Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Sezar Avqust (23 sentyabr e.ə. 63, Roma – 19 avqust 14) — Oktavian olaraq tanınan, e.ə. 27 — eramızın 14-cü ilinə qədər hakimiyyətdə olan ilk Roma imperatoru. Roma Prinsipatının (Roma imperiyasının ilk mərhələsi) qurucusu olması onun insanlıq tarixinin ən təsir gücünə malik başçılarından biri kimi mövqeyini daha da möhkəmləndirdi. Avqustun hakimiyyəti Pax Romana adlanan dinclik dövrünün başlanğıcını qoydu. İmperiyanın ərazisini genişləndirmək uğrunda sərhədlərdə davam edən işğallara və 4 fərqli imperator tərəfindən idarə olunması ilə nəticələnən bir illik vətəndaş müharibəsinə baxmayaraq, romalılar iki əsrdən çox genişmiqyaslı münaqişələrdən uzaq qaldı.
| Oktavian Avqust | |
|---|---|
| lat. Imperator Caesar Divi f. Augustus | |
 | |
| 16 yanvar e.ə. 27 – 19 avqust 14 | |
| Əvvəlki | Yuli Sezar |
| Sonrakı | Tiber Sezar Avqust |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum adı | C. Octavius C.f. |
| Doğum tarixi | 23 sentyabr e.ə. 63 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 19 avqust 14(75 yaşında) |
| Atası | Qay Yuli Sezar |
| Uşaqları | |
| Ailəsi | Yulilər-Klavdilər |
| Dini | Qədim Romada din |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Əsl adı Qay Oktavi olan Avqust pleybeylərin ekvit qoluna mənsub köklü və varlı bir ailədə dünyaya göz açdı. Anasının dayısı Qay Yuli Sezar e.ə. 44-cü ildə qətlə yetirildi və Sezarın vəsiyyətinə əsasən, Avqust onun oğulluğu və varisi elan olundu; beləcə, Sezarın adı, mal-mülkü və legionları ona miras qaldı. Avqust, Mark Antoni və Sezarın qatillərini məğlub etmək üçün qurdular. (e.ə. 42-ci il) sonra Triumvirat üzvləri Roma İmperiyasını öz aralarında böldü və onu de facto diktatorlar olaraq idarə etdilər. Üzvlərin öz məqsədləri uğrunda daim bir-biri ilə yarışması Triumviratın parçalanmasına gətirib çıxardı; Lepid e.ə. 36-cı ildə sürgün olundu və Oktavian e.ə. 31-ci il Aksi döyüşündə Antonini məğlub etdi.
İkinci Triumviratın süqutundan sonra, Avqust hakimiyyəti Senata, icraçı magistratlara və qanunverici məclisə verərək, azad respublikanı zahirən bərpa etdi. Buna baxmayaraq, o, Senatın ona ən yüksək hərbi vəzifə, tribuna və senzor səlahiyyəti verməsinə nail olaraq, öz diktator hakimiyyətini qoruyub saxladı. Oxşar qeyri-müəyyənlik onun seçdiyi adlarda da özünü göstərirdi; belə ki, o, monarx titullarını rədd etdiyi halda, özünü Prinseps adlandırması Avqust titulundan istifadə etməsi faktı ilə üst-üstə düşürdü.
Həyatı
Oktavian Avqust tarixə Roma İmperiyasının əsasını qoymuş imperator kimi düşmüşdür. Məhz o, e.ə. I əsrdə Romanı dağıdan vətəndaş müharibələrinə son qoyaraq, 200 il ərzində ölkənin sabitliyinə və çiçəklənməsinə səbəb olmuş yeni Roma hökuməti təşkil etmişdir.
