Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
İranda azərbaycanlıların etiraz aksiyaları və ya "Fitilieh" verilişi qalmaqalı (fars. جنجال برنامه فیتیله) — İranın dövlət telekanalında yayımlanan "Fitilieh" verilişində azərbaycanlıları təhqir edən proqramdan sonra 9 noyabr 2015-ci il tarixindən İranda başlayan etiraz aksiyaları.
| İranda azərbaycanlıların etiraz aksiyaları (2015) | |
|---|---|
 | |
| Yer |  İran |
| Tarix | 9-11 noyabr 2015-ci il |
| Səbəb | KİV-də azərbaycanlıların təhqir edilməsi. |
| Əsas məqsəd | Etnik dəyərlərin qorunması. |
| Nəticə |
|
| Təşkilatçılar | İran azərbaycanlıları |
| Həlak olanlar | 4 mülki şəxs |
| Yaralananlar | 100-dən çox mülki şəxs |
| Həbs olunanlar | 47 nəfər |
Arxa plan
İrandakı azərbaycanlıların sayı ilə bağlı fikirlər müxtəlifdir. Beləki Britannika ensiklopediyasına əsasən 21-ci əsr ərzində İranda 15 milyondan artıq azərbaycanlı qeydə alınıb. Avraham Selanın 2002-ci ildə çap olunmuş "The Continuum Political Encyclopedia of the Middle East" kitabında isə İranda 20 milyon azərbaycanlının yaşadığı qeyd olunur. "Encyclopedia of the Stateless Nations" kitabında isə qeyd olunur ki İrandakı azərbaycanlıların sayını müəyyən etmək çətindir çünki İrandakı statistik məlumatlar İranın etnik strukturu haqqında heç bir məlumat vermir. Təmsil Olunmayan Millətlər və Xalqlar Təşkilatına görə İrandakı azərbaycanlıların sayı 30 milyondur. İrandakı azərbaycanlıların haqqları uğrunda mübarizə aparan təşkilatlar da bu sayın 30-40 milyon arasında olduğunu qeyd edirlər. Azərbaycanlılar əsasən İranın şimal qərbində yəni Cənubi Azərbaycanda cəmləşiblər. Əsas yerləşdikləri bölgələr Şərqi və Qərbi Azərbaycan ostanları, Ərdəbil, Zəncan, Qəzvin, Həmədan və Gilandır. Bundan başqa Tehran şəhərində ikinci ən çox danışılan dil Azərbaycan türkcəsidir. Tehran ətrafı Kərəc şəhərinin də əksəriyyəti azərbaycanlılardan ibarətdir.
İran İslam Respublikası Xəbər Agentliyinə aid olan İran qəzetinin 12 may 2006-cı il tarixli həftəlik cümə əlavəsinin uşaq və yeniyetmələrə aid bölməsində Həşəratların bizləri həşəratlaşdırmaması üçün nə edək ? başlıqlı karikatura yayımlandı. Karikaturanın əvvəlində olan ilk şəkildə bir oğlan guya həşərat (tarakan) dilində həşəratdən soruşur: soosoo soosking sisko sooski sooskung (susk sözü farscada həşərat deməkdir). Cavabında isə həşərat belə cavab verir: Nəmənə ? (nəmənə Cənubi Azərbaycanda nə anlamına gəlir). Oğlan həşəratın danışığından heç nə başa düşmür və karikatura belə davam edir:
 | İsti yay günləri yaxınlaşır. Yenə də həşəratlar ətrafımızı saracaqlar. Həşəratlar qorxulacaq heyvanlar deyillər. Amma məsələ onların üzsüz olmalarıdır, insan onlarla nə edəcəyini bilə bilmir. Bunun üçün sizə həşəratlar qarşısında həşəratlaşmamanız üçün bəzi taktikalar öyrətməliyəm. Məsələ həşəratların insan dilindən anlamamalarıdır. Həşərat dilinin dilbilgisi çətin olduğuna görə, özlərinin 80 faizi öz dillərində danışmaq yerinə başqa dillərdə danışmağı tərcih edərlər.Həşəratlar öz dillərini özləri belə anlaya bilmədikləri halda, siz necə anlayasınız ?! Bu səbəblə onlarla sözlü müzakirə etmə yolları mümkün olmur və zorakılığı özündə ehtiva edən şirin üsullar qaçınılmaz olur. |  |
Amnesty International təşkilatının bildirdiyinə görə isə minlərlə yox, yüzlərlə etirazçı İran hakimiyyəti tərəfindən həbs edilmiş, onlarla Azərbaycan türkü isə öldürülmüşdür. Rəsmi hakimiyyət isə etirazlar zamanı 330 nəfərin həbs edildiyini, 4 etirazçının isə öldüyünü açıqlamışdır.
