Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqalədəki məlumatların olması üçün əlavə mənbələrə ehtiyac var. |
Bu məqaləni lazımdır. |
Qarabağ general-qubernatorluğu — Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti dövründə ermənilərin Azərbaycana qarşı yeni ərazi iddiaları nəticəsində məcburiyyət qarşısında Qarabağda yaradılmış müvəqqəti inzibati idarəçilik rejimi.
| Qarabağ general-qubernatorluğu | |
|---|---|
| Ölkə | Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti |
| Daxildir | Cavanşir qəzası, Cəbrayıl qəzası, Şuşa qəzası, Zəngəzur qəzası |
| General-qubernatoru | Xosrov bəy Sultanov (15 yanvar 1919-) |
| Tarixi və coğrafiyası | |
| Yaradılıb | 15 yanvar 1919 |
| Əhalisi | |
| Əhalisi | 121.216 nəfər |
 | |
Zəmin
Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti elan edildikdən sonra Cənubi Qafqazda sülh və əmin-amanlıq yaratmaq məqsədilə Azərbaycan hökuməti 1918-ci il mayın 29-da İrəvanı ermənilərə güzəştə getdi. Bununla, Azərbaycan ciddi ərazi itkisinə yol verdi. Lakin ermənilər Azərbaycana qarşı ərazi iddialarını davam etdirdilər.
Qarabağın dağlıq hissəsində yaşayan ermənilər iyulun 22-də onun müstəqilliyini elan etməyə cəhd göstərdilər. Andranik qiyamçı ermənilərə kömək məqsədilə silahsız azərbaycanlıların kütləvi surətdə qıra-qıra Zəngəzurdan Şuşa qəzasına keçdi. Gəncədə yerləşən Cümhuriyyət Hökuməti Bakını ələ keçirmiş Stepan Şaumyan daşnak-bolşevik rejiminin hərbi qüvvələrinə qarşı mübarizə apardığından, erməni separatçılarının törətdiyi problemi danışıqlar yolu ilə nizama salmağa çalışırdı. Bu məqsədlə Şuşaya nümayəndə heyəti göndərilmişdi. Avqustun 15-də ə Andronikin törətdiyi soyqırımlar ilə əlaqədar Ermənistan hökumətinə etiraz notası verilmişdi. Erməni hökuməti iki gün sonra verdiyi cavabında Andranikin xüsusi erməni korpusuna tabe olmadığını bildirmişdi.
Həmin dövrdə Ermənistan hökuməti Qarabağın Azərbaycanın tərkibində olmasını təsdiq edirdi. Bunu avqustda Şuşaya nümayəndə heyəti göndərmək üçün Ermənistanın Tiflisdəki diplomatik nümayəndəliyinin oradakı (Tiflisdəki) rəsmi Azərbaycan orqanlarına müraciəti də sübut edir. Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti ilə müqavilə əsasında (1918, iyun) dəvət edilmiş türk hərbi hissələri oktyabrda Şuşa şəhərinə, demək olar ki, müqavimətsiz daxil olmuş, ermənilər Azərbaycan Hökumətinin hakimiyyətini qəbul etdiklərin bildirmişdilər. Andranik isə dekabrda "ingilislərin Qarabağı onun ixtiyarına verməsi haqqında" şayiə yaymağa başlamışdı. Azərbaycan Hökumətinin sədri Fətəli xan Xoyski dekabrın 20-də Parlamentdəki çıxışında buna qarşı etirazını bildirmişdi. Eyni zamanda, dekabrın 22-də Bakıdakı ingilis qoşunlarının komandanı Tomson da bu şaiyəni təkzib etdi. Buna baxmayaraq, erməni separatçıları və Gorusda möhkəmlənmiş Andranik azərbaycanlılara qarşı soyqırımını davam etdirirdi.
