Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Slovakiya Respublikası (slovak. Slovenská republika; tarixi ədəbiyyatda «Birinci Slovakiya Respublikası» slovak. prvá Slovenská republika) — 1939—1945-ci illərdə, indiki Slovakiya ərazisinin böyük hissəsini əhatə edən respublika. Üçüncü Reyxin təsir dairəsində olan, Klient dövlət. İkinci Dünya müharibəsi başladıqdan sonra Slovakiyanın müstəqilliyini ancaq Berlin-Roma-Tokio oxu və bir neçə neytral ölkə tanımışdır. SSRİ isə Slovakiyanın müstəqilliyini 1941-ci ilə kimi tanıyır.
| Peyk dövlət | |||||
| Slovakiya Respublikası | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Slovenská republika | |||||
| |||||
 1942-ci il Slovakiyası | |||||
| | |||||
| Paytaxt | Bratislava | ||||
| Dilləri | Slovak dili | ||||
| Rəsmi dilləri | Slovak dili | ||||
| Dövlət dini | katolisizm | ||||
| Ərazisi | 38055 km² | ||||
| İdarəetmə forması | parlamentli respublika, təkpartiyalı sistem | ||||
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |||||
Tarixi
Qlinkova Slovak Xalq Partiyası Hitlerlə əməkdaşlığa Çexoslovakiyaya hücumdan öncə başlamışdır. Onların qarşıya qoyduqları hədəf Slovakiyanın Çexoslovakiya tərkibindən çıxaraq müstəqil olması olur. Bu səbəbdən Almaniya Slovakiyaya öz müttəfiqi kimi baxırdı.
9 mart 1939-cu ildə Çexoslovakiya ordusu Sloveniyaya daxil olaraq Yozef Tisonu hakimiyyətdən uzaqlaşdırır. 14 mart 1939-cu ildə Slovakiya parlamenti ölkənin müstəqilliyini elan edir. Bu anda isə Almaniya ordusu Çexiyanı işğal edir. 18 mart tarixində Voytex Tuka Ferdinant Dyurçanski ilə birlikdə «Almaniya ilə Slovak dövlət arasında təhlükəsizlik əlaqələri haqqında müqavilə» imzalanır. 3 gündən sonra Slovakiya-Macarıstan müharibəsi baş verir. Konflikt macarların taktiki qələbəsi ilə nəticələnir. Nəticədə Slovakiya cənub hissəində macarların üstünlük təşkil etdiyi əraziləri Macarıstan krallığına güzəştə gedir.
Qalinkova Slovakiya Xalq Partiyasının mülayim lideri Yozef Tiso prezident olur. Bunun qarşılığında, Almaniyanın «israrla tövsiyəsi» üzərinə, Baş nazir və Daxili İşlər Nazirliyininnə partiyaların radikal qanadının liderləri olan Voytex Tuka və Aleksandr Max təyin edilir.
Slovakiya Respublikası Üçünçü Reyx, bir çox müttəfiqlər və neytral ölkələr tərəfindən tanınır: İtaliya Krallığı, Yaponiya imperiyası və Çinin tarixi Mancuriya ərazisində yaradılmış kukla dövlət (Mançjou-qo), , İspaniya, SSRİ (1941-ci ilə kimi.), Litva, Estoniya, İsveçrə, Salvador və Vatikan.
1 sentyabr 1939-cu ildə saat 5:00 radələrində Slovakiya «Bernolak» ordusu Ferdinad Çatloşun rəhbərliyi altında Polşa ərazisinə daxil olur. Nəticədə Slovakiya 1920-ci illərdən 1938-ci ilə qədər itirdii ərazilərin bir qismini geri qaytarır. 7 oktyabr tarixində «Bernolak» ordusunun demobilizasiyası elan edilir.
İki ildən sonra Slovakiya ekspedisiya ordusu təşkil edilir. Bu ordu SSRİ ərazisinə göndərilir. Daha sonra İkinci qoruma ordusu və «Sürətli diviziya» təşkil edilir. Bu ordunun 2000 əsgəri 30 oktyabr 1943-cü ildə Melitopol yaxınlığında SSRİ tərəfə keçir. 2-ci mühafizə diviziyası isə Minsk rayonu yaxınlığında partizanlara qoşulur və almanlara qarşı vuruşur.