Hekayədə açıq-aşkar formada sərgilənən Türklük əleyhinə münasibət İranda 10 milyonlarla yerli Azərbaycan türklərinin qəzəbinə səbəb oldu. Türklərin yaşadığı çox şəhər, qəsəbə və kəndlərdə günlərlə davam edən və geniş kütlələrin iştirak etdiyi etiraz mitinqləri təşkil edildi. Tehran, Zəncan, Təbriz, Urmiya, Ərdəbil, Əhər, Həmədan, Kəleybər, Muğan, Miyanə, Marağa, Xoy, Salmas, Xiyav, Qoşaçay, Sulduz və Mərənd şəhərlərində təşkil edilən nümayişlərdə təhlükəsizlik qüvvələrinin müdaxiləsi nəticəsində çox sayda ölən və yaralananlar oldu.
Cənubi Azərbaycanlı etirazçıların bildirdiyinə görə isə 5 mindən artıq etirazçı həbs edilərək, işğəncə görmüş, 150 nəfər öldürülmüş (itkin düşmüş), bir çox şəxs isə şikəst qalmışdır. Cənubi Azərbaycanlı aktivistlərin bildirdiyinə görə İran hakimiyyəti etirazçıların bir qismini diri-diri ya yandırmış ya da Urmiya gölünə atmışdır. Buna görə də hökumət qüvvələri tərəfindən öldürülənlərin tam siyahısını tərtib etmək mümkün olmur.
2014-cü ildə ABŞ hökumətinin insan haqqları ilə bağlı yayımlanan hesabatında İranda yaşayan azərbaycanlılar hökuməti diskriminasiyada, ana dilinin məktəblərdə istifadəsinə qadağa qoymaqda, azərbaycanlı aktivistlərin təqiblərində və azərbaycan coğrafi adlarının dəyişdirilməsində günahlandırırlar.
Səbəb
İranın dövlət telekanalında yayımlanan "Fitilieh" verilişində uşaqlar üçün nəzərdə tutulmuş komediya proqramında bəhs olunan hekayədə azərbaycanlı uşaq tualet fırçası ilə diş fırçasın səhv salır və dişlərini tualet fırçasıyla təmizləyir. Bundan sonra uşağın atası otel sahibindən üzr istəyir və oteldən gələn pis qoxuya uşağın səbəb olduğunu bildirir. Cümə günü yayımlanmış verilişdə uşaq və atasının dialoqu azərbaycan dilində gedir. Veriliş zamanı həmçinin "azərbaycanlı uşaqlardan çox pis iy gəlir, onların azğından həmişə iy gəlir, çünki onlar diş fırçasını tualet fırçası ilə səhv salırlar".
Etiraz aksiyaları
İlk olaraq, nümayişlər Qərbi Azərbaycan əyalətinin mərkəzində, Urmiyə Universitetinin yüzlərlə tələbəsi tərəfindən keçirilib. Tələbələr Urmiya universitetinin binasının qarşısında toplaşıblar. Onlar "Azərbaycan milləti çəkəmməz bu zilləti", "Türk dilində mədrəsə" və "Haray haray, mən türkəm!" şüarlarını səsləndirib. Daha sonra etirazların Təbriz, Xoy, Marağa, Zəncan və Tehran şəhərlərinə də yayılıblar. Etirazçılar Tehranda Topxana meydanında, Təbrizdə Osdandari və Rasta küçələrində, Urmiyada Sərdaran, Əyalət, Xəyyam küçələrində Zəncanda isə İnqilab meydanında yürüş keçirmişdilər.
