Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqalədə , təsdiqlənə bilməyən ifadələrə, mülahizə və şərhlərə yer verildiyi düşünülür. Xahiş olunur, mətni nəzərdən keçirin və yeni mənbələr əlavə edərək məqaləni zənginləşdirin. Əlavə məlumat üçün səhifənin yaza bilərsiniz. Lütfən, müzakirələr davam etdiyi müddətdə şablonu məqalədən çıxarmayın. |
Nüvə (kompüter) — əməliyyat sisteminin nüvəsi əməliyyat sisteminin mərkəzi hissəsidir. O, prosessor zamanını və yaddaş kimi kompüterin resürslarını bölüşməyi təmin edir. Bundan başqa, nüvə fayl sistemi və şəbəkə protokolları servislərini təqdim edir. Nüvə əməliyyat sisteminin əsas elementi olaraq proqramların resurslardan ıstıfadəsində ən aşağı səviyyəni təşkil edir. Bu zaman Nüvə- proqramın proseslərinin proseslərarası əlaqə mexanizmi ilə qarşılıqlı əlaqəsini və əməliyyat sisteminin vasitələrinə (ƏS-in sistem çağırışlarına) müraciətini təmin edir. Qeyd olunan məsələnin həlli yolları nüvənin arxitekturasından və onun həyata keçirilməsi üsulundan asılı olaraq müxtəlif ola bilərlər.
Nüvə arxitekturaları
Aşağıdakı nüvə arxitekturaları mövcuddur:
- Monolit nüvə
- Modullardan təşkil olunmuş nüvə
- Mikronüvə
- Ekzonüvə
- Nanonüvə
- Hibrid nüvə
Monolit nüvə zəngin qurğu seçiminə malik olur. Monolit nüvəni xarakterizə edən xüsusiyyətlərdən biri onun bütün hissələrinin yaddaşın eyni ünvan məkanında işləməsidir. Köhnə monoloit nüvələrdə qurğuların tərkibinin hər hansı şəkildə dəyişikliyə məruz qalması halında onların yenidən kompilyasiyasını tələb olunurdu. Müasir monolit nüvələrəin əksəriyyəti isə iş zamanı nüvənin funksional imkanlarını artıran modulların yüklənməsini təmin edirlər. Bu, nüvənin yenidən kompilyasiya edilməsi zərurətini aradan qaldırır. Yüksək iş sürəti, təqdim etdiyi funksyaların çoxluğu, müxtəlif qurğuları dəstəkləməsi monolit nüvənin üstünlüklərindəndir.
Monolit nüvə tamamən eyni ünvan məkanında yerləşdiyindən nüvənin hər hansı bir komponentinin işinin pozulması bütün sistemin işinin pozulması ilə nəticələnir. Bu xüsusiyyət monolit nüvənin mənfi cəhətlərindəndir. Bu halda deyirlər ki, əməliyyat sisteminin komponentləri müstəqil olmayıb, onlar böyük bir proqramın tərkib hissələridir. Əməliyyat sisteminin bü cür strukturu monolit nüvə adlanır. Monolit nüvə prosedurlar yığımından ibarətdir. Bu prosedurlardan hər hansı biri digərini çağıra bilər. Prosedurların hamısı yüksək imtiyazlı rejimdə işləyir. Beləliklə, monolit nüvə əməliyyat sisteminin elə bir sxemidir, hansının ki, bütün komponentləri eyni proqramın tərkib hissələridir. Onlar ümumi məlumatlar strukturundan istifadə etməklə bir-birilə prosedurları çağırmaqla əlaqə saxlayırlar. Nəticə etibarilə monolit əməliyyat sistemində nüvə bütün sistemlə üst-üstə düşür. Monolit nüvəyə malik olan bir çox əməliyyat sistemlərində hər tip kompüter üçün nüvə ayrıca kompilyasiya olunur. Kompilyasiya zamanı nüvənin dəstəkləyəcəyi qurğuların siyahısı və proqram protokolları nüvəyə daxil edilir. Nüvə bütöv bir proramdan ibarət olduğundan ona komponentlərin əlavə olunması və gərək olmayan komponentlərin çıxarılması yalnız yenidən kompilyasiya yolu ilə mümkün olur. Digər tərəfdən, nüvə tamamilə yerləşdiyindən artıq komponentlərin olması arzuolunmazdır. Bundan başqa, lazımsız komponentlərdən imtina olunması əməliyyat sisteminin etibarlığını da artırır.
