Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqaləni lazımdır. |
Əziz Nesin (türk. Aziz Nesin, əsl adı Mehmet Nusret) (20 dekabr 1915[…] və ya 21 dekabr 1915, Heybəliada, İstanbul ili və ya Konstantinopol – 6 iyul 1995[…], Alaçatı, İzmir ili) — türk yazıçısı, publisist və dramaturq.
| Əziz Nesin | |
|---|---|
| Aziz Nesin | |
 | |
| Doğum adı | Mehmet Nusret Nesin |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | Heybeliada, İstanbul |
| Vəfat tarixi | (79 yaşında) |
| Vəfat yeri | Alaçatı, Çeşmə, İzmir |
| Vəfat səbəbi | ürək tutması |
| Dəfn yeri | |
| Vətəndaşlığı |  Türkiyə |
| Təhsili |
|
| Fəaliyyəti | şair, yazıçı, roman yazıçısı, uşaq ədəbiyyatı yazıçısı, jurnalist, müəllif |
| Fəaliyyət illəri | 1945-1995 |
| İstiqamət | islam |
| Janr | satira |
Həyatı
Əziz Nesin 20 dekabr 1915-ci ildə İstanbulda anadan olub. Darüşşəfəq məktəbində təhsil aldığı illərdə Quranı əzbərdən öyrənərək hafiz olmuşdur. Əziz Nesin 1935 ildə İstanbuldakı Qülləli Əsgər Litseyinə daxil olur. 1937-ci ildə isə Ankara Hərb məktəbini bitirir. Eyni zamanda isə İncəsənət Məktəbini də bitirir. Oxuduğu hərb məktəbində düşüncələrinə görə təqib olunurmuş. 1941-ci ildə dünya müharibəsi başlayanda o da zabit kimi orduya çağrılır. Burada tank kurslarını da bitirir. Və 1944-cü ildə "vəzifəsini və rütbəsini pis yerinə yetirməsi" maddəsi ilə ordudan qovulur. Əziz Nesin ordudan qovulduqdan sonra bir müddət baqqal, mühasib kimi peşələrdə çalışır. Sol təmayüllü "Tan" qəzetində işə girir. Köşə yazıları, teatrlar üçün xırda pyeslər yazmağa başlayır. İlk kitabı "Partiya qurmaq, partiya vurmaq" 1946-cı ildə dərc edilir və ona böyük şöhrət qazandırır. Səbahəddin Əli ilə tanışlıq onda solçuluq ideyalarına marağı daha da artırır və onlar birgə "Marko Paşa" adlı mizah (satirik) qəzetini nəşr etməyə qərar verirlər. Qəzet qısa müddətdə bütün Türkiyəyə səs salır. "Marko Paşa"nın səhifələrində yüksək çinli dövlət məmurları, nazirlər tənqid olunurdu. Sonralar da dəfələrlə həbslərə və təqiblərə məruz qalmasına baxmayaraq Əziz Nesin köşə yazarlığını və ədəbi fəaliyyətini davam etdirir.
O, 1952-ci ildə İstanbulun Levent məhəlləsində dükan kirayələyir və eyni zamanda "Oluş" nəşriyyatını açır. Demokratik Partiya ilə münasibətləri isti deyildi. 1955-ci ildə İstanbulda yaşayan yunanlara qarşı basqınlarda günahkar bilinərək həbs edilən 100 nəfər solçunun sırasında Əziz Nesin də vardı. Ə. Nesin heç bir səbəb olmadan 9 ay həbsdə yatdı. Həyatı boyu iki yüzdən artıq təxəllüsdən istifadə etmişdi. Ə. Nesin iki dəfə evlilik həyatı yaşayıb.
Ölümündən sonra böyük oğlu Atəş Nesin yazdığı kitabla anası Vedia xanımın atasına xəyanət etdiyini açıqladı. Yazıçı, çox sevdiyi Vedia xanımın bu xəyanətində xəyal qırıqlığına uğramışdı. Ə. Nesinin ikinci həyat yoldaşı Meral Çelen ədəbiyyatçı idi. Meral xanımın "Əziz Nesinli illər" kitabında onların arasında olan məhəbbətin ən gözəl anları təsvir edilib. Onlar 1957-ci ildə həbsxanada nişanlanıblar və ailə qurublar. 1967-ci ildə boşanıblar.