Polis və təhlükəsizlik qüvvələri aksiyanı dağıtmaq üçün gözyaşardıcı qaz və suvuran maşınlardan istifadə edib. Çoxlu sayda yaralı var. Bir neçəsi ictimai fəal olmaqla onlarla aksiya iştirakçısı saxlanılıb. Qərbi Azərbaycan vilayətinin Urmiya şəhərində polis və təhlükəsizlik qüvvələrinin etirazçılara hücumu zamanı aksiyada iştirak edən Əli Əkbər Murtaza oğlu yaranan qarşıdurma zamanı aldığı zərbədən həyatını itirib.
Ərdəbildə baş tutan etiraz aksiyası polis tərəfindən vəhşicəsinə dağıdılıb. Eləcə də 10 noyabr tarixində Təbriz universitetinin tələbələri etiraz aksiyası keçiriblər.
Şahidlərin sözlərinə görə Təbrizdə polis göz yaşardıcı qazdan istifadə edərək kütləni dağıtmağa çalışırdı, Sirahi-Əmin qovşağında mülki geyimli şəxslər qadınlara hücum edərək onları döydükdən sonra havaya güllə atmağa başlayıblar. Urmiyada isə şəhərin əsas prospekti və bazar bağlanmışdı, nəticədə insanlar bazardan çıxa bilmirdilər. Eyni zamanda toqquşmalar Meşkin şəhərində də baş vermişdi, insanlar burada "Haray haray mən türkəm", rasizmə ölüm" və başqa şüarlar səsləndirmişdilər.
11 noyabr tarixində 47 nəfər həbs edilmiş, onlardan 14-ü Urmiya şəhərində tutulmuşdular.
Digər ölkələrdə etirazlar
 Xarici video | |
|---|---|
| Milliyyətçi Gənclər Təşkilatının İran səfirliyi önündə keçirdikləri etiraz aksiyası  |
Müxtəlif ölkələrdə yerləşən İran səfirliklərinin qarşısında orada yaşayan azərbaycanlılar tərəfindən etiraz aksiyaları keçirilib.
Noyabrın 10-da tərəfindən Bakıdakı İran səfirliyinin qarşısında etiraz aksiyası keçirilmişdir. Aksiyaçılar səfirliyə qətnamə təqdim edərək yalnız polis müdaxiləsindən sonra etirazı sonlandırıblar.
Noyabrın 14-də bir qrup aktivist İranın İstanbuldakı baş konsulluğunun qarşısında İran dövlət televiziyasında azərbaycanlıların milli hisslərinin təhqir olunmasına görə etiraz aksiyası keçirdilər.
Noyabrın 15-də Kanadanın Britaniya Kolumbiyası əyalətində yaşayan azərbaycanlılar irqçilik və ayrı-seçkiliyə qarşı şüarlar yazılmış plakatlarla Vankuver şəhər mərkəzində piket keçiriblər. Piketə Azərbaycan türkləri ilə yanaşı, Türkiyə türkləri və uyğurlar da qoşulublar. İştirakçılar Cənubi Azərbaycanda baş verən etirazlara dəstək olduqlarını bildiriblər. Üzərində “İranda türklərə qarşı irqçiliyə son qoyun”, “Biz türkcənin İranda rəsmi dil olmasını tələb edirik”, “İran məktəblərində türk dili üzərindəki yasağı qaldırın”, “İranda türk fəalların təqibinə son qoyun” yazılmış plakatları qaldıran iştirakçılar həm də piketin keçirildiyi ərazidə olan şəhər əhalisinə mitinq bəyanatı yazılmış vərəqələr paylayıblar.
Noyabrın 17-də isə Türkiyənin Qars və Ərdahan şəhərlərində ultrasağçı "İdealistlər" təşkilatı etiraz aksiyaları keçirib.
