Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Rəhimov İbrahim Molla Rəhim oğlu (5 (17) avqust 1850, Dağ Kəsəmən, Yelizavetpol qəzası, Tiflis quberniyası, Rusiya imperiyası – 3 aprel 1927, Dağ Kəsəmən, Qazax qəzası, Azərbaycan SSR, ZSFSR, SSRİ) — həkim diplomu almış ilk azərbaycanlı , Azərbaycanın ilk psixiatr həkimi, keçmiş "Saburov bağı" psixiatrik xəstəxanasının "Kəskin ruhi xəstəliklər" şöbəsinin müdiri.
| İbrahim Rəhimov | |
|---|---|
 | |
| Doğum tarixi | 5 (17) avqust 1850 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 3 aprel 1927 (76 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Dəfn yeri | |
| Uşağı | |
| Təhsili |
|
| Fəaliyyəti | həkim, psixiatr, universitet müəllimi[d] |
Həyatı
İbrahim Rəhimov 1849-cu ildə indiki Ağstafa rayonunun Dağ Kəsəmən kəndində doğulub. Atası Rəhim Süleyman oğlu Yelizavetpol qəzasının Dağkəsəmən kəndinin dövlət kəndlilərindən idi. O, şərq dillərini və şəriəti mənimsəyərək mollalıq etmişdir. 1850-ci ildə Tiflis Klassik Gimnaziyasında müəllim kimi fəaliyyətini davametdirən Molla Rəhim ailəsini Tiflisə köçürür və oğlunun tərbiyəsi ilə özü məşğul olur, əvvəlcə ona "Qurani-Kərimi" və doğma dilini öyrədir, 1858-ci ildə isə İbrahimi dərs dediyi gimnaziyanın hazırlıq kursuna göndərir. Ciddi gimnaziya qaydaları ilə tərbiyyə alan İ.Rəhimov artıq birinci sinifdə rus dilini mükəmməl bilirdi. O dərslərini yaxşı oxuyur, öyrədilən proqramı asanlıqla qavrayırdı, onun soyadı əlaçılar gimnazistlərin siyahısında idi .
Təhsil
Moskva Universiteti illəri
Rəhimovun 1867-ci ildə Tiflis quberniyası gimnaziyasının direktoruna ünvanlanan müraciəti diqqətsiz qalmır. Təhsildə qazandığı müvəffəqiyyətlərin, dünyəvi elmlərə həvəsini,xüsusi əqli inkişafa malik olmasını nəzərə alan Tiflis Klassik Gimnaziyasının Pedaqoji Şurası 1867-ci il iyunun 19-da keçirilən növbəti iclasında İ. Rəhimova Moskva Universitetində oxumaq üçün zəmanət verir. Əla qiymətlərlə gimnaziyanı bitirən İ.Rəhimov həmin il Moskvaya gəlir,qəbul imtahanlarını müvəffəqiyyətlə verir. Ancaq, nə üçünsə universitetin tibb fakültəsinə deyil, fizika-riyaziyyat fakültəsinə qəbul olunur. Tiflisdən Moskvaya həkim olmaq arzusu ilə gedən İbrahimin ciddi səyi nəticəsində onu tibb fakültəsinə keçirirlər. İ. Rəhimova burada alim-zooloq və görkəmli ictimai xadim A.P.Boqdanov, histofizioloq və bakterioloqların Moskva histologiya məktəbinin yaradıcısı A.İ. Babuxin, görkəmli terapevt Q.A.Zaxarin, məşhur nevropatoloq A.J. Kojevnikov (o həmçinin məşhur polyak nevroloqu E. Flataunun da müəllimi olub)və başqaları dərs deyir. Universitetdə təhsil aldığı müddətdə, botanika və fizika fənləri istisna olmaqla, bütün fənlərdən əla qiymət almışdı. Həmin dövrdə o maddi cəhətdən özünü təmin etmək üçün Moskva gimnazistlərinə rus dilindən xüsusi dərslər də verirdi.
Neçayevçilik və həbsi
Rəhimov Moskvada olarkən Çar Rusiyasında kommunizm-anarxizm cərəyanı və onun müxtəlif qolları geniş vüsət almışdı. Həmin təşkilatlardan biri də Sergey Qennadiyeviç Neçayevin ətrafında birləşmiş kiçik təşkilat idi. Onun ideyası katexizm prinsiplərinə əsaslanırdı və ətrafında müəyyən insan kütləsi də toplaya bilmişdi.
