Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
İdil-Ural legionu və yaxud Volqa-tatar legionu (alm. Wolgatatarische Legion), alm. Legion Idel-Ural, tatar. Идел-Урал Легионы, İdel-Ural Legionı) — Volqa xalqlarının nümayəndələrindən (əsasən tatarlardan, həm də çuvaşlardan, başqırdlardan, marilərdən, mordovlardan, udmurtlardan) ibarət Vermaxtın bölməsi.. Təşkilati cəhətdən Şərq legionları Komandanlığının Qərargahına (alm. Kommando der Ostlegionen) tabe idi.
| İdil-Ural legionu | |
|---|---|
| tatar. Идел-Урал Легионы, İdel-Ural Legionı | |
 | |
| Növü | Könüllü Şərq legionları |
| Yaranma tarixi | 1942-1945 |
| Ölkə |  Üçüncü Reyx |
| Tabedir | Vermaxt |
| Tərkibi | könüllü birliklər |
| Sayı | 40 minə yaxın |
| Müharibələr | İkinci Dünya müharibəsi |
| Döyüşlər | |
Volqa-tatar legionu 7 gücləndirilmiş səhra batalyonundan (təxminən 40 min nəfər) ibarət idi..
Təsviri
İdeoloji əsaslandırma
Legionun formal ideoloji əsasını bolşevizmə və yəhudilərə qarşı mübarizə təşkil edirdi. Alman tərəfi isə qəsdən İdil-Ural dövlətinin bərpası haqqında şayiələr yayırdı. Legionerlərin ideoloji hazırlanmasında aparıcı rolu mühacirlər – İşğal olunmuş Şərq Əraziləri Nazirliyinin tabeliyində yaradılmış milli komitələrin üzvləri oynayırdılar. Onların arasında 1918-1920-ci illər milli hərəkatının görkəmli simaları (Şəfi Almas) xüsusi populyarlıq qazanmışdı. Müsəlman legionerlərin düşərgələrini dəfələrlə Qüds müftisi Hacı Əmin əl-Hüseyni ziyarət edir və Almaniya ilə ittifaqda “kafirlərə” qarşı müqəddəs müharibəyə çağırırdı. Müsəlman legionlarında bəzən dini funksiyaları komandanlıqla birləşdirən, eyni zamanda taqım komandirləri olan molla vəzifələri tətbiq edildi. Əsgərlərin hərbi-siyasi hazırlığı Hitlerə kollektiv sədaqət andı və bayrağın təqdim edilməsi ilə başa çatırdı. 1942-ci ildə “Qafqaz səhəri” qəzetində tatar legionerlərinin “Yeni Rusiyanın düşməni bolşevizm məhv edilənə qədər” silahlarını yerə qoymayacaqları barədə bəyanat dərc olundu..
Yuqoslaviyadakı ustaşa və ya Slovaklardan nümunə götürərək, Alman protektoratı altında milli respublikanın yaradılması ilə bağlı nümayəndələri legionun tərkibində vuruşan SSRİ xalqlarından heç birinə heç bir vəd verilmədi.
Üstəlik, Almaniyanın işğal etdiyi ərazilərdə alman protektoratı altında milli dövlət birləşmələrinin yaradılmasına icazə verilməsinin zəruriliyi və ya mümkünlüyü ilə bağlı Hitlerin qəti şəkildə mənfi nöqteyi-nəzərini vurğulayan dərc olunmuş materiallar bolşevizmə qarşı mübarizədə Almaniyaya yardım göstərmələri və Almaniyanı resurslarla təmin edən ərazilərə nəzarət istisna olmaqla, legionerlərə münasibətdə Almaniyanın digər məqsədləri barədə düşünməyə imkan vermir.
Nişanları
Volqa-Tatar legionu zolağın üç variantından istifadə edirdi. Biri mavi və yaşıl rənglərin (ehtimal ki, türk və islam xalqlarına münasibəti ifadə edir) birləşməsindən ibarət idi, ikinci variantda çapraz xəncər və ox ilə çarpaz qılınclar və ortada şaquli ox istifadə edilmiş, üçüncüsü sarı haşiyəli boz ovala bənzəyirdi. Gerbin ortasında şaquli oxu olan qübbə var idi. Yuxarıda sarı hərflərlə İdel-Ural, aşağıda isə Tatar Legionı yazılmışdı. Baş geyimlərindəki dəyirmi kokardalar zolaqlarla eyni rəng birləşməsinə malik idi.
