Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Dinlər tarixi — tarix boyunca mövcud olmuş, bu günümüzə qədər gələn və gəlib çatmayan bütün dinlərin yaranışı, inkişafı, inanc, ibadət və əxlaqi dəyərləri öyrənən elm sahəsidir.
Dinlərin mənşəyinin öyrənilməsi məsələsi
Dinlərin yaranması məsələsi ilə ilk növbədə XIX əsrin ortalarında müstəqil elm sahəsinə çevrilməyə başlayan dinşünaslıq məşğul olur. Bununla belə, din məsələsinə maraq bəşəriyyətin bütün tarixi boyunca mövcud olub. Hələ qədim zamanlarda insanlar tanrılara inamı (politeizmi) dərk etməyə çalışırdılar. Məsələn, yunan şairi Hesiod (e.ə. VIII–VII əsrlər) "Teoqoniya" ("Tanrıların mənşəyi haqqında") əsərində yunan mifologiyasının ilk sistemli təsvirini verməyə çalışmış və burada da o, tanrıların mənşəyi haqqında öz fikirlərini ifadə etmişdir. Bununla belə, onun mifologiyasını mənimsəyən II minillikdə Mesopotamiyada, Finikiyada, Kiçik Asiyanın cənub-şərqində, Suriyanın və Mesopotamiyanın şimalında yaşamış hetlər və XIV əsrdə fəth edilmiş hurrilər arasında meydana çıxan bu əsərə bənzər parçalar və ya təkrarlar var".
Əvvəlcə insanlar dinin meydana gəlməsini müxtəlif yollarla izah etməyə çalışırdılar: o, təbii mənşəlidir, yoxsa vəhy dinidir; yaxud sosial mənşəlidirmi? Məsələn, hökmdarlar tərəfindən icad edilmişdir ki, öz dövlətlərində insanlar ədalətli və fəzilətli olsunlar (Miletli Hekatey). Sofist filosoflar dini ictimai hadisə baxımından şərh edirdilər, məsələn, Afinanın tiran hökmdarı Kritius insanları qorxu içində saxlamaq üçün aldatma nəzəriyyəsi irəli sürmüşdür. Yaxud din mühüm amil kimi insanın təbiət hadisələrini dərk etmək və öhdəsindən gəlmək qabiliyyətidir. Dinin yaranması üçün epistemoloji ilkin şərtlər məhdud bilikdən qaynaqlanırdı, bilik aldanmalarla qarışdıqda, idrakın həssas və rasional mərhələləri ayrılır və praktikadan təcrid olunmuş şəkildə keçir, bir şəxs hadisələrin əsl səbəblərini anlaya bilmir: onun psixoloji səbəbləri var (bəzi baxışlarda ali gücün mövcudluğunu inkar edilir).
Dinlərin yaranma tarixinin təsviri əsasən dinin tərifinin tipologiyasından asılıdır. 2011-ci ildə dinlərin təqribən 250 tərifi verilmişdir və din alimləri dinin sosial və mənəvi hadisələrin mürəkkəb kompleksi olmasından, eləcə də dindarların pozitiv tərifə malik olmasından çıxış edərək hər hansı bir tipologiyanın subyektivliyini (dinə və kafirlərə mənfi münasibət) bəyan edirlər. İdeoloji neytrallıq prinsipi dinlərin genezisinin öyrənilməsi üçün böyük əhəmiyyət kəsb edir.
Ümumi mənada din — dünyagörüşü və münasibətdir, həmçinin müəyyən dini şüuru və mənəvi-praktik fəaliyyəti müəyyən edən müvafiq davranış, forma və hərəkətlər (ibadət və təşkilat), adətən müqəddəslik təcrübəsi və varlıq, məna və həqiqət ideyaları ilə əlaqələndirilir. Bu, cəmiyyətin və insanın mənəvi həyatının mühüm tərkib hissəsidir, eyni zamanda əxlaq normalarını və əməllərini (namaz, oruc) təbliğ edən sosial altsistemdir (sosial institut).
Müxtəlif əlamətlərə görə dinin 4 əsas tipologiyasını müəyyən etmək olar:
1) inam obyektinə görə (fetişizm, polidemonizm, politeizm, monoteizm, panteizm, ateizm, aqnostisizm);
2) yayılmasına görə (etnomilli və dünya);
3) mənşəyinə görə (Qərb və Şərq dinlərinin dinləri, qədim Aralıq dənizi və hind (dharmik) dinlərinin dinləri; İbrahim dinləri və bütpərəstlik; sinkretik dinlər);
4) təkamül tipologiyasına görə (dinin ilk formaları, yeni dini cərəyanlar).
İstinadlar
- Mehmet Aydın. Dinler tarihine giriş. Konya, 2008. səh 16.
- История религии. / Под общей ред. проф. И.Н.Яблокова. — 2-е. — Москва: Высшая школа, 2004. — С. 5. — 464 с.
- О.В.Шубаро. Религиоведение. Учебное пособие. Часть 1.. — Минск, 2011. — С. 4. — 105 с.
- О.В.Шубаро. Религиоведение. Учебное пособие. Часть 1.. — Минск, 2011. — С. 4. — 105 с.
- Гайдуков А.В. Религиоведение: Учебно-методический комплекс. — СПб., 2009. — С. 15. — 104 с.
- О.В.Шубаро. Религиоведение. Учебное пособие. Часть 1.. — Минск, 2011. — С. 26. — 105 с.)
