Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqalədəki məlumatların olması üçün əlavə mənbələrə ehtiyac var. |
Bu məqaləni lazımdır. |
Şeyx Mənsur (çeç. Мансур; iyun 1762 – 13 aprel 1794, Şlisselburq[d], Sankt-Peterburq quberniyası[d]) — XVIII əsrin sonunda Qafqaz qaçaqlarının hərbi, dini və siyasi lideri; müridizmin yayıcısı.Sovet tarixşünaslığında o, ilk Qafqaz inqilabçısı kimi tanınır .
| Şeyx Mənsur | |
|---|---|
| çeç. Мансур | |
 | |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | iyun 1762 |
| Vəfat tarixi | 13 aprel 1794 (31 yaşında) |
| Vəfat yeri |
|
| Vətəndaşlığı | |
| Hərbi fəaliyyəti | |
| Rütbəsi | hərbi lider[d] |
| Döyüşlər | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
Qafqazda müridizmin ilk yayıcısı 1760-ci ildə Çeçenistanda doğulmuş Şeyx Mənsur olmuşdur. O, istilaçılara qarşı cihad elan etmiş, on minlik qoşun yaradaraq 1783-cü ildə rusları Terek nəhri ətrafında məğlubiyyətə uğratmışdı. 1786-cı ildə Kabarda bölgəsinin bir hissəsini işğaldan qurtarmış, çərkəzləri də düşmənlər əleyhinə qaldırmağa müvəffəq olmuşdu. XVIII əsrin sonlarında Mənsur öz təlimini çeçenlər arasında təbliğ etməyə, onları Rusiyaya qarşı yönəltməyə başladı. Mənsurun müasirləri qeyd edirdi ki, onu digərlərindən daha çox dəstəkləyənlər çeçenlər olmuşdur , bu, yəqin ki, Şeyx Mənsurun çeçenlərlə birgə olduğu müddətdə onlara verdiyi dəstəklə bağlı idi. Çərkəzlərin torpaqlarına köçdükdən sonra onun əsas silahdaşları çərkəzlər olmuşdur. Mənsur Çeçenistanda fəaliyyətə başlayanda (Benniqsenin fikrincə, o, 1784-cü ildə özünü imam elan etmiş, 1785-ci ildə fəal təbliğata başlamışdır) Türkiyə Krımın qaytarılması üçün Rusiya ilə fəal şəkildə müharibəyə hazırlaşırdı. Tədqiqatçı Benniqsen hesab edir ki, Mənsur Çeçenistanda İslamı təbliğ etməyə başlayanda formal olaraq, İslamı qəbul etmiş, lakin bütpərəstlik inanclarını qoruyub saxlayan sadə dağlılardan fərqli olaraq,çeçen aristokratiyasının əksər hissəsi artıq İslamı qəbul etmişdi . Rus komandanlığı Şeyx Mənsurun başladığı hərəkatdan vahiməyə düşərək, böyük qoşun dəstələri yaradır; iki diviziya, onlarla süvari polku, iki kazak alayı eyni vaxtda Mənsurun üzərinə yeridilir və Anapa döyüşlərində Şeyx Mənsur əsir alınır. Bu yenilməz mücahid Rusiya İmperiyasının çariçası Yekaterinanın əmri ilə 1794-cü ildə edam olunur. Bundan sonra İmam Mənsurun tərəfdarları dağılır və müridizm hərəkatı bir qədər səngiyir. Yalnız 1823-cü ildən sonra müridizm Dağıstanda və Çeçenistanda yeni zəmində dirçəlir və inkişaf edir.
Xarici keçidlər
- Вопросы истории религии и атеизма: сборник статей. — М. : Издательство Академии наук СССР, 1950. — с. 14
- Петер Симон-Паллас. Заметки о путешествии в южные наместничества Российского государства в 1793-1794 г / В. Аталиков. — Нальчик: М. и В. Котляровых, 2010.
- Александр Беннигсен. Народное движение на Кавказе в XVIII в. («Священная война» Шейха Майсура (1785 - 1791 гг.) - Малоизвестный период и соперничество в русско-турецких отношениях). Рукописный фонд ИИЯЛ Дагестанского Филиала АН СССР.ф.1, ед.хр.469-а. Культурно-исторический фонд «тарих».