Tarixi
Yaradılma məqsədi
1941-1942-ci illərdə alman bölmələrində ağır itkilərlə müşayiət olunan blitzkriqin uğursuzluğu alman komandanlığını sovet hərbi əsirlərindən bir sıra milli hissələrin (“legionlar”) formalaşdırmasına başlamağı məcbur etdi. Bu, Alman əsgərlərini arxada və cəbhədə əvəz etmək məqsədini güdürdü. Çünki Vermaxtda kəskin əsgər qüvvəsi çatışmazlığı aşkar edildi.
Oberkommando des Heeresdə Volqa-Tatar legionunun yaradılması haqqında əmri 1942-ci il avqustun 15-də imzalandı. Onun formalaşması üzrə praktiki iş 21 avqust 1942-ci ildə Jedlinoda (Polşa) başladı.
Əsir düşərgələrindən gələn, artıq hazırlıq düşərgələrində olan gələcək legionerlər taborlara, taqımlara və dəstələrə bölünərək ilk mərhələdə ümumi fiziki və məşq hazırlığını, habelə Alman əmr və qaydalarının mənimsənilməsini əhatə edən təlimlərə başladılar. Təlimləri tərcüməçilərin köməyi ilə alman bölmələrinin komandirləri, həmçinin iki həftəlik zabit hazırlığı kursu keçmiş legionerlər sırasından tabor və taqım komandirləri keçirdi. İlkin hazırlıq kursu başa çatdıqdan sonra çağırışçılar batalyonlara bölünür, orada standart forma, texnika və silahlar alır, taktiki hazırlığa və silahların mənimsənilməsinə başlayırdılar.
7 səhra batalyonundan əlavə, müharibə zamanı hərbi əsirlərdən - Volqaboyu və Uraldan olan, alman ordusuna xidmət edən, lakin döyüş əməliyyatlarında bilavasitə iştirak etməyən yerli sakinlərdən tikinti, dəmir yolu, nəqliyyat və digər yardımçı birləşmələr yaradıldı. Onların arasında 15 Volqa-Tatarlar ayrı-ayrı bölmələri var idi.
Səhra batalyonlarının təşkilati strukturu, döyüş əməliyyatlarında iştirak
1943-cü ilin əvvəlində Şərq legionlarının səhra batalyonlarının "ikinci dalğasında" 3 Volqa-tatar qoşunu (825, 826 və 827), 1943-cü ilin ikinci yarısında isə "üçüncü" dalğa"da - 4 Volqa-tatar qoşunu (828-dən 831-ə qədər) yaradıldı.
Hər bir səhra batalyonunda hər biri 130-200 nəfərdən ibarət 3 atıcı, pulemyot və qərargah taboru var idi. Atıcı taborunda - 3 atıcı və pulemyot taqımı, qərargahda - tank əleyhinə, minaatan, istehkamçı və rabitə taqımları mövcud idi. Taborun ümumi sayı 800-1000 əsgər və zabit, o cümlədən 60-a qədər alman kadr heyəti (Rahmenpersonal): 4 zabit, 1 məmur, 32 kiçik zabit və 23 sıravi hərbçidən ibarət olurdu. Alman batalyonu və rota komandirlərinin tərkibində legionerlərin milliyyətinin nümayəndələri arasından müavinlər var idi. Tabor komandiri səviyyəsindən aşağı olan komanda heyəti yalnız milli idi. Batalyon 3 tank əleyhinə silah (45 mm), 15 yüngül və ağır minaatan, 52 yüngül və ağır pulemyot, tüfəng və pulemyot (əsasən sovet silahları) ilə silahlanmışdı.
1943-cü ilin sonunda taborlar Fransanın cənubuna göndərildi və Mendedə (Ermənistan, Azərbaycan və 829-cu Volqa-tatar batalyonları) yerləşdirildi. 826-cı və 827-ci Volqa-tatar hissələri əsgərlərin döyüşə getmək istəməməsi və çoxsaylı fərarilik halları səbəbindən almanlar tərəfindən tərksilah edilərək yol tikintisi bölmələrinə çevrildi. 831-ci Volqa-tatar batalyonu 1943-cü ilin sonunda peşəkar kəşfiyyatçı mayor Mayer-Maderanın komandanlığı altında SS qoşunlarının tərkibində bir alay yaratmaq üçün Vermaxtdan ayrılanlar arasında idi.
1944-cü ilin martında İdil-Ural xalqlarının qurultayı
1944-cü il martın 4-5-də Qrayfsvaldda İdel-Ural xalqlarının qurultayı keçirildi.
Legionda gizli anti-faşist təşkilatı
1942-ci ilin sonundan legionda legionun daxili ideoloji parçalanmasına yönəlmiş gizli təşkilat fəaliyyət göstərirdi. Gizli təşkilatın üzvləri legionerlər arasında antifaşist vərəqələrini çap edirək paylaşırdılar.