Nəticə
| Xarici video | |
|---|---|
| IRIB rəhbəri Məhəmməd Səfərazın üzr istəməsi ilə bağlı İran telekanalında efirə gedən reportaj |
9 noyabr tarixində rəhbəri özünün də bildirdiyi kimi azərbaycanlıları təhqir edən epizoda görə görə üzr istəyib. Səfəraz söz verib ki verilişin prodüserləri çox sərt şəkildə cəzalandırılacaqlar. Eyni zamanda IRIB kanalının ictimaiyyətlə əlaqələr şöbəsinin rəhbəri Davud Neməti-Anarki də verilişə görə üzr istəyib.
Nəticə olaraq 12 ildir yayımlanan "" verilişinin yayımı dayandırılıb. Və bütün çəkiliş heyəti cəzalandırılıb.
Həmçinin bax
İstinadlar
Bu məqalədəki istinadlar müvafiq ilə göstərilməlidir. |
- Azerbaijani 2020-05-27 at the Wayback Machine // Encyclopaedia Britannica
- Avraham Sela. The Continuum Political Encyclopedia of the Middle East. Bloomsbury Academic. 2002. səh. 197. ISBN .
- Minahan, James (2002). Encyclopedia of the Stateless Nations: S-Z. Greenwood Publishing Group. p. 1765. "Approximately (2002e) 18,500,000 Southern Azeris in Iran, concentrated in the northwestern provinces of East and West Azerbaijan. It is difficult to determine the exact number of Southern Azeris in Iran, as official statistics are not published detailing Iran's ethnic structure. Estimates of the Southern Azeri population range from as low as 12 million up to 40% of the population of Iran – that is, nearly 27 million..."
- Southern Azerbaijan 2016-11-29 at the Wayback Machine //
- "Iranian Azerbaijan and the Cartoon Cockroach Controversy". 2021-10-24 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-08-05.
- "İran'da Türklerin 'Edalet Teleb' May 2006 Üsyanları". 2018-08-17 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-08-05.
- Amnesty International. Iran, Annual Report, 2007 2007-07-13 at the Wayback Machine
- "Iran Says 330 Arrested Over Recent Cartoon Unrest". RadioFreeEurope/RadioLiberty. June 22, 2006. 10 August 2017 tarixində . İstifadə tarixi: 31 December 2017.
- Wood, Graeme. "Iran: A Minority Report". The Atlantic (ingilis). 2020-10-16 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-07-10.
- Ali M. Koknar. "Iranian Azeris: A Giant Minority". www.washingtoninstitute.org (ingilis). June 6, 2006. 2012-08-05 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-07-10.
- . 2017-07-04 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-08-05.
- "Güney Azərbaycanda baş vermiş "May Qiyamı"ndan 12 il ötü". 2019-06-15 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-08-13.
- "Iran's Azeris protest over offensive TV show" (ingilis) (9). BBC. 2015. 2022-06-26 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-08-13.
- "İran azərbaycanlıları nəyə etiraz edir?". 2015-11-12 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-08-13.
- "Что вызвало бурю протестов иранских азербайджанцев". Sputnik. 11. 2016-03-05 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-08-12.
- "İranda etirazlar qızışır - Polis azərbaycanlı qadınları döydü" (az.) (11). 7news.az. 2015.[ölü keçid]
- "В Иране продолжаются протесты: Убит азербайджанец" (10). baku.ws. 2015-11-13 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-08-13.
- "В Иране проходят массовые протесты азербайджанцев" (10). politeka.net. 2015.[ölü keçid]
- "Акция протеста перед Посольством Ирана в Баку". haqqin.az. 10. 2015-11-27 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-08-12.
- "В Стамбуле прошла акция против оскорбления азербайджанских тюрков в Иране". aa.com.tr. 14. 2016-03-07 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-08-12.
- Quluncu, Əlirza. "Vankuverdə aksiya: "İran türklərinin yanındayıq" [Fotoqalereya]". Amerikanın Səsi (az.). 2015-11-16. 2022-12-03 tarixində . İstifadə tarixi: 2024-05-23.
- "В Турции прошли акции протеста против оскорбления южных азербайджанцев". vesti.az. 17. 2015-11-26 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-08-12.
- Frud Bezhan. "Azeris Hold Protests In Iran Over Racial Slur" (ingilis) (9). . 2015. 2016-01-31 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-01-04.