Tələbə İ. Rəhimov S.Q. Neçayevin "Народная расправа" adlanan həmin qeyri-leqal təşkilatına qəbul edilir. Bundan sonra 1869-cu ili noktyabr ayında başlayan məşhur "Полунинская история" hərəkatında iştirak etdiyinə görə İ. Rəhimov da daxil olmaqla birçox tələbə universitetdən qovulur. Başqa dustaqlarla birgə o, Peterburqa göndərilmiş və Petropavlov qalasına salınmışdı. Rəhimov qalanın müxtəlif kameralarında 11 may 1870-ci ildən 1 oktyabr 1871-ci ilədək həbsdə qaldı. Dindirmələrdən sonrakı boş vaxtlarında alman dilini öyrəndi və bu, sonralar onun xeyli əlindən tutdu. İ.R.Rəhimov həddi-büluğa çatmamış gənc kimi Peterburqdakı Litva qalasında üç həftəlik dustaqlığa məhkum edilir.1869-da həbs edilib və universitetdən çıxarılaraq 5 il polis nəzarəti altında yaşayır.
Zindandan çıxan I. Rəhimov Xarkovda yerləşməyi qərara aldı ki, universitet təhsilini davam edə bilsin. Xarkovda iş tapa bilmədi və çəkilməkdə olan Xarkov-Sevastopol dəmiryolu xəttində feldşer işləməyə məcbur oldu. O, bir müddət dəmiryolunun Melitopol sahəsində yaşadı. Rusiyada ali təhsilini davam etrdirə bilməyəcəyinə bir daha əmin olanİ.Rəhimov 1875-ci ildə Vyanaya gedərək Vyana Universitetinin tibb fakültəsinə qəbul olundu. Vyanadakı bahalıq və onun maddi baxımdan təminatsızlığı onu təhsilini davam etdirmək üçün kiçik universitet şəhəri olan Yenaya (Almaniya)köçməyə məcbur etdi. Tibb təhsilini başa vuran İ.Rəhimov Xarkova döndü. Onun siyasi əhval-ruhiyyəsini Rusiya-Avstriya sərhədindəki bir hadisə səciyyələndirir.Çar sərhədçiləri gənc həkimin çamadanından K.Marksın "Kapital" əsərini tapdılar.Kitab dərhal müsadirə olundu. Rəhimovun üzərində polis nəzarəti o, xaricdən qayıdandan sonra da bərpa edildi və 1917-ci ildəki fevral inqilabınadək davam etdi. İ.Rəhimova Qafqazda yaşamağa icazə verilmədi və o, Xarkovda yurd saldı. Doğma diyarına getmək üçün hər dəfə jandarmeriyadan icazə alması tələb olunurdu.1881-ci ildə həkim işləmək hüququ almaqdan ötrü o, Xarkov Universitetində həkim rütbəsinə imitahanlar verdi. İ.Rəhimov fiziologiya sahəsində elmi araşdırmalarla məşğul olmağa can atırdı. Bu sahədə ilk addımlarını tibb fakültəsinin məhkəmə təbabəti kafedrasında atdı.
İ.R.Rəhimov tibb doktoru dərəcəsi almaq üçün uğurla imtahan verdi, ancaq dissertasiyanı təqdim edə bilmədi. Onun elmi mənsəbi polisin müdaxiləsi ilə yarımçıq qaldı — siyasi baxımdan səvatsız sayılan doktorant (özü də qeyri-rus)1888-ci ildə "öz xahişinə əsasən" universitetdən çıxarıldı. 1891-ci ildə İ.Rəhimov Xarkov quberniyasında "Saburov bağı" adıyla məşhur yerli xəstəxanada ordinator işləməyə başladı. 34 il boyunca kəsskin ruhi xəstəliklər şöbəsinin müdiri vəzifəsində çalışdı, müvəqqəti olaraq bəzən baş həkimi də əvəz etdi.
17 iyul 1916-cı ildə İbrahim Rəhimovun 25 illik həkimlik və ictimai fəaliyyəti Saburov bağıda qeyd olundu. Yubilyarın ünvanına görkəmli alimlərdən, dostlarından və iş yoldaşlarından çoxlu təbriklər gəldi. Əməkdaşlarının dediklərinə görə,İ.Rəhimov olduqca geniş elmi zəkaya, böyük həkimlik təcrübəsinə malik idi. O,gənc psixiatr mütəxəssislərin bir neçə nəslini tərbiyə edib.