Neşet Güriş adlı bir şəxs 2007-ci ildə "TEMPO" adlı jurnalına verdiyi müsahibədə Ə. Nesinin İstixbarat Təşkilatına çalışmasını iddia edirdi. O, 1946-cı il Səbahəddin Əliyə qarşı keçirilən 16 dekabr əməliyyatı zamanı həbs edilir və sorğu-sual edilərkən İstanbulun polis rəisi Əhmət Dəmir tərəfindən döyülür. Bu zaman yazıçı MİT üçün çalışdığını deyir. 17 gündə sonra Ə. Nesini həbsdən buraxırlar. Səbahəddin Əli isə 1948-ci ildə həbsxanada vəhşicəsinə öldürülür.
Yazıçının 1993-cü il 12 iyul qanlı Madımak hadisələrindən sağ çıxmasında MİT-çi olması rol oynayıb. Həmin tarixdə Türkiyənin Sivas şəhərində hər il keçirilən Pir Sultan Abdal şənlikləri zamanı Madımak hotelində əksəriyyəti ələvi olan 33 şair və yazıçı, iki hotel əməkdaşı qəzəblənmiş kütlə tərəfindən hotelin yandırılması nəticəsində həlak olmuşdular. Tədbirə qatılanlardan 51 nəfəri yaralı vəziyyətdə çətinliklə də olsa xilas olmuşdu. Ə. Nesin də başından yaralanmışdı. Bu hadisə Türkiyə ictimaiyyətində böyük üzüntü yaratdı. Jurnalistlərin iddialarına görə, Ə. Nesin MİT-ə Qüllə hərbi məktəbində təhsil aldığı zamanlarda cəlb edilib.
1982-ci ildə "Türkiyə xalqının 60 faizi səfehdir" cümləsi işlətməsi etirazlara səbəb olub.
56 ədəbi mükafat almışdı. Dəfələrlə Moskvaya səfər edib.
1972-ci ildə kimsəsiz və kasıb uşaqlar üçün Nesin Fondu açmışdı. Əsərlərindən əldə etdiyi qonorarları bu fonda xərcləyirdi. İndi bu fondda Əziz Nezinin şəxsi əşyalarının nümayiş olunduğu muzey də fəaliyyət göstərir. İllər öncə oğlu Əli Nesin fondun xəttiylə İzmirin Şirincə kəndində "Riyaziyyat kəndi"yaradıb.
Ehtimal var ki, Ə. Nesin məzarının bilinəcəyi təqdirdə, böyük məmurlar tərəfindən sümüklərinin narahat ediləcəyindən ehtiyat edirdi. 1995-ci il iyulun 6 da İzmirin Alaçatı bölgəsində kitablarının imza günü həyatla vidalaşdı. Vəsiyyət etmişdi ki, dəfn mərasimi təşkil edilməsin. Onun cəsədi, İstanbul Çapa Tibb Fakültəsinə gətirilərək yarıldı. Tələbələr cəsədin üzərində dərs keçdilər. Sonra vəsiyyətinə uyğun olaraq, İstanbulun Çatalca məhəlləsində yerləşən fondun həyətinə gətirildi. Vəqfin baxçasında 7 çuxur qazıldı. Ə. Nesinin nəşi bu çuxurlardan birinə endirildi.
Əsərləri
Hekayələri
- Partiya qurmaq və partiya vurmaq (1946)
- Geriyə qalan (1953)
- İt quyruğu (1955)
- Ehtiyat parça (1955)
- Fil Hamdi (1956)
- Damda dəli var (1956)
- Kreslo (1957)
- Qazan mərasimi (1957)
- Dəlilər boşandı (1957)
- Məhəllənin qisməti (1957)
- Ölmüş eşşək (1957)
- Hansı partiya qalib gələcək? (1957)
- Toros Canavarı (1957)
- Məmləkətin birində (1958)
- Havadan, sudan (1958)
- Bəy düdük (1958)
- Nazik alət (1958)
- Gıdıgıdı (1958)
- Afərin (1959)
- Kor döyüşü (1959)
- Mahmud ilə Nigar (1959)
- Hoptirinam (1960)
- Gözünə eynək (1960)
- Ax, biz eşşəklər (1960)
- Yüz lirəyə bir dəli (1961)
- Bir kreslo necə aşırılır (1961)
- Biz adam olmarıq (1962)
- Yaşıl rəngli Namus qazı (1964)
- Rıfat bəy niyə qaşınır (1965)
- Vətən sağ olsun (1968)
- İnsanlar oyanır (1972)
- Heyvan deyib keçmə (1973)
- Səyahətnamə (1976)
- Büyük tətil (1978)
- Mənim dəlilərim (1979)
- 70 yaşım salamlar (1984)
- Yuxularım hədər getməsin (1990)
- Eşqim dinimdir (1991)
- Gözünüz aydın, əfəndim (1997)