- Frud Bezhan. Azeris Hold Protests In Iran Over Racial Slur 2016-01-31 at the Wayback Machine // Radio Free Europe. — 2015. — 9 November.
Xarici keçidlər
- İranda azərbaycanlılar təhqiramiz verilişə etiraz edirlər
- İranda etirazlar davam edir: Azərbaycanlı öldürüldü
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Iranda azerbaycanlilarin etiraz aksiyalari ve ya Fitilieh verilisi qalmaqali fars جنجال برنامه فیتیله Iranin dovlet telekanalinda yayimlanan Fitilieh verilisinde azerbaycanlilari tehqir eden proqramdan sonra 9 noyabr 2015 ci il tarixinden Iranda baslayan etiraz aksiyalari Iranda azerbaycanlilarin etiraz aksiyalari 2015 Yer IranTarix 9 11 noyabr 2015 ci ilSebeb KIV de azerbaycanlilarin tehqir edilmesi Esas meqsed Etnik deyerlerin qorunmasi Netice IRIB rehberi Mehemmed Serefraz uzr ictimaiyyet qarsisinda mesele ile bagli uzr isteyib Kanalin verilislere cavabdeh emekdasi qovulub Fitilehha verilisinin fealiyyeti dayandirilib Teskilatcilar Iran azerbaycanlilariHelak olanlar 4 mulki sexsYaralananlar 100 den cox mulki sexsHebs olunanlar 47 neferArxa plan2010 cu ilde Iran Medeniyyet Nazirliyinin heyata kecirdiyi olke miqyasli sorguya esasen ana dilinde danisanlarin esasinda Iran azerbaycanlilarinin Turklerin meskunlasdiqlari ostanlar ve hemin ostanlarda onlarin ehali icinde nisbetleri Irandaki azerbaycanlilarin sayi ile bagli fikirler muxtelifdir Beleki Britannika ensiklopediyasina esasen 21 ci esr erzinde Iranda 15 milyondan artiq azerbaycanli qeyde alinib Avraham Selanin 2002 ci ilde cap olunmus The Continuum Political Encyclopedia of the Middle East kitabinda ise Iranda 20 milyon azerbaycanlinin yasadigi qeyd olunur Encyclopedia of the Stateless Nations kitabinda ise qeyd olunur ki Irandaki azerbaycanlilarin sayini mueyyen etmek cetindir cunki Irandaki statistik melumatlar Iranin etnik strukturu haqqinda hec bir melumat vermir Temsil Olunmayan Milletler ve Xalqlar Teskilatina gore Irandaki azerbaycanlilarin sayi 30 milyondur Irandaki azerbaycanlilarin haqqlari ugrunda mubarize aparan teskilatlar da bu sayin 30 40 milyon arasinda oldugunu qeyd edirler Azerbaycanlilar esasen Iranin simal qerbinde yeni Cenubi Azerbaycanda cemlesibler Esas yerlesdikleri bolgeler Serqi ve Qerbi Azerbaycan ostanlari Erdebil Zencan Qezvin Hemedan ve Gilandir Bundan basqa Tehran seherinde ikinci en cox danisilan dil Azerbaycan turkcesidir Tehran etrafi Kerec seherinin de ekseriyyeti azerbaycanlilardan ibaretdir Iran Islam Respublikasi Xeber Agentliyine aid olan Iran qezetinin 12 may 2006 ci il tarixli heftelik cume elavesinin usaq ve yeniyetmelere aid bolmesinde Heseratlarin bizleri heseratlasdirmamasi ucun ne edek basliqli karikatura yayimlandi Karikaturanin evvelinde olan ilk sekilde bir oglan guya heserat tarakan dilinde heseratden sorusur soosoo soosking sisko sooski sooskung susk sozu farscada heserat demekdir Cavabinda ise heserat bele cavab verir Nemene nemene Cenubi Azerbaycanda ne anlamina gelir Oglan heseratin danisigindan hec ne basa dusmur ve karikatura bele davam edir Isti yay gunleri yaxinlasir Yene de heseratlar etrafimizi saracaqlar Heseratlar qorxulacaq heyvanlar deyiller Amma mesele onlarin uzsuz olmalaridir insan onlarla ne edeceyini