Monolit nüvə- əməliyyat sisteminin təşkil olunmasının ən köhnə üsullarından biridir. Unix-sistemlərin əksəriyyəti məhz monolit arxitekturaya uyğundur. Monolit nüvə mikronüvəyə nisbətən daha məhsuldardır, çünki o, bir-birilə mesajların (message) ötürülməsi mexanizmilə əlaqə saxlayan müxtəlif proseslərdən ibarət deyil, eyni ünvan məkanında yerləşən komponentlərdən təşkil olunur. Bu halda proseslərarası çevrilməyə ehtiyac qalmadığından sistemin daha məhsuldar işləməsi təmin olunur.
Monolit nüvə arxitekturasından istifadə edən əməliyyat sistemləri:
Çoxmodullu nüvə monolit nüvəli əməliyyat sistemləri arxitekturasının müasir, təkmilləşdirilmiş variantıdır. Hazırda köhnəlmiş hesab edilən "klassik" monolit nüvələrdən fərqli olaraq modullardan təşkil olunmuş nüvələrdə aparat dəstəyinin dəyişilməsi halında nüvənin yenidən kompilyasiyasına ehtiyac olmur. Problem bu vəya digər mexanizm vasitəsilə yeni modulun nüvəyə qoşulması ilə həll edilir. Məsələn, qurulması mahiyyətcə əməliyyat sistemi nüvəsinin yeni qurğularla işləməsini təmin edən mexanizmlərdən biridir. Bundan başqa, qeyd etmək lazımdır ki, yeni modulların qoşulması dinamik və statik ola bilər. Birinci halda əməliyyat sisteminin yenidən ehtiyac olmursa, ikinci halda isə əməliyyat sisteminin konfiqurasiyasının dəyişməsi səbəbindən onun yenidən tələb olunur.
Çoxmodullu nüvəyə malik əməliyyat sistemində bütün modullar nüvənin ünvan məkanında işləyir və onun bütün prosedurlarından istifadə edirlər. Buna görə də çoxmodullu nüvə də monolit nüvənin bir formasıdır demək olar. Belə ki, bu halda nüvənin çoxmodulluğu mikronüvə və hibrid nüvədəki kimi nüvənin arxitekturası səviyyəsində deyil, səviyyəsində həyata keçirilir. Belə ki, dinamik yüklənən modullar nüvənin ünvan məkanında yerləşir və nüvənin bir hissəsi kimi işləyirlər. Modulların dinamik yüklənməsi operativ yaddaşdan səmərəli istifadə edilməsinə imkan verir. Aparat resursları məhdud olan sistemlərdə bu əhəmiyyətlidir. Lakin, qeyd etmək lazımdır ki, nüvənin bütün hissələrini modul kimi yükləmək mümkün deyil. Nüvənin bəzi hissələri daim yaddaşda olmalı və ona "bitişik" olmalıdır.
Çoxmodullu monolit nüvənin mikronüvə və hibrid nüvəyə xas olan çoxmodullu arxitektura ilə qarışdırmaq olmaz. Praktik olaraq modulların nüvənin çevik dəyişdirilməsi üçün sadəcə bir üsuldur. Beləlikə, modullar nüvənin imkanlarını asanlıqla dəyişməyə imkan verir.
Çoxmodullu nüvələr modulların nüvə ilə əlaqələndirilməsini həyata keçirmək üçün xüsusi (API- Application Program Interface) malik olurlar. Bu isə öz növbəsində o deməkdir ki, modulların yaradılmasına xüsusi şərtlər qoyulur. Məsələn, nüvəyə qoşulacaq modulda C/C++ -un standart kitabxanasına müraciət olmamalıdır. Modul yalnız nüvənin istifadə edə bilər.
