Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Şamil Vəzirov (tam adı: Şamil Süleyman oğlu Vəzirov; 18 may 1942, Bakı – 2 aprel 2001) — Azərbaycan alimi, kimya üzrə elmlər doktoru, professor.
| Şamil Vəzirov | |
|---|---|
| Şamil Süleyman oğlu Vəzirov | |
 | |
| Doğum tarixi | 18 may 1942 |
| Doğum yeri | Bakı, Azərbaycan SSR, SSRİ |
| Vəfat tarixi | 2 aprel 2001 (58 yaşında) |
| Vətəndaşlığı |  SSRİ→ Azərbaycan |
| Atası | Süleyman Vəzirov |
| Elmi dərəcəsi | |
Həyatı
Kimya elmləri doktoru, professor Şamil Süleyman oğlu Vəzirov 1942-ci il mayın 18-də Bakı şəhərində tanınmış ziyalı ailəsində anadan olmuşdur. O, orta təhsilini Moskva şəhərində (59 saylı məktəb) və Bakıda (134 saylı məktəbdə) almışdır. 1959-cu ildə M.Əzizbəyov adına Neft və Kimya İnstitutunun Kimya texnologiyası fakültəsinə daxil olmuş və 1964-cü ildə institutu "Üzvi və neft kimya sintezinin texnologiyası" ixtisası üzrə mühəndis-texnoloq kimi bitirmişdir. Təhsil aldığı illərdə elmi-sənaye təcrübəsi keçmək məqsədilə Bakı Neft Emalı Zavodunda operator köməkçisi, Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası Neft-Kimya Prosesləri İnstitutunda baş laborant kimi əmək fəaliyyətinə başlamışdır.
Şamil Süleyman oğlu Vəzirovun əmək və elmi fəaliyyəti əsasən AMEA NKPİ ilə bağlı olmuşdur. O, 1964-cü ildə institutda baş laborant kimi işə başlamış və laboratoriya müdiri vəzifəsinə qədər yüksəlmişdir. 1986-cı ildən etibarən ömrünün sonuna kimi (02.04.2001) ″Heterogen oliqomerlər″, sonra isə ″Funksional oliqomerlər″ adlandırılmış laboratoriyaya başçılıq etmişdir.
Ş.S.Vəzirov 1968-ci ildə "Viniletil- və diviniltoluolların heterogen-katalitik sintezi, oliqomerləşməsi və bəzi çevrilmələri" mövzusunda "Neft-kimyası və neft-kimya sintezi" ixtisası üzrə namizədlik işini müvəffəqiyyətlə müdafiə etmişdir. Onun tərəfindən sintetik alümosilikatların iştirakında toluolun və etiltoluolun etilen ilə alkilləşməsi tədqiq olunmuş, alkilatların yeni heterogen sistemlərdə alınma sxemi təklif edilmişdir.
Şamil Vəzirov Moskvanın Qnesinler adına orta xüsusi musiqi məktəbində təhsil almışdı.
Şamil Vəzirov Respublikamızda Azərbaycan SSR Neft Sənayesi naziri, Sosialist Əməyi Qəhrəmanı Süleyman Azad oğlu Vəzirov və neft-kimya sahəsində mütəxəssis Validə Vəzirovanın ailəsində dünyaya göz açmışdı.
