İspaniya vətəndaş müharibəsi (isp. Guerra Civil Española və ya Guerra de España) (17 iyul 1936 — 1 aprel 1939) – solçu siyasi qüvvələr (respublikaçılar, loyalistlər), digər tərəfdən isə general Fransisko Frankonun rəhbərlik etdiyi sağçı, millətçi, mühavizəkarlar arasında baş verən və sonda üsyançı qüvvələrin qələbəsi ilə sona çatan münaqişə. Nəticədə İspaniyada respublika quruluşu devrilmiş, İkinci İspaniya Respublikası sona çatmış və general Frankonun rəhbərlik etdiyi diktatura rejimi qurulmuşdur.
İspaniya vətəndaş müharibəsi | |||
---|---|---|---|
Tarix | 17 iyul 1936 — 1 aprel 1939 | ||
Yeri | Kontinental İspaniya, , , Kanar adaları, Balear adaları, , Aralıq dənizi | ||
Nəticəsi | Millətçilərin qələbəsi | ||
Münaqişə tərəfləri | |||
| |||
Komandan(lar) | |||
| |||
Tərəflərin qüvvəsi | |||
| |||
Ümumi itkilər | |||
| |||
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar |
Tərəflər, səbəb və nəticələri
Milliyətçi general Frankoya Almaniya, İtaliya və Portuqaliya, respublikaçılara isə SSRİ, Meksika və ilk dövrlərdə Fransa hərbi, iqtisadi və siyasi dəstək verirdilər.
Respublikaçıların sıralarında mərkəzçilər, stalinistlər, sosialistlər, eyni zamanda çoxluq təşkil edən anarxist inqilabçılar yer alırdı. Onları əsasən Asturiya və Kataloniya kimi sənaye bölgələrinin əhalisi dəstəkləyirdi.
Millətçilərə monarxist-karlistlər, monarxist-alfonsistlər, falanqistlər, "CEDA" (La Confederación Española de Derechas Autónomas) partiyasının tərəfdarları, katolik və konservativ təşkilatların nümayəndələri daxil idilər. Katolik kilsəsi də onlara açıq dəstək göstərirdi. Respublika əleyhinə döyüşən ispanlar öz mübarizələrini anarxizm və allahsızlığa qarşı "səlib yürüşü" kimi qəbul edirdilər. Frankoya əsas dəstək verən bölgələr Navarra və Qalisiya əyalətləri, Burqos və Salamanka şəhərləri idi.
Ernest Heminquey, Corc Oruell, Marta Gellhorn və Robert Kapa kimi məşhurların əsərləri sayəsində bu münaqişə daim qərb cəmiyyətlərinin diqqət mərkəzində olmuşdur.
Üç il davam edən və İspaniyada böyük itkiyə səbəb olan vətəndaş müharibəsi 1 Aprel 1939-cu ildə milliyətçilərin qələbəsi ilə başa çatmışdır. Müharibənin sonunda İspaniyada Frankonun 1975-ci ildəki ölümünə qədər sürən diktatorluq dövrü başlamışdır. Burbon sülaləsinin monarxiyası bərpa edilmişdilir.
İstinadlar
- http://www.publico.es/politica/guerra-civil-debe-conocerse-guerra.html 2020-05-06 at the Wayback Machine Publico.es saytında 28/10/2017 tarixli məqalə
- Avilés Farré, Juan (1998). Las grandes potencias ante la guerra de España. Arco Libros. ISBN 84-7635-300-6.
- Tusell, Javier; García Queipo de Llano, Genoveva (1993). El catolicismo mundial y la guerra de España. Biblioteca de Autores Cristianos. ISBN 84-7914-097-6.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Ispaniya vetendas muharibesi isp Guerra Civil Espanola ve ya Guerra de Espana 17 iyul 1936 1 aprel 1939 solcu siyasi quvveler respublikacilar loyalistler diger terefden ise general Fransisko Frankonun rehberlik etdiyi sagci milletci muhavizekarlar arasinda bas veren ve sonda usyanci quvvelerin qelebesi ile sona catan munaqise Neticede Ispaniyada respublika qurulusu devrilmis Ikinci Ispaniya Respublikasi sona catmis ve general Frankonun rehberlik etdiyi diktatura rejimi qurulmusdur Ispaniya vetendas muharibesi Loyalist esgerin oldurulmesi 5 sentyabr 1936 da esger Federiko Borrel Qarsiyanin oldurulmesi fotoqraf Robert Kapa terefinden lente alinmisdir Tarix 17 iyul 1936 1 aprel 1939Yeri Kontinental Ispaniya Kanar adalari Balear adalari Araliq deniziNeticesi Milletcilerin qelebesiMunaqise terefleriSSRI Meksika Italiya Kralligi Ucuncu Reyx PortuqaliyaKomandan lar Manuel Asanya Hulian Besteyro Fransisko Larqo Kabalyero Indalesio Prieto Fransisko Franko Qonzalo Keypo de Lyano Emilio Mola Huan Yague Manuel Qoded Llopis Migel KabanelyasTereflerin quvvesi450 000 esger 350 teyyare 200 artilleriya batareyasi 1938 600 000 esger 600 teyyare 290 artilleriya batareyasi 1938 Umumi itkiler 500 000 nefer Vikianbarda elaqeli mediafayllarTerefler sebeb ve neticeleriMilliyetci general Frankoya Almaniya Italiya ve Portuqaliya respublikacilara ise SSRI Meksika ve ilk dovrlerde Fransa herbi iqtisadi ve siyasi destek verirdiler Respublikacilarin siralarinda merkezciler stalinistler sosialistler eyni zamanda coxluq teskil eden anarxist inqilabcilar yer alirdi Onlari esasen Asturiya ve Kataloniya kimi senaye bolgelerinin ehalisi destekleyirdi Milletcilere monarxist karlistler monarxist alfonsistler falanqistler CEDA La Confederacion Espanola de Derechas Autonomas partiyasinin terefdarlari katolik ve konservativ teskilatlarin numayendeleri daxil idiler Katolik kilsesi de onlara aciq destek gosterirdi Respublika eleyhine doyusen ispanlar oz mubarizelerini anarxizm ve allahsizliga qarsi selib yurusu kimi qebul edirdiler Frankoya esas destek veren bolgeler Navarra ve Qalisiya eyaletleri Burqos ve Salamanka seherleri idi Ernest Heminquey Corc Oruell Marta Gellhorn ve Robert Kapa kimi meshurlarin eserleri sayesinde bu munaqise daim qerb cemiyyetlerinin diqqet merkezinde olmusdur Uc il davam eden ve Ispaniyada boyuk itkiye sebeb olan vetendas muharibesi 1 Aprel 1939 cu ilde milliyetcilerin qelebesi ile basa catmisdir Muharibeni n sonunda Ispaniyada Frankonun 1975 ci ildeki olumune qeder suren diktatorluq dovru baslamisdir Burbon sulalesinin monarxiyasi berpa edilmisdilir Istinadlarhttp www publico es politica guerra civil debe conocerse guerra html 2020 05 06 at the Wayback Machine Publico es saytinda 28 10 2017 tarixli meqale Aviles Farre Juan 1998 Las grandes potencias ante la guerra de Espana Arco Libros ISBN 84 7635 300 6 Tusell Javier Garcia Queipo de Llano Genoveva 1993 El catolicismo mundial y la guerra de Espana Biblioteca de Autores Cristianos ISBN 84 7914 097 6