Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Qao Sintszyan (çin. 高行健, pinyin: Gāo Xíngjiàn, káu ɕĭŋ tɕiɛ̂n; 4 yanvar 1940[…], Qansyan[d]) — Parisdə yaşayan Çin nasiri, novellaçısı, dramaturqu, tənqidçisi, tərcüməçisi, rəssamı, Ədəbiyyat üzrə Nobel mükafatı laureatı (2000).
| Qao Sintszyan | |
|---|---|
| çin. 高行健 | |
 | |
| Doğum tarixi | 4 yanvar 1940[…](84 yaş) |
| Doğum yeri |
|
| Fəaliyyəti | yazıçı, rəssam, tərcüməçi, roman yazıçısı, dramaturq, ədəbiyyat tənqidçisi, kinorejissor, ssenarist |
| Əsərlərinin dili | Çin dili |
| Mükafatları | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
Ədəbiyyat sahəsində 100-cü və Çinin ilk Nobel mükafatçısı Qao Sintszyan Şanxay yaxınlığındakı Xançjou şəhərində doğulmuşdur. Atası bank işçisi, anası isə aktrisa idi. Anasının təşviqi ilə kiçik yaşlarından rəssamlıq, xəttatlıq və heykəltəraşlıqla məşğul olmuşdu. Tərcümeyi-halının ilk baxışdan xoş görünən bu faktları Mao Tsze-dunun mədəni inqilab hərəkatı dövründə əleyhinə işləmiş, yenidən tərbiyələnməsi üçün əmək düşərgəsinə göndərilməsinə səbəb olmuşdu.
1962-ci ildə Pekin Xarici Dillər institutunun fransız dili və ədəbiyyatı bölümünü bitirən Qao Sintszyan ədəbi yaradıcılığa tərcüməçi kimi başlamışdı. Eyni zamanda özünün orijinal bədii əsərlərini də yazmışdı. Lakin mədəni inqilab dövründə ələ keçməməsi üçün yazdıqlarının az qala hamısını yandırmalı olmuşdu. Bu səbəbdən də müəllifin ilk əsərləri haqqında çox cüzi məlumat mövcuddur.
Bir neçə il Anşu əyalətində kənd təsərrüfatı işlərində çalışan Qao Sintszyana yalnız 1975-ci ildə Pekinə qayıtmağa icazə verilmişdi. O, tikinti biznesi jurnalının tərcüməçilər qrupuna rəhbərlik etmişdi. "İslahatlar proqramı"nın qüvvədə olduğu 1979-cu ilə qədər Sintszyana "xüsusi icazə" almadan çap olunmaq, yaxud şəhər hüdudlarından kənara çıxmaq qadağan idi. Yalnız Den Syao-pin hakimiyyətə gəldikdən sonra islahatçı teatrlar onun bəzi əsərlərini repertuarlarına salmışdılar. Bu dövrdə yazıçı artıq sənətinə uyğun sahədə — Çinin xarici ölkələrdə dostluq və əməkdaşlıq komitəsində, sonra isə Çin Yazıçılar İttifaqında işləmişdi.
Bəzən Qao Sintszyanı "Çinin Soljenitsını" adlandırırlar. Lakin "QULAQ arxipelaqı" müəllifindən fərqli olaraq çinli yazıçı əzablarını özünün də çəkdiyi Çin "QULAQ"ının dəhşətlərini təsvir etməyə cəsarət göstərməmişdir. O, əsasən Çin əyalətlərində yaşayan "kiçik adamların" məhrumiyyətlərə dolu ağır güzəranın təsviri ilə kifayətlənmişdi.
Qao Sintszyan Çində absurd teatrının yaradıcılarından sayılır. Bu mənada onun yaradıcılığına Bekket və Arto estetikasının güclü təsiri olmuşdu. 1981-1987-ci illərdə Çin Dövlət Dram Teatrının ədəbi dram şöbəsinə başçılıq etdiyi dövrdə milli teatrın səhnəsində "Həyəcan siqnalı" (1982), "Avtobus dayanacağı" (1983), "Bəsitlik" (1985), "O biri sahil" (1986) kimi əsərləri tamaşaya qoyulmuşdu. Lakin tamaşaların heç biri rəsmi ideologiya mövqeyindən qəbul edilməmişdi.
1986-cı ildə yazıçıya səhvən ağ ciyər xərçəngi diaqnozu qoymuşdular. O, artıq hər şeyin bitdiyini düşünərək həyatının sonunu tək-tənha yaşamaq qərarına gəlmiş və qayıqla Yantszı çayı ilə on ay sürən səyahətə çıxmışdı. Bu səyahət zamanı Qao Sintszyan Çin insanını daha yaxından tanımış, xüsusən də ölkədəki milli azlıqların nümayəndləri ilə qarşılıqlı etimada əsaslanan ünsiyyət qura bilmişdi. Səfər gündəlikləri əsasında Sintszyan özünün 800 səhifəlik "Qəlb dağı" əsərini yaratmışdı. İlk dəfə 1989-cu ildə Tayvanda çap olunan əsər çinli oxucular arasında böyük populyarlıq qazanmışdı.