Elmi fəaliyyəti
Ş.S.Vəzirov 1987-ci ildə ″1–1-diariletilen sırası monomerlərin və onlar əsasında reaksiyayaqabil oliqomerlərin sintezi″ adlı doktorluq dissertasiyasını müvəffəqiyyətlə müdafiə etmiş və kimya elmləri doktoru elmi dərəcəsini almışdır. Onun tətəfindən 1,1-diariletan sırası karbohidrogenlərindən bir-sıra sənaye oksid katalizatorları iştirakında 1,1-difeniletilen, n-etil- və n-vinil-, həmçinin n-izopropil- və n-izopropenil-1,1-difeniletilenlərin alınma proseslərinin elmi əsasları işlənib hazırlanmış. Müxtəlif təbiətli karbohidrogenlərin dehidrogenləşmə reaksiyalarının sistemli şəkildə tədqiqi aparılmış, termodinamiki əsaslandırılmış, kinetik qanunauyğunluqları müəyyən edilmişdir. Alkiləvəzolunmuş 1,1-difeniletilenin alınmasının ardıcıl-paralel mexanizmi aşkar edilmiş, stirol və malein anhidridi ilə sərbəst-radikal mexanizmi ilə sooliqomerləşməsi öyrənilmişdir. Tədqiq olunan proseslərdə monomerlərin nisbi reaksiya qabiliyyəti təyin edilmiş, stirol ilə sooliqomerləşmə prosesində böyüyən zəncirin qırılma mexanizmi müəyyən edilmiş və bunun xüsusilə böyüyən zəncirə aromatik halqalarla qonşu viniliden rabitəsinin daxil olması mərhələsində kinetik qırılma ilə əlaqədar olduğu göstərilmişdir. 1,1-difeniletilenin malein anhidridi ilə dien sintezinın qanunauyğunluqları öyrənilmiş və bis-adduktun alınmasında limitləşdirici mərhələ müəyyən edilmişdir. Bundan əlavə onun rəhbərliyi ilə makro 1,1-difeniletilenin stirol və malein anhidridi ilə qarşılıqlı təsirindən alınan və zəncirdə viniliden qrupu saxlayan sooliqomerlərin polimeranoloji çevrilmələri həyata keçirilmişdir. Göstərilmişdir ki, bu oliqomerlər tsis-komplanar fəza quruluşu saxlayaraq, addukt-sooliqomerləri yaratmaqla dien sintezi reaksiyasına qoşula bilir. Sintez edilmiş bis-addukt və addukt-sooliqomerləri əsasında tərkibində karboksil və amid qrupları saxlayan, metal-oliqomer komplekslər əmələ gətirə bilən yeni üzvi daşıyıcıların sintez üsulları təklif olunmuşdur. Onlardan maye fazada oksidləşmə və oliqomerləşmə reaksiyaları üçün yararlı yüksək effektli yeni katalitik sistemlərin hazırlanmasında istifadənin mümkünlüyü müəyyən edilmişdir. Sintez edilmiş reaksiya qabiliyyətli məhsullar elektroizolyasiya təbəqəsi əmələ gətirən material kimi elektrik mühərriklərinin istehsalı zamanı elektrotexniki polad təbəqələrinin yapışdırılmasında müvəffəqiyyətlə sınaqdan keçirilmişdır. Müxtəlif mühitlərə, o cümlədən suya, turşuya, temperatura davamlı, yüksək dielektrik göstəricilərə malik poliimidlər, poliefirlər və epoksid kompozisiyaları yaradılmışdır. Malein anhidridi ilə n-izopropenil-1,1-difeniletilenin addukt-sooliqomeri protektorlu rezinlərin hazırlanması zamanı vulkanlaşmanın zəiflədicisi kimi sınaqdan keçirilmiş və bir sıra kompleks fiziki-mexaniki xassələrı yüksəldə bilən sooliqomer kimi tətbiq edilməsi tövsiyə edilmişdir.