25 avqust 1944-cü ildə gizli təşkilatda iştiraka görə Berlindəki Plötzensee hərbi həbsxanasında 11 tatar legioneri gilyotin ilə edam edildi. Edam edilənlər Qaynan Kurmaşev, Musa Cəlil, Abdulla Aliş, Fuat Sayfulmulyukov, Fuat Bulatov, Qərif Şabayev, Axmet Simayev, Abdulla Battalov və Axmet Simayev və Səlim Buxarov idi..
Legion taborlarının taleyi
825-ci tabor
1942-ci ilin oktyabr-noyabr aylarında Edlnada (Ümumi Hökumət) yaradılmağa başlandı və 900 nəfərə qədər üzü var idi. Mayor Tsek komandir təyin edildi. 1943-cü il fevralın 14-də batalyon təntənəli şəkildə cəbhəyə yola salındı və fevralın 18-də Vitebskə gəldi. Batalyonun əsas hissəsi Qərbi Dvinanın sol sahilindəki Qralevo kəndində yerləşirdi.
Artıq fevralın 21-də legiondakı gizli təşkilat adından çıxış edən legionerlərin nümayəndələri partizanlarla əlaqə saxlayıb fevralın 22-də saat 23:00-da taborun ümumi üsyanı barədə razılığa gəldilər. Almanların legionerlərin planlarından xəbərdar olmasına və üsyana bir saat qalmış həbslər aparmasına, üsyan rəhbərlərini ələ keçirməsinə, baxmayaraq, Hüseyn Məhəmmədovun başçılığı altında 500-600-ə yaxın legioner üsyan etdi. Onlar çoxlu texnika ilə partizanların tərəfinə keçdilər. Taborun cəmi 2 taqımı (onların xəbərdar olmağa vaxtları yox idi) və həbs olunan legionerlər qaça bilmədilər. Yerdə qalan legionerlər təcili olaraq arxa cəbhəyə aparılaraq başqa bölmələrə təyin edildilər.
826-cı tabor
1943-cü il yanvarın 15-də yaradılmışdır. Komandir kapitan Şermuli idi. 825-ci batalyonun üsyanından sonra 826-cı Hollandiyaya aparıldı, burada təhlükəsizlik işləri görür və başqa təssərüfat işlərilə məşğul olurdu. Təşkilati cəhətdən o, Vermaxtın müxtəlif bölmələri arasında yer alırdı. O, döyüş əməliyyatlarında iştirak etməyib. Taborda almanların vaxtında aşkar etdiyi üsyan hazırlanmışdı.
827-ci tabor
10 fevral 1943-cü ildə Yedlinoda yaradılmışdır. Komandir kapitan Pram olub. 22 iyun 1943-cü ildə Ukrayna partizanlarına qarşı əməliyyatlar üçün Qərbi Ukraynanın Drohobiç şəhərində idi. Qeyd edildiyi kimi, burada legionerlərin olması tabor əsgərlərinin kütləvi şəkildə qaçmaqları partizanları gücləndirirdi. 1943-cü ilin iyulunda 827-ci taborda baş leytenant Miftaxovun rəhbərliyi ilə üsyan hazırlanmışdı. Qərargahın mühafizəsinin iki taqımı partizanların tərəfinə keçdi, sonra Miftaxov almanlar tərəfindən tutuldu və edam edildi. Almanlar bütün legionerləri qorxutmaq üçün Miftaxovu iki əyilmiş ağaca bağladılar, iplər kəsildikdən sonra onun cəsədi ikiyə bölünmüşdü.
Lakin legionerlərin qaçması prosesi davam edirdi və tabor döyüşlərdən çıxarılaraq Fransaya göndərildi. Orada o, həm də almanlar üçün son dərəcə etibarsız bir birlik olaraq qaldı: komandirlər və legionerlər tez-tez qaçaraq yerli partizanlara qoşulurdular. Tabor döyüş əməliyyatlarında iştirak etməyib, sonuncu dəfə onun haqqında 1945-ci il martın 10-da xəbər olub.