Yaradılması və fəaliyyəti
Qarabağda baş verən hadisələr səbəbi ilə Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Daxili İşlər Nazirliyi 1919-cu il yanvarın əvvəllərində Şuşa, Cavanşir, Cəbrayıl və Zəngəzur qəzaları əsasında müvəqqəti general-qubernatorluq yaradılmasını təklif etdi. Hökumət bu təklifi qəbul etdi və 13 yanvar 1919-cu il tarixində həmin qəzalarda müvəqqəti general-qubernatorluq təsis edilməsi haqqında qərar çıxardı. Bu vəzifəyə yanvarın 29-da Xosrov bəy Sultanov təyin olundu. Azərbaycan Hökumətinin addımlarından narahat olan Ermənistan belə bir şəraitdə Dağlıq Qarabağa açıq iddia ilə çıxış etdi. Azərbaycan Hökuməti yanvarın 31-də cavab notasında Qarabağın tarixən Azərbaycanın ayrılmaz tərkib hissəsi olduğunu bildirdi və Qarabağ general qubernatorluğunun yaradılmasına Ermənistanın etirazını Azərbaycanın suverenliyinə qəsd və onun daxili işlərinə qarışmaq cəhdi kimi qiymətləndirdi.
1 fevral 1919-cu il tarixində rotmistr Quda Qudiyev Qarabağ general-qubernatoru Xosrov bəy Sultanovun müavini təyin edilmişdir.
Ermənistan bununla sakitləşməyərək, təzyiqi artırmağa çalışırdı. O, fevralda Britaniyanın Tiflisdəki silahlı qüvvələrinin komandanı Uorkerə müraciət etdi. Müraciətdə Xosrov paşa bəy Sultanovun Qarabağa general-qubernator təyin edilməsinə etiraz olunur, onun səlahiyyətləri etibarsız elan edilirdi. Lakin bu müraciət cavabsız qaldı. Belə olduqda, Ermənistan xarici işlər naziri general Tomsona müraciət etdi. Qarabağda yaşayan erməni milli şurası və Ermənistanın Azərbaycandakı diplomatik nümayəndəsi Bekzadyan da müxtəlif vasitələrlə ingilis komandanlığına təsir göstərməyə çalışırdı. 1919-cu il martın axırlarında Tomsonun İrəvana səfəri zamanı Ermənistan hökuməti ona təzyiqi gücləndirməyə cəhd etmiş, lakin bu cəhd də nəticəsiz qalmışdı. General Tomsonun nümayəndəsi polkovnik Şatelvort Bakıdan Şuşaya gedərək, ermənilərin Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Hökumətinə tabe olmasını tələb etmişdi. Cümhuriyyət Hökuməti isə Ermənistanın əsassız iddialarına baxmayaraq, general-qubernatorluğun fəaliyyətə başlaması üçün tədbirlərini davam etdirirdi.
Aprelin 4-də general-qubernatorun orada yerləşən hərbi hissələrə münasibətdə səlahiyyət çərçivəsini müəyyən edən qanun qəbul olundu. Baş nazir Nəsib bəy Yusifbəyli aprelin 14-də Parlamentdə Hökumət bəyannaməsinin müzakirəsi zamanı demişdi: "Qarabağ xüsusunda mübahisə yoxdur". Tomson mayın 5-də Fətəli xan Xoyski ilə keçirilən görüşündə belə şəxslərin sürgün edilməsi haqqında sərəncam verdiyini bildirmişdi. Bütün bunlara baxmayaraq, separatçılar Qarabağda vəziyyəti kəskinləşdirməkdə davam edirdilər. General-qubernator Xosrov bəy Sultanov separatçılara qarşı qətiyyətlə mübarizə aparırdı. İyunun 5-də erməni milli şurasının qatı irticaçı üzvləri ingilis komandanlığı nümayəndəsinin müşayiəti ilə Şuşadan Tiflisə sürgün edildi. İyunun 6-da isə Azərbaycan batalyonu Şuşanın ermənilər yaşayan hissəsindəki kazarmalarda yerləşdirildi. Burada keçirilən mitinqdə ermənilər Cümhuriyyət Hökumətini tanıdıqlarını bildirdilər. Xosrov bəy Sultanov konkret tədbirlərlə yanaşı, Qarabağ probleminin əsaslı şəkildə həlli proqramının hazırlanmasına da xüsusi önəm verirdi. Onun bu barədəki baxışları Hökumətə təqdim etdiyi məlumat məruzəsində və Bakıda müttəfiq qoşunlarının komandanı Şatelvortla iyunun 25-də keçirilən görüşündə şərh olunmuşdu.