Bis-addukt, addukt-sooliqomerlər əsasında kumolun maye fazada oksidləşmə reaksiyası, stirolun və pirolizin maye məhsullarının stiroltərkibli fraksiyalarının oliqomerləşməsi üçün yeni bərkidilmiş kompleks katalizatorlar yaradılmışdır. Ayrılması daxil olmaqla etilbenzol istehsalının kub qalığı məhsullarından oliqo-1,1-diariletilensulfonatların pilot qurğusu miqyasında alınma prosesi işlənib hazırlanmış və plastifikasiyaedici əlavələr kimi istehsalatda uğurla sınaqdan keçirilmişdir. Sintez olunmuş makromonomerlərin yığma dəmir-beton məmulatların təcrübə partiyasının istehsalında, sahil boyu erroziyaya qarşı tikililərdə beton qarışığının tərkibində əlavələr, üzvi-mineral kompozisiyalarda isə bağlayıcı, örtükəmələgətirici material və s. kimi istifadəyə tövsiyə olunmuşdur. Tamponaj məhlullarının bərkiməsinın və tutuculuq qabiliyyətinin tənzimləndirilməsi üçün karbamid əsaslı sadə və əlverişli tərkiblərin hazırlanması və sənayedə tətbiqi üçün dəyərli tövsiyələr verilmişdir.
Ş.S.Vəzirovun rəhbərliyi altında yeni sinif polifunksional (makro)monomerlərin sintezi, onların oliqomerləşməsi, sooliqomerləşməsi prosesləri tədqiq olunmuş, tərkibi, struktur quruluşu tənzimlənə bilən reaksiyayaqabil oliqomerlərin, o cümlədən yeni tərkib oliqoefirlərin, epoksisooliqomerlərin sintezinin elmi əsasları işlənib hazırlanmışdır. Aparılan kompleks tədqiqatlar nəticəsində propilen oksidi, ikiəsaslı turşu anhidridləri, butadien, stirol və metakril turşusunun qlisidil efiri əsasında yüksək kompleks fiziki-mexaniki göstəricilərə malik və praktiki baxımdan perspektiv sahələrdə, o cümlədən kompozisiya materiallarının, laklar və boyaların alınmasında, sənaye miqyaslı polimerlər üçün modifikator kimi istifadə oluna bilən yeni reaksiyayaqabil oliqomerlərin alınma texnologiyaları işlənib hazırlanmışdır.
Elmi-təşkilatı fəaliyyəti
Ş.S.Vəzirov 1984-cü ildə Koreya Xalq Demokratik Respublikasında Birləşmiş Millətlər Təşkilatının eksperti kimi işləmiş, uzun müddət SSRİ və Amerika dostluq cəmiyyətinin Bakı şöbəsinin üzvü kimi fəaliyyət göstərmişdir.
O, uzun müddət AMEA NKPİ-nun partiya təşkilatının müavini olmuşdur. 1985-ci ildə Azərbaycan Mərkəzi Komitəsi nəzdində Universiteti fərqlənmə diplomu ilə bitirmişdir.
Elmi Tədqiqatları
Şamil Süleyman oğlu Vəzirov ABŞ, Hindistan, Şimali Koreya, Türkiyə və bir sıra keçirilən Beynəlxalq və Ümumittifaq Simpozium və Konfranslarda dəfələrlə iştirak etmiş, geniş və çox zaman ingilis dilində əhatəli məruzələrlə çıxış edərək, Azərbaycan kimya elminin təmsilçisi olmuşur. O, 1975–1976 və 1985–1986 ci illərdə ABŞ-da (MTU) elmi təcrübə keçmiş, polimer tədqiqatları sahəsində tanınmış alim ilə birlikdə MTU-da işləmiş və halogenli (so)polimerlərin sintezi, morfoloji xüsusiyyətlərinin öyrənilməsi sahəsində uğurlu tədqiqatlar aparmışdırBu müddət ərzində aparılan tədqiqatlar (J. Polymer Mater. 3, 1986) çap olunmuş və sonralar Jane C.Vogl tərəfindən hazırlanmış polimer elmində kim-kimdir (Who is Who in Polymer Science) kitabının VII bölməsinə daxil edilmişdir.
O, 1999-cu ildə professor elmi adına layiq görülmüşdür. Şamil Vəzirovun apardığı elmi-tədqiqat işlərinin nəticələri 100-dən çox elmi əsərdə, 14 müəlliflik şəhadətnaməsi, 4 patentdə öz əksini tapmışdır.