- Hər kəsin işi-gücü var (2005)
- Məndə uşaqdım (1979)
Romanları
- Qadın olan kişi (1955)
- Futbol kralı (1957)
- Erkək Sabahat (1957)
- Saçqıran (1959)
- Zübük (1961)
- İndiki uşaqlar əladılar (1967)
- Dadlı Betüş (1974)
- Yaşar nə yaşar, nə yaşamaz (1977)
- Surnamə (1976)
- Tək yol (1978)
Xatirələri
- Bir sürgünün xatirələri (1968)
- Belə gəlib belə getməz (1. hissə 1966, 2. hissə 1976)
- Polisdə (1967)
- Salxım salxım asılacaq adamlar (1987)
- Yuxularım hədər getməsin (1990)
Nağılları
- Bir məmləkətdə (1953)
- Hoptirinam (1960)
- Yat da tosunum (1971)
- Əziz dədənin nağılları
- La Fontaine'nin yazamadığı nağıl
Lətifə kitabları
- Az getdik, üz getdik (1959)
- Salamlar (1971)
- Qorxudan qorxmaq (1988)
Pyesləri
- Bir az gələ bilərsiniz (1950)
- Toros Canavarı (1963)
- Düdükçülərlə fırçacıların davası (1968)
- Çiçu (1970)
- Tut əlimdən Rovni (1970)
- Hə öldürsənə canım (1970)
- Beş qısa oyun (1979)
- Uğurumu həyat yoldaşlarıma borcluyam (1992)
Şeirləri
- Sondan başa (1984)
- Bağışla (1986)
- Özünü tutmaq (1988)
- Xudahafiz (1990)
- Sivas acısı (1995)
- Ən uzun marafon
- Kimin var ki
Aldığı mükafatlar
- 1957 — Qızıl Palma, İtaliya (Fil Hamdi adlı öyküsüyle)
- 1975 — Lotus Asiyaa-Afrika Yazıçılar Birliyi Mükafatı
- 1985 — Xalqın Seçdiyi ilın yazıçısı
İstinadlar
- Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
- Roux P. d. Nouveau Dictionnaire des œuvres de tous les temps et tous les pays (fr.). 2 Éditions Robert Laffont, 1994. Vol. 1. P. 194.
- IMDb (ing.). 1990.
- http://en.academic.ru/dic.nsf/hotels/901661017.
- Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
- http://www.nytimes.com/1995/07/07/obituaries/aziz-nesin-of-turkey-dies-at-80-writer-escaped-militants-arson.html.
Xarici keçidlər
- Əziz Nesin. Seçilmiş əsərləri / B.: Şərq-Qərb, 2006.- 240 s.
- Nesin Vakfı
- Nesin Yayınevi
 | Yazıçı ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. |
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Eziz Nesin turk Aziz Nesin esl adi Mehmet Nusret 20 dekabr 1915 ve ya 21 dekabr 1915 Heybeliada Istanbul ili ve ya Konstantinopol 6 iyul 1995 Alacati Izmir ili turk yazicisi publisist ve dramaturq Eziz NesinAziz NesinDogum adi Mehmet Nusret NesinDogum tarixi 20 dekabr 1915Dogum yeri Heybeliada IstanbulVefat tarixi 6 iyul 1995 79 yasinda Vefat yeri Alacati Cesme IzmirVefat sebebi urek tutmasiDefn yeri IstanbulVetendasligi TurkiyeTehsili Quleli Herbi Liseyi d 1935 Turkiye Quru Qosunlari mektebiFealiyyeti sair yazici roman yazicisi usaq edebiyyati yazicisi jurnalist muellifFealiyyet illeri 1945 1995Istiqamet islamJanr satiraHeyatiEziz Nesin 20 dekabr 1915 ci ilde Istanbulda anadan olub Darussefeq mektebinde tehsil aldigi illerde Qurani ezberden oyrenerek hafiz olmusdur Eziz Nesin 1935 ilde Istanbuldaki Qulleli Esger Litseyine daxil olur 1937 ci ilde ise Ankara Herb mektebini bitirir Eyni zamanda ise Incesenet Mektebini de bitirir Oxudugu herb mektebinde dusuncelerine gore teqib olunurmus 1941 ci ilde dunya muharibesi baslayanda o da zabit kimi orduya cagrilir Burada tank kurslarini da bitirir Ve 1944 cu ilde vezifesini ve rutbesini pis yerine yetirmesi maddesi ile ordudan qovulur Eziz Nesin