Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Epixarm, Epixarmus (yun. Ἐπίχαρμος, təxminən E.ə. 540 – E.ə. 450) — qədim yunan düşünürü, fəlsəfəöncəsi dönəminin ən görkəmli nümayəndələrdən biri.
| Epixarm | |
|---|---|
| q.yun. Ἐπίχαρμος | |
 | |
| Doğum tarixi | təq. e.ə. 524 və ya təq. e.ə. 540 |
| Vəfat tarixi | təq. e.ə. 435 və ya e.ə. 448 |
| Vəfat yeri | |
| Elm sahəsi | fəlsəfə |
Pifaqorun mühazirələrində iştirak etməsinə baxmayaraq onu pifaqorçulara aid etmirlər. Bəzi tarixçilər onu “Yeddi yunan müdriklərin”dən biri hesab edirdilər.
Epixarmusun İtaliyanın cənubunda anadan olduğu güman edilir. O, çoxlu komediya janrında əsərlər yazmış, bu janrın yaradıcılarından biri hesab edilmişdir. Dövrümüzə onun “qnome”lər adlanan qısa müdrik ifadələri gəlib çatmışdır. Bundan başqa, onun təbiət və təbabət haqqında zamanımıza çatmayan əsərləri də olmuşdur.
Epixarmus hər şeyi ikilikdə (dualizmdə) təsəvvür edirdi. Onun təliminə görə maddi və düşüncə ilə qavranılan başlanğıclar vardır. Maddi başlanğıc od, hava, yer və sudan ibarətdir. Ona görə maddi başlanğıc dəyişkəndir. Düşüncə ilə qavranılan başlanğıc isə müxtəlif ideyalardır ki, onlar hər şeyin formasını təşkil edir. O başlanğıc dəyişkənliyə uğramır və hərəkətsizdir.
İnsan təbiəti də ikilidir. Bir tərəfdən onun maddi, başqa tərəfdən isə ilahi (onun ruhu) əsası vardır. İnsan diri ikən onlar birlikdədirlər, ölüm baş verən kimi isə ayrılırlar. Bədən məhv olur, ruh isə varlığını davam etdirir. Əslində isə insanın “Mən”ini təşkil edən ruhdur. Bədən isə onun zindanıdır. Ona görə də ruhu təkmilləşdirmək lazımdır ki, insan şəhvətlə dolu həyat sürməsin.
Qnomelərinin (qısa aforizmlər şəklində verilmiş müdrik ifadə) birində Epixarmus insan xasiyyətləri haqqında düşünür . Yalnız şər insanlar yoxdur, çünki hamıda həm yaxşı, həm də pis xüsusiyyətlər vardır. Sadəcə bəzi adamlarda pis cəhətlər yaxşıları üstələyir. Onlar naqis adamlardır. Başqalarında isə yaxşı cəhətlər daha çox olur. Onlar isə müsbət insanlardır. Beləliklə, ən yaxşı insan o kəsdir ki, onun yaxşı xüsusiyyətləri, mənfi xüsusiyyətlərini üstələsin.
Başqa bir qnomesində isə Epixarmus demişdir ki: “Ölü olmaq qorxulu deyil. İnsanları ölmək anı qorxudur” .
Mənbə
- Aydın Əlizadə. Antik fəlsəfə tarixi. Bakı: 3 saylı Bakı Mətbəəsi ASC, 2016, s. 18-19.
Ədəbiyyat
- Aydın Əlizadə. Antik fəlsəfə tarixi. Bakı: 3 saylı Bakı Mətbəəsi ASC, 2016, s. 18-19.
- Diogenes Laertius. Lives and Opinions of Eminent Philosophers / Translated by C. D. Yonge. London: Georg Bell & Sons, 1915.
- Маковельский А. О. Досократики. Минск: Харвест, 1999.
- Эпихарм. Гнома 165 // Душенко К. Мысли и изречения древних с указанием источника. M.: Эксмо, 2007.
İstinadlar
- Istituto dell'Enciclopedia Italiana Epicarmo // Enciclopedia on line (it.).