Onun rəhbərliyi ilə 5 elmlər namizədi və 1 elmlər doktoru müdafiə etmişdir.
Təltif və mükafatları
1999-cu ildə elmi fəaliyyətinin nəticələrinə görə akademik Y.H.Məmmədəliyev adına mükafata layiq görülmüşdür.
Monoqrafiya
- "Синтез и применение реакционноспособных олигомеров и полимеров". Bakı, "ИНХП АНА", 1998-ci il , 274 s.
İstinadlar
- Şamil Süleyman oğlu Vəzirov - 75
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Vikipediyada bu soyadli muxtelif adamlar haqqinda meqaleler var bax Vezirov Samil Vezirov tam adi Samil Suleyman oglu Vezirov 18 may 1942 Baki 2 aprel 2001 Azerbaycan alimi kimya uzre elmler doktoru professor Samil VezirovSamil Suleyman oglu VezirovDogum tarixi 18 may 1942 1942 05 18 Dogum yeri Baki Azerbaycan SSR SSRIVefat tarixi 2 aprel 2001 2001 04 02 58 yasinda Vetendasligi SSRI AzerbaycanAtasi Suleyman VezirovElmi derecesi kimya elmleri doktoruHeyatiKimya elmleri doktoru professor Samil Suleyman oglu Vezirov 1942 ci il mayin 18 de Baki seherinde taninmis ziyali ailesinde anadan olmusdur O orta tehsilini Moskva seherinde 59 sayli mekteb ve Bakida 134 sayli mektebde almisdir 1959 cu ilde M Ezizbeyov adina Neft ve Kimya Institutunun Kimya texnologiyasi fakultesine daxil olmus ve 1964 cu ilde institutu Uzvi ve neft kimya sintezinin texnologiyasi ixtisasi uzre muhendis texnoloq kimi bitirmisdir Tehsil aldigi illerde elmi senaye tecrubesi kecmek meqsedile Baki Neft Emali Zavodunda operator komekcisi Azerbaycan Milli Elmler Akademiyasi Neft Kimya Prosesleri Institutunda bas laborant kimi emek fealiyyetine baslamisdir Samil Suleyman oglu Vezirovun emek ve elmi fealiyyeti esasen AMEA NKPI ile bagli olmusdur O 1964 cu ilde institutda bas laborant kimi ise baslamis ve laboratoriya mudiri vezifesine qeder yukselmisdir 1986 ci ilden etibaren omrunun sonuna kimi 02 04 2001 Heterogen oliqomerler sonra ise Funksional oliqomerler adlandirilmis laboratoriyaya basciliq etmisdir S S Vezirov 1968 ci ilde Viniletil ve diviniltoluollarin heterogen katalitik sintezi oliqomerlesmesi ve bezi cevrilmeleri movzusunda Neft kimyasi ve neft kimya sintezi ixtisasi uzre namizedlik isini muveffeqiyyetle mudafie etmisdir Onun terefinden sintetik alumosilikatlarin istirakinda toluolun ve etiltoluolun etilen ile alkillesmesi tedqiq olunmus alkilatlarin yeni heterogen sistemlerde alinma sxemi teklif edilmisdir Samil Vezirov Moskvanin Qnesinler adina orta xususi musiqi mektebinde tehsil almisdi Samil Vezirov Respublikamizda Azerbaycan SSR Neft Senayesi naziri Sosialist Emeyi Qehremani Suleyman Azad oglu Vezirov ve neft kimya sahesinde mutexessis Valide Vezirovanin ailesinde dunyaya goz acmisdi Elmi fealiyyetiS S Vezirov 1987 ci ilde 1 1 diariletilen sirasi monomerlerin ve onlar esasinda reaksiyayaqabil oliqomerlerin sintezi adli doktorluq dissertasiyasini muveffeqiyyetle mudafie etmis ve kimya elmleri doktoru elmi derecesini almisdir Onun tetefinden 1 1 diariletan sirasi karbohidrogenlerinden bir sira senaye oksid katalizatorlari