1941-ci ilin payızında Slovak-Macarıstan münasibətləri Almaniyanın təzyiqi altında normallaşdırıldı 25-26 noyabr 1941-ci ildə Slovakiya və Macarıstan hökumətlərinin rəhbərlərinin Berlində baş tutan görüşündə, Voytex Tuk və Laslo Bardoşi arasındakı görüşdə əvvələr qadağan edilmiş milli azlıqlara aid siyasi və mədəni təşkilatların bərpasına icazə verilir.
15 may 1942 Yozef Tiso yəhudilərin şərqə, ölüm düşərgələrinə deportasiya edilməsi haqqında qanun imzaladı. Bu qanun altı ay müddətində fəaliyyətə başlamış olsa da, 1944-cü ilə qədər deportasiya bərpa edilmədi. 1942-ci ildə Slovakiyadan 57 628 yahudi deportasiya edilir. Onlardan cəmi 280 - 800 nəfər arası sağ qala bilir.
1943-cü ilin iyun ayında Vatikanda olan Slovakiya səfiri Karol Sidor ABŞ hökumətinə ölkəsinin memarandumunu təqdim edir. Burada Slovakiyanın Berlinin diktəsi ilə hərəkət etmək məcburiyyətində olması qeyd edilir. Bununla yanaşı daha sonra Slovakiyanın müstəqilliyinin qorunub saxlanılması və ya Polşa, Çexoslovakiya ilə ittifaqda mövcudluğuna ümid bəslənilirdi.
1944-cü ildə Qırmızı ordunun gəlişi ilə Slovakiya ilə sərhəddə Şərqi Slovakiya ordusu təşkil edilir. 29 avqustda ölkədə slovak milli üsyanları başlayır. Nəticədə Almaniya bura ordu göndərmək məcburiyyətində qalır. İlk həmlə ilə üsyançı ordu məğlub eilir. İlk əvvəllər almmanların burada 40 min ordusu vardı. Üsyanın kəskinləşməsi ilə ordu sayı 83 minə çatdırılır. 28 oktyabrda üsyan tamamən yatırılır. Bununla belə 20 min slovak əsgəri Qırmızı ordunun tərəfinə keçir. 1944-cü ilin sonları bəzi kiçik ərazilərin istisnası ilə ölkə almanların əlinə keçir. Bununlada o demək olar ki, müstəqilliyini itirir.
21 sentyabr 1944-cü ildə Qırmızı ordu Slovakiya sərhəddini keçir. 4 aprel 1945-ci ildə Bratislava azad edilir. Bununlada Birinci Slovakiya Respublikası süquta uğrayaraq Çexoslovakiyanın tərkibinə keçir. 8 may 1945-ci ildə slovakiyanın baş naziri Ştefan Tiso Kremsmünster abbadlığında danışıqsız təslim aktına qol çəkir. 1947-ci ilin noyabrında Bratislava məhkəməsi Ştefan Tisoya 30 il həbs qərarı verir. Ancaq o, 28 mart 1956-cı ildə həbsxanada ikən vəfat edir..
1945-ci ildə Yozef Tiso Bavariyada 6 iyun 1945-ci ildə amerika ordusu tərəfindən tutulur və Çexoslovakiyaya təhvil verilir. O, 18 aprel 1947-ci ildə Dövlətə xəyanətdə ittiham edilərək asılır. Voytex Tuka həbs edilərək Çexosolovakiyaya verilmişdir. Bratislava məhkəməsi ona ölüm hökmü çıxarsada, icra edilməzdən öncə həyatını itirir.
İnzibati bölgü
Ölkə ərazisi juplara bölünür (Župa):
- Bratislava (Bratislava)
- Trençin (Trençin)
- Nitra (Nitra)
- Tatr (Rujomberok)
- Poqron ()
- Şarişko-Zemplin (Preşov)
Dövlət quruluşu
Qanunverici orqan — Slovak Torpağının Seymi (Snem Slovenskej krajiny), Dövlət başçısı — Prezident (Prezident), icraedici orqan — Hökumət (vláda), baş nazir (predseda vlády) və nazirlər.
Mənbə
- Birinci Slovak Respublikasının Konstitusiyası və bəzi qanunları (slovak.)
- Марьина В. В. Словакия периода Второй мировой войны в доkументах российских архивов 2016-12-20 at the Wayback Machine
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Slovakiya Respublikasi slovak Slovenska republika tarixi edebiyyatda Birinci Slovakiya Respublikasi slovak prva Slovenska republika 1939 1945 ci illerde indiki Slovakiya erazisinin boyuk hissesini ehate eden respublika Ucuncu Reyxin tesir dairesinde olan Klient dovlet Ikinci Dunya muharibesi basladiqdan sonra Slovakiyanin musteqilliyini ancaq Berlin Roma Tokio oxu ve bir nece neytral olke tanimisdir SSRI ise Slovakiyanin musteqilliyini 1941 ci ile kimi taniyir Peyk dovletSlovakiya RespublikasiSlovenska republikaBayraq Gerb d 1942 ci il Slovakiyasi 14 mart 1939 1945Paytaxt BratislavaDilleri Slovak diliResmi dilleri Slovak diliDovlet dini katolisizmErazisi 38055 km Idareetme formasi parlamentli respublika tekpartiyali sistem Vikianbarda elaqeli mediafayllarSlovakiya Respublikasinin Macaristana ve Ucuncu Reyxe guzeste getdiyi erazilerTarixiQlinkova Slovak Xalq Partiyasi Hitlerle emekdasliga Cexoslovakiyaya hucumdan once baslamisdir Onlarin qarsiya qoyduqlari hedef Slovakiyanin Cexoslovakiya terkibinden cixaraq musteqil olmasi olur Bu sebebden Almaniya Slovakiyaya oz muttefiqi kimi baxirdi 9 mart 1939 cu ilde Cexoslovakiya ordusu Sloveniyaya daxil olaraq Yozef Tisonu hakimiyyetden uzaqlasdirir 14 mart 1939 cu ilde Slovakiya parlamenti olkenin musteqilliyini elan edir Bu anda ise Almaniya ordusu Cexiyani isgal edir 18 mart tarixinde Voytex Tuka Ferdinant Dyurcanski ile birlikde Almaniya ile Slovak dovlet arasinda tehlukesizlik elaqeleri haqqinda muqavile imzalanir 3 gunden sonra Slovakiya Macaristan muharibesi bas verir Konflikt macarlarin taktiki qelebesi ile neticelenir Neticede Slovakiya cenub hisseinde macarlarin ustunluk teskil etdiyi erazileri Macaristan kralligina guzeste gedir Qalinkova Slovakiya Xalq Partiyasinin mulayim lideri Yozef Tiso prezident olur Bunun qarsiliginda Almaniyanin israrla tovsiyesi uzerine Bas nazir ve Daxili Isler Nazirliyininne partiyalarin radikal qanadinin liderleri olan Voytex Tuka ve Aleksandr Max teyin edilir Slovakiya Respublikasi Ucuncu Reyx bir cox muttefiqler ve neytral olkeler terefinden taninir Italiya Kralligi Yaponiya imperiyasi ve Cinin tarixi Mancuriya erazisinde yaradilmis kukla dovlet Mancjou qo Ispaniya SSRI 1941 ci ile kimi Litva Estoniya Isvecre Salvador ve Vatikan 1 sentyabr 1939 cu ilde saat 5 00 radelerinde Slovakiya Bernolak ordusu Ferdinad Catlosun rehberliyi altinda Polsa erazisine daxil olur Neticede Slovakiya 1920 ci illerden 1938 ci ile qeder itirdii erazilerin bir qismini geri qaytarir 7 oktyabr tarixinde Bernolak ordusunun demobilizasiyasi elan edilir Iki ilden sonra Slovakiya ekspedisiya ordusu teskil edilir Bu ordu SSRI erazisine gonderilir Daha sonra Ikinci qoruma ordusu ve Suretli diviziya teskil edilir Bu ordunun 2000 esgeri 30 oktyabr 1943 cu ilde Melitopol yaxinliginda SSRI terefe kecir 2 ci muhafize diviziyasi ise Minsk rayonu yaxinliginda partizanlara qosulur ve almanlara qarsi vurusur 1941 ci ilin payizinda Slovak Macaristan munasibetleri Almaniyanin tezyiqi altinda normallasdirildi 25 26 noyabr 1941 ci ilde Slovakiya ve Macaristan hokumetlerinin rehberlerinin Berlinde bas tutan gorusunde Voytex Tuk ve Laslo Bardosi arasindaki gorusde evveler qadagan edilmis milli azliqlara aid siyasi ve medeni teskilatlarin berpasina icaze verilir 15 may 1942 Yozef Tiso yehudilerin serqe olum dusergelerine deportasiya edilmesi haqqinda qanun imzaladi Bu qanun alti ay muddetinde fealiyyete baslamis olsa da 1944 cu ile qeder deportasiya berpa edilmedi 1942 ci ilde Slovakiyadan 57 628 yahudi deportasiya edilir Onlardan cemi 280 800 nefer arasi sag qala bilir 1943 cu ilin iyun ayinda Vatikanda olan Slovakiya sefiri Karol Sidor ABS hokumetine olkesinin memarandumunu teqdim edir Burada Slovakiyanin Berlinin diktesi ile hereket etmek mecburiyyetinde olmasi qeyd edilir Bununla yanasi daha sonra Slovakiyanin musteqilliyinin qorunub saxlanilmasi ve ya Polsa Cexoslovakiya ile ittifaqda movcudluguna umid beslenilirdi 1944 cu ilde Qirmizi ordunun gelisi ile Slovakiya ile serhedde Serqi Slovakiya ordusu teskil edilir 29 avqustda olkede slovak milli usyanlari baslayir Neticede Almaniya bura ordu gondermek mecburiyyetinde qalir Ilk hemle ile usyanci ordu meglub eilir Ilk evveller almmanlarin burada 40 min ordusu vardi Usyanin keskinlesmesi ile ordu sayi 83 mine catdirilir 28 oktyabrda usyan tamamen yatirilir Bununla bele 20 min slovak esgeri Qirmizi ordunun terefine kecir 1944 cu ilin sonlari bezi kicik erazilerin istisnasi ile olke almanlarin eline kecir Bununlada o demek olar ki musteqilliyini itirir Usyancilarin masin karvani 21 sentyabr 1944 cu ilde Qirmizi ordu Slovakiya serheddini kecir 4 aprel 1945 ci ilde Bratislava azad edilir Bununlada Birinci Slovakiya Respublikasi suquta ugrayaraq Cexoslovakiyanin terkibine kecir 8 may 1945 ci ilde slovakiyanin bas naziri Stefan Tiso Kremsmunster abbadliginda danisiqsiz teslim aktina qol cekir 1947 ci ilin noyabrinda Bratislava mehkemesi Stefan Tisoya 30 il hebs qerari verir Ancaq o 28 mart 1956 ci ilde hebsxanada iken vefat edir 1945 ci ilde Yozef Tiso Bavariyada 6 iyun 1945 ci ilde amerika ordusu terefinden tutulur ve Cexoslovakiyaya tehvil verilir O 18 aprel 1947 ci ilde Dovlete xeyanetde ittiham edilerek asilir Voytex Tuka hebs edilerek Cexosolovakiyaya verilmisdir Bratislava mehkemesi ona olum hokmu cixarsada icra edilmezden once heyatini itirir Inzibati bolguOlke erazisi juplara bolunur Zupa Bratislava Bratislava Trencin Trencin Nitra Nitra Tatr Rujomberok Poqron Sarisko Zemplin Presov Dovlet qurulusuQanunverici orqan Slovak Torpaginin Seymi Snem Slovenskej krajiny Dovlet bascisi Prezident Prezident icraedici orqan Hokumet vlada bas nazir predseda vlady ve nazirler MenbeBirinci Slovak Respublikasinin Konstitusiyasi ve bezi qanunlari slovak Marina V V Slovakiya perioda Vtoroj mirovoj vojny v dokumentah rossijskih arhivov 2016 12 20 at the Wayback Machine