Qay Oktavius (əsasən Oktavian kimi tanınan; 35 yaşında ikən Avqust titulunu almışdır) e.ə. 63-cü ildə anadan olmuşdur. O, gənc yaşında ikən Romanın məşhur siyasətçisi olmuşdur. öz övladı olmadığından bacarıqlı gənc Oktavianı oğulluğa götürərək, siyasi karyerasında ona köməklik göstərmişdir. Belə ki e.ə. 44-cü ildə Yuli Sezar öldürüldükdə gənc tələbə Oktavianın 18 yaşı var idi. Yuli Sezarın ölümü Romanın müxtəlif hərbi və siyasi qrupları arasında çəkişmələrə səbəb olmuşdur. Oktavian tezliklə Sezarın bir neçə legionunun dəstəyini qazana bilmişdir, lakin ordunun əksəriyyəti Mark Antoniyə üstünlük verirdilər. Nəticə etibarilə Qərbi Roma Oktavianın, Şərqi Roma isə Antoninin təsir dairəsində qalmaqda davam edirdi. Bu vəziyyət bir müddət sürdükdən sonra Antoninin Kleopatra ilə sevgi romanına başının qarışmasından istifadə edən Oktavian öz mövqelərini bir daha möhkəmləndirdikdən sonra Antoniyə müharibə elan edir. Aksium burnu yaxınlığındakı məşhur dəniz döyüşündə Oktavian qələbə çalır. Antoni və Kleopatra ozlərinə qəsd edərək ölürlər.
Qəddarlıqla hakimiyyətə gələn Oktavian sülhsevərlik göstərərək senatorları sakitləşdirmək üçün e.ə. 27-ci ildə respublikanın bərpa olunduğunu elan edir və bir çox səlahiyyətlərini yerə qoyur, lakin əsas ordunun yerləşdiyi İspaniya, Qalliya, Suriya üzərindəki hökmranlığı öz əlində saxlamaqla faktiki hakimiyyəti öz əlində saxlamış olur. Senat onun Avqust titulu almasına səs versə də o, monarxlığı qəbul etmir. Roma respublika olaraq qalır. Avqust sadəcə Prinseps (ilk və ya birinci vətəndaş) statusuna malik olmuş olur. Senat onun bütün qərarlarını təsdiqləməyə hazır idi. Faktiki o diktatora çevrilmiş olur. E.ə. 14-cü ildə onun ölümündən sonra vərəsəliklə Avqust titulu oğulluğuna keçməklə Roma respublikadan monarxiyaya keçmiş olur. Oktavian Romanı 40 il idarə etmişdir. Onun apardığı siyasət uzun müddət Avropada iz buraxmışdır. Onun vaxtında Roma ordusu İspaniyanı, İsveçrəni, Qalatiyanı (Kiçik Asiyanı) fəht etmiş olur. Romanın şimal sərhədləri Reyn və Dunaya qədər çatmış olur.
Avqust çox bacarıqlı inzibatçı olmuşdur. O vergi və maliyyə sistemində təftəş və islahatlar keçirmişdir. O, ordunu yenidən quraraq daimi donanma yaratmışdır. O, eyni zamanda şəxsi mühafizə dəstəsini — pretorian qvardiyasını yaratmışdır. Onun zamanında Romada çoxlu yollar salınmış, ictimai binalar, məbədlər tikilmiş, şəhərin yeni strukturu qurulmuşdur, nikah və uşaqların tərbiyəsi haqqında qanunlar qəbul edilmişdir. Bu dövr Roma ədəbiyyatının qızıl dövrü sayılır. Bu illər məşhur böyük şair Vergilius, yazıçılar , yaşamışlar. Onun öz övladı olmadığından Tiberius oğulluğa götürmüş və varisi elan etmişdir.
Yulius-Klavdius sülaləsinin zaman xətti
SƏLƏF Yuli Sezar |  |  Oktavian Avqust Yulilər-Klavdilər | | XƏLƏF Tiberi |
Mənbələr
- Michael H. Hart The 100. A Ranking of The Most Influential Persons in History 1978, 1992 by Michael H. Hart
Xarici keçidlər
- Любкер Ф. Octavianus (rus.). // Реальный словарь классических древностей по Любкеру / под ред. Ф. Ф. Зелинский, А. И. Георгиевский, М. С. Куторга, Ф. Гельбке, П. В. Никитин, В. А. Канский, пер. А. Д. Вейсман, Ф. Гельбке, Л. А. Георгиевский, А. И. Давиденков, В. А. Канский, П. В. Никитин, И. А. Смирнов, Э. А. Верт, О. Ю. Клеменчич, Н. В. Рубинский СПб: Общество классической филологии и педагогики, 1885. С. 936–940.
- Suetonius 5 // Divus Augustus (lat.).
- http://www.bbc.co.uk/history/historic_figures/augustus.shtml.