40 ildən artıq bir vaxtda Xarkov quberniyasının Zemskaya xəstəxanasında vicdanla çalışan İ.Rəhimov səhhəti ilə bağlı əlaqədar təqaüdə çıxanda, 1925-ci ildə xəstəxananın həkimləri Xarkov quberniya icra komitəsinə müraciət etmişlər ki,ona əməkdar əmək veteranı kimi fərdi təqaüd təyin edilsin və xəstəxananın fəxri konsultantı adı ilə təltif olunsun.1925-ci ildə İ.Rəhimov ağır xəstə ikən qızı Sona xanımın yanına gəlir, 2 il sonra onu doğma kəndi Dağkəsəmənə aparırlar. 1927-ci il apreli 3-də İ.Rəhimov canından artıq sevdiyi, ömür boyu həsrət qaldığı, yalnız son nəfəsində qovuşduğu doğma Azərbaycana vida deyərək gözlərini əbədi yumur.
İbrahim öncə Tiflis gimnaziyasını qurtarıb (1859–1867); həmin ildə Moskva Univ. tibb fak. girib; "Narodnaya rasprava" təşk. üzvü olub,
1875-ci ildə Vyana Univ. tibb fak. girib, ancaq 1877-ci ildə Almaniyaya köçərək təhsilini Yena Univ-də başa vurub; 1880-də Rusiyaya dönüb, ancaq yolda sərhədçilər çamadanında Marksın "Kapital"ını tapdıqlarına görə yenə polis nəzarəti altına düşüb; Azərbaycana gəlməsinə icazə verilmədiyindən Xarkovda həkimlik edib, ağır xəstəykən 1925-də Bakıya köçüb; Sona xanım Vəlixanın atasıdır)
Mənbə
- Nərmin Bağırova. Bir nəsildən iki həkim (MATM-nin kolleksiyasında həkimlər İ.Rəhimov və S.Vəlixanın materialları əsasında) S. 210–211 / Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyi-2019. Bakı, 2019.
- "Arxivlənmiş surət". 2023-12-30 tarixində . İstifadə tarixi: 2024-03-16.
- Nərmin Bağırova.Bir nəsildən iki həkim(MATM-nin kolleksiyasında həkimlər İ.Rəhimov və S.Vəlixanın materialları əsasında) S. 211–213 / Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyi-2019. Bakı, 2019.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Rehimov Ibrahim Molla Rehim oglu 5 17 avqust 1850 Dag Kesemen Yelizavetpol qezasi Tiflis quberniyasi Rusiya imperiyasi 3 aprel 1927 Dag Kesemen Qazax qezasi Azerbaycan SSR ZSFSR SSRI hekim diplomu almis ilk azerbaycanli Azerbaycanin ilk psixiatr hekimi kecmis Saburov bagi psixiatrik xestexanasinin Keskin ruhi xestelikler sobesinin mudiri Ibrahim RehimovDogum tarixi 5 17 avqust 1850Dogum yeri Dag Kesemen Yelizavetpol qezasi Tiflis quberniyasi Rusiya imperiyasiVefat tarixi 3 aprel 1927 1927 04 03 76 yasinda Vefat yeri Dag Kesemen Qazax qezasi Azerbaycan SSR ZSFSR SSRIDefn yeri Dag KesemenUsagi Sona VelixanTehsili Birinci Tiflis gimnaziyasi 1859 1867 Moskva Universitetinin Tibb fakultesi d 1867 1869 Vyana Universiteti 1877 1879 Yena Universiteti 1879 1880 Fealiyyeti hekim psixiatr universitet muellimi d HeyatiIbrahim Rehimov 1849 cu ilde indiki Agstafa rayonunun Dag Kesemen kendinde dogulub Atasi Rehim Suleyman oglu Yelizavetpol qezasinin Dagkesemen kendinin dovlet kendlilerinden idi O serq dillerini ve serieti menimseyerek mollaliq etmisdir 1850 ci ilde Tiflis Klassik Gimnaziyasinda muellim kimi fealiyyetini davametdiren Molla Rehim ailesini Tiflise kocurur ve oglunun terbiyesi ile ozu mesgul olur evvelce ona Qurani Kerimi ve dogma dilini oyredir 1858 ci ilde ise Ibrahimi ders dediyi gimnaziyanin hazirliq kursuna gonderir Ciddi gimnaziya qaydalari ile terbiyye alan I Rehimov artiq birinci sinifde rus dilini mukemmel