ordudan qovulduqdan sonra bir muddet baqqal muhasib kimi peselerde calisir Sol temayullu Tan qezetinde ise girir Kose yazilari teatrlar ucun xirda pyesler yazmaga baslayir Ilk kitabi Partiya qurmaq partiya vurmaq 1946 ci ilde derc edilir ve ona boyuk sohret qazandirir Sebaheddin Eli ile tanisliq onda solculuq ideyalarina maragi daha da artirir ve onlar birge Marko Pasa adli mizah satirik qezetini nesr etmeye qerar verirler Qezet qisa muddetde butun Turkiyeye ses salir Marko Pasa nin sehifelerinde yuksek cinli dovlet memurlari nazirler tenqid olunurdu Sonralar da defelerle hebslere ve teqiblere meruz qalmasina baxmayaraq Eziz Nesin kose yazarligini ve edebi fealiyyetini davam etdirir O 1952 ci ilde Istanbulun Levent mehellesinde dukan kirayeleyir ve eyni zamanda Olus nesriyyatini acir Demokratik Partiya ile munasibetleri isti deyildi 1955 ci ilde Istanbulda yasayan yunanlara qarsi basqinlarda gunahkar bilinerek hebs edilen 100 nefer solcunun sirasinda Eziz Nesin de vardi E Nesin hec bir sebeb olmadan 9 ay hebsde yatdi Heyati boyu iki yuzden artiq texellusden istifade etmisdi E Nesin iki defe evlilik heyati yasayib Olumunden sonra boyuk oglu Ates Nesin yazdigi kitabla anasi Vedia xanimin atasina xeyanet etdiyini aciqladi Yazici cox sevdiyi Vedia xanimin bu xeyanetinde xeyal qiriqligina ugramisdi E Nesinin ikinci heyat yoldasi Meral Celen edebiyyatci idi Meral xanimin Eziz Nesinli iller kitabinda onlarin arasinda olan mehebbetin en gozel anlari tesvir edilib Onlar 1957 ci ilde hebsxanada nisanlaniblar ve aile qurublar 1967 ci ilde bosaniblar Neset Guris adli bir sexs 2007 ci ilde TEMPO adli jurnalina verdiyi musahibede E Nesinin Istixbarat Teskilatina calismasini iddia edirdi O 1946 ci il Sebaheddin Eliye qarsi kecirilen 16 dekabr emeliyyati zamani hebs edilir ve sorgu sual edilerken Istanbulun polis reisi Ehmet Demir terefinden doyulur Bu zaman yazici MIT ucun calisdigini deyir 17 gunde sonra E Nesini hebsden buraxirlar Sebaheddin Eli ise 1948 ci ilde hebsxanada vehsicesine oldurulur Yazicinin 1993 cu il 12 iyul qanli Madimak hadiselerinden sag cixmasinda MIT ci olmasi rol oynayib Hemin tarixde Turkiyenin Sivas seherinde her il kecirilen Pir Sultan Abdal senlikleri zamani Madimak hotelinde ekseriyyeti elevi olan 33 sair ve yazici iki hotel emekdasi qezeblenmis kutle terefinden hotelin yandirilmasi neticesinde helak olmusdular Tedbire qatilanlardan 51 neferi yarali veziyyetde cetinlikle de olsa xilas olmusdu E Nesin de basindan yaralanmisdi Bu hadise Turkiye ictimaiyyetinde boyuk uzuntu yaratdi Jurnalistlerin iddialarina gore E Nesin MIT e Qulle herbi mektebinde tehsil aldigi zamanlarda celb edilib 1982 ci ilde Turkiye xalqinin 60 faizi sefehdir cumlesi isletmesi etirazlara sebeb olub 56 edebi mukafat almisdi Defelerle Moskvaya sefer edib 1972 ci ilde kimsesiz ve kasib usaqlar ucun Nesin Fondu acmisdi Eserlerinden elde etdiyi qonorarlari bu fonda xercleyirdi Indi bu fondda Eziz Nezinin sexsi esyalarinin numayis olundugu muzey de fealiyyet gosterir Iller once oglu Eli Nesin fondun xettiyle Izmirin Sirince kendinde Riyaziyyat kendi yaradib Ehtimal var ki E Nesin mezarinin bilineceyi