- А.Н. Швечиков. АКТУАЛЬНЫЕ ПРОБЛЕМЫ СОВРЕМЕННОГО РОССИЙСКОГО РЕЛИГИОВЕДЕНИЯ // Государство, религия, церковь в России и за рубежом. — 2009.
- Гайдуков А.В. Религиоведение: Учебно-методический комплекс. — СПб., 2009. — С. 16−20. — 104 с.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Dinler tarixi tarix boyunca movcud olmus bu gunumuze qeder gelen ve gelib catmayan butun dinlerin yaranisi inkisafi inanc ibadet ve exlaqi deyerleri oyrenen elm sahesidir Dinlerin menseyinin oyrenilmesi meselesiDinlerin tekamulu Dinlerin yaranmasi meselesi ile ilk novbede XIX esrin ortalarinda musteqil elm sahesine cevrilmeye baslayan dinsunasliq mesgul olur Bununla bele din meselesine maraq beseriyyetin butun tarixi boyunca movcud olub Hele qedim zamanlarda insanlar tanrilara inami politeizmi derk etmeye calisirdilar Meselen yunan sairi Hesiod e e VIII VII esrler Teoqoniya Tanrilarin menseyi haqqinda eserinde yunan mifologiyasinin ilk sistemli tesvirini vermeye calismis ve burada da o tanrilarin menseyi haqqinda oz fikirlerini ifade etmisdir Bununla bele onun mifologiyasini menimseyen II minillikde Mesopotamiyada Finikiyada Kicik Asiyanin cenub serqinde Suriyanin ve Mesopotamiyanin simalinda yasamis hetler ve XIV esrde feth edilmis hurriler arasinda meydana cixan bu esere benzer parcalar ve ya tekrarlar var Evvelce insanlar dinin meydana gelmesini muxtelif yollarla izah etmeye calisirdilar o tebii menselidir yoxsa vehy dinidir yaxud sosial menselidirmi Meselen hokmdarlar terefinden icad edilmisdir ki oz dovletlerinde insanlar edaletli ve feziletli olsunlar Miletli Hekatey Sofist filosoflar dini ictimai hadise baximindan serh edirdiler meselen Afinanin tiran hokmdari Kritius insanlari qorxu icinde saxlamaq ucun aldatma nezeriyyesi ireli surmusdur Yaxud din muhum amil kimi insanin tebiet hadiselerini derk etmek ve ohdesinden gelmek qabiliyyetidir Dinin yaranmasi ucun epistemoloji ilkin sertler mehdud bilikden qaynaqlanirdi bilik aldanmalarla qarisdiqda idrakin hessas ve rasional merheleleri ayrilir ve praktikadan tecrid olunmus sekilde kecir bir sexs hadiselerin esl sebeblerini anlaya bilmir onun psixoloji sebebleri var bezi baxislarda ali gucun movcudlugunu inkar edilir Dinlerin yaranma tarixinin tesviri esasen dinin terifinin tipologiyasindan asilidir 2011 ci ilde dinlerin teqriben 250 terifi verilmisdir ve din alimleri dinin sosial ve menevi hadiselerin murekkeb kompleksi olmasindan elece de dindarlarin pozitiv terife malik olmasindan cixis ederek her hansi bir tipologiyanin subyektivliyini dine ve kafirlere menfi munasibet beyan edirler Ideoloji neytralliq prinsipi dinlerin genezisinin oyrenilmesi ucun boyuk ehemiyyet kesb edir Umumi menada din dunyagorusu ve munasibetdir hemcinin mueyyen dini suuru ve menevi praktik fealiyyeti mueyyen eden muvafiq davranis forma ve hereketler ibadet ve teskilat adeten muqeddeslik tecrubesi ve varliq mena ve heqiqet ideyalari ile elaqelendirilir Bu cemiyyetin ve insanin menevi heyatinin muhum terkib hissesidir eyni zamanda exlaq normalarini ve emellerini namaz oruc teblig eden sosial altsistemdir sosial institut Muxtelif elametlere gore dinin 4 esas tipologiyasini mueyyen etmek olar 1 inam obyektine gore fetisizm polidemonizm politeizm monoteizm panteizm ateizm aqnostisizm 2 yayilmasina gore etnomilli ve dunya 3 menseyine gore Qerb ve Serq dinlerinin dinleri qedim Araliq denizi ve hind dharmik dinlerinin dinleri Ibrahim dinleri ve butperestlik sinkretik dinler 4 tekamul tipologiyasina gore dinin ilk formalari yeni dini cereyanlar IstinadlarMehmet Aydin Dinler tarihine giris Konya 2008 seh 16 Istoriya religii Pod obshej red prof I N Yablokova 2 e Moskva Vysshaya shkola 2004 S 5 464 s O V Shubaro Religiovedenie Uchebnoe posobie Chast 1 Minsk 2011 S 4 105 s O V Shubaro Religiovedenie Uchebnoe posobie Chast 1 Minsk 2011 S 4 105 s Gajdukov A V Religiovedenie Uchebno metodicheskij kompleks SPb 2009 S 15 104 s O V Shubaro Religiovedenie Uchebnoe posobie Chast 1 Minsk 2011 S 26 105 s A N Shvechikov AKTUALNYE PROBLEMY SOVREMENNOGO ROSSIJSKOGO RELIGIOVEDENIYa Gosudarstvo religiya cerkov v Rossii i za rubezhom 2009 Gajdukov A V Religiovedenie Uchebno metodicheskij kompleks SPb 2009 S 16 20 104 s