bilirdi O derslerini yaxsi oxuyur oyredilen proqrami asanliqla qavrayirdi onun soyadi elacilar gimnazistlerin siyahisinda idi TehsilMoskva Universiteti illeri Rehimovun 1867 ci ilde Tiflis quberniyasi gimnaziyasinin direktoruna unvanlanan muracieti diqqetsiz qalmir Tehsilde qazandigi muveffeqiyyetlerin dunyevi elmlere hevesini xususi eqli inkisafa malik olmasini nezere alan Tiflis Klassik Gimnaziyasinin Pedaqoji Surasi 1867 ci il iyunun 19 da kecirilen novbeti iclasinda I Rehimova Moskva Universitetinde oxumaq ucun zemanet verir Ela qiymetlerle gimnaziyani bitiren I Rehimov hemin il Moskvaya gelir qebul imtahanlarini muveffeqiyyetle verir Ancaq ne ucunse universitetin tibb fakultesine deyil fizika riyaziyyat fakultesine qebul olunur Tiflisden Moskvaya hekim olmaq arzusu ile geden Ibrahimin ciddi seyi neticesinde onu tibb fakultesine kecirirler I Rehimova burada alim zooloq ve gorkemli ictimai xadim A P Boqdanov histofizioloq ve bakterioloqlarin Moskva histologiya mektebinin yaradicisi A I Babuxin gorkemli terapevt Q A Zaxarin meshur nevropatoloq A J Kojevnikov o hemcinin meshur polyak nevroloqu E Flataunun da muellimi olub ve basqalari ders deyir Universitetde tehsil aldigi muddetde botanika ve fizika fenleri istisna olmaqla butun fenlerden ela qiymet almisdi Hemin dovrde o maddi cehetden ozunu temin etmek ucun Moskva gimnazistlerine rus dilinden xususi dersler de verirdi Necayevcilik ve hebsi Rehimov Moskvada olarken Car Rusiyasinda kommunizm anarxizm cereyani ve onun muxtelif qollari genis vuset almisdi Hemin teskilatlardan biri de Sergey Qennadiyevic Necayevin etrafinda birlesmis kicik teskilat idi Onun ideyasi katexizm prinsiplerine esaslanirdi ve etrafinda mueyyen insan kutlesi de toplaya bilmisdi Telebe I Rehimov S Q Necayevin Narodnaya rasprava adlanan hemin qeyri leqal teskilatina qebul edilir Bundan sonra 1869 cu ili noktyabr ayinda baslayan meshur Poluninskaya istoriya herekatinda istirak etdiyine gore I Rehimov da daxil olmaqla bircox telebe universitetden qovulur Basqa dustaqlarla birge o Peterburqa gonderilmis ve Petropavlov qalasina salinmisdi Rehimov qalanin muxtelif kameralarinda 11 may 1870 ci ilden 1 oktyabr 1871 ci iledek hebsde qaldi Dindirmelerden sonraki bos vaxtlarinda alman dilini oyrendi ve bu sonralar onun xeyli elinden tutdu I R Rehimov heddi buluga catmamis genc kimi Peterburqdaki Litva qalasinda uc heftelik dustaqliga mehkum edilir 1869 da hebs edilib ve universitetden cixarilaraq 5 il polis nezareti altinda yasayir Zindandan cixan I Rehimov Xarkovda yerlesmeyi qerara aldi ki universitet tehsilini davam ede bilsin Xarkovda is tapa bilmedi ve cekilmekde olan Xarkov Sevastopol demiryolu xettinde feldser islemeye mecbur oldu O bir muddet demiryolunun Melitopol sahesinde yasadi Rusiyada ali tehsilini davam etrdire bilmeyeceyine bir daha emin olanI Rehimov 1875 ci ilde Vyanaya gederek Vyana Universitetinin tibb fakultesine qebul olundu Vyanadaki bahaliq ve onun maddi baximdan teminatsizligi onu tehsilini davam etdirmek ucun kicik universitet seheri olan Yenaya Almaniya kocmeye mecbur etdi Tibb tehsilini basa vuran I Rehimov Xarkova dondu Onun siyasi ehval ruhiyyesini Rusiya Avstriya serhedindeki bir hadise seciyyelendirir Car serhedcileri genc hekimin camadanindan K Marksin Kapital eserini tapdilar Kitab derhal musadire olundu Rehimovun uzerinde polis nezareti o xaricden qayidandan sonra da berpa edildi ve 1917 ci ildeki fevral inqilabinadek davam etdi I Rehimova Qafqazda yasamaga icaze verilmedi ve o Xarkovda yurd saldi Dogma diyarina getmek ucun her defe jandarmeriyadan icaze almasi teleb olunurdu 1881 ci ilde hekim islemek huququ almaqdan otru o Xarkov Universitetinde hekim rutbesine imitahanlar verdi I Rehimov fiziologiya sahesinde elmi arasdirmalarla mesgul olmaga can atirdi Bu sahede ilk addimlarini tibb fakultesinin mehkeme tebabeti kafedrasinda atdi I R Rehimov tibb doktoru derecesi almaq ucun ugurla imtahan verdi ancaq dissertasiyani teqdim ede bilmedi Onun elmi mensebi polisin mudaxilesi ile yarimciq qaldi siyasi baximdan sevatsiz sayilan doktorant ozu de qeyri rus 1888 ci ilde oz xahisine esasen universitetden cixarildi 1891 ci ilde I Rehimov Xarkov quberniyasinda Saburov bagi adiyla meshur yerli xestexanada ordinator islemeye basladi 34 il boyunca kesskin ruhi xestelikler sobesinin mudiri vezifesinde calisdi muveqqeti olaraq bezen bas hekimi de evez etdi 17 iyul 1916 ci ilde Ibrahim Rehimovun 25 illik hekimlik ve ictimai fealiyyeti Saburov bagida qeyd olundu Yubilyarin unvanina gorkemli alimlerden dostlarindan ve is yoldaslarindan coxlu tebrikler geldi Emekdaslarinin dediklerine gore I Rehimov olduqca genis elmi zekaya boyuk hekimlik tecrubesine malik idi O genc psixiatr mutexessislerin bir nece neslini terbiye edib 40 ilden artiq bir vaxtda Xarkov quberniyasinin Zemskaya xestexanasinda vicdanla calisan I Rehimov sehheti ile bagli elaqedar teqaude cixanda 1925 ci ilde xestexananin hekimleri Xarkov quberniya icra komitesine muraciet etmisler ki ona emekdar emek veterani kimi ferdi teqaud teyin edilsin ve xestexananin fexri konsultanti adi ile teltif olunsun 1925 ci ilde I Rehimov agir xeste iken qizi Sona xanimin yanina gelir 2 il sonra onu dogma kendi Dagkesemene aparirlar 1927 ci il apreli 3 de I Rehimov canindan artiq sevdiyi omur boyu hesret qaldigi yalniz son nefesinde qovusdugu dogma Azerbaycana vida deyerek gozlerini ebedi yumur Ibrahim once Tiflis gimnaziyasini qurtarib 1859 1867 hemin ilde Moskva Univ tibb fak girib Narodnaya rasprava tesk uzvu olub 1875 ci ilde Vyana Univ tibb fak girib ancaq 1877 ci ilde Almaniyaya kocerek tehsilini Yena Univ de basa vurub 1880 de Rusiyaya donub ancaq yolda serhedciler camadaninda Marksin Kapital ini tapdiqlarina gore yene polis nezareti altina dusub Azerbaycana gelmesine icaze verilmediyinden Xarkovda hekimlik edib agir xesteyken 1925 de Bakiya kocub Sona xanim Velixanin atasidir MenbeNermin Bagirova Bir nesilden iki hekim MATM nin kolleksiyasinda hekimler I Rehimov ve S Velixanin materiallari esasinda S 210 211 Milli Azerbaycan Tarixi Muzeyi 2019 Baki 2019 Arxivlenmis suret 2023 12 30 tarixinde Istifade tarixi 2024 03 16 Nermin Bagirova Bir nesilden iki hekim MATM nin kolleksiyasinda hekimler I Rehimov ve S Velixanin materiallari esasinda S 211 213 Milli Azerbaycan Tarixi Muzeyi 2019 Baki 2019