828-ci tabor
828-ci tabor 1 aprel 1943-cü il tarixində yaradılmış və əvvəlki kimi Yedlinoda 1943-cü il iyunun 1-də komplektləşdirilmişdir. Tabor komandiri kapitan Qaumitz olub. Batalyon 1943-cü il sentyabrın 1-dək Yedlinoda olub, 28 sentyabr 1943-cü ildə etibarsız 827-ci taboru əvəz etmək üçün Qərbi Ukraynaya göndərilib. 828-ci taborun legionerlərinin davranışı eyni idi: böyük dəstələr və hətta taqım komandirləri partizanların yanına qaçırdılar, taborda nizam-intizam təmamilə iflasa uğramışdı. Hətta taborun bölmələrinin davamlı olaraq bir yaşayış məntəqəsindən digərinə keçməsi partizanlarla əlaqəyə mane olmurdu. Nəticədə, tabor Ukrayna ərazisindən çıxarıldı, başqa yerə köçürüldü və daha döyüş əməliyyatlarında iştirak etmədi.
829-cu tabor
24 avqust 1943-cü ildə yaradılmış və 1 sentyabr 1943-cü il tarixində üzvləri 874 nəfər olmuşdur. Tabor komandiri kapitan Rauş idi. İlk taborlardakı uğursuzluqlar səbəbindən kifayət qədər uzun müddət Yedlinoda yerləşdirildi, lakin sonra 1944-cü ilin fevralında Qərbi Ukraynaya aparıldı. Taborun adı iyul ayında döyüş qabiliyyəti olmayan bir birlik kimi rəsmi sənədlərdə qeyd edilirdi. 29 avqust 1944-cü il tarixli sərəncamla ləğv edildi.
830-cu tabor
Təxminən 1944-cü ilin avqust-oktyabr aylarında yaradılıb. 4 dekabr 1943-cü ildə Yedlinodan olan 830-cu batalyon Konski qəsəbəsinə köçürüldü və 1944-cü ilin fevral ayının sonuna qədər orada qaldı. Partizanlara qarşı döyüşmək üçün artıq tatar batalyonlarından istifadə etmək mümkün olmadığından 830-cu batalyon Qərbi Ukraynanın və Polşanın müxtəlif yaşayış məntəqələrində mühafizə xidməti həyata keçirirdi. Batalyonda da antifaşist əhvali-ruhiyyə hökm sürürdü: 1944-cü ilin iyununda bir neçə legioner partizanlarla əlaqə axtardıqları üçün həbs olundu, bir çox legionerlər əllərində silahla qaçdılar. Bundan əlavə, batalyon tikinti mühəndisi bölməsi kimi istifadə edilmişdir.
831-ci tabor
1943-cü ilin payızında Yedlinoda yaradılmışdır. İdel-Ural legion düşərgəsinin təhlükəsizliyini təmin edirdi. Müharibənin sonunda o, guya digər milli türk birləşmələri ilə birləşmişdir. O, döyüş əməliyyatlarında iştirak etməyib.
832-834-cü tabor
Bu taborlar haqda məlumatlar var, amma əslində onlar heç vaxt yaradılmayıb.
İstinadlar
- Гилязов И. А. Легион «Идель-Урал». — Казань: Таткнигоиздат, 2005,
- Численность коллаборационистских татарских формирований достигала 40 тыс. человек. Кроме Легиона «Идель-Урал» имелись 15 отдельных хозяйственных, саперных, железнодорожных и дорожно-строительных рот и боевая группа Восточно-тюркского соединения СС.
- Впоследствии, согласно директиве Генерального штаба вермахта от а, до присяги необходимо было дать подписку о добровольности своего вступления и о своих обязанностях
- ГАРФ. Ф. Р7021, Оп. 148, Д. 274, Л. 1 об.
- . Archived from the original on 2012-11-22. İstifadə tarixi: 2021-12-24.
- http://www.archive.gov.tatarstan.ru/magazine/go/anonymous/main/?path=mg:/numbers/1995_may/05/4/ Arxivləşdirilib 2012-07-19 at Archive.today Arxivləşdirilib 2012-07-19 at Archive.today, http://tatpolit.ru/category/zvezda/2009-09-22/1891 2010-02-22 at the Wayback Machine
- "О «Курмашеве и десяти других», казненных в Берлине за «подрыв военной мощи» Германского рейха — История — Татароведение — МТСС". 2013-03-30 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-01-10.
Ədəbiyyat
- Гилязов И. А. Легион «Идель-Урал». Представители народов Поволжья и Приуралья под знаменами «третьего рейха». — Казань: Татарское книжное издательство, 2005. — 383 с.
- Гилязов И. А. Легион «Идель-Урал» / Искандер Гилязов. — М.: Вече, 2009. — 304 с.: ил. — (Враги и союзники).
- Каращук А., Дробязко С. Восточные легионы и казачьи части в вермахте. Военно-историческая серия «Солдатъ»: Униформа. Вооружение. Организация (7000 nüs.). АСТ. 2000. ISBN .