bile bilmir Bunun ucun size heseratlar qarsisinda heseratlasmamaniz ucun bezi taktikalar oyretmeliyem Mesele heseratlarin insan dilinden anlamamalaridir Heserat dilinin dilbilgisi cetin olduguna gore ozlerinin 80 faizi oz dillerinde danismaq yerine basqa dillerde danismagi tercih ederler Heseratlar oz dillerini ozleri bele anlaya bilmedikleri halda siz nece anlayasiniz Bu sebeble onlarla sozlu muzakire etme yollari mumkun olmur ve zorakiligi ozunde ehtiva eden sirin usullar qacinilmaz olur Amnesty International teskilatinin bildirdiyine gore ise minlerle yox yuzlerle etirazci Iran hakimiyyeti terefinden hebs edilmis onlarla Azerbaycan turku ise oldurulmusdur Resmi hakimiyyet ise etirazlar zamani 330 neferin hebs edildiyini 4 etirazcinin ise olduyunu aciqlamisdir Hekayede aciq askar formada sergilenen Turkluk eleyhine munasibet Iranda 10 milyonlarla yerli Azerbaycan turklerinin qezebine sebeb oldu Turklerin yasadigi cox seher qesebe ve kendlerde gunlerle davam eden ve genis kutlelerin istirak etdiyi etiraz mitinqleri teskil edildi Tehran Zencan Tebriz Urmiya Erdebil Eher Hemedan Keleyber Mugan Miyane Maraga Xoy Salmas Xiyav Qosacay Sulduz ve Merend seherlerinde teskil edilen numayislerde tehlukesizlik quvvelerinin mudaxilesi neticesinde cox sayda olen ve yaralananlar oldu Cenubi Azerbaycanli etirazcilarin bildirdiyine gore ise 5 minden artiq etirazci hebs edilerek isgence gormus 150 nefer oldurulmus itkin dusmus bir cox sexs ise sikest qalmisdir Cenubi Azerbaycanli aktivistlerin bildirdiyine gore Iran hakimiyyeti etirazcilarin bir qismini diri diri ya yandirmis ya da Urmiya golune atmisdir Buna gore de hokumet quvveleri terefinden oldurulenlerin tam siyahisini tertib etmek mumkun olmur 2014 cu ilde ABS hokumetinin insan haqqlari ile bagli yayimlanan hesabatinda Iranda yasayan azerbaycanlilar hokumeti diskriminasiyada ana dilinin mekteblerde istifadesine qadaga qoymaqda azerbaycanli aktivistlerin teqiblerinde ve azerbaycan cografi adlarinin deyisdirilmesinde gunahlandirirlar SebebIranin dovlet telekanalinda yayimlanan Fitilieh verilisinde usaqlar ucun nezerde tutulmus komediya proqraminda behs olunan hekayede azerbaycanli usaq tualet fircasi ile dis fircasin sehv salir ve dislerini tualet fircasiyla temizleyir Bundan sonra usagin atasi otel sahibinden uzr isteyir ve otelden gelen pis qoxuya usagin sebeb oldugunu bildirir Cume gunu yayimlanmis verilisde usaq ve atasinin dialoqu azerbaycan dilinde gedir Verilis zamani hemcinin azerbaycanli usaqlardan cox pis iy gelir onlarin azgindan hemise iy gelir cunki onlar dis fircasini tualet fircasi ile sehv salirlar Etiraz aksiyalariIlk olaraq numayisler Qerbi Azerbaycan eyaletinin merkezinde Urmiye Universitetinin yuzlerle telebesi terefinden kecirilib Telebeler Urmiya universitetinin binasinin qarsisinda toplasiblar Onlar Azerbaycan milleti cekemmez bu zilleti Turk dilinde medrese ve Haray haray men turkem suarlarini seslendirib Daha sonra etirazlarin Tebriz Xoy Maraga Zencan ve Tehran seherlerine de yayiliblar Etirazcilar Tehranda Topxana meydaninda Tebrizde Osdandari ve Rasta kucelerinde Urmiyada Serdaran Eyalet Xeyyam kucelerinde Zencanda ise Inqilab meydaninda yurus kecirmisdiler Polis ve