Mikronüvə — monolit nüvənin mənfi cəhətlərindən biri təkmilləşdirmə nəticəsində onun həcminin daim artmasıdır. Bu, onun operativ yaddaşı kiçik olan sistemlərdə tətbiqinə ciddi əngəl olur. Bu halda monolit nüvənin alternativi mikronüvə ola bilər. Mikronüvə arxitekturasında nüvə proseslərin idarə edilməsi üçün ən elementar funksiyalara və minimum sayda qurğu ilə işləmək üçün imkanlara malikdir. İşin əsas hissəsi servis adlanan xüsusi istifadəçi prosesləri vasitəsilə həyata keçirilir. Başqa sözlə ifadə etsək, mikronüvə arxitekturasında əməliyyat sisteminin əsas tərkib hissəsini ayrı-ayrı proqramlar təşkil edir.
Bu halda bu proqramlar arasında əlaqəni nüvənin xüsusi modulu- mikronüvə həyata keçirir. Bundan başqa, mikronüvə əməliyyat sisteminin əsas funksiyalarından olan prosessorun işinin planlanması, ilkin emalı, əməliyyatları və operativ yaddaşın idarə edilməsi kimi önəmli işlərin həyata keçirilməsini təmin edir.
Mikronüvə arxitekturasında sistemin bütün komponentləri bir-birilə mikronüvə vasitəsilə mesajlarla əlaqə saxlayırlar.
Mikronüvə arxitekturası aşağıdakı müsbət cəhətlərə malikdir:
- Sistemin proqram xətalarına qarşı dayanıqlı olması;
- Avadanlıqda olan xətalarına qarşı sistemin dayanıqlı olması.
- Sistemin yeni komponentlərlə zənginləşdirilməsinin sadə olması.
Mikronüvə arxitekturasında sistemin işini saxlamadan yeni drayverlərin qoşulması və onların söküıməsi mümkündür. Bundan başqa, əməliyyat sisteminin komponentləri prinsipcə istifadəçi proqramlarından fərqlənmirlər və onların hazırlanması üçün adi vasitələrdən istifadə etmək mümkündür.
Mikronüvənin monolit nüvə ilə müqayisədə mənfi xüsusiyyəti proseslərin birindən digərinə keçid zamanı və proseslərarası məlumatın (mesajların) ötürülməsində əlavə resurs məsrəfinin olmasıdır.
Hazırda yeni əməliyyat sistemlərinin işlənməsində sistem kodunun əhəmiyyətli hissəsinin istifadəçi səviyyəsinə keçirilməsi və nüvənin minimizasiyası tendensiyası müşahidə olunmaqdadır. Mikronüvə arxitekturasına malik əməliyyat sisteminin əsas xüsusiyyəti onun əsas tərkib hissələrinin müstəqil proqramlar olmasıdır. Belə olan halda onlar arasında əlaqəni xüsusi modul həyata keçirir.
Ekzonüvə — ekzonüvə arxitekturasında nüvə yalnız proseslərarası əlaqə funksiyalarına, resursların təhlükəsis ayrılması və azad edilməsi imkanlarına malik olur. Ənənəvi əməliyyat sistemlərində nüvə, təkcə proqramların icrası üçün zəruri minimum servis toplusuna malik olmayıb o, eyni zamanda kompüter resurslarının (, sərt disklər, şəbəkə birləşmələri və b.) idarə edilməsini və onlardan istifadəni təmin edən müxtəlif vasitələrə malik olur. Bundan fərqli olaraq, ekzonüvə üzərində olan əməliyyat sistemlərində sadəcə proqramlarası əlaqəni təmin edən servislər toplusu, təhlükəsizliklə (resursların təhlükəsiz ayrılması və azad edilməsi, istifadə haqlarına nəzarət və b.) əlaqəli olan minimum funksiya mövcud olur. Başqa sözlə, ekzonüvə fiziki resursların təqdimatı ilə məşğul olmur. Bu funksiyalar istifadəçi səviyyəsində olan kitabxanalar (LibOS) vasitəsilə təqdim olunur.