- Романько О. В. Мусульманские легионы во Второй мировой войне (7000 nüs.). М.: АСТ; Транзиткнига. 2004. ISBN .
- Юрадо К. К. Иностранные добровольцы в вермахте. 1941-1945. Военно-историческая серия «Солдатъ»: Униформа. Вооружение. Организация (3000 nüs.). АСТ, Астрель. 2005. ISBN .
Xarici keçidlər
- «Ostlegionen»
- Искандер Гилязов: Тюрко-мусульманские народы СССР в планах нацистской Германии
- воспоминания бывшего военнопленного Ивана Скобелева
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Idil Ural legionu ve yaxud Volqa tatar legionu alm Wolgatatarische Legion alm Legion Idel Ural tatar Idel Ural Legiony Idel Ural Legioni Volqa xalqlarinin numayendelerinden esasen tatarlardan hem de cuvaslardan basqirdlardan marilerden mordovlardan udmurtlardan ibaret Vermaxtin bolmesi Teskilati cehetden Serq legionlari Komandanliginin Qerargahina alm Kommando der Ostlegionen tabe idi Idil Ural legionutatar Idel Ural Legiony Idel Ural LegioniNovu Konullu Serq legionlariYaranma tarixi 1942 1945Olke Ucuncu ReyxTabedir VermaxtTerkibi konullu birliklerSayi 40 mine yaxinMuharibeler Ikinci Dunya muharibesiDoyusler Ikinci Dunya muharibesi Volqa tatar legionu 7 guclendirilmis sehra batalyonundan texminen 40 min nefer ibaret idi TesviriIdeoloji esaslandirma Vermaxt geyiminde legion esgeri Legionun formal ideoloji esasini bolsevizme ve yehudilere qarsi mubarize teskil edirdi Alman terefi ise qesden Idil Ural dovletinin berpasi haqqinda sayieler yayirdi Legionerlerin ideoloji hazirlanmasinda aparici rolu muhacirler Isgal olunmus Serq Erazileri Nazirliyinin tabeliyinde yaradilmis milli komitelerin uzvleri oynayirdilar Onlarin arasinda 1918 1920 ci iller milli herekatinin gorkemli simalari Sefi Almas xususi populyarliq qazanmisdi Muselman legionerlerin dusergelerini defelerle Quds muftisi Haci Emin el Huseyni ziyaret edir ve Almaniya ile ittifaqda kafirlere qarsi muqeddes muharibeye cagirirdi Muselman legionlarinda bezen dini funksiyalari komandanliqla birlesdiren eyni zamanda taqim komandirleri olan molla vezifeleri tetbiq edildi Esgerlerin herbi siyasi hazirligi Hitlere kollektiv sedaqet andi ve bayragin teqdim edilmesi ile basa catirdi 1942 ci ilde Qafqaz seheri qezetinde tatar legionerlerinin Yeni Rusiyanin dusmeni bolsevizm mehv edilene qeder silahlarini yere qoymayacaqlari barede beyanat derc olundu Yuqoslaviyadaki ustasa ve ya Slovaklardan numune goturerek Alman protektorati altinda milli respublikanin yaradilmasi ile bagli numayendeleri legionun terkibinde vurusan SSRI xalqlarindan hec birine hec bir ved verilmedi Ustelik Almaniyanin isgal etdiyi erazilerde alman protektorati altinda milli dovlet birlesmelerinin yaradilmasina icaze verilmesinin zeruriliyi ve ya mumkunluyu ile bagli Hitlerin qeti sekilde menfi noqteyi nezerini vurgulayan derc olunmus materiallar bolsevizme qarsi mubarizede Almaniyaya yardim gostermeleri ve Almaniyani resurslarla temin eden erazilere nezaret istisna olmaqla legionerlere munasibetde Almaniyanin diger meqsedleri barede dusunmeye imkan vermir Nisanlari Volqa Tatar legionu zolagin uc variantindan istifade edirdi Biri mavi ve yasil renglerin ehtimal ki turk ve islam xalqlarina munasibeti ifade edir birlesmesinden ibaret idi ikinci variantda capraz xencer ve ox ile carpaz qilinclar ve ortada saquli ox istifade edilmis ucuncusu sari hasiyeli boz ovala benzeyirdi Gerbin ortasinda saquli oxu olan qubbe var idi Yuxarida sari herflerle Idel Ural asagida ise Tatar Legioni yazilmisdi Bas geyimlerindeki deyirmi kokardalar