Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Çuqun — dəmirin karbonla (2%-dən çox, adətən 3-4.5 % karbon), eləcə də tərkibində müəyyən miqdar manqan (1.5%-dək), silisium (4.5%-dək) və zəhərli qarışıqlar – kükürd və fosfor olan ərintisidir. Bəzən çuquna hər hansı bir xassə vermək üçün ona legirləyici adlanan elementlər – xrom, nikel, silisium, manqan və s. əlavə edilir. Bu cür çuqun legirlənmiş adlanır. Çuqunu domna sobalarında dəmir filizindən alırlar. Çuqun qara metallurgiyanın ən mühüm ilkin məhsuludur. Ondan polad istehsalında xammal kimi və tökmə ərinti kimi istifadə edilir. Müasir maşınqayırmada tökmə çuqunun payına ümumi kütlənin 75%-i düşür. Maşınqayırmada və tikinti qurğularında boz çuqun geniş yayılmışdır. Bəzən domna ferroərintiləri adlandırılan xüsusi Çuqun (domna ferrosilisiumu, ferromanqanı, ayna çuqun və s.) çox məhdud miqdarda əridilir, ondan poladı oksigensizləşdirmək və legirləmək üçün istifadə edilir.
Boz çuqun
Boz çuqundə karbon qrafiti lövhə formasında sərbəst halda olur. Bu cür quruluş çuquna yüksək möhkəmlik verir, ona görə də ondan mühərriklər üçün silindrlər, butulkalar və digər detallar hazırlanır. Boz çuquna daha da möhkəmlik vermək üçün ona kürəcik formasında qrafit əlavə edilir. Bunun üçün ərimə zamanı maye çuquna az miqdarda, aşqar kimi maqnezium, serium, ittrium, kalsium və bir sıra digər elementlər əlavə edilir. Şarşəkilli qrafitli çuqun möhkəm çuqun adlanır və yüksək texnoloji xassələri olur.
Ağ çuqun
Ağ çuqunda karbon dəmirlə birləşmiş halda, (Fe3C) – sementit şəklində olur. Bu çuqun aşağı mexaniki xassəli və kövrək olduğuna görə məhdud tətbiq sahəsinə malikdir: cilalama işlərində işlədilən detalların sadə konfiqurasiyalarının hazırlanmasında istifadə edilir. Ağ çuqunun xüsusi termiki emalından sonra (qrafitləşdirici dəmləmə) sementit parçalanır və pambıq formasında qrafit əmələ gəlir; nəticədə alınan çuqun döyülə bilən çuqun adlanır. Döyülə bilən çuqun avtomobil, traktor istehsalında və kənd təsərrüfatı üçün maşınqayırmada istifadə edilir. Son zamanlar onu yüksəkdavamlı çuqunla əvəz edirlər. Bu da onun hazırlanma texnologiyasının sadələşdirilməsi və tökmə işinin asanlaşdırılması üçün istifadə edilir. Bir sıra xüsusi çuqunlar poladın legirlənməsində tətbiq olunur.
İstinadlar
- M. Abbasov, S. Məşədibəyova, R. İbadov. Təbiət elmləri lüğəti, Bakı 2006, səh. 82
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Cuqun demirin karbonla 2 den cox adeten 3 4 5 karbon elece de terkibinde mueyyen miqdar manqan 1 5 dek silisium 4 5 dek ve zeherli qarisiqlar kukurd ve fosfor olan erintisidir Bezen cuquna her hansi bir xasse vermek ucun ona legirleyici adlanan elementler xrom nikel silisium manqan ve s elave edilir Bu cur cuqun legirlenmis adlanir Cuqunu domna sobalarinda demir filizinden alirlar Cuqun qara metallurgiyanin en muhum ilkin mehsuludur Ondan polad istehsalinda xammal kimi ve tokme erinti kimi istifade edilir Muasir masinqayirmada tokme cuqunun payina umumi kutlenin 75 i dusur Masinqayirmada ve tikinti qurgularinda boz cuqun genis yayilmisdir Bezen domna ferroerintileri adlandirilan xususi Cuqun domna ferrosilisiumu ferromanqani ayna cuqun ve s cox mehdud miqdarda eridilir ondan poladi oksigensizlesdirmek ve legirlemek ucun istifade edilir Cuqundan hazirlanmis tavaBoz cuqunBoz cuqunde karbon qrafiti lovhe formasinda serbest halda olur Bu cur qurulus cuquna yuksek mohkemlik verir ona gore de ondan muherrikler ucun silindrler butulkalar ve diger detallar hazirlanir Boz cuquna daha da mohkemlik vermek ucun ona kurecik formasinda qrafit elave edilir Bunun ucun erime zamani maye cuquna az miqdarda asqar kimi maqnezium serium ittrium kalsium ve bir sira diger elementler elave edilir Sarsekilli qrafitli cuqun mohkem cuqun adlanir ve yuksek texnoloji xasseleri olur Ag cuqunAg cuqunda karbon demirle birlesmis halda Fe3C sementit seklinde olur Bu cuqun asagi mexaniki xasseli ve kovrek olduguna gore mehdud tetbiq sahesine malikdir cilalama islerinde isledilen detallarin sade konfiqurasiyalarinin hazirlanmasinda istifade edilir Ag cuqunun xususi termiki emalindan sonra qrafitlesdirici demleme sementit parcalanir ve pambiq formasinda qrafit emele gelir neticede alinan cuqun doyule bilen cuqun adlanir Doyule bilen cuqun avtomobil traktor istehsalinda ve kend teserrufati ucun masinqayirmada istifade edilir Son zamanlar onu yuksekdavamli cuqunla evez edirler Bu da onun hazirlanma texnologiyasinin sadelesdirilmesi ve tokme isinin asanlasdirilmasi ucun istifade edilir Bir sira xususi cuqunlar poladin legirlenmesinde tetbiq olunur IstinadlarM Abbasov S Mesedibeyova R Ibadov Tebiet elmleri lugeti Baki 2006 seh 82 Vikianbarda Cuqun ile elaqeli mediafayllar var