Ekzonüvənin əsas ideyası ondan ibarətdir ki, nüvə yalnız kiçik proseslər arasında koordinator funksiyasını yerinə yetirməlidir. Bununla yanaşı, o, proqramlar üçün kompüter resurslarının ayrılması və azad edilməsinin təhlükəsizliyini təmin etmək imkanına malik olmalıdır. Mikronüvə üzərində olan əməliyyat sistemindən fərqli olaraq ekzonüvə əsasında olan əməliyyat sistemində yüksək səmərəlik təmin olunur. Bunun əsas səbəbi proseslərarası çevrilmələrə ehtiyacın olmamasıdır. Ekzonüvə arxitekturası mikronüvə ideyasının daha da dərinləşdirilməsi və inkişaf etdirilməsindən ibarətdir.
Nanonüvə — nanonüvə arxitekturası nüvənin son dərəcə sadələşdirilməsinə əsaslanır. Bu arxitekturada nüvə sadəcə bir məsələni həll edir- kompüter qurğuları tərəfindən generasiya edilən emalı. Nanonüvə aparat emalından sonra özündən yuxarıda duran proqram təminatına emalın nəticəsi haqda informasiya göndərir. Bu zaman o, həmin, kəsilmə mexanizmindən istifadə edir.
Hibrid nüvə — Hibrid nüvə- işin sürətlənməsi üçün əməliyyat sisteminin bəzi komponentlərinin nüvənin ünvan fəzasında yerləşməsini nəzərdə tutan təkmlləşdirilmiş mikronüvədir. Hibrid nüvə baxılan digər arxitekturalara nisbətən müəyyən üstünlüklərə malik olduğu kimi, ona bəzi mənfi xüsusiyyətlər də xasdır.
Şəkil 61. Hibrid nüvə arxitekturası
Əməliyyat sisteminin qurulmasında olan prinsiplərin hər biri həm müsbət, həm də mənfi cəhətlərə malikdirlər. Müasir əməliyyat sistemləri əksər hallarda baxılan prinsiplərin hər birindən bu və ya digər dərəcədə istifadə edirlər. Məsələn, Linux əməliyyat sisteminin nüvəsi monolit arxitekturaya aid olsa da o, eyni zamanda çoxmodullu nüvə elementlərindəndə istifadə edir. Belə ki, nüvənin kompilyasiyası zamanı nüvənin bir çox komponentlərinin- modullarının yüklənməsi (və ya bunun əksi) mümkündür. Windows NT – monolit nüvə elementləri ilə mikronüvə elementlərinin daha sıx bir araya gəldiyi əməliyyat sistemlərindəndir. Buna görə də Windows NT əməliyyat sistemini hibrid arxitekturaya aid etmək olar.
Mənbə
- M. A. Camalbəyov, R. Ə. Fərəməzov. IBM PC tipli kompüterlərin arxitekturası, sistem proqram təminatı və əməliyyat sistemləri. Bakı, H. Əliyev adına AAHM, 2009. – 307 səh.
Retrieved from
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqalede orijinal tedqiqata tesdiqlene bilmeyen ifadelere mulahize ve serhlere yer verildiyi dusunulur Xahis olunur metni nezerden kecirin ve yeni menbeler elave ederek meqaleni zenginlesdirin Elave melumat ucun sehifenin yaza bilersiniz Lutfen muzakireler davam etdiyi muddetde sablonu meqaleden cixarmayin Nuve komputer emeliyyat sisteminin nuvesi emeliyyat sisteminin merkezi hissesidir O prosessor zamanini ve yaddas kimi komputerin resurslarini bolusmeyi temin edir Bundan basqa nuve fayl sistemi ve sebeke protokollari servislerini teqdim edir Nuve emeliyyat sisteminin esas elementi olaraq proqramlarin resurslardan istifadesinde en asagi seviyyeni teskil edir Bu zaman Nuve proqramin proseslerinin proseslerarasi elaqe mexanizmi ile qarsiliqli elaqesini ve emeliyyat sisteminin vasitelerine ES in sistem cagirislarina muracietini temin edir Qeyd olunan meselenin helli yollari nuvenin arxitekturasindan ve onun heyata kecirilmesi usulundan asili olaraq muxtelif ola bilerler Nuve arxitekturalariAsagidaki nuve arxitekturalari movcuddur Monolit nuve Modullardan teskil olunmus