Ermənilər general-qubernatorluğun fəaliyyət prinsiplərini qəbul edərək, müzakirələr aparmağa başlamışdılar. Baş nazir Nəsib bəy Yusifbəyli, Gəncə qubernatoru Xudadat bəy Rəfibəyli və hərbi nazir Səməd bəy Mehmandarovun Şuşaya səfəri və orada görülən tədbirlər də general-qubernatorluğun nüfuzunu artırmışdı. Bütün bunların nəticəsində avqustun 15-də ermənilər Azərbaycan Hökuməti ilə saziş imzaladılar və ermənilər yaşayan ərazilərin Azərbaycanın tərkib hissəsi olduğunu qəbul etdilər. Lakin Ermənistan Respublikasının azərbaycanlılara qarşı genişlənən soyqırım siyasəti Qarabağda da vəziyyətin sabitləşməsinə mənfi təsir göstərirdi. Bununla belə, Cümhuriyyət hökuməti Qarabağı diqqət mərkəzində saxlayır, diyarın həyatının müxtəlif sahələrinə dair tədbirlərini davam etdirirdi. Sentyabrın 27-də Şuşada müəllimlər qurultayı keçirilməsi üçün vəsait ayrılması haqqında qərar qəbul edilmiş, ayın 29-da isə general-qubernatorun sərəncamı ilə yardım kimi Qarabağın erməni müəllimlərinə paylanmaq üçün bir milyon manat pul ayrılmışdı.
Ermənistan hökumətinin siyasəti isə orada yaşayan azərbaycanlıların öz dədə-baba torpağından didərgin düşərək qaçqına çevrilməsinə səbəb olmuşdu. Şuşa, Cavanşir, Cəbrayıl, Zəngəzur qəzalarında da minlərlə qaçqın yerləşmişdi. Bu, general-qubernatorluğun işini daha da mürəkkəbləşdirirdi. Oktyabrın 29-da hökumət general-qubernatorluğa dair daha iki qərar qəbul etmişdi. Onlardan biri general-qubernatorluqda fəaliyyət göstərən qulluqçuların maaşının artırılmasına, digəri isə general-qubernatorluğun ehtiyacı və qəzet nəşri üçün mətbəə almaqdan ötrü vəsait ayrılmasına aid idi.
1919-cu il noyabrın əvvəllərində ermənilərin Zəngəzurda törətdikləri qətl-qarətlərə qarşı mübarizə məqsədilə general-qubernatorluğa kiçik qoşun hissələri göndərilmişdi. Bununla da, Zəngəzurda azərbaycanlıların müdafiəsi sahəsində müəyyən işlər görüldü. Lakin Ermənistan hökuməti separatçılara kömək göstərir, pozuculuq işlərini artırmaqda davam edirdi. Nəticədə, müttəfiq dövlətlərin Cənubi Qafqazda Ali komissarının müavini C. Reyin iştirakı ilə noyabrın 23-də Tiflisdə Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Nazirlər Şurasının sədri Nəsib bəy Yusifbəyli və Ermənistanın baş naziri Xatisov arasında saziş imzalandı. Ermənistan hökuməti bu sazişin şərtlərini pozaraq, dekabrın 8-də Zəngəzura qoşun yeritdi. Ermənistan hökuməti Azərbaycan torpaqlarına iddiasını həyata keçirmək üçün silahlı hərbi müdaxilə ilə yanaşı, pul vəsaiti sərf edilməsinə də xüsusi fıkir verirdi.
