Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
İşim çayı (qaz. Есіл) — Qazaxıstan və Rusiya ərazisindən axan, İrtış çayının sol və ən uzun qolu. Çayın hövzəsinin sahəsi 177 000 km², uzunluğu 2450 km-dir. İllik su sərfiyyatı 76,0 kub. m³/san-dir. İşim çayı İrtış çayının sol qolu olaraq, onun 1016 km-liyində çaya tökülür.
| İşim | |
|---|---|
| rus. Ишим, qaz. Есіл | |
 İşim çayı | |
| Ölkələr | |
| Mənbəyi | Qazaxıstan alçaq təpəliyi |
| Mənsəbi | İrtış çayı --> Kara dənizi |
| Uzunluğu | 2450 km |
| Su sərfi | 3000 m³/san |
| Su hövzəsi | 177000 |
| Hövzəsinin sahəsi | 177000 km² |
| | |
| [ru] | 14010300212115300008071 |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Adı
Xalq arasında belə rəvayət vardır ki, tatar xanının oğlu Kuçum İşim adsız bir çayda boğulmuşdur. Sonradan çayın adı onun şərəfinə verilir. Üstəlik "İşimak" sözü Tatar dilindən tərçümədə "uçurulmuş" mənasını verir.
Coğrafi xüsusiyyətləri
Çay öz başlanğıcını Qazax alçaq dağlığından götürür. Çay 775 km məsafədə şərqdən qərbə doğru axır. Yuxarı axarlarda çay əsasən şimal-qərb, qərb istiqamətinə yönəlir. Çay Astananın yaxınlığında cənub-qərbə yönəlir. 1578 km-də Derjavinsk şəhəri yaxınlığında çay istiqamətini tamamən dəyişərək meredian üzrə cənubdan şimala yönəlir. Çay Qərbi Sibir düzənliyinə çıxır və burada İşim düzənliyi ilə axaraq İrtış çayına tökülür (Ust-İşim kəndi yaxınlığında).
Hidrologiya və iqlim
Çayın qidalanmasında başlıca rolu qar oynayır. Çay noyabr ayında donur və apreldə buzdan azad olur. Orta illik sərfiyyat 1,11 m³/saniyədir.
Çayın axdığı ərazidə qış şaxtalı və soyuq, yayı isə istidir. Ən soyuq ay yanvar, isti ay isə iyuldur. Qışda minimal temperatur -49°, yayda isə +40 °C təşkil edir. İlin cəmi 180-200 günü 0 °C-dən yüksək olur. Aprel ayından etibarən hər gün temoeratur 0.5 °C artır.
Hövzəsi
İşim çayının hövzəsi 177 000 km² təşkil edir ki, bununda 20% Rusiya ərazisində yerləşir. Qolları (Qazaxıstan): sağ — Koluton, Jabay, Akan-Burluk, İmanbulık, sol — Terisakkan; (Rusiya) sağ — Karasul, İk, sol — Barsuk.
Şəhərləri
Çayın sahilində Qazaxıstanınn paytaxtı olan Astana şəhəri yerləşir. Sahilində yerləşən şəhərlər: Atbasar, Jabay, Esil, Derjavinsk, Serqeevka, Petropavl (Qazaxıstan) və İşim (Rusiya).
Əhəmiyyəti
Çayın suyu iri şəhərlərin içməli suya olan tələbatın ödənilməsində istifadə edilir. Naviqasiya üçün Petrapavlovskdan Serqeevski suanbarına qədər olan 270 km məsafədə yararlıdır. Üstəlik balıq məhsullarının isteksalı məqsədi ilə yararlıdır.
Ekologiya
İşim çayının suları güçlü şəkildə çirklənmişdir. Aşağı axarlarda neftlə çirklənmə 6, dəmirlə 7-4 dəfə normanı keçir.
İstinadlar
- "RF Su reystr xidməti:İşim". 2012-02-18 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-08-15.
- "Схема комплексного использования и охраны водных объектов бассейна р.Иртыш. Книга 1". 2020-01-24 tarixində . İstifadə tarixi: 2016-04-19.
- "İşim çayı". 2022-01-20 tarixində . İstifadə tarixi: 2016-04-19.
- "İşim çayının ekoloji vəziyyəti". 2022-04-01 tarixində . İstifadə tarixi: 2016-04-19.