Qao Sintszyana qarşı nisbətən yumşaq münasibət 80-ci illərin sonunda öz yerini yeni təqiblərə vermişdi. 1987-ci ildə Çin hökuməti yazıçının Fransaya "fəxri sürgünə" yollanmasına göz yummuşdu. İki il sonra Tyananmin meydanında baş verən faciəli hadisələrdən sonra o, Çin vətəndaşlığından məhrum edilmişdi. Əsərlərinə isə "əks-inqilabi təbliğat nümunələri" kimi Çində yasaq qoyulmuşdu. Paris ətrafındakı qəsəbələrdən birində məskunlaşan yazıçı üzvü olduğu Çin Kommunist partiyasının sıralarını yalnız 1989-cu ildə tərk etmişdi.
Fransada mühacir həyatı yaşadığı dövrdə Qao Sintszyan yazıçı, dramaturq, şair, tərcüməçi, xəttat, rəssam və rejissor kimi fəaliyyət göstərmişdi. Çinli müəllif Fransa və Belçikanın üç nüfuzlu ədəbi mükafatına, eləcə də "Fəxri legion" ordeninə layiq görülmüşdür. Vətənə qayıtmasının perspektivsizliyinə inandıqdan sonra o, 1997-ci ildə Fransa vətəndaşlığını qəbul etmişdir.
2000-ci ildə Qoa Sintszyan "Çin nəsri və dramaturgiyası qarşısında yeni yollar açan, insanın mövcud dünyadakı vəziyyətinə görə" dərin kədər hissi ifadə edən ümumbəşəri əhəmiyyətli əsərlərinə görə" Nobel mükafatı almışdır. Əsərlərini ana dilində yazmasına baxmayaraq Qao Sintszyan Fransa vətəndaşı olduğundan mükafat əslində fransız mədəniyyətinin aktivinə yazılmışdır.
Çində isə Qoa Sintszyanın Nobel mükafatına fərqli münasibət nümayiş etdirilmişdir. Onun ölkəsinə və xalqına şöhrət gətirdiyini söyləyənlərlə bir sırada əsərlərinin əhəmiyyətini azaltmağa çalışanlar da olmuşdu. Son illər ədəbiyyatdan çox rəssamlıq və xəttatlıqla məşğul olan Qoa Sintszyanın 2002-2007-ci illər arasında müxtəlif Avropa paytaxtlarında dörd fərdi sərgisi təşkil edilmişdir.
İstinadlar
- Gao Xingjian // Benezit Dictionary of Artists (ing.). OUP, 2006.
- Gao Xingjian // Encyclopædia Britannica (ing.).
Mənbə
- Vilayət Quliyev. Ədəbiyyat sahəsində Nobel mükafatı laureatları. Bakı: "Kitab aləmi" Nəşriyyat-Poliqrafiya Mərkəzi, 2009, səh.
Xarici keçidlər
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Qao Sintszyan cin 高行健 pinyin Gao Xingjian kau ɕĭŋ tɕiɛ n 4 yanvar 1940 Qansyan d Parisde yasayan Cin nasiri novellacisi dramaturqu tenqidcisi tercumecisi ressami Edebiyyat uzre Nobel mukafati laureati 2000 Qao Sintszyancin 高行健Dogum tarixi 4 yanvar 1940 1940 01 04 84 yas Dogum yeri Qansyan d TayvanFealiyyeti yazici ressam tercumeci roman yazicisi dramaturq edebiyyat tenqidcisi kinorejissor ssenaristEserlerinin dili Cin diliMukafatlari Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiEdebiyyat sahesinde 100 cu ve Cinin ilk Nobel mukafatcisi Qao Sintszyan Sanxay yaxinligindaki Xancjou seherinde dogulmusdur Atasi bank iscisi anasi ise aktrisa idi Anasinin tesviqi ile kicik yaslarindan ressamliq xettatliq ve heykelterasliqla mesgul olmusdu Tercumeyi halinin ilk baxisdan xos gorunen bu faktlari Mao Tsze dunun medeni inqilab herekati dovrunde eleyhine islemis yeniden terbiyelenmesi ucun emek dusergesine gonderilmesine sebeb olmusdu 1962 ci ilde Pekin Xarici Diller institutunun fransiz dili ve edebiyyati bolumunu bitiren Qao Sintszyan edebi yaradiciliga tercumeci kimi baslamisdi Eyni zamanda ozunun orijinal bedii eserlerini de yazmisdi Lakin medeni inqilab dovrunde ele kecmemesi ucun yazdiqlarinin az qala hamisini yandirmali olmusdu Bu sebebden de muellifin ilk eserleri haqqinda cox cuzi melumat movcuddur Bir nece il Ansu eyaletinde kend teserrufati islerinde calisan Qao Sintszyana yalniz 1975 ci ilde Pekine qayitmaga icaze verilmisdi O tikinti biznesi jurnalinin tercumeciler qrupuna rehberlik etmisdi Islahatlar proqrami nin quvvede oldugu 1979 cu ile qeder Sintszyana xususi icaze