Süqutu
1919-cu ilin axırlarında Ermənistan hökuməti Dağlıq Qarabağın "azad" edilməsi üçün 19 milyon manat pul ayırmışdı. Bütün bunların nəticəsində 1920 ilin martında erməni separatçıları daha da fəal oldular. Martın 22–23-də Ermənistanın bilavasitə iştirakı və Moskvanın sifarişi ilə Dağlıq Qarabağda Azərbaycana qarşı çıxışlar baş verdi. Azərbaycan Hökumətinin hərbi və diplomatik tədbirləri nəticəsində martın axırlarında-apreldə ermənilərin Qarabağdakı düşmənçilik fəaliyyətinin qarşısı alındı. Qarabağda hadisələrin bu yöndə inkişafında Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinə qarşı təcavüzkarlıq planlarını həyata keçirməyə hazırlaşan Sovet Rusiyası və bolşeviklərin ölkə daxilində apardığı pozuçuluq-təxribatçılıq işləri də mühüm rol oynadı. Aprel işğalı (1920) və Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin süqutundan sonra Qarabağ general-qubernatorluğunun fəaliyyətinə də son qoyuldu.
Mənbə
Ədəbiyyat
- Азербайджанская Демократическая Республика: 1918–1920: законодательные акты. Azərbaycan Nəşriyyatı. 1998. 560.
İstinadlar
- . "Qarabağ general-qubernatorluğunun yaradılması" (az.). Azərbaycan Qəzeti. 2014-01-29. 2021-10-18 tarixində . İstifadə tarixi: 2014-01-28.
- "НАСЕЛЕНИЕ НАГОРНОГО КАРАБАХА, ТЕРРИТОРИИ ЕЛИСАВЕТПОЛЬСКОЙ ГУБЕРНИИ, ВОШЕДШИЕ ПОЗЖЕ В СОСТАВ НКАО (1886 г.)". 2011-09-16 tarixində . İstifadə tarixi: 2014-08-23.
- Qanunverici aktlar, 1998. səh. 389
- Qanunverici aktlar, 1998. səh. 410
- Qanunverici aktlar, 1998. səh. 411
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaledeki melumatlarin yoxlanilabiler olmasi ucun elave menbelere ehtiyac var Daha etrafli melumat ve ya meqaledeki problemlerle bagli muzakire aparmaq ucun diqqet yetire bilersiniz Lutfen meqaleye etibarli menbeler elave ederek bu meqaleni tekmillesdirmeye komek edin Menbesiz mezmun problemler yarada ve siline biler Problemler hell edilmemis sablonu meqaleden cixarmayin Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Qarabag general qubernatorlugu Azerbaycan Xalq Cumhuriyyeti dovrunde ermenilerin Azerbaycana qarsi yeni erazi iddialari neticesinde mecburiyyet qarsisinda Qarabagda yaradilmis muveqqeti inzibati idarecilik rejimi Qarabag general qubernatorluguOlke Azerbaycan Xalq CumhuriyyetiDaxildir Cavansir qezasi Cebrayil qezasi Susa qezasi Zengezur qezasiGeneral qubernatoru Xosrov bey Sultanov 15 yanvar 1919 Tarixi ve cografiyasiYaradilib 15 yanvar 1919EhalisiEhalisi 121 216 neferZeminAzerbaycan Xalq Cumhuriyyeti elan edildikden sonra Cenubi Qafqazda sulh ve emin amanliq yaratmaq meqsedile Azerbaycan hokumeti 1918 ci il mayin 29 da Irevani ermenilere guzeste getdi Bununla Azerbaycan ciddi erazi itkisine yol verdi Lakin ermeniler Azerbaycana qarsi erazi iddialarini davam etdirdiler Qarabagin dagliq hissesinde yasayan ermeniler iyulun 22 de onun musteqilliyini elan etmeye cehd gosterdiler Andranik qiyamci ermenilere