zolaqlarla eyni reng birlesmesine malik idi TarixiYaradilma meqsedi Tatar esgerler Vermaxt ordusunda 1941 1942 ci illerde alman bolmelerinde agir itkilerle musayiet olunan blitzkriqin ugursuzlugu alman komandanligini sovet herbi esirlerinden bir sira milli hisselerin legionlar formalasdirmasina baslamagi mecbur etdi Bu Alman esgerlerini arxada ve cebhede evez etmek meqsedini gudurdu Cunki Vermaxtda keskin esger quvvesi catismazligi askar edildi Oberkommando des Heeresde Volqa Tatar legionunun yaradilmasi haqqinda emri 1942 ci il avqustun 15 de imzalandi Onun formalasmasi uzre praktiki is 21 avqust 1942 ci ilde Jedlinoda Polsa basladi Esir dusergelerinden gelen artiq hazirliq dusergelerinde olan gelecek legionerler taborlara taqimlara ve destelere bolunerek ilk merhelede umumi fiziki ve mesq hazirligini habele Alman emr ve qaydalarinin menimsenilmesini ehate eden telimlere basladilar Telimleri tercumecilerin komeyi ile alman bolmelerinin komandirleri hemcinin iki heftelik zabit hazirligi kursu kecmis legionerler sirasindan tabor ve taqim komandirleri kecirdi Ilkin hazirliq kursu basa catdiqdan sonra cagiriscilar batalyonlara bolunur orada standart forma texnika ve silahlar alir taktiki hazirliga ve silahlarin menimsenilmesine baslayirdilar 7 sehra batalyonundan elave muharibe zamani herbi esirlerden Volqaboyu ve Uraldan olan alman ordusuna xidmet eden lakin doyus emeliyyatlarinda bilavasite istirak etmeyen yerli sakinlerden tikinti demir yolu neqliyyat ve diger yardimci birlesmeler yaradildi Onlarin arasinda 15 Volqa Tatarlar ayri ayri bolmeleri var idi Sehra batalyonlarinin teskilati strukturu doyus emeliyyatlarinda istirak Volqa tatar legionunun ayamalarindan biri 1943 cu ilin evvelinde Serq legionlarinin sehra batalyonlarinin ikinci dalgasinda 3 Volqa tatar qosunu 825 826 ve 827 1943 cu ilin ikinci yarisinda ise ucuncu dalga da 4 Volqa tatar qosunu 828 den 831 e qeder yaradildi Her bir sehra batalyonunda her biri 130 200 neferden ibaret 3 atici pulemyot ve qerargah taboru var idi Atici taborunda 3 atici ve pulemyot taqimi qerargahda tank eleyhine minaatan istehkamci ve rabite taqimlari movcud idi Taborun umumi sayi 800 1000 esger ve zabit o cumleden 60 a qeder alman kadr heyeti Rahmenpersonal 4 zabit 1 memur 32 kicik zabit ve 23 siravi herbciden ibaret olurdu Alman batalyonu ve rota komandirlerinin terkibinde legionerlerin milliyyetinin numayendeleri arasindan muavinler var idi Tabor komandiri seviyyesinden asagi olan komanda heyeti yalniz milli idi Batalyon 3 tank eleyhine silah 45 mm 15 yungul ve agir minaatan 52 yungul ve agir pulemyot tufeng ve pulemyot esasen sovet silahlari ile silahlanmisdi 1943 cu ilin sonunda taborlar Fransanin cenubuna gonderildi ve Mendede Ermenistan Azerbaycan ve 829 cu Volqa tatar batalyonlari yerlesdirildi 826 ci ve 827 ci Volqa tatar hisseleri esgerlerin doyuse getmek istememesi ve coxsayli ferarilik hallari sebebinden almanlar terefinden terksilah edilerek yol tikintisi bolmelerine cevrildi 831 ci Volqa tatar batalyonu 1943 cu ilin sonunda pesekar kesfiyyatci mayor Mayer Maderanin komandanligi altinda SS qosunlarinin terkibinde bir alay yaratmaq ucun Vermaxtdan ayrilanlar arasinda idi 1944 cu ilin martinda Idil Ural xalqlarinin qurultayi 1944 cu il martin 4 5 de Qrayfsvaldda Idel Ural xalqlarinin qurultayi kecirildi Legionda gizli anti fasist teskilati 1942 ci ilin sonundan legionda legionun daxili ideoloji parcalanmasina yonelmis gizli teskilat fealiyyet gosterirdi Gizli teskilatin uzvleri