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaledeki melumatlarin yoxlanilabiler olmasi ucun elave menbelere ehtiyac var Daha etrafli melumat ve ya meqaledeki problemlerle bagli muzakire aparmaq ucun diqqet yetire bilersiniz Lutfen meqaleye etibarli menbeler elave ederek bu meqaleni tekmillesdirmeye komek edin Menbesiz mezmun problemler yarada ve siline biler Problemler hell edilmemis sablonu meqaleden cixarmayin Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Seyx Mensur cec Mansur iyun 1762 13 aprel 1794 Slisselburq d Sankt Peterburq quberniyasi d XVIII esrin sonunda Qafqaz qacaqlarinin herbi dini ve siyasi lideri muridizmin yayicisi Sovet tarixsunasliginda o ilk Qafqaz inqilabcisi kimi taninir Seyx Mensurcec MansurSexsi melumatlarDogum tarixi iyun 1762Vefat tarixi 13 aprel 1794 1794 04 13 31 yasinda Vefat yeri Slisselburq d Sankt Peterburq quberniyasi d Rusiya imperiyasiVetendasligi CecenistanHerbi fealiyyetiRutbesi herbi lider d Doyusler Qafqaz muharibesi Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiQafqazda muridizmin ilk yayicisi 1760 ci ilde Cecenistanda dogulmus Seyx Mensur olmusdur O istilacilara qarsi cihad elan etmis on minlik qosun yaradaraq 1783 cu ilde ruslari Terek nehri etrafinda meglubiyyete ugratmisdi 1786 ci ilde Kabarda bolgesinin bir hissesini isgaldan qurtarmis cerkezleri de dusmenler eleyhine qaldirmaga muveffeq olmusdu XVIII esrin sonlarinda Mensur oz telimini cecenler arasinda teblig etmeye onlari Rusiyaya qarsi yoneltmeye basladi Mensurun muasirleri qeyd edirdi ki onu digerlerinden daha cox destekleyenler cecenler olmusdur bu yeqin ki Seyx Mensurun cecenlerle birge oldugu muddetde onlara verdiyi destekle bagli idi Cerkezlerin torpaqlarina kocdukden sonra onun esas silahdaslari cerkezler olmusdur Mensur Cecenistanda fealiyyete baslayanda Benniqsenin fikrince o 1784 cu ilde ozunu imam elan etmis 1785 ci ilde feal tebligata baslamisdir Turkiye Krimin qaytarilmasi ucun Rusiya ile feal sekilde muharibeye hazirlasirdi Tedqiqatci Benniqsen hesab edir ki Mensur Cecenistanda Islami teblig etmeye baslayanda formal olaraq Islami qebul etmis lakin butperestlik inanclarini qoruyub saxlayan sade daglilardan ferqli olaraq cecen aristokratiyasinin ekser hissesi artiq Islami qebul etmisdi Rus komandanligi Seyx Mensurun basladigi herekatdan vahimeye duserek boyuk qosun desteleri yaradir iki diviziya onlarla suvari polku iki kazak alayi eyni vaxtda Mensurun uzerine yeridilir ve Anapa doyuslerinde Seyx Mensur esir alinir Bu yenilmez mucahid Rusiya Imperiyasinin caricasi Yekaterinanin emri ile 1794 cu ilde edam olunur Bundan sonra Imam Mensurun terefdarlari dagilir ve muridizm herekati bir qeder sengiyir Yalniz 1823 cu ilden sonra muridizm Dagistanda ve Cecenistanda yeni zeminde dircelir ve inkisaf edir Xarici kecidlerVikianbarda Seyx Mensur ile elaqeli mediafayllar var Voprosy istorii religii i ateizma sbornik statej M Izdatelstvo Akademii nauk SSSR 1950 s 14 Peter Simon Pallas Zametki o puteshestvii v yuzhnye namestnichestva Rossijskogo gosudarstva v 1793 1794 g V Atalikov Nalchik M i V Kotlyarovyh 2010 Aleksandr Bennigsen Narodnoe dvizhenie na Kavkaze v XVIII v Svyashennaya vojna Shejha Majsura 1785 1791 gg Maloizvestnyj period i sopernichestvo v russko tureckih otnosheniyah Rukopisnyj fond IIYaL Dagestanskogo Filiala AN SSSR f 1 ed hr 469 a Kulturno istoricheskij fond tarih