komek meqsedile silahsiz azerbaycanlilarin kutlevi suretde qira qira Zengezurdan Susa qezasina kecdi Gencede yerlesen Cumhuriyyet Hokumeti Bakini ele kecirmis Stepan Saumyan dasnak bolsevik rejiminin herbi quvvelerine qarsi mubarize apardigindan ermeni separatcilarinin toretdiyi problemi danisiqlar yolu ile nizama salmaga calisirdi Bu meqsedle Susaya numayende heyeti gonderilmisdi Avqustun 15 de e Andronikin toretdiyi soyqirimlar ile elaqedar Ermenistan hokumetine etiraz notasi verilmisdi Ermeni hokumeti iki gun sonra verdiyi cavabinda Andranikin xususi ermeni korpusuna tabe olmadigini bildirmisdi Hemin dovrde Ermenistan hokumeti Qarabagin Azerbaycanin terkibinde olmasini tesdiq edirdi Bunu avqustda Susaya numayende heyeti gondermek ucun Ermenistanin Tiflisdeki diplomatik numayendeliyinin oradaki Tiflisdeki resmi Azerbaycan orqanlarina muracieti de subut edir Azerbaycan Xalq Cumhuriyyeti ile muqavile esasinda 1918 iyun devet edilmis turk herbi hisseleri oktyabrda Susa seherine demek olar ki muqavimetsiz daxil olmus ermeniler Azerbaycan Hokumetinin hakimiyyetini qebul etdiklerin bildirmisdiler Andranik ise dekabrda ingilislerin Qarabagi onun ixtiyarina vermesi haqqinda sayie yaymaga baslamisdi Azerbaycan Hokumetinin sedri Feteli xan Xoyski dekabrin 20 de Parlamentdeki cixisinda buna qarsi etirazini bildirmisdi Eyni zamanda dekabrin 22 de Bakidaki ingilis qosunlarinin komandani Tomson da bu saiyeni tekzib etdi Buna baxmayaraq ermeni separatcilari ve Gorusda mohkemlenmis Andranik azerbaycanlilara qarsi soyqirimini davam etdirirdi Yaradilmasi ve fealiyyetiQarabagda bas veren hadiseler sebebi ile Azerbaycan Xalq Cumhuriyyeti Daxili Isler Nazirliyi 1919 cu il yanvarin evvellerinde Susa Cavansir Cebrayil ve Zengezur qezalari esasinda muveqqeti general qubernatorluq yaradilmasini teklif etdi Hokumet bu teklifi qebul etdi ve 13 yanvar 1919 cu il tarixinde hemin qezalarda muveqqeti general qubernatorluq tesis edilmesi haqqinda qerar cixardi Bu vezifeye yanvarin 29 da Xosrov bey Sultanov teyin olundu Azerbaycan Hokumetinin addimlarindan narahat olan Ermenistan bele bir seraitde Dagliq Qarabaga aciq iddia ile cixis etdi Azerbaycan Hokumeti yanvarin 31 de cavab notasinda Qarabagin tarixen Azerbaycanin ayrilmaz terkib hissesi oldugunu bildirdi ve Qarabag general qubernatorlugunun yaradilmasina Ermenistanin etirazini Azerbaycanin suverenliyine qesd ve onun daxili islerine qarismaq cehdi kimi qiymetlendirdi 1 fevral 1919 cu il tarixinde rotmistr Quda Qudiyev Qarabag general qubernatoru Xosrov bey Sultanovun muavini teyin edilmisdir Ermenistan bununla sakitlesmeyerek tezyiqi artirmaga calisirdi O fevralda Britaniyanin Tiflisdeki silahli quvvelerinin komandani Uorkere muraciet etdi Muracietde Xosrov pasa bey Sultanovun Qarabaga general qubernator teyin edilmesine etiraz olunur onun selahiyyetleri etibarsiz elan edilirdi Lakin bu muraciet