istirakinda 1 1 difeniletilen n etil ve n vinil hemcinin n izopropil ve n izopropenil 1 1 difeniletilenlerin alinma proseslerinin elmi esaslari islenib hazirlanmis Muxtelif tebietli karbohidrogenlerin dehidrogenlesme reaksiyalarinin sistemli sekilde tedqiqi aparilmis termodinamiki esaslandirilmis kinetik qanunauygunluqlari mueyyen edilmisdir Alkilevezolunmus 1 1 difeniletilenin alinmasinin ardicil paralel mexanizmi askar edilmis stirol ve malein anhidridi ile serbest radikal mexanizmi ile sooliqomerlesmesi oyrenilmisdir Tedqiq olunan proseslerde monomerlerin nisbi reaksiya qabiliyyeti teyin edilmis stirol ile sooliqomerlesme prosesinde boyuyen zencirin qirilma mexanizmi mueyyen edilmis ve bunun xususile boyuyen zencire aromatik halqalarla qonsu viniliden rabitesinin daxil olmasi merhelesinde kinetik qirilma ile elaqedar oldugu gosterilmisdir 1 1 difeniletilenin malein anhidridi ile dien sintezinin qanunauygunluqlari oyrenilmis ve bis adduktun alinmasinda limitlesdirici merhele mueyyen edilmisdir Bundan elave onun rehberliyi ile makro 1 1 difeniletilenin stirol ve malein anhidridi ile qarsiliqli tesirinden alinan ve zencirde viniliden qrupu saxlayan sooliqomerlerin polimeranoloji cevrilmeleri heyata kecirilmisdir Gosterilmisdir ki bu oliqomerler tsis komplanar feza qurulusu saxlayaraq addukt sooliqomerleri yaratmaqla dien sintezi reaksiyasina qosula bilir Sintez edilmis bis addukt ve addukt sooliqomerleri esasinda terkibinde karboksil ve amid qruplari saxlayan metal oliqomer kompleksler emele getire bilen yeni uzvi dasiyicilarin sintez usullari teklif olunmusdur Onlardan maye fazada oksidlesme ve oliqomerlesme reaksiyalari ucun yararli yuksek effektli yeni katalitik sistemlerin hazirlanmasinda istifadenin mumkunluyu mueyyen edilmisdir Sintez edilmis reaksiya qabiliyyetli mehsullar elektroizolyasiya tebeqesi emele getiren material kimi elektrik muherriklerinin istehsali zamani elektrotexniki polad tebeqelerinin yapisdirilmasinda muveffeqiyyetle sinaqdan kecirilmisdir Muxtelif muhitlere o cumleden suya tursuya temperatura davamli yuksek dielektrik gostericilere malik poliimidler poliefirler ve epoksid kompozisiyalari yaradilmisdir Malein anhidridi ile n izopropenil 1 1 difeniletilenin addukt sooliqomeri protektorlu rezinlerin hazirlanmasi zamani vulkanlasmanin zeifledicisi kimi sinaqdan kecirilmis ve bir sira kompleks fiziki mexaniki xasseleri yukselde bilen sooliqomer kimi tetbiq edilmesi tovsiye edilmisdir Bis addukt addukt sooliqomerler esasinda kumolun maye fazada oksidlesme reaksiyasi stirolun ve pirolizin maye mehsullarinin stirolterkibli fraksiyalarinin oliqomerlesmesi ucun yeni berkidilmis kompleks katalizatorlar yaradilmisdir Ayrilmasi daxil olmaqla etilbenzol istehsalinin kub qaligi mehsullarindan oliqo 1 1 diariletilensulfonatlarin pilot qurgusu miqyasinda alinma prosesi islenib hazirlanmis ve plastifikasiyaedici elaveler kimi istehsalatda ugurla sinaqdan kecirilmisdir Sintez olunmus makromonomerlerin yigma