nuve Mikronuve Ekzonuve Nanonuve Hibrid nuve Monolit nuve zengin qurgu secimine malik olur Monolit nuveni xarakterize eden xususiyyetlerden biri onun butun hisselerinin yaddasin eyni unvan mekaninda islemesidir Kohne monoloit nuvelerde qurgularin terkibinin her hansi sekilde deyisikliye meruz qalmasi halinda onlarin yeniden kompilyasiyasini teleb olunurdu Muasir monolit nuvelerein ekseriyyeti ise is zamani nuvenin funksional imkanlarini artiran modullarin yuklenmesini temin edirler Bu nuvenin yeniden kompilyasiya edilmesi zeruretini aradan qaldirir Yuksek is sureti teqdim etdiyi funksyalarin coxlugu muxtelif qurgulari desteklemesi monolit nuvenin ustunluklerindendir Monolit nuve Monolit nuve tamamen eyni unvan mekaninda yerlesdiyinden nuvenin her hansi bir komponentinin isinin pozulmasi butun sistemin isinin pozulmasi ile neticelenir Bu xususiyyet monolit nuvenin menfi cehetlerindendir Bu halda deyirler ki emeliyyat sisteminin komponentleri musteqil olmayib onlar boyuk bir proqramin terkib hisseleridir Emeliyyat sisteminin bu cur strukturu monolit nuve adlanir Monolit nuve prosedurlar yigimindan ibaretdir Bu prosedurlardan her hansi biri digerini cagira biler Prosedurlarin hamisi yuksek imtiyazli rejimde isleyir Belelikle monolit nuve emeliyyat sisteminin ele bir sxemidir hansinin ki butun komponentleri eyni proqramin terkib hisseleridir Onlar umumi melumatlar strukturundan istifade etmekle bir birile prosedurlari cagirmaqla elaqe saxlayirlar Netice etibarile monolit emeliyyat sisteminde nuve butun sistemle ust uste dusur Monolit nuveye malik olan bir cox emeliyyat sistemlerinde her tip komputer ucun nuve ayrica kompilyasiya olunur Kompilyasiya zamani nuvenin destekleyeceyi qurgularin siyahisi ve proqram protokollari nuveye daxil edilir Nuve butov bir proramdan ibaret oldugundan ona komponentlerin elave olunmasi ve gerek olmayan komponentlerin cixarilmasi yalniz yeniden kompilyasiya yolu ile mumkun olur Diger terefden nuve tamamile yerlesdiyinden artiq komponentlerin olmasi arzuolunmazdir Bundan basqa lazimsiz komponentlerden imtina olunmasi emeliyyat sisteminin etibarligini da artirir Monolit nuve emeliyyat sisteminin teskil olunmasinin en kohne usullarindan biridir Unix sistemlerin ekseriyyeti mehz monolit arxitekturaya uygundur Monolit nuve mikronuveye nisbeten daha mehsuldardir cunki o bir birile mesajlarin message oturulmesi mexanizmile elaqe saxlayan muxtelif proseslerden ibaret deyil eyni unvan mekaninda yerlesen komponentlerden teskil olunur Bu halda proseslerarasi cevrilmeye ehtiyac qalmadigindan sistemin daha mehsuldar islemesi temin olunur Monolit nuve arxitekturasindan istifade eden emeliyyat sistemleri UNIX sistemleri Linux DOS ve b Coxmodullu nuve monolit nuveli emeliyyat sistemleri arxitekturasinin muasir tekmillesdirilmis variantidir Hazirda kohnelmis hesab edilen klassik monolit nuvelerden ferqli olaraq modullardan teskil olunmus nuvelerde aparat desteyinin deyisilmesi halinda nuvenin yeniden kompilyasiyasina ehtiyac olmur Problem bu veya diger mexanizm vasitesile yeni modulun nuveye qosulmasi ile hell edilir Meselen qurulmasi mahiyyetce emeliyyat sistemi nuvesinin yeni qurgularla islemesini temin eden mexanizmlerden biridir Bundan basqa qeyd etmek lazimdir ki yeni modullarin qosulmasi dinamik ve statik ola biler Birinci halda emeliyyat sisteminin