tehlukesizlik quvveleri aksiyani dagitmaq ucun gozyasardici qaz ve suvuran masinlardan istifade edib Coxlu sayda yarali var Bir necesi ictimai feal olmaqla onlarla aksiya istirakcisi saxlanilib Qerbi Azerbaycan vilayetinin Urmiya seherinde polis ve tehlukesizlik quvvelerinin etirazcilara hucumu zamani aksiyada istirak eden Eli Ekber Murtaza oglu yaranan qarsidurma zamani aldigi zerbeden heyatini itirib Erdebilde bas tutan etiraz aksiyasi polis terefinden vehsicesine dagidilib Elece de 10 noyabr tarixinde Tebriz universitetinin telebeleri etiraz aksiyasi keciribler Sahidlerin sozlerine gore Tebrizde polis goz yasardici qazdan istifade ederek kutleni dagitmaga calisirdi Sirahi Emin qovsaginda mulki geyimli sexsler qadinlara hucum ederek onlari doydukden sonra havaya gulle atmaga baslayiblar Urmiyada ise seherin esas prospekti ve bazar baglanmisdi neticede insanlar bazardan cixa bilmirdiler Eyni zamanda toqqusmalar Meskin seherinde de bas vermisdi insanlar burada Haray haray men turkem rasizme olum ve basqa suarlar seslendirmisdiler 11 noyabr tarixinde 47 nefer hebs edilmis onlardan 14 u Urmiya seherinde tutulmusdular Diger olkelerde etirazlarXarici videoMilliyyetci Gencler Teskilatinin Iran sefirliyi onunde kecirdikleri etiraz aksiyasi Muxtelif olkelerde yerlesen Iran sefirliklerinin qarsisinda orada yasayan azerbaycanlilar terefinden etiraz aksiyalari kecirilib Noyabrin 10 da terefinden Bakidaki Iran sefirliyinin qarsisinda etiraz aksiyasi kecirilmisdir Aksiyacilar sefirliye qetname teqdim ederek yalniz polis mudaxilesinden sonra etirazi sonlandiriblar Noyabrin 14 de bir qrup aktivist Iranin Istanbuldaki bas konsullugunun qarsisinda Iran dovlet televiziyasinda azerbaycanlilarin milli hisslerinin tehqir olunmasina gore etiraz aksiyasi kecirdiler Noyabrin 15 de Kanadanin Britaniya Kolumbiyasi eyaletinde yasayan azerbaycanlilar irqcilik ve ayri seckiliye qarsi suarlar yazilmis plakatlarla Vankuver seher merkezinde piket keciribler Pikete Azerbaycan turkleri ile yanasi Turkiye turkleri ve uygurlar da qosulublar Istirakcilar Cenubi Azerbaycanda bas veren etirazlara destek olduqlarini bildiribler Uzerinde Iranda turklere qarsi irqciliye son qoyun Biz turkcenin Iranda resmi dil olmasini teleb edirik Iran mekteblerinde turk dili uzerindeki yasagi qaldirin Iranda turk feallarin teqibine son qoyun yazilmis plakatlari qaldiran istirakcilar hem de piketin kecirildiyi erazide olan seher ehalisine mitinq beyanati yazilmis vereqeler paylayiblar Noyabrin 17 de ise Turkiyenin Qars ve Erdahan seherlerinde ultrasagci Idealistler teskilati etiraz aksiyalari kecirib NeticeXarici videoIRIB rehberi Mehemmed Seferazin uzr istemesi ile bagli Iran telekanalinda efire geden reportaj 9 noyabr tarixinde rehberi ozunun de bildirdiyi kimi azerbaycanlilari tehqir eden epizoda gore gore uzr isteyib Seferaz soz verib ki verilisin produserleri cox sert sekilde cezalandirilacaqlar Eyni zamanda IRIB kanalinin ictimaiyyetle elaqeler sobesinin rehberi Davud Nemeti Anarki de verilise gore uzr isteyib Netice olaraq 12 ildir yayimlanan verilisinin yayimi dayandirilib Ve butun cekilis heyeti cezalandirilib Hemcinin baxIranda karikatura qalmaqali Iran etirazlari 2017 2018 IstinadlarBu