demir beton memulatlarin tecrube partiyasinin istehsalinda sahil boyu erroziyaya qarsi tikililerde beton qarisiginin terkibinde elaveler uzvi mineral kompozisiyalarda ise baglayici ortukemelegetirici material ve s kimi istifadeye tovsiye olunmusdur Tamponaj mehlullarinin berkimesinin ve tutuculuq qabiliyyetinin tenzimlendirilmesi ucun karbamid esasli sade ve elverisli terkiblerin hazirlanmasi ve senayede tetbiqi ucun deyerli tovsiyeler verilmisdir S S Vezirovun rehberliyi altinda yeni sinif polifunksional makro monomerlerin sintezi onlarin oliqomerlesmesi sooliqomerlesmesi prosesleri tedqiq olunmus terkibi struktur qurulusu tenzimlene bilen reaksiyayaqabil oliqomerlerin o cumleden yeni terkib oliqoefirlerin epoksisooliqomerlerin sintezinin elmi esaslari islenib hazirlanmisdir Aparilan kompleks tedqiqatlar neticesinde propilen oksidi ikiesasli tursu anhidridleri butadien stirol ve metakril tursusunun qlisidil efiri esasinda yuksek kompleks fiziki mexaniki gostericilere malik ve praktiki baximdan perspektiv sahelerde o cumleden kompozisiya materiallarinin laklar ve boyalarin alinmasinda senaye miqyasli polimerler ucun modifikator kimi istifade oluna bilen yeni reaksiyayaqabil oliqomerlerin alinma texnologiyalari islenib hazirlanmisdir Elmi teskilati fealiyyetiS S Vezirov 1984 cu ilde Koreya Xalq Demokratik Respublikasinda Birlesmis Milletler Teskilatinin eksperti kimi islemis uzun muddet SSRI ve Amerika dostluq cemiyyetinin Baki sobesinin uzvu kimi fealiyyet gostermisdir O uzun muddet AMEA NKPI nun partiya teskilatinin muavini olmusdur 1985 ci ilde Azerbaycan Merkezi Komitesi nezdinde Universiteti ferqlenme diplomu ile bitirmisdir Elmi TedqiqatlariSamil Suleyman oglu Vezirov ABS Hindistan Simali Koreya Turkiye ve bir sira kecirilen Beynelxalq ve Umumittifaq Simpozium ve Konfranslarda defelerle istirak etmis genis ve cox zaman ingilis dilinde ehateli meruzelerle cixis ederek Azerbaycan kimya elminin temsilcisi olmusur O 1975 1976 ve 1985 1986 ci illerde ABS da MTU elmi tecrube kecmis polimer tedqiqatlari sahesinde taninmis alim ile birlikde MTU da islemis ve halogenli so polimerlerin sintezi morfoloji xususiyyetlerinin oyrenilmesi sahesinde ugurlu tedqiqatlar aparmisdirBu muddet erzinde aparilan tedqiqatlar J Polymer Mater 3 1986 cap olunmus ve sonralar Jane C Vogl terefinden hazirlanmis polimer elminde kim kimdir Who is Who in Polymer Science kitabinin VII bolmesine daxil edilmisdir O 1999 cu ilde professor elmi adina layiq gorulmusdur Samil Vezirovun apardigi elmi tedqiqat islerinin neticeleri 100 den cox elmi eserde 14 muelliflik sehadetnamesi 4 patentde oz eksini tapmisdir Onun rehberliyi ile 5 elmler namizedi ve 1 elmler doktoru mudafie etmisdir Teltif ve mukafatlari1999 cu ilde elmi fealiyyetinin neticelerine gore akademik Y H Memmedeliyev adina mukafata layiq gorulmusdur Monoqrafiya Sintez i primenenie reakcionnosposobnyh oligomerov i polimerov Baki INHP ANA 1998 ci il 274 s IstinadlarSamil Suleyman oglu Vezirov 75