Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Ədilə Hacıağa qızı Hüseynzadə (29 aprel 1916 – 20 iyul 2005) — bəstəkarlıq təhsili almış ilk azərbaycanlı qadın, Azərbaycan SSR Əməkdar incəsənət xadimi (1982).
| Ədilə Hüseynzadə | |
|---|---|
 | |
| Ümumi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | Bakı, Bakı qəzası, Bakı quberniyası, Rusiya imperiyası |
| Vəfat tarixi | (89 yaşında) |
| Musiqiçi məlumatları | |
| Fəaliyyəti | bəstəkar |
| Mükafatları |  |
Həyatı
Ədilə Hüseynzadə 29 aprel 1916-cı ildə Bakıda anadan olmuşdur. O, altı yaşından Yeddiillik musiqi məktəbində professor İ.S.Aysberqin sinfində fortepiano ilə məşğul olmağa başlamışdır. Dəqiq elmlərə marağı nəticəsində əvvəlcə 1929-1932-ci illərdə N.Nərimanov adına Sənayə Texnikumunda, sonra isə imtahansız Azərbaycan Dövlət Neft və Sənayə Universitetində təhsil almışdır. Hər iki təhsil ocağını əla qiymətlərlə başa vuran Ədilə Hüseynzadə mühəndis-texnoloq peşəsinə yiyələnmişdir.
Yaradıcılığı
Ədilə Hacıağa qızı Hüseynzadə XX əsrin 40-cı illərində Üzeyir Hacıbəyovun təşəbbüsü ilə musiqi aləminə gəlir. O, 1942-ci ildə Üzeyir Hacıbəylinin yanına gələrək müğənnilik sənətinə yiyələnmək istədiyini bildirən Ədilə Hüseynzadə bundan sonra Bakı Musiqi Akademiyasının Vokal şöbəsinə qəbul olaraq Üzeyir bəydən dərs alır. Metsosoprana səsinə malik Hüseynzadə Ədilə vokal dərslərini SSRİ Xalq artisti Bülbülün sinfində alır. Daha sonra professor Bülbül tələbəsinin əsərlərinin ilk ifaçılarından biri olur.
1945-ci ildə ekranlaşdırılmış "Arşın mal alan" filmində Asyanın vokal partiyası Üzeyir Hacıbəyli tərəfindən Ədil Hüseynzadəyə həvalə olunur və ifası Üzeyir Hacıbəyli tərəfindən müsbət qiymətləndirilir. Eyni zamanda Üzeyir Hacıbəylinin təşəbbüsü ilə Nizami Gəncəvinin qəzəllərinə 800 illik yubileyi münasibətilə tələbələri tərəfindən romanslar bəstələnir. Ədilə Hüseynzadənin "Vəslin həvəsi" adlı romansı müəllimi tərəfindən yüksək qiymətləndirilərək ifa olunması üçün Bülbülə təqdim olunur. Ədilə Hüseynzadə arıtq tələbəlik illərində həm ölkə daxilində, həm də ölkə xaricində öz əsərləri ilə tanınmağa başlayır.
Bir gün Ədilə Hüseynzadə Ağabacı Rzayevanın Üzeyir Hacıbəylidən bəstəkarlıq dərsləri aldığını öyrənir. O da özünü bu sahədə sınamaq qərarına gəlir və İsmayıl Soltanın "Yadigar" şeirinə musiqi bəstələyir. Üzeyir Hacıbəylinin bəstəni bəyənməsindən sonra Ədilə Hüseynzadə Vokal şöbəsindən Bəstəkarlıq şöbəsinə keçir. O, həftədə dörd dəfə Üzeyir Hacıbəylidən dərs alır.