yeniden ehtiyac olmursa ikinci halda ise emeliyyat sisteminin konfiqurasiyasinin deyismesi sebebinden onun yeniden teleb olunur Coxmodullu nuveye malik emeliyyat sisteminde butun modullar nuvenin unvan mekaninda isleyir ve onun butun prosedurlarindan istifade edirler Buna gore de coxmodullu nuve de monolit nuvenin bir formasidir demek olar Bele ki bu halda nuvenin coxmodullugu mikronuve ve hibrid nuvedeki kimi nuvenin arxitekturasi seviyyesinde deyil seviyyesinde heyata kecirilir Bele ki dinamik yuklenen modullar nuvenin unvan mekaninda yerlesir ve nuvenin bir hissesi kimi isleyirler Modullarin dinamik yuklenmesi operativ yaddasdan semereli istifade edilmesine imkan verir Aparat resurslari mehdud olan sistemlerde bu ehemiyyetlidir Lakin qeyd etmek lazimdir ki nuvenin butun hisselerini modul kimi yuklemek mumkun deyil Nuvenin bezi hisseleri daim yaddasda olmali ve ona bitisik olmalidir Coxmodullu monolit nuvenin mikronuve ve hibrid nuveye xas olan coxmodullu arxitektura ile qarisdirmaq olmaz Praktik olaraq modullarin nuvenin cevik deyisdirilmesi ucun sadece bir usuldur Belelike modullar nuvenin imkanlarini asanliqla deyismeye imkan verir Coxmodullu nuveler modullarin nuve ile elaqelendirilmesini heyata kecirmek ucun xususi API Application Program Interface malik olurlar Bu ise oz novbesinde o demekdir ki modullarin yaradilmasina xususi sertler qoyulur Meselen nuveye qosulacaq modulda C C un standart kitabxanasina muraciet olmamalidir Modul yalniz nuvenin istifade ede biler Mikronuve monolit nuvenin menfi cehetlerinden biri tekmillesdirme neticesinde onun hecminin daim artmasidir Bu onun operativ yaddasi kicik olan sistemlerde tetbiqine ciddi engel olur Bu halda monolit nuvenin alternativi mikronuve ola biler Mikronuve arxitekturasinda nuve proseslerin idare edilmesi ucun en elementar funksiyalara ve minimum sayda qurgu ile islemek ucun imkanlara malikdir Isin esas hissesi servis adlanan xususi istifadeci prosesleri vasitesile heyata kecirilir Basqa sozle ifade etsek mikronuve arxitekturasinda emeliyyat sisteminin esas terkib hissesini ayri ayri proqramlar teskil edir Mikronuve arxitekturasinin is prinsipi Bu halda bu proqramlar arasinda elaqeni nuvenin xususi modulu mikronuve heyata kecirir Bundan basqa mikronuve emeliyyat sisteminin esas funksiyalarindan olan prosessorun isinin planlanmasi ilkin emali emeliyyatlari ve operativ yaddasin idare edilmesi kimi onemli islerin heyata kecirilmesini temin edir Mikronuve arxitekturasinda sistemin butun komponentleri bir birile mikronuve vasitesile mesajlarla elaqe saxlayirlar Mikronuve arxitekturasi asagidaki musbet cehetlere malikdir Sistemin proqram xetalarina qarsi dayaniqli olmasi Avadanliqda olan xetalarina qarsi sistemin dayaniqli olmasi Sistemin yeni komponentlerle zenginlesdirilmesinin sade olmasi Mikronuve arxitekturasinda sistemin isini saxlamadan yeni drayverlerin qosulmasi ve onlarin sokuimesi mumkundur Bundan basqa emeliyyat sisteminin komponentleri prinsipce istifadeci proqramlarindan ferqlenmirler ve onlarin hazirlanmasi ucun adi vasitelerden istifade etmek mumkundur Mikronuvenin monolit nuve ile muqayisede menfi xususiyyeti proseslerin birinden digerine kecid zamani ve proseslerarasi melumatin mesajlarin oturulmesinde elave resurs mesrefinin olmasidir Hazirda yeni emeliyyat sistemlerinin islenmesinde sistem