meqaledeki istinadlar muvafiq istinad sablonlari ile gosterilmelidir Azerbaijani 2020 05 27 at the Wayback Machine Encyclopaedia Britannica Avraham Sela The Continuum Political Encyclopedia of the Middle East Bloomsbury Academic 2002 seh 197 ISBN 0 8264 1413 3 Minahan James 2002 Encyclopedia of the Stateless Nations S Z Greenwood Publishing Group p 1765 ISBN 978 0 313 32384 3 Approximately 2002e 18 500 000 Southern Azeris in Iran concentrated in the northwestern provinces of East and West Azerbaijan It is difficult to determine the exact number of Southern Azeris in Iran as official statistics are not published detailing Iran s ethnic structure Estimates of the Southern Azeri population range from as low as 12 million up to 40 of the population of Iran that is nearly 27 million Southern Azerbaijan 2016 11 29 at the Wayback Machine Iranian Azerbaijan and the Cartoon Cockroach Controversy 2021 10 24 tarixinde Istifade tarixi 2018 08 05 Iran da Turklerin Edalet Teleb May 2006 Usyanlari 2018 08 17 tarixinde Istifade tarixi 2018 08 05 Amnesty International Iran Annual Report 2007 2007 07 13 at the Wayback Machine Iran Says 330 Arrested Over Recent Cartoon Unrest RadioFreeEurope RadioLiberty June 22 2006 10 August 2017 tarixinde Istifade tarixi 31 December 2017 Wood Graeme Iran A Minority Report The Atlantic ingilis 2020 10 16 tarixinde Istifade tarixi 2017 07 10 Ali M Koknar Iranian Azeris A Giant Minority www washingtoninstitute org ingilis June 6 2006 2012 08 05 tarixinde Istifade tarixi 2017 07 10 2017 07 04 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2018 08 05 Guney Azerbaycanda bas vermis May Qiyami ndan 12 il otu 2019 06 15 tarixinde Istifade tarixi 2018 08 13 Iran s Azeris protest over offensive TV show ingilis 9 BBC 2015 2022 06 26 tarixinde Istifade tarixi 2018 08 13 Iran azerbaycanlilari neye etiraz edir 2015 11 12 tarixinde Istifade tarixi 2018 08 13 Chto vyzvalo buryu protestov iranskih azerbajdzhancev Sputnik 11 2016 03 05 tarixinde Istifade tarixi 2018 08 12 Iranda etirazlar qizisir Polis azerbaycanli qadinlari doydu az 11 7news az 2015 olu kecid V Irane prodolzhayutsya protesty Ubit azerbajdzhanec 10 baku ws 2015 11 13 tarixinde Istifade tarixi 2018 08 13 V Irane prohodyat massovye protesty azerbajdzhancev 10 politeka net 2015 olu kecid Akciya protesta pered Posolstvom Irana v Baku haqqin az 10 2015 11 27 tarixinde Istifade tarixi 2018 08 12 V Stambule proshla akciya protiv oskorbleniya azerbajdzhanskih tyurkov v Irane aa com tr 14 2016 03 07 tarixinde Istifade tarixi 2018 08 12 Quluncu Elirza Vankuverde aksiya Iran turklerinin yanindayiq Fotoqalereya Amerikanin Sesi az 2015 11 16 2022 12 03 tarixinde Istifade tarixi 2024 05 23 V Turcii proshli akcii protesta protiv oskorbleniya yuzhnyh azerbajdzhancev vesti az 17 2015 11 26 tarixinde Istifade tarixi 2018 08 12 Frud Bezhan Azeris Hold Protests In Iran Over Racial Slur ingilis 9 2015 2016 01 31 tarixinde Istifade tarixi 2018 01 04 Frud Bezhan Azeris Hold Protests In Iran Over Racial Slur 2016 01 31 at the Wayback Machine Radio Free Europe 2015 9 November Xarici kecidlerIranda azerbaycanlilar tehqiramiz verilise etiraz edirler Iranda etirazlar davam edir Azerbaycanli olduruldu