Ədilə Hüseynzadə 1948-ci ildə Üzeyir Hacıbəylinin vəfatından sonra professor B.İ.Zeydmanın sinfində təhsilini davam etdirir. O, Bakı Musiqi Akademiyasını 1953-cü ildə bəstəkarlıq ixtisası üzrə bitirmiş ilk azərbaycanlı qadındır. Bəstəkar təhsilini başa vurduqdan sonra 1953-1988-ci illərdə Bülbül adına orta ixtisas musiqi məktəbində pedaqoji fəaliyyətlə məşğul olub. O,33 il çalışdığı məktəbdə Müslüm Maqomayev, Sevda İbrahimova, Firəngiz Əlizadə, Elnarə Dadaşova kimi tanınmış musiqiçilərə Kompozisiyanın əsasları fənnindən dərs deyib.
Ədilə Hüseynzadə həm bəstəkar kimi, həm də pedaqoq kimi Azərbaycan musiqi mədəniyyətinə öz töhfələrini vermişdir. O, bir çox janrlarda uğurla çalışaraq simfonik poema, simli kvartet, kantata, xor miniatürləri yaratmışdır. Lakin bəstəkarın yaradıcılığında romans janrı daha çox üstünlük təşkil edir. Milli musiqimizdə romans janrının təşəkkülündə onun özünəməxsus yeri vardır. Ə. Hüseynzadənin Nizaminin sözlərinə yazılmış "Vəslin həvəsi" romansı, habelə Nəsimi, Füzuli, Natəvan, Səməd Vurğun, Nəbi Xəzri, Bəxtiyar Vahabzadə, Rəsul Rza, Nigar Rəfibəylinin şeirlərinə bəstələnmiş romansları və şəksiz nailiyyəti olan "Duyğular" vokal silsiləsi Azərbaycan musiqisinin inciləridir. Həmçinin "Bülbül", "Qarayazı meşəsində", "Bir səs", "Susdu bülbülümüz", "Günədən gənclik istədim", "İnsanları sevməsəydim", "Yenə elədir" və s. romansların müəllifidir. Onun yaradıcılığının əsasını, vokal əsərlərinin üstün olduğu kamera musiqisi təşkil etsə də, Ədilə xanım bir sıra iri həcmli əsərlər də yaratmışdır.
Ədilə Hüseynzadənin yaradıcılığında iri həcmli əsərlərin yazılması iki mərhələdən ibarətdir: birinci mərhələ 1946-1953-cü illəri, ikinci mərhələ isə 1972-1975-ci illəri əhatə edir. Birinci mərhələdə xor üçün "Oktyabr", xor və simfonik orkestr üçün "Vətən" kantatası, simfonik poema, "Vətən" vokal və simfonik silsiləsi, xor, solistlər və simfonik orkestr üçün "Sülhün səsi" kantatası yazılmışdır. Habelə bəstəkar 1951-ci ildə Sosialist Əməyi Qəhrəmanı Bəsti Bağırovaya həsr etdiyi simfonik poemanı qələmə almışdır. Xor və kollektivlər üçün əsərlər bəstələnmiş ikinci mərhələdə tar və solistlər və xor üçün "Ərəb dostlarıma", solistlər və xor üçün "Neylərəm", xor üçün "Üzün bərqi gülitərdir", a kapella xoru üçün "Vətən" adlı xor əsərləri, solist bariton qadın xoru və orkestr üçün "Oğlumun babasına" adlı ballada yazılmışdır.
Ədilə Hüseynzadə 1944-cü ildən Azərbaycan Bəstəkarlar İttifaqının üzvü idi və onun tədbirlərində fəal iştirak edirdi.
Vəfatı
Azərbaycan Respublikasının "məkdar incəsənət xadimi, Üzeyir Hacıbəyovun tələbələrindən biri Ədilə xanıın Hüseynzadə 20 iyul 2005-ci ildə vəfat etmişdir.
Mükafatları
- "Böyük Vətən müharibəsindəki şücaətli əməyinə görə" medalı;
- "Azərbaycan SSRİ Əməkdar incəsənət xadimi" adı (1982);
Həmçinin bax
Mənbə
- Görkəmli musiqi xadimləri - Ədilə Hüseynzadə
- ƏDILƏ HACIAĞA QIZI HÜSEYNZADƏ
- Üzeyir Hacıbəyovun Ensiklopediyası, Bakı,2007. səh.105.
İstinadlar
- "Mədəniyyət qəzeti, Təqvim 29 aprel - 2 may". 2021-12-16 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-06-25.
- "Ədilə Hüseynzadənin həyat və yaradıclığı" (Azərbaycan). konservatoriya.az. 25-4-2018 tarixində .
- "Azərbaycanda bəstəkarlıq təhsili almış ilk qadın" (Azərbaycan). anl.az. 1-11-2013 tarixində .
- Lətifəxanım Əliyeva. "Şərqin ilk qadın bəstəkarı" (Azərbaycan). anl.az. (#archive_missing_date) tarixində .
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Edile Haciaga qizi Huseynzade 29 aprel 1916 20 iyul 2005 bestekarliq tehsili almis ilk azerbaycanli qadin Azerbaycan SSR Emekdar incesenet xadimi 1982 Edile HuseynzadeUmumi melumatlarDogum tarixi 29 aprel 1916Dogum yeri Baki Baki qezasi Baki quberniyasi Rusiya imperiyasiVefat tarixi 20 iyul 2005 89 yasinda Musiqici melumatlariFealiyyeti bestekarMukafatlariHeyatiEdile Huseynzade 29 aprel 1916 ci ilde Bakida anadan olmusdur O alti yasindan Yeddiillik musiqi mektebinde professor I S Aysberqin sinfinde fortepiano ile mesgul olmaga baslamisdir Deqiq elmlere maragi neticesinde evvelce 1929 1932 ci illerde N Nerimanov adina Senaye Texnikumunda sonra ise imtahansiz Azerbaycan Dovlet Neft ve Senaye Universitetinde tehsil almisdir Her iki tehsil ocagini ela qiymetlerle basa vuran Edile Huseynzade muhendis texnoloq pesesine yiyelenmisdir YaradiciligiEdile Haciaga qizi Huseynzade XX esrin 40 ci illerinde Uzeyir Hacibeyovun tesebbusu ile musiqi alemine gelir O 1942 ci ilde Uzeyir Hacibeylinin yanina gelerek mugennilik senetine yiyelenmek istediyini bildiren Edile Huseynzade bundan sonra Baki Musiqi Akademiyasinin Vokal sobesine qebul olaraq Uzeyir beyden ders alir Metsosoprana sesine malik Huseynzade Edile vokal derslerini SSRI Xalq artisti Bulbulun sinfinde alir Daha sonra professor Bulbul telebesinin eserlerinin ilk ifacilarindan biri olur 1945 ci ilde ekranlasdirilmis Arsin mal alan filminde Asyanin vokal partiyasi Uzeyir Hacibeyli terefinden Edil Huseynzadeye hevale olunur ve ifasi Uzeyir Hacibeyli terefinden musbet qiymetlendirilir Eyni zamanda Uzeyir Hacibeylinin tesebbusu ile Nizami Gencevinin qezellerine 800 illik yubileyi munasibetile telebeleri terefinden romanslar bestelenir Edile Huseynzadenin Veslin hevesi adli romansi muellimi terefinden yuksek qiymetlendirilerek ifa olunmasi ucun Bulbule teqdim olunur Edile Huseynzade aritq telebelik illerinde hem olke daxilinde hem de olke xaricinde oz eserleri ile taninmaga baslayir Bir gun Edile Huseynzade Agabaci Rzayevanin Uzeyir Hacibeyliden bestekarliq dersleri aldigini oyrenir O da ozunu bu sahede sinamaq qerarina gelir ve Ismayil Soltanin Yadigar seirine musiqi besteleyir Uzeyir Hacibeylinin besteni beyenmesinden sonra Edile Huseynzade Vokal sobesinden Bestekarliq sobesine kecir O heftede dord defe Uzeyir Hacibeyliden ders alir Edile Huseynzade 1948 ci ilde Uzeyir Hacibeylinin vefatindan sonra professor B I Zeydmanin sinfinde tehsilini davam etdirir O Baki Musiqi Akademiyasini 1953 cu ilde bestekarliq ixtisasi uzre bitirmis