teqdirde boyuk memurlar terefinden sumuklerinin narahat edileceyinden ehtiyat edirdi 1995 ci il iyulun 6 da Izmirin Alacati bolgesinde kitablarinin imza gunu heyatla vidalasdi Vesiyyet etmisdi ki defn merasimi teskil edilmesin Onun cesedi Istanbul Capa Tibb Fakultesine getirilerek yarildi Telebeler cesedin uzerinde ders kecdiler Sonra vesiyyetine uygun olaraq Istanbulun Catalca mehellesinde yerlesen fondun heyetine getirildi Veqfin baxcasinda 7 cuxur qazildi E Nesinin nesi bu cuxurlardan birine endirildi EserleriHekayeleri Partiya qurmaq ve partiya vurmaq 1946 Geriye qalan 1953 It quyrugu 1955 Ehtiyat parca 1955 Fil Hamdi 1956 Damda deli var 1956 Kreslo 1957 Qazan merasimi 1957 Deliler bosandi 1957 Mehellenin qismeti 1957 Olmus essek 1957 Hansi partiya qalib gelecek 1957 Toros Canavari 1957 Memleketin birinde 1958 Havadan sudan 1958 Bey duduk 1958 Nazik alet 1958 Gidigidi 1958 Aferin 1959 Kor doyusu 1959 Mahmud ile Nigar 1959 Hoptirinam 1960 Gozune eynek 1960 Ax biz essekler 1960 Yuz lireye bir deli 1961 Bir kreslo nece asirilir 1961 Biz adam olmariq 1962 Yasil rengli Namus qazi 1964 Rifat bey niye qasinir 1965 Veten sag olsun 1968 Insanlar oyanir 1972 Heyvan deyib kecme 1973 Seyahetname 1976 Buyuk tetil 1978 Menim delilerim 1979 70 yasim salamlar 1984 Yuxularim heder getmesin 1990 Esqim dinimdir 1991 Gozunuz aydin efendim 1997 Her kesin isi gucu var 2005 Mende usaqdim 1979 Romanlari Qadin olan kisi 1955 Futbol krali 1957 Erkek Sabahat 1957 Sacqiran 1959 Zubuk 1961 Indiki usaqlar eladilar 1967 Dadli Betus 1974 Yasar ne yasar ne yasamaz 1977 Surname 1976 Tek yol 1978 Xatireleri Bir surgunun xatireleri 1968 Bele gelib bele getmez 1 hisse 1966 2 hisse 1976 Polisde 1967 Salxim salxim asilacaq adamlar 1987 Yuxularim heder getmesin 1990 Nagillari Bir memleketde 1953 Hoptirinam 1960 Yat da tosunum 1971 Eziz dedenin nagillari La Fontaine nin yazamadigi nagilLetife kitablari Az getdik uz getdik 1959 Salamlar 1971 Qorxudan qorxmaq 1988 Pyesleri Bir az gele bilersiniz 1950 Toros Canavari 1963 Dudukculerle fircacilarin davasi 1968 Cicu 1970 Tut elimden Rovni 1970 He oldursene canim 1970 Bes qisa oyun 1979 Ugurumu heyat yoldaslarima borcluyam 1992 Seirleri Sondan basa 1984 Bagisla 1986 Ozunu tutmaq 1988 Xudahafiz 1990 Sivas acisi 1995 En uzun marafon Kimin var kiAldigi mukafatlar1957 Qizil Palma Italiya Fil Hamdi adli oykusuyle 1975 Lotus Asiyaa Afrika Yazicilar Birliyi Mukafati 1985 Xalqin Secdiyi ilin yazicisiIstinadlarBibliotheque nationale de France BnF identifikatoru fr aciq melumat platformasi 2011 Roux P d Nouveau Dictionnaire des œuvres de tous les temps et tous les pays fr 2 Editions Robert Laffont 1994 Vol 1 P 194 ISBN 978 2 221 06888 5 IMDb ing 1990 http en academic ru dic nsf hotels 901661017 Bibliotheque nationale de France BnF identifikatoru fr aciq melumat platformasi 2011 http www nytimes com 1995 07 07 obituaries aziz nesin of turkey dies at 80 writer escaped militants arson html Xarici kecidlerVikisitatda Eziz Nesin ile elaqedar sitatlar var Eziz Nesin Secilmis eserleri B Serq Qerb 2006 240 s Nesin Vakfi Nesin Yayinevi Yazici ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin