Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Ölmək hüququ — insanın öz həyatını sonlandırmaq və ya məruz qalmaq hüququ haqqında fikirlərə əsaslanan konsepsiya. Bu hüquqa görə, ölümcül xəstəliyi olan və ya yaşamaq arzusunda olmayan şəxslərə öz həyatlarını bitirməsinə, köməkli intihardan istifadə etməsinə və ya ömrü uzatmağa xidmət edən müalicədən imtina etməsinə icazə verilməlidir. Bu qərarı qəbul etmək səlahiyyətinin kimə məxsus olması çox zaman müzakirələrə səbəb olur.
Bəzi müəlliflər və filosoflar, eləcə də Devid Benatar insanların həyatın keyfiyyətinə olan baxışlarının, həmçinin həyatın müsbət və mənfi tərəfləri arasındakı tarazlıq haqqında düşüncələrinin olduqca optimist olduğunu düşünür. Ölmək hüququ antinatalizm, kiminsə doğumu ilə əlaqədar təmsilçiliyin olmaması və kiminsə yaşamaq və ya ölmək seçimi ilə bağlı qərar qəbul etmək səlahiyyəti olan şəxsin inkar edilməsi şərtləri kimi hesab edilə bilər.
Konsepsiyanın tərəfdarları ölmək hüququnu və özünə uyğun gördüyü ilə bağlı sərəncam vermək azadlığı fikri ilə əlaqələndirirlər. Halbuki, irrasional intiharların qarşısını almağa çalışan legitim dövlət marağı bəzən mübahisələrə səbəb olur. Pilpel və Amsel yazır:
 | "Rasional intihar" və ya ölmək hüququnun müasir tərəfdarları "rasionallıq" ifadəsi ilə tələb edirlər ki, özünü öldürmək qərarı həm şəxsin müstəqil seçimidir (həkim və ya ailə tərəfindən "doğru olan"ı etmək və özünü öldürmək barədə təzyiqləri bura daxil deyil), həm də stoaçılıq və utilitarizm tərəfdarlarının da arzuladığı "müəyyən şəraitdə ən yaxşı seçim"dir. Bu, qeyri-iradi qərar deyil, ruhi xəstəliklə əlaqədar deyil, əksinə uzun müzakirədən sonra qəbul edilən qərardır. |  |
Hinduizm ölümcül xəstəlikdən əziyyət çəkən və ya həyatda qalmaq üçün arzusu, istəyi və məsuliyyəti olmayan insanların ölmək hüququnu qəbul edir və qeyri-zorakı üsullarla - insanı aclıq həddinə çatdırmaqla ölümə icazə verir. Caynizmdə də eyni praktika var və adlanır. Digər dinlərin isə intihara yanaşması fərqlənir: onlar intiharı qınayır və ölmək hüququnu inkar edirlər. Katolik inancında intihar ağır günah hesab edilir.
Etika
Etikada ölmək hüququnun yaşamaq hüququ ilə eyni zamanda mövcud olub-olmaması ilə bağlı sual mövcuddur. Əgər yaşamaq hüququ ayrılmaz hüquqdursa, o təhvil verilə bilməz, buna görə də ölmək hüququ ilə bir araya sığmır.Bioetikada mövcud olan ikinci müzakirə müvafiq hüququn universallığı ilə bağlıdır, yəni əgər ölmək hüququ varsa, bu hüquq hər bir halda, yoxsa yalnız müəyyən şərtlər daxilində (məsələn, ) tətbiq oluna bilər. Həmçinin qeyd olunur ki, "yaşamaq hüququ" "yaşamaq öhdəliyi" ilə eyniyyət təşkil etmir. Bu baxımdan yaşamaq hüququ ölmək hüququ ilə eyni zamanda mövcud ola bilər.
Məsələn, Amerikanın Montana ştatında bir məhkəmə müəyyən etmişdir ki, ölmək hüququ tibbi nöqteyi-nəzərdən həyati təhlükəsi olan şəxslərə münasibətdə tətbiq olunur. İntihar işləri üzrə vəkil , evtanaziya üzrə ekspert Şon U. Eşer və bioetika üzrə professor isə, əksinə, hesab edirlər ki, bütün şəxslərin həyatına son qoymaq hüququ var. Appel təklif edirdi ki, ölmək hüququ cəmiyyətin azadlıq səviyyəsini ölçmək üçün verilmiş bir sınaqdır.