cavabsiz qaldi Bele olduqda Ermenistan xarici isler naziri general Tomsona muraciet etdi Qarabagda yasayan ermeni milli surasi ve Ermenistanin Azerbaycandaki diplomatik numayendesi Bekzadyan da muxtelif vasitelerle ingilis komandanligina tesir gostermeye calisirdi 1919 cu il martin axirlarinda Tomsonun Irevana seferi zamani Ermenistan hokumeti ona tezyiqi guclendirmeye cehd etmis lakin bu cehd de neticesiz qalmisdi General Tomsonun numayendesi polkovnik Satelvort Bakidan Susaya gederek ermenilerin Azerbaycan Xalq Cumhuriyyeti Hokumetine tabe olmasini teleb etmisdi Cumhuriyyet Hokumeti ise Ermenistanin esassiz iddialarina baxmayaraq general qubernatorlugun fealiyyete baslamasi ucun tedbirlerini davam etdirirdi Aprelin 4 de general qubernatorun orada yerlesen herbi hisselere munasibetde selahiyyet cercivesini mueyyen eden qanun qebul olundu Bas nazir Nesib bey Yusifbeyli aprelin 14 de Parlamentde Hokumet beyannamesinin muzakiresi zamani demisdi Qarabag xususunda mubahise yoxdur Tomson mayin 5 de Feteli xan Xoyski ile kecirilen gorusunde bele sexslerin surgun edilmesi haqqinda serencam verdiyini bildirmisdi Butun bunlara baxmayaraq separatcilar Qarabagda veziyyeti keskinlesdirmekde davam edirdiler General qubernator Xosrov bey Sultanov separatcilara qarsi qetiyyetle mubarize aparirdi Iyunun 5 de ermeni milli surasinin qati irticaci uzvleri ingilis komandanligi numayendesinin musayieti ile Susadan Tiflise surgun edildi Iyunun 6 da ise Azerbaycan batalyonu Susanin ermeniler yasayan hissesindeki kazarmalarda yerlesdirildi Burada kecirilen mitinqde ermeniler Cumhuriyyet Hokumetini tanidiqlarini bildirdiler Xosrov bey Sultanov konkret tedbirlerle yanasi Qarabag probleminin esasli sekilde helli proqraminin hazirlanmasina da xususi onem verirdi Onun bu baredeki baxislari Hokumete teqdim etdiyi melumat meruzesinde ve Bakida muttefiq qosunlarinin komandani Satelvortla iyunun 25 de kecirilen gorusunde serh olunmusdu Ermeniler general qubernatorlugun fealiyyet prinsiplerini qebul ederek muzakireler aparmaga baslamisdilar Bas nazir Nesib bey Yusifbeyli Gence qubernatoru Xudadat bey Refibeyli ve herbi nazir Semed bey Mehmandarovun Susaya seferi ve orada gorulen tedbirler de general qubernatorlugun nufuzunu artirmisdi Butun bunlarin neticesinde avqustun 15 de ermeniler Azerbaycan Hokumeti ile sazis imzaladilar ve ermeniler yasayan erazilerin Azerbaycanin terkib hissesi oldugunu qebul etdiler Lakin Ermenistan Respublikasinin azerbaycanlilara qarsi genislenen soyqirim siyaseti Qarabagda da veziyyetin sabitlesmesine menfi tesir gosterirdi Bununla bele Cumhuriyyet hokumeti Qarabagi diqqet merkezinde saxlayir diyarin heyatinin muxtelif sahelerine dair tedbirlerini davam etdirirdi Sentyabrin 27 de Susada muellimler qurultayi kecirilmesi ucun vesait ayrilmasi haqqinda qerar qebul edilmis ayin 29 da ise general qubernatorun serencami ile yardim