ilk azerbaycanli qadindir Bestekar tehsilini basa vurduqdan sonra 1953 1988 ci illerde Bulbul adina orta ixtisas musiqi mektebinde pedaqoji fealiyyetle mesgul olub O 33 il calisdigi mektebde Muslum Maqomayev Sevda Ibrahimova Firengiz Elizade Elnare Dadasova kimi taninmis musiqicilere Kompozisiyanin esaslari fenninden ders deyib Edile Huseynzade hem bestekar kimi hem de pedaqoq kimi Azerbaycan musiqi medeniyyetine oz tohfelerini vermisdir O bir cox janrlarda ugurla calisaraq simfonik poema simli kvartet kantata xor miniaturleri yaratmisdir Lakin bestekarin yaradiciliginda romans janri daha cox ustunluk teskil edir Milli musiqimizde romans janrinin tesekkulunde onun ozunemexsus yeri vardir E Huseynzadenin Nizaminin sozlerine yazilmis Veslin hevesi romansi habele Nesimi Fuzuli Natevan Semed Vurgun Nebi Xezri Bextiyar Vahabzade Resul Rza Nigar Refibeylinin seirlerine bestelenmis romanslari ve seksiz nailiyyeti olan Duygular vokal silsilesi Azerbaycan musiqisinin incileridir Hemcinin Bulbul Qarayazi mesesinde Bir ses Susdu bulbulumuz Guneden genclik istedim Insanlari sevmeseydim Yene eledir ve s romanslarin muellifidir Onun yaradiciliginin esasini vokal eserlerinin ustun oldugu kamera musiqisi teskil etse de Edile xanim bir sira iri hecmli eserler de yaratmisdir Edile Huseynzadenin yaradiciliginda iri hecmli eserlerin yazilmasi iki merheleden ibaretdir birinci merhele 1946 1953 cu illeri ikinci merhele ise 1972 1975 ci illeri ehate edir Birinci merhelede xor ucun Oktyabr xor ve simfonik orkestr ucun Veten kantatasi simfonik poema Veten vokal ve simfonik silsilesi xor solistler ve simfonik orkestr ucun Sulhun sesi kantatasi yazilmisdir Habele bestekar 1951 ci ilde Sosialist Emeyi Qehremani Besti Bagirovaya hesr etdiyi simfonik poemani qeleme almisdir Xor ve kollektivler ucun eserler bestelenmis ikinci merhelede tar ve solistler ve xor ucun Ereb dostlarima solistler ve xor ucun Neylerem xor ucun Uzun berqi guliterdir a kapella xoru ucun Veten adli xor eserleri solist bariton qadin xoru ve orkestr ucun Oglumun babasina adli ballada yazilmisdir Edile Huseynzade 1944 cu ilden Azerbaycan Bestekarlar Ittifaqinin uzvu idi ve onun tedbirlerinde feal istirak edirdi VefatiAzerbaycan Respublikasinin mekdar incesenet xadimi Uzeyir Hacibeyovun telebelerinden biri Edile xaniin Huseynzade 20 iyul 2005 ci ilde vefat etmisdir Mukafatlari Boyuk Veten muharibesindeki sucaetli emeyine gore medali Azerbaycan SSRI Emekdar incesenet xadimi adi 1982 Hemcinin baxAzerbaycan musiqisiMenbeGorkemli musiqi xadimleri Edile Huseynzade EDILE HACIAGA QIZI HUSEYNZADE Uzeyir Hacibeyovun Ensiklopediyasi Baki 2007 seh 105 Istinadlar Medeniyyet qezeti Teqvim 29 aprel 2 may 2021 12 16 tarixinde Istifade tarixi 2018 06 25 Edile Huseynzadenin heyat ve yaradicligi Azerbaycan konservatoriya az 25 4 2018 tarixinde Azerbaycanda bestekarliq tehsili almis ilk qadin Azerbaycan anl az 1 11 2013 tarixinde Letifexanim Eliyeva Serqin ilk qadin bestekari Azerbaycan anl az archive missing date tarixinde