kodunun ehemiyyetli hissesinin istifadeci seviyyesine kecirilmesi ve nuvenin minimizasiyasi tendensiyasi musahide olunmaqdadir Mikronuve arxitekturasina malik emeliyyat sisteminin esas xususiyyeti onun esas terkib hisselerinin musteqil proqramlar olmasidir Bele olan halda onlar arasinda elaqeni xususi modul heyata kecirir Ekzonuve Ekzonuve ekzonuve arxitekturasinda nuve yalniz proseslerarasi elaqe funksiyalarina resurslarin tehlukesis ayrilmasi ve azad edilmesi imkanlarina malik olur Enenevi emeliyyat sistemlerinde nuve tekce proqramlarin icrasi ucun zeruri minimum servis toplusuna malik olmayib o eyni zamanda komputer resurslarinin sert diskler sebeke birlesmeleri ve b idare edilmesini ve onlardan istifadeni temin eden muxtelif vasitelere malik olur Bundan ferqli olaraq ekzonuve uzerinde olan emeliyyat sistemlerinde sadece proqramlarasi elaqeni temin eden servisler toplusu tehlukesizlikle resurslarin tehlukesiz ayrilmasi ve azad edilmesi istifade haqlarina nezaret ve b elaqeli olan minimum funksiya movcud olur Basqa sozle ekzonuve fiziki resurslarin teqdimati ile mesgul olmur Bu funksiyalar istifadeci seviyyesinde olan kitabxanalar LibOS vasitesile teqdim olunur Ekzonuvenin esas ideyasi ondan ibaretdir ki nuve yalniz kicik prosesler arasinda koordinator funksiyasini yerine yetirmelidir Bununla yanasi o proqramlar ucun komputer resurslarinin ayrilmasi ve azad edilmesinin tehlukesizliyini temin etmek imkanina malik olmalidir Mikronuve uzerinde olan emeliyyat sisteminden ferqli olaraq ekzonuve esasinda olan emeliyyat sisteminde yuksek semerelik temin olunur Bunun esas sebebi proseslerarasi cevrilmelere ehtiyacin olmamasidir Ekzonuve arxitekturasi mikronuve ideyasinin daha da derinlesdirilmesi ve inkisaf etdirilmesinden ibaretdir Nanonuve nanonuve arxitekturasi nuvenin son derece sadelesdirilmesine esaslanir Bu arxitekturada nuve sadece bir meseleni hell edir komputer qurgulari terefinden generasiya edilen emali Nanonuve aparat emalindan sonra ozunden yuxarida duran proqram teminatina emalin neticesi haqda informasiya gonderir Bu zaman o hemin kesilme mexanizminden istifade edir Hibrid nuve Hibrid nuve Hibrid nuve isin suretlenmesi ucun emeliyyat sisteminin bezi komponentlerinin nuvenin unvan fezasinda yerlesmesini nezerde tutan tekmllesdirilmis mikronuvedir Hibrid nuve baxilan diger arxitekturalara nisbeten mueyyen ustunluklere malik oldugu kimi ona bezi menfi xususiyyetler de xasdir Sekil 61 Hibrid nuve arxitekturasi Emeliyyat sisteminin qurulmasinda olan prinsiplerin her biri hem musbet hem de menfi cehetlere malikdirler Muasir emeliyyat sistemleri ekser hallarda baxilan prinsiplerin her birinden bu ve ya diger derecede istifade edirler Meselen Linux emeliyyat sisteminin nuvesi monolit arxitekturaya aid olsa da o eyni zamanda coxmodullu nuve elementlerindende istifade edir Bele ki nuvenin kompilyasiyasi zamani nuvenin bir cox komponentlerinin modullarinin yuklenmesi ve ya bunun eksi mumkundur Windows NT monolit nuve elementleri ile mikronuve elementlerinin daha six bir araya geldiyi emeliyyat sistemlerindendir Buna gore de Windows NT emeliyyat sistemini hibrid arxitekturaya aid etmek olar MenbeM A Camalbeyov R E Feremezov IBM PC tipli komputerlerin arxitekturasi sistem proqram teminati ve emeliyyat sistemleri Baki H Eliyev adina AAHM 2009 307 seh Retrieved from