Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bohemiya və Moraviya protektoratlığı (alm. Protektorat Böhmen und Mähren; çex. Protektorát Čechy a Morava) — 15 mart 1939-cu ildə Almaniyanın Çexoslovakiyanı işğal etməsindən sonra 16 mart 1939-cu ildə yaradılmış Nasist Almaniyası protektoratı. Bundan əvvəl, 1938-ci ilin sentyabrında Münhen sazişinin imzalanmasından sonra Nasist Almaniyası Çexiyanın Sudet vilayətini öz tərkibinə daxil etmişdir.
| Tarixi dövlət | |||||
| Bohemiya və Moraviya protektoratı | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| |||||
 | |||||
| | |||||
| Paytaxt | Praqa | ||||
| Dilləri | alman dili, çex dili | ||||
| Rəsmi dilləri | |||||
| Dövlət dini | Roma-Katolik kilsəsi | ||||
| Ərazisi |
| ||||
| Əhalisi |
| ||||
| İdarəetmə forması | protektorat | ||||
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |||||
Protektoratın əhalisi əsasən etnik çexlər, Sudetin əhalisi isə etnik almanlar idi. 14 mart 1939-cu ildə müstəqil Slovakiya respublikasının yaradılmasından və ertəsi gün Çex dövlətinin qalıqlarını Almaniyanın işğalından sonra Adolf Hitler 16 mart 1939-cu ildə Praqa qalasında protektorat qurduğunu elan etdi.
Tarixi
10 oktyabr 1938-ci ildə Münhen sazişinə əsasən, əsasən etnik almanların yaşadığı Çexoslovakiyanın Sudet vilayəti Nasist Almaniyası tərəfindən ilhaq edildi.
Bundan beş ay sonra, Slovakiya özünün müstəqilliyini elan etdi, Hitler Çexoslovakiya prezidenti Emil Qahunu Berlinə çağırdı və onu Çexiyanın alman işğalını qəbul etməyə dəvət etdi.
15 mart 1939-cu ildə Hitlerin fərdi fərmanı ilə Bohemiya və Moraviya Almaniyanın protektoratı elan edildi. Protektoratın icra hakimiyyətinin başçısı Fürer tərəfindən təyin olunmuş Reyxsprotektor (alman: Reichsprotektor) idi. İlk Reyx qoruyucusu 21 mart 1939-cu ildə Konstantin fon Neyrat təyin edildi. Emil Qaha tərəfindən işğal edilmiş protektorat prezidenti və bir neçə siyasətçinin yerini tutan hökumət başçısı vəzifəsi də var idi. Nazirliklərə bənzər şöbələr Alman məmurları tərəfindən hazırlanmışdı. Yəhudilər dövlət vəzifəsindən kənarlaşdırıldı və bütün hüquqlarından məhrum edildi. Siyasi partiyalar qadağan edildi, Çexoslovakiya Kommunist Partiyasının bir çox liderləri vətənlərini tərk etdi və SSRİ-də sona çatdı.
Protektoratın əhalisi Almaniyanın qələbəsi üçün çalışması lazım olan bir işçi qüvvəsi olaraq səfərbər edildi. Sənayeni idarə etmək üçün xüsusi şöbələr təşkil edildi. Çexlər kömür mədənlərində, metallurgiyada və silah istehsalında işləməli oldular; gənclərin bir hissəsi Almaniyaya göndərildi. İstehlak mallarının istehsalı azaldı və əsasən Alman silahlı qüvvələrini təmin etməyə yönəldildi. Protektorat əhalisinin təchizatı ciddi rasiona məruz qaldı.
İşğalın ilk aylarında alman hökuməti nisbətən mülayim idi. Gestaponun fəaliyyəti əsasən Çexiya siyasətçilərinə və ziyalılarına qarşı yönəldildi. Ancaq 28 oktyabr 1939-cu ildə Çexoslovakiyanın müstəqilliyinin ildönümündə çexlər işğala qarşı çıxdılar. Oktyabr ayında yaralanan tibb tələbəsi Yan Opletalın cənazəsi, 15 noyabr 1939-cu ildə Reyx reaksiyasından sonra tələbə nümayişləri səbəb oldu. Siyasətçilərin kütləvi həbsləri başladı və 1800 tələbə və müəllim də həbs olundu. Noyabrın 17-də protektoratdakı bütün universitetlər və kolleclər bağlandı, 9 tələbə lideri edam edildi, yüzlərlə insan konsentrasiya düşərgələrinə göndərildi.
1941-ci ilin payızında Almaniya protektoratda bir sıra radikal addımlar atdı. İmperiya Təhlükəsizlik Baş İdarəsinin rəisi Reynhard Heydrix Bohemiya və Moravia Reiyxrotektorunun müavini təyin edildi. Baş nazir Alois Eliaş tutuldu, sonra vuruldu, Çex hökuməti yenidən quruldu, bütün Çex mədəniyyət müəssisələri bağlandı. Gestapo həbslərə və edamlara başladı. Yəhudilərin konsentrasiya düşərgələrinə sürgün edilməsi təşkil edildi; Terezin şəhərində bir getto təşkil edildi. 4 iyun 1942-ci ildə Heydrix "Antropoid əməliyyatı" zamanı yaralanarkən öldü. Onun davamçısı general-polkovnik Kurt Daluge kütləvi həbslərə və edamlara başladı. Lidiçe və Lezak kəndləri dağıdıldı. 1943-cü ildə təxminən 350.000 çex işçisi Almaniyaya sürgün edildi. Protektorat daxilində, bütün qeyri-hərbi sənaye qadağan edildi.
Xarici keçidlər
- WorldStatesmen — Czech Republic (ing.)
- Westermann, Großer Atlas zur Weltgeschichte (in German)
- Карты протектората Богемии и Моравии
- Amtliches Deutsches Ortsbuch für das Protektorat Böhmen und Mähren
- Hungarian language map, with land transfers by Germany, Hungary, and Poland in the late 1930s.
- Радио Прага: Протекторат. Жизнь, перечеркнутая свастикой
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bohemiya ve Moraviya protektoratligi alm Protektorat Bohmen und Mahren cex Protektorat Cechy a Morava 15 mart 1939 cu ilde Almaniyanin Cexoslovakiyani isgal etmesinden sonra 16 mart 1939 cu ilde yaradilmis Nasist Almaniyasi protektorati Bundan evvel 1938 ci ilin sentyabrinda Munhen sazisinin imzalanmasindan sonra Nasist Almaniyasi Cexiyanin Sudet vilayetini oz terkibine daxil etmisdir Tarixi dovletBohemiya ve Moraviya protektoratiBayraq Gerb16 mart 1939 8 may 1945Paytaxt PraqaDilleri alman dili cex diliResmi dilleri alman dili cex diliDovlet dini Roma Katolik kilsesiErazisi 49 363 km Ehalisi 7 380 000 nef 1939 Idareetme formasi protektorat Vikianbarda elaqeli mediafayllar Protektoratin ehalisi esasen etnik cexler Sudetin ehalisi ise etnik almanlar idi 14 mart 1939 cu ilde musteqil Slovakiya respublikasinin yaradilmasindan ve ertesi gun Cex dovletinin qaliqlarini Almaniyanin isgalindan sonra Adolf Hitler 16 mart 1939 cu ilde Praqa qalasinda protektorat qurdugunu elan etdi Tarixi10 oktyabr 1938 ci ilde Munhen sazisine esasen esasen etnik almanlarin yasadigi Cexoslovakiyanin Sudet vilayeti Nasist Almaniyasi terefinden ilhaq edildi Bundan bes ay sonra Slovakiya ozunun musteqilliyini elan etdi Hitler Cexoslovakiya prezidenti Emil Qahunu Berline cagirdi ve onu Cexiyanin alman isgalini qebul etmeye devet etdi 15 mart 1939 cu ilde Hitlerin ferdi fermani ile Bohemiya ve Moraviya Almaniyanin protektorati elan edildi Protektoratin icra hakimiyyetinin bascisi Furer terefinden teyin olunmus Reyxsprotektor alman Reichsprotektor idi Ilk Reyx qoruyucusu 21 mart 1939 cu ilde Konstantin fon Neyrat teyin edildi Emil Qaha terefinden isgal edilmis protektorat prezidenti ve bir nece siyasetcinin yerini tutan hokumet bascisi vezifesi de var idi Nazirliklere benzer sobeler Alman memurlari terefinden hazirlanmisdi Yehudiler dovlet vezifesinden kenarlasdirildi ve butun huquqlarindan mehrum edildi Siyasi partiyalar qadagan edildi Cexoslovakiya Kommunist Partiyasinin bir cox liderleri vetenlerini terk etdi ve SSRI de sona catdi Protektoratin ehalisi Almaniyanin qelebesi ucun calismasi lazim olan bir isci quvvesi olaraq seferber edildi Senayeni idare etmek ucun xususi sobeler teskil edildi Cexler komur medenlerinde metallurgiyada ve silah istehsalinda islemeli oldular genclerin bir hissesi Almaniyaya gonderildi Istehlak mallarinin istehsali azaldi ve esasen Alman silahli quvvelerini temin etmeye yoneldildi Protektorat ehalisinin techizati ciddi rasiona meruz qaldi Isgalin ilk aylarinda alman hokumeti nisbeten mulayim idi Gestaponun fealiyyeti esasen Cexiya siyasetcilerine ve ziyalilarina qarsi yoneldildi Ancaq 28 oktyabr 1939 cu ilde Cexoslovakiyanin musteqilliyinin ildonumunde cexler isgala qarsi cixdilar Oktyabr ayinda yaralanan tibb telebesi Yan Opletalin cenazesi 15 noyabr 1939 cu ilde Reyx reaksiyasindan sonra telebe numayisleri sebeb oldu Siyasetcilerin kutlevi hebsleri basladi ve 1800 telebe ve muellim de hebs olundu Noyabrin 17 de protektoratdaki butun universitetler ve kollecler baglandi 9 telebe lideri edam edildi yuzlerle insan konsentrasiya dusergelerine gonderildi 1941 ci ilin payizinda Almaniya protektoratda bir sira radikal addimlar atdi Imperiya Tehlukesizlik Bas Idaresinin reisi Reynhard Heydrix Bohemiya ve Moravia Reiyxrotektorunun muavini teyin edildi Bas nazir Alois Elias tutuldu sonra vuruldu Cex hokumeti yeniden quruldu butun Cex medeniyyet muessiseleri baglandi Gestapo hebslere ve edamlara basladi Yehudilerin konsentrasiya dusergelerine surgun edilmesi teskil edildi Terezin seherinde bir getto teskil edildi 4 iyun 1942 ci ilde Heydrix Antropoid emeliyyati zamani yaralanarken oldu Onun davamcisi general polkovnik Kurt Daluge kutlevi hebslere ve edamlara basladi Lidice ve Lezak kendleri dagidildi 1943 cu ilde texminen 350 000 cex iscisi Almaniyaya surgun edildi Protektorat daxilinde butun qeyri herbi senaye qadagan edildi Xarici kecidlerWorldStatesmen Czech Republic ing Westermann Grosser Atlas zur Weltgeschichte in German Karty protektorata Bogemii i Moravii Amtliches Deutsches Ortsbuch fur das Protektorat Bohmen und Mahren Hungarian language map with land transfers by Germany Hungary and Poland in the late 1930s Radio Praga Protektorat Zhizn perecherknutaya svastikoj