Xarici keçidlər
- İşim çayı 2007-12-07 at the Wayback Machine
- р. İşim çayı
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Isim cayi qaz Esil Qazaxistan ve Rusiya erazisinden axan Irtis cayinin sol ve en uzun qolu Cayin hovzesinin sahesi 177 000 km uzunlugu 2450 km dir Illik su serfiyyati 76 0 kub m san dir Isim cayi Irtis cayinin sol qolu olaraq onun 1016 km liyinde caya tokulur Isimrus Ishim qaz EsilIsim cayiOlkeler Qazaxistan RusiyaMenbeyi Qazaxistan alcaq tepeliyiMensebi Irtis cayi gt Kara deniziUzunlugu 2450 kmSu serfi 3000 m sanSu hovzesi 177000Hovzesinin sahesi 177000 km menbeyi mensebiIsim cayi Sibirin fiziki xeritesinde 50 38 4 5 N 73 11 40 4 50 38 sm e 73 11 s u 57 41 53 N 71 11 51 E 57 41 sm e 71 11 s u ru 14010300212115300008071 Vikianbarda elaqeli mediafayllarAdiXalq arasinda bele revayet vardir ki tatar xaninin oglu Kucum Isim adsiz bir cayda bogulmusdur Sonradan cayin adi onun serefine verilir Ustelik Isimak sozu Tatar dilinden tercumede ucurulmus menasini verir Cografi xususiyyetleriIrtis cayinin hovzesi Cay oz baslangicini Qazax alcaq dagligindan goturur Cay 775 km mesafede serqden qerbe dogru axir Yuxari axarlarda cay esasen simal qerb qerb istiqametine yonelir Cay Astananin yaxinliginda cenub qerbe yonelir 1578 km de Derjavinsk seheri yaxinliginda cay istiqametini tamamen deyiserek meredian uzre cenubdan simala yonelir Cay Qerbi Sibir duzenliyine cixir ve burada Isim duzenliyi ile axaraq Irtis cayina tokulur Ust Isim kendi yaxinliginda Hidrologiya ve iqlim Cayin qidalanmasinda baslica rolu qar oynayir Cay noyabr ayinda donur ve aprelde buzdan azad olur Orta illik serfiyyat 1 11 m saniyedir Cayin axdigi erazide qis saxtali ve soyuq yayi ise istidir En soyuq ay yanvar isti ay ise iyuldur Qisda minimal temperatur 49 yayda ise 40 C teskil edir Ilin cemi 180 200 gunu 0 C den yuksek olur Aprel ayindan etibaren her gun temoeratur 0 5 C artir HovzesiIsim cayinin hovzesi 177 000 km teskil edir ki bununda 20 Rusiya erazisinde yerlesir Qollari Qazaxistan sag Koluton Jabay Akan Burluk Imanbulik sol Terisakkan Rusiya sag Karasul Ik sol Barsuk SeherleriCayin sahilinde Qazaxistaninn paytaxti olan Astana seheri yerlesir Sahilinde yerlesen seherler Atbasar Jabay Esil Derjavinsk Serqeevka Petropavl Qazaxistan ve Isim Rusiya EhemiyyetiCayin suyu iri seherlerin icmeli suya olan telebatin odenilmesinde istifade edilir Naviqasiya ucun Petrapavlovskdan Serqeevski suanbarina qeder olan 270 km mesafede yararlidir Ustelik baliq mehsullarinin isteksali meqsedi ile yararlidir EkologiyaIsim cayinin sulari guclu sekilde cirklenmisdir Asagi axarlarda neftle cirklenme 6 demirle 7 4 defe normani kecir Istinadlar RF Su reystr xidmeti Isim 2012 02 18 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2019 08 15 Shema kompleksnogo ispolzovaniya i ohrany vodnyh obektov bassejna r Irtysh Kniga 1 2020 01 24 tarixinde Istifade tarixi 2016 04 19 Isim cayi 2022 01 20 tarixinde Istifade tarixi 2016 04 19 Isim cayinin ekoloji veziyyeti 2022 04 01 tarixinde Istifade tarixi 2016 04 19 Xarici kecidlerIsim cayi 2007 12 07 at the Wayback Machine r Isim cayi