legionerler arasinda antifasist vereqelerini cap edirek paylasirdilar 25 avqust 1944 cu ilde gizli teskilatda istiraka gore Berlindeki Plotzensee herbi hebsxanasinda 11 tatar legioneri gilyotin ile edam edildi Edam edilenler Qaynan Kurmasev Musa Celil Abdulla Alis Fuat Sayfulmulyukov Fuat Bulatov Qerif Sabayev Axmet Simayev Abdulla Battalov ve Axmet Simayev ve Selim Buxarov idi Legion taborlarinin taleyiTenteneli marsla kecid825 ci tabor 1942 ci ilin oktyabr noyabr aylarinda Edlnada Umumi Hokumet yaradilmaga baslandi ve 900 nefere qeder uzu var idi Mayor Tsek komandir teyin edildi 1943 cu il fevralin 14 de batalyon tenteneli sekilde cebheye yola salindi ve fevralin 18 de Vitebske geldi Batalyonun esas hissesi Qerbi Dvinanin sol sahilindeki Qralevo kendinde yerlesirdi Artiq fevralin 21 de legiondaki gizli teskilat adindan cixis eden legionerlerin numayendeleri partizanlarla elaqe saxlayib fevralin 22 de saat 23 00 da taborun umumi usyani barede raziliga geldiler Almanlarin legionerlerin planlarindan xeberdar olmasina ve usyana bir saat qalmis hebsler aparmasina usyan rehberlerini ele kecirmesine baxmayaraq Huseyn Mehemmedovun basciligi altinda 500 600 e yaxin legioner usyan etdi Onlar coxlu texnika ile partizanlarin terefine kecdiler Taborun cemi 2 taqimi onlarin xeberdar olmaga vaxtlari yox idi ve hebs olunan legionerler qaca bilmediler Yerde qalan legionerler tecili olaraq arxa cebheye aparilaraq basqa bolmelere teyin edildiler 826 ci tabor 1943 cu il yanvarin 15 de yaradilmisdir Komandir kapitan Sermuli idi 825 ci batalyonun usyanindan sonra 826 ci Hollandiyaya aparildi burada tehlukesizlik isleri gorur ve basqa tesserufat islerile mesgul olurdu Teskilati cehetden o Vermaxtin muxtelif bolmeleri arasinda yer alirdi O doyus emeliyyatlarinda istirak etmeyib Taborda almanlarin vaxtinda askar etdiyi usyan hazirlanmisdi 827 ci tabor 10 fevral 1943 cu ilde Yedlinoda yaradilmisdir Komandir kapitan Pram olub 22 iyun 1943 cu ilde Ukrayna partizanlarina qarsi emeliyyatlar ucun Qerbi Ukraynanin Drohobic seherinde idi Qeyd edildiyi kimi burada legionerlerin olmasi tabor esgerlerinin kutlevi sekilde qacmaqlari partizanlari guclendirirdi 1943 cu ilin iyulunda 827 ci taborda bas leytenant Miftaxovun rehberliyi ile usyan hazirlanmisdi Qerargahin muhafizesinin iki taqimi partizanlarin terefine kecdi sonra Miftaxov almanlar terefinden tutuldu ve edam edildi Almanlar butun legionerleri qorxutmaq ucun Miftaxovu iki eyilmis agaca bagladilar ipler kesildikden sonra onun cesedi ikiye bolunmusdu Lakin legionerlerin qacmasi prosesi davam edirdi ve tabor doyuslerden cixarilaraq Fransaya gonderildi Orada o hem de almanlar ucun son derece etibarsiz bir birlik olaraq qaldi komandirler ve legionerler tez tez qacaraq yerli partizanlara qosulurdular Tabor doyus emeliyyatlarinda istirak etmeyib sonuncu defe onun haqqinda 1945 ci il martin 10 da xeber olub 828 ci tabor 828 ci tabor 1 aprel 1943 cu il tarixinde yaradilmis ve evvelki kimi Yedlinoda 1943 cu il iyunun 1 de komplektlesdirilmisdir Tabor komandiri kapitan Qaumitz olub Batalyon 1943 cu il sentyabrin 1 dek Yedlinoda olub 28 sentyabr 1943 cu ilde etibarsiz 827 ci taboru evez etmek ucun Qerbi Ukraynaya gonderilib 828 ci taborun legionerlerinin davranisi eyni idi boyuk desteler ve hetta taqim komandirleri partizanlarin yanina qacirdilar taborda nizam intizam temamile iflasa ugramisdi Hetta taborun bolmelerinin davamli olaraq bir yasayis menteqesinden digerine kecmesi partizanlarla elaqeye mane olmurdu