almadan cap olunmaq yaxud seher hududlarindan kenara cixmaq qadagan idi Yalniz Den Syao pin hakimiyyete geldikden sonra islahatci teatrlar onun bezi eserlerini repertuarlarina salmisdilar Bu dovrde yazici artiq senetine uygun sahede Cinin xarici olkelerde dostluq ve emekdasliq komitesinde sonra ise Cin Yazicilar Ittifaqinda islemisdi Bezen Qao Sintszyani Cinin Soljenitsini adlandirirlar Lakin QULAQ arxipelaqi muellifinden ferqli olaraq cinli yazici ezablarini ozunun de cekdiyi Cin QULAQ inin dehsetlerini tesvir etmeye cesaret gostermemisdir O esasen Cin eyaletlerinde yasayan kicik adamlarin mehrumiyyetlere dolu agir guzeranin tesviri ile kifayetlenmisdi Qao Sintszyan Cinde absurd teatrinin yaradicilarindan sayilir Bu menada onun yaradiciligina Bekket ve Arto estetikasinin guclu tesiri olmusdu 1981 1987 ci illerde Cin Dovlet Dram Teatrinin edebi dram sobesine basciliq etdiyi dovrde milli teatrin sehnesinde Heyecan siqnali 1982 Avtobus dayanacagi 1983 Besitlik 1985 O biri sahil 1986 kimi eserleri tamasaya qoyulmusdu Lakin tamasalarin hec biri resmi ideologiya movqeyinden qebul edilmemisdi 1986 ci ilde yaziciya sehven ag ciyer xercengi diaqnozu qoymusdular O artiq her seyin bitdiyini dusunerek heyatinin sonunu tek tenha yasamaq qerarina gelmis ve qayiqla Yantszi cayi ile on ay suren seyahete cixmisdi Bu seyahet zamani Qao Sintszyan Cin insanini daha yaxindan tanimis xususen de olkedeki milli azliqlarin numayendleri ile qarsiliqli etimada esaslanan unsiyyet qura bilmisdi Sefer gundelikleri esasinda Sintszyan ozunun 800 sehifelik Qelb dagi eserini yaratmisdi Ilk defe 1989 cu ilde Tayvanda cap olunan eser cinli oxucular arasinda boyuk populyarliq qazanmisdi Qao Sintszyana qarsi nisbeten yumsaq munasibet 80 ci illerin sonunda oz yerini yeni teqiblere vermisdi 1987 ci ilde Cin hokumeti yazicinin Fransaya fexri surgune yollanmasina goz yummusdu Iki il sonra Tyananmin meydaninda bas veren facieli hadiselerden sonra o Cin vetendasligindan mehrum edilmisdi Eserlerine ise eks inqilabi tebligat numuneleri kimi Cinde yasaq qoyulmusdu Paris etrafindaki qesebelerden birinde meskunlasan yazici uzvu oldugu Cin Kommunist partiyasinin siralarini yalniz 1989 cu ilde terk etmisdi Fransada muhacir heyati yasadigi dovrde Qao Sintszyan yazici dramaturq sair tercumeci xettat ressam ve rejissor kimi fealiyyet gostermisdi Cinli muellif Fransa ve Belcikanin uc nufuzlu edebi mukafatina elece de Fexri legion ordenine layiq gorulmusdur Vetene qayitmasinin perspektivsizliyine inandiqdan sonra o 1997 ci ilde Fransa vetendasligini qebul etmisdir 2000 ci ilde Qoa Sintszyan Cin nesri ve dramaturgiyasi qarsisinda yeni yollar acan insanin movcud dunyadaki veziyyetine gore derin keder hissi ifade eden umumbeseri ehemiyyetli eserlerine gore Nobel mukafati almisdir Eserlerini ana dilinde yazmasina baxmayaraq Qao Sintszyan Fransa vetendasi oldugundan mukafat eslinde fransiz medeniyyetinin aktivine yazilmisdir Cinde ise Qoa Sintszyanin Nobel mukafatina ferqli munasibet numayis etdirilmisdir Onun olkesine ve xalqina sohret getirdiyini soyleyenlerle bir sirada eserlerinin ehemiyyetini azaltmaga calisanlar da olmusdu Son iller edebiyyatdan cox ressamliq ve xettatliqla mesgul olan Qoa Sintszyanin 2002 2007 ci iller arasinda muxtelif Avropa paytaxtlarinda dord ferdi sergisi teskil edilmisdir IstinadlarGao Xingjian Benezit Dictionary of Artists ing OUP 2006 ISBN 978 0 19 977378 7 Gao Xingjian Encyclopaedia Britannica ing MenbeVilayet Quliyev Edebiyyat sahesinde Nobel mukafati laureatlari Baki Kitab alemi Nesriyyat Poliqrafiya Merkezi 2009 seh Xarici kecidlerHemcinin bax