muddetde divizion komandiri teyin olunur Senedlerden melum olur ki podpolkovnik Ebulfet aga Sahtaxtinski bir sira Serq dilleri ile yanasi alman fransiz ve ingilis dillerini de mukenmel bilirmis Ona gore de Isvecre ordusunun manevrlerine musahideci kimi ezam olunmusdur Hemin ili nizami ordudaki xidmetlerine gore Ebulfet agaya polkovnik rutbesi verilmisdir 1904 1905 ci illerde Rus yapon muharibesinde istirak eden Ebulfet aga Sahtaxtinski batalyon komandiri kimi mesul vezifede xidmeti borcunu leyaqetle yerine yetirib Esilzade neslinden olan polkovnik Ebulfet aga ister edebi isterse de maarifcilik sahesinde xalqimiz ucun temennasiz xidmetler gosterib O Hotenin Genc Verterin iztirablari eserini almancadan Azerbaycan diline tercume edib Cemi 55 il omur suren Ebulfet aga Sahtaxtinski vetenden uzaqlarda yasayib islese de ne ana dilini ne de mensub oldugu Islam dinini unutmusdu Bu gorkemli sexsden xalqimiza evezsiz bir hediyye de yadigar qalmisdir Azerbaycan tarixi muzeyinde 1877 ci ilde fransiz dilinde nesr olunmus Quran kitabi saxlanilir Kitabin titul sehifesine Ebulfet aga Sahtaxtinski nin sexsi mohuru vurulmusdur Hetta Ebulfet aganin oz desti xetti ile yazdigi avtoqraf da oxunur M Kasimirovskinin orijinaldan tercume etdiyi bu qiymetli eksponati polkovnik Ebulfet aganin vaxtile Tbiliside yasayan qizi Qonce xanim qoruyub saxlamisdir Port Artur doyuslerinden sonra polkovnik Ebulfet aga Sahtaxtinskinin komandir oldugu 202 ci suvari alayi Qori seherinde yerlesirdi 1911 ci ilin yayinda Vetenine nobeti mezuniyyete gelen polkovnik Ebulfet aga iki azerbaycanli gencin tehsil almasi ucun xeyirxahliq gosterib Merhum yazicimiz Eli Sebri Qasimov Muhitim tehsil illerim xatire qeydlerinde yazir Bir tesaduf menim taleyimi ebedi hell etdi O zaman polkovnik Ebulfet aganin komandir oldugu alay Gurcustanin Qori seherinde yerlesirdi Ebulfet aga Naxcivana mezuniyyete gelmisdi Mezuniyyet muddeti bitdikden sonra o oz qohumu menimse mekteb yoldasim Xelil aga Hacilarovu ozu ile Qoriye Zaqafqaziya Muellimler Seminariyasina aparmisdi Men meramimi hec kese bildirmeden qohum qardasdan pul yigmaga basladim Xelil aga Qoriye geden gunun seherisi men de onun ardinca yollandim Senedlerimi de ozumle goturmusdum Boyuk bir cetinlikle Qoriye gelib catdim Seminariyanin heyetine girende Xelili ve polkovnik Ebulfet agani orda gordum Ebulfet aganin teeccubden nitqi qurudu bir az fikire gedib senedlerimi aldi Birlikde seminariya direktorunun yanina getdik Onu ora qebul etdirdi Polkovnik Ebulfet aga Sahtaxtinski 1913 cu il martin 13 de Kutaisi seherinde vefat edib Dogma kendi Sahtaxtida defn edilib O XIX esrin gorkemli jurnalisti Isa sultan Sahtaxtinskinin 1851 1894 kicik qardasi idi Ebulfet aga Sahtaxtinskinin Qonce xanim adli vardi MukafatlariHazirda Tiflis arxivinde saxlanan podpolkovnik Ebulfet aganin 1904 cu ile mexsus Sexsi herbi kitabca sinda gosterilir ki ela xidmetine gore o 1892 ci ilde Muqeddes Stanislav ordeninin ucuncu derecesile 1900 cu ilde ise Muqeddes Anna ordeninin ucuncu derecesi ile teltif olunmusdu Polkovnik Ebulfet aga Sahtaxtinskinin sexsi isinin teltif qrafasinda aldigi xarici olke orden ve medallarinin da sayi gosterilir O Iranin Sire Xorsid ordeninin dorduncu derecesi ile 1889 cu il Buxara Emirinin ikinci dereceli Ucalan ulduz qizil medali ile 1899 cu il yene Iranin ucuncu dereceli Sire Xorsid ordenile 1900 cu il ve Fransa Sudan xilasetme cemiyyeti nin Yuxari Reyn seherinin qizil medali ile 1903 cu il teltif olunub Hemcinin baxSahtaxtinskilerIstinadlarCar ordusunun polkovniki Ebulfet aga Sahtaxtinski Ferrux Rustemov Irevan Muellimler Seminariyasi ve onun mezunlari PDF Baki Elm ve tehsil 2022 seh 190 ISBN 978 9952 5455 010 Q Musa Sahtaxtinskiler tariximizde ve taleyimizde Naxcivan 2010 104 sXarici kecidler