- Luke T. Cultivating the memory of Octavius Thurinus. 2015. C. 3, burax. 2. doi:10.1515/JAH-2015-0012
- Auguste // Encyclopædia Universalis.
- Augustus | Biography, Accomplishments, Full Name, & Facts // Encyclopædia Britannica (ingilis). 2 April 2019 tarixində . İstifadə tarixi: 6 March 2018.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Sezar Avqust 23 sentyabr e e 63 Roma 19 avqust 14 Oktavian olaraq taninan e e 27 eramizin 14 cu iline qeder hakimiyyetde olan ilk Roma imperatoru Roma Prinsipatinin Roma imperiyasinin ilk merhelesi qurucusu olmasi onun insanliq tarixinin en tesir gucune malik bascilarindan biri kimi movqeyini daha da mohkemlendirdi Avqustun hakimiyyeti Pax Romana adlanan dinclik dovrunun baslangicini qoydu Imperiyanin erazisini genislendirmek ugrunda serhedlerde davam eden isgallara ve 4 ferqli imperator terefinden idare olunmasi ile neticelenen bir illik vetendas muharibesine baxmayaraq romalilar iki esrden cox genismiqyasli munaqiselerden uzaq qaldi Oktavian Avqustlat Imperator Caesar Divi f AugustusI Roma Imperatoru16 yanvar e e 27 19 avqust 14EvvelkiYuli SezarSonrakiTiber Sezar AvqustSexsi melumatlarDogum adi C Octavius C f Dogum tarixi 23 sentyabr e e 63Dogum yeri Roma Roma respublikasiVefat tarixi 19 avqust 14 75 yasinda Atasi Qay Yuli SezarUsaqlari TiberiAilesi Yuliler KlavdilerDini Qedim Romada din Vikianbarda elaqeli mediafayllar Esl adi Qay Oktavi olan Avqust pleybeylerin ekvit qoluna mensub koklu ve varli bir ailede dunyaya goz acdi Anasinin dayisi Qay Yuli Sezar e e 44 cu ilde qetle yetirildi ve Sezarin vesiyyetine esasen Avqust onun ogullugu ve varisi elan olundu belece Sezarin adi mal mulku ve legionlari ona miras qaldi Avqust Mark Antoni ve Sezarin qatillerini meglub etmek ucun qurdular e e 42 ci il sonra Triumvirat uzvleri Roma Imperiyasini oz aralarinda boldu ve onu de facto diktatorlar olaraq idare etdiler Uzvlerin oz meqsedleri ugrunda daim bir biri ile yarismasi Triumviratin parcalanmasina getirib cixardi Lepid e e 36 ci ilde surgun olundu ve Oktavian e e 31 ci il Aksi doyusunde Antonini meglub etdi Ikinci Triumviratin suqutundan sonra Avqust hakimiyyeti Senata icraci magistratlara ve qanunverici meclise vererek azad respublikani zahiren berpa etdi Buna baxmayaraq o Senatin ona en yuksek herbi vezife tribuna ve senzor selahiyyeti vermesine nail olaraq oz diktator hakimiyyetini qoruyub saxladi Oxsar qeyri mueyyenlik onun secdiyi adlarda da ozunu gosterirdi bele ki o monarx titullarini redd etdiyi halda ozunu Prinseps adlandirmasi Avqust titulundan istifade etmesi fakti ile ust uste dusurdu HeyatiYuli Sezarin oldurulmesi Oktavian Avqust tarixe Roma Imperiyasinin esasini qoymus imperator kimi dusmusdur Mehz o e e I esrde Romani dagidan vetendas muharibelerine son qoyaraq 200 il erzinde olkenin sabitliyine ve ciceklenmesine sebeb olmus yeni Roma hokumeti teskil etmisdir Mark Antoni ve Kleopatra Qay Oktavius esasen Oktavian kimi taninan 35 yasinda iken Avqust titulunu almisdir e e 63 cu ilde anadan olmusdur O genc yasinda iken Romanin meshur siyasetcisi olmusdur oz ovladi olmadigindan bacariqli genc Oktaviani ogulluga goturerek siyasi karyerasinda ona komeklik gostermisdir Bele ki e e 44 cu ilde Yuli Sezar olduruldukde genc telebe Oktavianin 18 yasi var idi Yuli Sezarin olumu Romanin muxtelif herbi ve siyasi qruplari arasinda cekismelere sebeb olmusdur Oktavian tezlikle Sezarin bir nece legionunun desteyini qazana bilmisdir lakin ordunun ekseriyyeti Mark Antoniye ustunluk verirdiler Netice etibarile Qerbi Roma Oktavianin Serqi Roma ise Antoninin tesir dairesinde qalmaqda davam edirdi Bu veziyyet bir muddet surdukden sonra Antoninin Kleopatra ile sevgi romanina basinin qarismasindan istifade eden Oktavian oz movqelerini bir daha mohkemlendirdikden sonra Antoniye muharibe elan edir Aksium burnu yaxinligindaki meshur deniz doyusunde Oktavian qelebe calir Antoni ve Kleopatra ozlerine qesd ederek olurler Qeddarliqla hakimiyyete gelen Oktavian sulhseverlik gostererek senatorlari sakitlesdirmek ucun e e 27 ci ilde respublikanin berpa olundugunu elan edir ve bir cox selahiyyetlerini yere qoyur lakin esas ordunun yerlesdiyi Ispaniya Qalliya Suriya uzerindeki hokmranligi oz elinde saxlamaqla faktiki hakimiyyeti oz elinde saxlamis olur Senat onun Avqust titulu almasina ses verse de o monarxligi qebul etmir Roma respublika olaraq qalir Avqust sadece Prinseps ilk ve ya birinci vetendas statusuna malik olmus olur Senat onun butun qerarlarini tesdiqlemeye hazir idi Faktiki o diktatora cevrilmis olur E e 14 cu ilde onun olumunden sonra vereselikle Avqust titulu ogulluguna kecmekle Roma respublikadan monarxiyaya kecmis olur Oktavian Romani 40 il idare etmisdir Onun apardigi siyaset uzun muddet Avropada iz buraxmisdir Onun vaxtinda Roma ordusu Ispaniyani Isvecreni Qalatiyani Kicik Asiyani feht etmis olur Romanin simal serhedleri Reyn ve Dunaya qeder catmis olur Aksium burnu yaxinligindaki meshur deniz doyusunde Oktavianin qelebesi Avqust cox bacariqli inzibatci olmusdur O vergi ve maliyye sisteminde teftes ve islahatlar kecirmisdir O ordunu yeniden quraraq daimi donanma yaratmisdir O eyni zamanda sexsi muhafize destesini pretorian qvardiyasini yaratmisdir Onun zamaninda Romada coxlu yollar salinmis ictimai binalar mebedler tikilmis seherin yeni strukturu qurulmusdur nikah ve usaqlarin terbiyesi haqqinda qanunlar qebul edilmisdir Bu dovr Roma edebiyyatinin qizil dovru sayilir Bu iller meshur boyuk sair Vergilius yazicilar yasamislar Onun oz ovladi olmadigindan Tiberius ogulluga goturmus ve varisi elan etmisdir Avqust meqberesiYulius Klavdius sulalesinin zaman xettiSELEF Yuli Sezar Oktavian Avqust Yuliler Klavdiler XELEF TiberiMenbeler Michael H Hart The 100 A Ranking of The Most Influential Persons in History 1978 1992 by Michael H HartXarici kecidler Vikianbarda Oktavian Avqust ile elaqeli mediafayllar var Lyubker F Octavianus rus Realnyj slovar klassicheskih drevnostej po Lyubkeru pod red F F Zelinskij A I Georgievskij M S Kutorga F Gelbke P V Nikitin V A Kanskij per A D Vejsman F Gelbke L A Georgievskij A I Davidenkov V A Kanskij P V Nikitin I A Smirnov E A Vert O Yu Klemenchich N V Rubinskij SPb Obshestvo klassicheskoj filologii i pedagogiki 1885 S 936 940 Suetonius 5 Divus Augustus lat http www bbc co uk history historic figures augustus shtml Luke T Cultivating the memory of Octavius Thurinus 2015 C 3 burax 2 doi 10 1515 JAH 2015 0012 Auguste Encyclopaedia Universalis Augustus Biography Accomplishments Full Name amp Facts Encyclopaedia Britannica ingilis 2 April 2019 tarixinde Istifade tarixi 6 March 2018