Neticede tabor Ukrayna erazisinden cixarildi basqa yere kocuruldu ve daha doyus emeliyyatlarinda istirak etmedi 829 cu tabor 24 avqust 1943 cu ilde yaradilmis ve 1 sentyabr 1943 cu il tarixinde uzvleri 874 nefer olmusdur Tabor komandiri kapitan Raus idi Ilk taborlardaki ugursuzluqlar sebebinden kifayet qeder uzun muddet Yedlinoda yerlesdirildi lakin sonra 1944 cu ilin fevralinda Qerbi Ukraynaya aparildi Taborun adi iyul ayinda doyus qabiliyyeti olmayan bir birlik kimi resmi senedlerde qeyd edilirdi 29 avqust 1944 cu il tarixli serencamla legv edildi 830 cu tabor Texminen 1944 cu ilin avqust oktyabr aylarinda yaradilib 4 dekabr 1943 cu ilde Yedlinodan olan 830 cu batalyon Konski qesebesine kocuruldu ve 1944 cu ilin fevral ayinin sonuna qeder orada qaldi Partizanlara qarsi doyusmek ucun artiq tatar batalyonlarindan istifade etmek mumkun olmadigindan 830 cu batalyon Qerbi Ukraynanin ve Polsanin muxtelif yasayis menteqelerinde muhafize xidmeti heyata kecirirdi Batalyonda da antifasist ehvali ruhiyye hokm sururdu 1944 cu ilin iyununda bir nece legioner partizanlarla elaqe axtardiqlari ucun hebs olundu bir cox legionerler ellerinde silahla qacdilar Bundan elave batalyon tikinti muhendisi bolmesi kimi istifade edilmisdir 831 ci tabor 1943 cu ilin payizinda Yedlinoda yaradilmisdir Idel Ural legion dusergesinin tehlukesizliyini temin edirdi Muharibenin sonunda o guya diger milli turk birlesmeleri ile birlesmisdir O doyus emeliyyatlarinda istirak etmeyib 832 834 cu tabor Bu taborlar haqda melumatlar var amma eslinde onlar hec vaxt yaradilmayib IstinadlarGilyazov I A Legion Idel Ural Kazan Tatknigoizdat 2005 ISBN 5 298 04052 7 Chislennost kollaboracionistskih tatarskih formirovanij dostigala 40 tys chelovek Krome Legiona Idel Ural imelis 15 otdelnyh hozyajstvennyh sapernyh zheleznodorozhnyh i dorozhno stroitelnyh rot i boevaya gruppa Vostochno tyurkskogo soedineniya SS Vposledstvii soglasno direktive Generalnogo shtaba vermahta ot a do prisyagi neobhodimo bylo dat podpisku o dobrovolnosti svoego vstupleniya i o svoih obyazannostyah GARF F R7021 Op 148 D 274 L 1 ob Archived from the original on 2012 11 22 Istifade tarixi 2021 12 24 http www archive gov tatarstan ru magazine go anonymous main path mg numbers 1995 may 05 4 Arxivlesdirilib 2012 07 19 at Archive today Arxivlesdirilib 2012 07 19 at Archive today http tatpolit ru category zvezda 2009 09 22 1891 2010 02 22 at the Wayback Machine O Kurmasheve i desyati drugih kaznennyh v Berline za podryv voennoj moshi Germanskogo rejha Istoriya Tatarovedenie MTSS 2013 03 30 tarixinde Istifade tarixi 2022 01 10 EdebiyyatGilyazov I A Legion Idel Ural Predstaviteli narodov Povolzhya i Priuralya pod znamenami tretego rejha Kazan Tatarskoe knizhnoe izdatelstvo 2005 383 s Gilyazov I A Legion Idel Ural Iskander Gilyazov M Veche 2009 304 s il Vragi i soyuzniki Karashuk A Drobyazko S Vostochnye legiony i kazachi chasti v vermahte Voenno istoricheskaya seriya Soldat Uniforma Vooruzhenie Organizaciya 7000 nus AST 2000 ISBN 5 237 03026 2 Romanko O V Musulmanskie legiony vo Vtoroj mirovoj vojne 7000 nus M AST Tranzitkniga 2004 ISBN 5 17 019816 7 5 9578 0500 9 Yurado K K Inostrannye dobrovolcy v vermahte 1941 1945 Voenno istoricheskaya seriya Soldat Uniforma Vooruzhenie Organizaciya 3000 nus AST Astrel 2005 ISBN 5 17 027662 1 5 271 10458 3 0 85045 524 3 Xarici kecidler Ostlegionen Iskander Gilyazov Tyurko musulmanskie narody SSSR v planah nacistskoj Germanii vospominaniya byvshego voennoplennogo Ivana Skobeleva