kimi Qarabagin ermeni muellimlerine paylanmaq ucun bir milyon manat pul ayrilmisdi Ermenistan hokumetinin siyaseti ise orada yasayan azerbaycanlilarin oz dede baba torpagindan didergin duserek qacqina cevrilmesine sebeb olmusdu Susa Cavansir Cebrayil Zengezur qezalarinda da minlerle qacqin yerlesmisdi Bu general qubernatorlugun isini daha da murekkeblesdirirdi Oktyabrin 29 da hokumet general qubernatorluga dair daha iki qerar qebul etmisdi Onlardan biri general qubernatorluqda fealiyyet gosteren qulluqcularin maasinin artirilmasina digeri ise general qubernatorlugun ehtiyaci ve qezet nesri ucun metbee almaqdan otru vesait ayrilmasina aid idi 1919 cu il noyabrin evvellerinde ermenilerin Zengezurda toretdikleri qetl qaretlere qarsi mubarize meqsedile general qubernatorluga kicik qosun hisseleri gonderilmisdi Bununla da Zengezurda azerbaycanlilarin mudafiesi sahesinde mueyyen isler goruldu Lakin Ermenistan hokumeti separatcilara komek gosterir pozuculuq islerini artirmaqda davam edirdi Neticede muttefiq dovletlerin Cenubi Qafqazda Ali komissarinin muavini C Reyin istiraki ile noyabrin 23 de Tiflisde Azerbaycan Xalq Cumhuriyyeti Nazirler Surasinin sedri Nesib bey Yusifbeyli ve Ermenistanin bas naziri Xatisov arasinda sazis imzalandi Ermenistan hokumeti bu sazisin sertlerini pozaraq dekabrin 8 de Zengezura qosun yeritdi Ermenistan hokumeti Azerbaycan torpaqlarina iddiasini heyata kecirmek ucun silahli herbi mudaxile ile yanasi pul vesaiti serf edilmesine de xususi fikir verirdi Suqutu1919 cu ilin axirlarinda Ermenistan hokumeti Dagliq Qarabagin azad edilmesi ucun 19 milyon manat pul ayirmisdi Butun bunlarin neticesinde 1920 ilin martinda ermeni separatcilari daha da feal oldular Martin 22 23 de Ermenistanin bilavasite istiraki ve Moskvanin sifarisi ile Dagliq Qarabagda Azerbaycana qarsi cixislar bas verdi Azerbaycan Hokumetinin herbi ve diplomatik tedbirleri neticesinde martin axirlarinda aprelde ermenilerin Qarabagdaki dusmencilik fealiyyetinin qarsisi alindi Qarabagda hadiselerin bu yonde inkisafinda Azerbaycan Xalq Cumhuriyyetine qarsi tecavuzkarliq planlarini heyata kecirmeye hazirlasan Sovet Rusiyasi ve bolseviklerin olke daxilinde apardigi pozuculuq texribatciliq isleri de muhum rol oynadi Aprel isgali 1920 ve Azerbaycan Xalq Cumhuriyyetinin suqutundan sonra Qarabag general qubernatorlugunun fealiyyetine de son qoyuldu MenbeEdebiyyat Azerbajdzhanskaya Demokraticheskaya Respublika 1918 1920 zakonodatelnye akty Azerbaycan Nesriyyati 1998 560 Istinadlar Qarabag general qubernatorlugunun yaradilmasi az Azerbaycan Qezeti 2014 01 29 2021 10 18 tarixinde Istifade tarixi 2014 01 28 NASELENIE NAGORNOGO KARABAHA TERRITORII ELISAVETPOLSKOJ GUBERNII VOShEDShIE POZZhE V SOSTAV NKAO 1886 g 2011 09 16 tarixinde Istifade tarixi 2014 08 23 Qanunverici aktlar 1998 seh 389 Qanunverici aktlar 1998 seh 410 Qanunverici aktlar 1998 seh 411