Medikerin maliyyə bölməsinin tələbi ilə ABŞ Konqresi tərəfindən qəbul edilmiş 1991-ci il Xəstələrin öz müqəddəratını təyin etməsi haqqında Akt, Mediker/Medikeyd xəstələrinə (və Aktın tətbiq edilməsi ilə bütün "ölümcül" xəstələrə) əvvəlcədən göstəriş hazırlamağa icazə verirdi. Bununla da onlara həyatlarını qısaltmaq və əzab-əziyyətlərini daha da azaltmaq üçün onların həyatının uzadılmasına xidmət edən müalicədən imtina etmək seçimi verilmişdi. 1991-ci il Aktına görə, ABŞ qanunvericiliyi əsasında əvvəlcədən tərtib olunmuş göstərişə əsasən imtina edilmiş müalicənin tibbi cəhətdən səmərəsiz olmasının sübut edilməsinə ehtiyac yoxdur. Bu prosedur ştatların qanunvericiliyində inkişaf edib, məsələn Texasda TADA.
Ölkələr üzrə
2016-cı ilin iyun ayına görə, könüllü evtanaziyanın bəzi formaları Kanadada, Kolumbiyada, Belçikada, Lüksemburqda, Niderlandda və İsveçrədə qanunidir.
Kanada
2011-ci ilin avqustunda Britaniya Kolumbiyası Ali Məhkəməsinin hakiminə ölüm hüququna dair iddiaya baxılmasının sürətləndirilməsi təklif olundu; belə ki, iş üzrə xəstə Qloria Teylor həkimin köməyi ilə intihar edə bilərdi. O, yan amiotrofik sklerozdan əziyyət çəkirdi. Qadın 2012-ci ildə infeksiyadan ölmüşdü.
2016-cı il 17 iyunda Kanada ərazisində evtanaziyaya icazə verilməsi ilə bağlı qanunvericilik aktı hər iki palatası tərəfindən qəbul edilmiş və kral təsdiqi üçün təqdim edilmişdi.
Kolumbiya
15 dekabr 2014-cü ildə Konstitusiya Məhkəməsi Səhiyyə və Sosial Müdafiə Nazirliyinə evtanaziya olunmaq istəyən ölümcül xəstələrin ləyaqətli ölüm hüququna təminat vermək məqsədilə sağlamlığın müdafiəsi sahəsində təlimatları dərc etdirmək üçün 30 gün vermişdi.
Niderland
Niderland 2001-ci ildə qanuniləşdirmişdir və bu sahədə addım atan ilk ölkə olmuşdur. Hazırkı qanunvericiliyə görə, həkimlər tərəfindən həyata keçirilən evtanaziya yalnız "ümidsiz və dözülməz" əzabın olduğu halda qanunidir. Əgər bu tələbləri qarşılamırsa, kiminsə intihar etməsinə kömək etmək qanunsuzdur.
Yeni Zelandiya
Evtanaziya Yeni Zelandiyada qeyri-qanunidir.
ABŞ
2014-cü ilin əvvəllərində Nyu-Meksiko İkinci Ərazi Məhkəməsinin hakimi Nen Neş müəyyən etmişdir ki, ştat konstitusiyasına görə, ölümcül xəstələrin ölümünə yardım edilməsi hüququ var. Bu isə həkimlərə ölümcül xəstələrə ölümə səbəb ola biləcək dozada dərman verməyə icazə verir.
Hindistan
2018-ci ildən Hindistan Ali Məhkəməsi passiv evtanaziyanı leqallaşdırmışdır. Belə ki, işində müəyyən edilmişdir ki, xəstənin və ya qohumlarının razılığı olmalıdır. Eyni zamanda şəxs ölümcül xəstə və ya vegetativ vəziyyətdə olmalıdır.
İstinadlar
- A Pilpel; L Amsel. (PDF). 2018-02-18 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-11-02.
- . 19 December 2014 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 14 December 2014.
- Feinberg, Joel. (April 1, 1977). "Voluntary Euthanasia and the Inalienable Right to Life 2016-10-19 at the Wayback Machine", The Tanner Lecture on Human Values, The University of Michigan. Retrieved June 20, 2018.
- (nid.) Humanistisch Verbond: 'Recht op leven, plicht tot leven' (translated: Dutch Humanist Association: 'Right to live, obligation to live') 2018-06-20 at the Wayback Machine
- "Next: Assisted Suicide for Healthy People". The Huffington Post. 16 July 2009. 6 May 2012 tarixində . İstifadə tarixi: 14 December 2014.
- MacCharles, Tonda. "Assisted dying to become law after Senate backs Liberals' bill". thestar.com. Toronto Star. 17 June 2016. 30 March 2019 tarixində . İstifadə tarixi: 16 July 2016.
- Smartt, Ursula. "Euthanasia and the law". BBC News. 23 December 2002. 29 September 2009 tarixində . İstifadə tarixi: 2 November 2018.
- "Euthanasia & Physician-Assisted Suicide (PAS) around the World - Euthanasia - ProCon.org". euthanasia.procon.org. 2016-07-20. 2019-03-30 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-04-19.
- "B.C. court asked to fast-track right-to-die lawsuit". CBC News. 2 August 2011. 10 November 2012 tarixində . İstifadə tarixi: 14 December 2014.
- Keane, Rebecca. "Canada legalises euthanasia for the terminally ill". Her.ie. Maximum Media; Dublin, Ireland. 20 June 2016. 16 August 2016 tarixində . İstifadə tarixi: 22 June 2016.
- Redacción Salud. "Los principios para regular la eutanasia" (sp). ElEspectador.com. 19 February 2015. 6 October 2018 tarixində . İstifadə tarixi: 5 November 2018.
- Buiting H, van Delden J, Onwuteaka-Philpsen B, və b. "Reporting of euthanasia and physician-assisted suicide in the Netherlands: descriptive study". BMC Med Ethics. 10. 2009: 18. doi:10.1186/1472-6939-10-18. PMC 2781018. PMID 19860873.
- Hamedy, Saba. "New Mexico judge affirms right to 'aid in dying'". Los Angeles Times. 19 January 2014. 9 April 2015 tarixində . İstifadə tarixi: 5 November 2018.
Əlavə ədəbiyyat
- Shaw, D. "The body as unwarranted life support: A new perspective on euthanasia". Journal of Medical Ethics. 33 (9). 2007: 519–21. doi:10.1136/jme.2006.020073. PMC 2598200. PMID 17761819.
- Appel JM. "A suicide right for the mentally ill? A Swiss case opens a new debate". Hastings Center Report. 37 (3). May–June 2007: 21–3. doi:10.1353/hcr.2007.0035. PMID 17649899.
- "Uit Vrije Wil — Burgerinitiatief voltooid leven"
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Olmek huququ insanin oz heyatini sonlandirmaq ve ya meruz qalmaq huququ haqqinda fikirlere esaslanan konsepsiya Bu huquqa gore olumcul xesteliyi olan ve ya yasamaq arzusunda olmayan sexslere oz heyatlarini bitirmesine komekli intihardan istifade etmesine ve ya omru uzatmaga xidmet eden mualiceden imtina etmesine icaze verilmelidir Bu qerari qebul etmek selahiyyetinin kime mexsus olmasi cox zaman muzakirelere sebeb olur Bezi muellifler ve filosoflar elece de Devid Benatar insanlarin heyatin keyfiyyetine olan baxislarinin hemcinin heyatin musbet ve menfi terefleri arasindaki tarazliq haqqinda dusuncelerinin olduqca optimist oldugunu dusunur Olmek huququ antinatalizm kiminse dogumu ile elaqedar temsilciliyin olmamasi ve kiminse yasamaq ve ya olmek secimi ile bagli qerar qebul etmek selahiyyeti olan sexsin inkar edilmesi sertleri kimi hesab edile biler Konsepsiyanin terefdarlari olmek huququnu ve ozune uygun gorduyu ile bagli serencam vermek azadligi fikri ile elaqelendirirler Halbuki irrasional intiharlarin qarsisini almaga calisan legitim dovlet maragi bezen mubahiselere sebeb olur Pilpel ve Amsel yazir Rasional intihar ve ya olmek huququnun muasir terefdarlari rasionalliq ifadesi ile teleb edirler ki ozunu oldurmek qerari hem sexsin musteqil secimidir hekim ve ya aile terefinden dogru olan i etmek ve ozunu oldurmek barede tezyiqleri bura daxil deyil hem de stoaciliq ve utilitarizm terefdarlarinin da arzuladigi mueyyen seraitde en yaxsi secim dir Bu qeyri iradi qerar deyil ruhi xestelikle elaqedar deyil eksine uzun muzakireden sonra qebul edilen qerardir Hinduizm olumcul xestelikden eziyyet ceken ve ya heyatda qalmaq ucun arzusu isteyi ve mesuliyyeti olmayan insanlarin olmek huququnu qebul edir ve qeyri zoraki usullarla insani acliq heddine catdirmaqla olume icaze verir Caynizmde de eyni praktika var ve adlanir Diger dinlerin ise intihara yanasmasi ferqlenir onlar intihari qinayir ve olmek huququnu inkar edirler Katolik inancinda intihar agir gunah hesab edilir EtikaEtikada olmek huququnun yasamaq huququ ile eyni zamanda movcud olub olmamasi ile bagli sual movcuddur Eger yasamaq huququ ayrilmaz huquqdursa o tehvil verile bilmez buna gore de olmek huququ ile bir araya sigmir Bioetikada movcud olan ikinci muzakire muvafiq huququn universalligi ile baglidir yeni eger olmek huququ varsa bu huquq her bir halda yoxsa yalniz mueyyen sertler daxilinde meselen tetbiq oluna biler Hemcinin qeyd olunur ki yasamaq huququ yasamaq ohdeliyi ile eyniyyet teskil etmir Bu baximdan yasamaq huququ olmek huququ ile eyni zamanda movcud ola biler Meselen Amerikanin Montana statinda bir mehkeme mueyyen etmisdir ki olmek huququ tibbi noqteyi nezerden heyati tehlukesi olan sexslere munasibetde tetbiq olunur Intihar isleri uzre vekil evtanaziya uzre ekspert Son U Eser ve bioetika uzre professor ise eksine hesab edirler ki butun sexslerin heyatina son qoymaq huququ var Appel teklif edirdi ki olmek huququ cemiyyetin azadliq seviyyesini olcmek ucun verilmis bir sinaqdir Medikerin maliyye bolmesinin telebi ile ABS Konqresi terefinden qebul edilmis 1991 ci il Xestelerin oz muqedderatini teyin etmesi haqqinda Akt Mediker Medikeyd xestelerine ve Aktin tetbiq edilmesi ile butun olumcul xestelere evvelceden gosteris hazirlamaga icaze verirdi Bununla da onlara heyatlarini qisaltmaq ve ezab eziyyetlerini daha da azaltmaq ucun onlarin heyatinin uzadilmasina xidmet eden mualiceden imtina etmek secimi verilmisdi 1991 ci il Aktina gore ABS qanunvericiliyi esasinda evvelceden tertib olunmus gosterise esasen imtina edilmis mualicenin tibbi cehetden semeresiz olmasinin subut edilmesine ehtiyac yoxdur Bu prosedur statlarin qanunvericiliyinde inkisaf edib meselen Texasda TADA Olkeler uzre2016 ci ilin iyun ayina gore konullu evtanaziyanin bezi formalari Kanadada Kolumbiyada Belcikada Luksemburqda Niderlandda ve Isvecrede qanunidir Kanada 2011 ci ilin avqustunda Britaniya Kolumbiyasi Ali Mehkemesinin hakimine olum huququna dair iddiaya baxilmasinin suretlendirilmesi teklif olundu bele ki is uzre xeste Qloria Teylor hekimin komeyi ile intihar ede bilerdi O yan amiotrofik sklerozdan eziyyet cekirdi Qadin 2012 ci ilde infeksiyadan olmusdu 2016 ci il 17 iyunda Kanada erazisinde evtanaziyaya icaze verilmesi ile bagli qanunvericilik akti her iki palatasi terefinden qebul edilmis ve kral tesdiqi ucun teqdim edilmisdi Kolumbiya 15 dekabr 2014 cu ilde Konstitusiya Mehkemesi Sehiyye ve Sosial Mudafie Nazirliyine evtanaziya olunmaq isteyen olumcul xestelerin leyaqetli olum huququna teminat vermek meqsedile saglamligin mudafiesi sahesinde telimatlari derc etdirmek ucun 30 gun vermisdi Niderland Niderland 2001 ci ilde qanunilesdirmisdir ve bu sahede addim atan ilk olke olmusdur Hazirki qanunvericiliye gore hekimler terefinden heyata kecirilen evtanaziya yalniz umidsiz ve dozulmez ezabin oldugu halda qanunidir Eger bu telebleri qarsilamirsa kiminse intihar etmesine komek etmek qanunsuzdur Yeni Zelandiya Evtanaziya Yeni Zelandiyada qeyri qanunidir ABS 2014 cu ilin evvellerinde Nyu Meksiko Ikinci Erazi Mehkemesinin hakimi Nen Nes mueyyen etmisdir ki stat konstitusiyasina gore olumcul xestelerin olumune yardim edilmesi huququ var Bu ise hekimlere olumcul xestelere olume sebeb ola bilecek dozada derman vermeye icaze verir Hindistan 2018 ci ilden Hindistan Ali Mehkemesi passiv evtanaziyani leqallasdirmisdir Bele ki isinde mueyyen edilmisdir ki xestenin ve ya qohumlarinin raziligi olmalidir Eyni zamanda sexs olumcul xeste ve ya vegetativ veziyyetde olmalidir IstinadlarA Pilpel L Amsel PDF 2018 02 18 tarixinde orijinalindan PDF arxivlesdirilib Istifade tarixi 2018 11 02 19 December 2014 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 14 December 2014 Feinberg Joel April 1 1977 Voluntary Euthanasia and the Inalienable Right to Life 2016 10 19 at the Wayback Machine The Tanner Lecture on Human Values The University of Michigan Retrieved June 20 2018 nid Humanistisch Verbond Recht op leven plicht tot leven translated Dutch Humanist Association Right to live obligation to live 2018 06 20 at the Wayback Machine Next Assisted Suicide for Healthy People The Huffington Post 16 July 2009 6 May 2012 tarixinde Istifade tarixi 14 December 2014 MacCharles Tonda Assisted dying to become law after Senate backs Liberals bill thestar com Toronto Star 17 June 2016 30 March 2019 tarixinde Istifade tarixi 16 July 2016 Smartt Ursula Euthanasia and the law BBC News 23 December 2002 29 September 2009 tarixinde Istifade tarixi 2 November 2018 Euthanasia amp Physician Assisted Suicide PAS around the World Euthanasia ProCon org euthanasia procon org 2016 07 20 2019 03 30 tarixinde Istifade tarixi 2017 04 19 B C court asked to fast track right to die lawsuit CBC News 2 August 2011 10 November 2012 tarixinde Istifade tarixi 14 December 2014 Keane Rebecca Canada legalises euthanasia for the terminally ill Her ie Maximum Media Dublin Ireland 20 June 2016 16 August 2016 tarixinde Istifade tarixi 22 June 2016 Redaccion Salud Los principios para regular la eutanasia sp ElEspectador com 19 February 2015 6 October 2018 tarixinde Istifade tarixi 5 November 2018 Buiting H van Delden J Onwuteaka Philpsen B ve b Reporting of euthanasia and physician assisted suicide in the Netherlands descriptive study BMC Med Ethics 10 2009 18 doi 10 1186 1472 6939 10 18 PMC 2781018 PMID 19860873 Hamedy Saba New Mexico judge affirms right to aid in dying Los Angeles Times 19 January 2014 9 April 2015 tarixinde Istifade tarixi 5 November 2018 Elave edebiyyatShaw D The body as unwarranted life support A new perspective on euthanasia Journal of Medical Ethics 33 9 2007 519 21 doi 10 1136 jme 2006 020073 PMC 2598200 PMID 17761819 Appel JM A suicide right for the mentally ill A Swiss case opens a new debate Hastings Center Report 37 3 May June 2007 21 3 doi 10 1353 hcr 2007 0035 PMID 17649899 Uit Vrije Wil Burgerinitiatief voltooid leven