- Любкер Ф. Epicharmus (rus.). // Реальный словарь классических древностей по Любкеру / под ред. Ф. Ф. Зелинский, А. И. Георгиевский, М. С. Куторга, Ф. Гельбке, П. В. Никитин, В. А. Канский, пер. А. Д. Вейсман, Ф. Гельбке, Л. А. Георгиевский, А. И. Давиденков, В. А. Канский, П. В. Никитин, И. А. Смирнов, Э. А. Верт, О. Ю. Клеменчич, Н. В. Рубинский СПб: Общество классической филологии и педагогики, 1885. С. 479.
- Diogenes Laertius. Lives and Opinions of Eminent Philosophers / Translated by C. D. Yonge. London: Georg Bell & Sons, 1915, p. 368.
- Маковельский А. О. Досократики. 2013-07-19 at the Wayback Machine Минск: Харвест, 1999, c. 340.
- Маковельский А. О. Досократики. 2013-07-19 at the Wayback Machine Минск: Харвест, 1999, c. 341.
- Маковельский А. О. Досократики. 2013-07-19 at the Wayback Machine Минск: Харвест, 1999, c. 360.
- Эпихарм. Гнома 165 2023-07-09 at the Wayback Machine // Душенко К. Мысли и изречения древних с указанием источника. M.: Эксмо, 2007, c. 214.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Epixarm Epixarmus yun Ἐpixarmos texminen E e 540 E e 450 qedim yunan dusunuru felsefeoncesi doneminin en gorkemli numayendelerden biri Epixarmq yun ἘpixarmosDogum tarixi teq e e 524 ve ya teq e e 540Vefat tarixi teq e e 435 ve ya e e 448Vefat yeri Sirakuza Qedim RomaElm sahesi felsefe Pifaqorun muhazirelerinde istirak etmesine baxmayaraq onu pifaqorculara aid etmirler Bezi tarixciler onu Yeddi yunan mudriklerin den biri hesab edirdiler Epixarmusun Italiyanin cenubunda anadan oldugu guman edilir O coxlu komediya janrinda eserler yazmis bu janrin yaradicilarindan biri hesab edilmisdir Dovrumuze onun qnome ler adlanan qisa mudrik ifadeleri gelib catmisdir Bundan basqa onun tebiet ve tebabet haqqinda zamanimiza catmayan eserleri de olmusdur Epixarmus her seyi ikilikde dualizmde tesevvur edirdi Onun telimine gore maddi ve dusunce ile qavranilan baslangiclar vardir Maddi baslangic od hava yer ve sudan ibaretdir Ona gore maddi baslangic deyiskendir Dusunce ile qavranilan baslangic ise muxtelif ideyalardir ki onlar her seyin formasini teskil edir O baslangic deyiskenliye ugramir ve hereketsizdir Insan tebieti de ikilidir Bir terefden onun maddi basqa terefden ise ilahi onun ruhu esasi vardir Insan diri iken onlar birlikdedirler olum bas veren kimi ise ayrilirlar Beden mehv olur ruh ise varligini davam etdirir Eslinde ise insanin Men ini teskil eden ruhdur Beden ise onun zindanidir Ona gore de ruhu tekmillesdirmek lazimdir ki insan sehvetle dolu heyat surmesin Qnomelerinin qisa aforizmler seklinde verilmis mudrik ifade birinde Epixarmus insan xasiyyetleri haqqinda dusunur Yalniz ser insanlar yoxdur cunki hamida hem yaxsi hem de pis xususiyyetler vardir Sadece bezi adamlarda pis cehetler yaxsilari usteleyir Onlar naqis adamlardir Basqalarinda ise yaxsi cehetler daha cox olur Onlar ise musbet insanlardir Belelikle en yaxsi insan o kesdir ki onun yaxsi xususiyyetleri menfi xususiyyetlerini ustelesin Basqa bir qnomesinde ise Epixarmus demisdir ki Olu olmaq qorxulu deyil Insanlari olmek ani qorxudur MenbeAydin Elizade Antik felsefe tarixi Baki 3 sayli Baki Metbeesi ASC 2016 s 18 19 EdebiyyatAydin Elizade Antik felsefe tarixi Baki 3 sayli Baki Metbeesi ASC 2016 s 18 19 Diogenes Laertius Lives and Opinions of Eminent Philosophers Translated by C D Yonge London Georg Bell amp Sons 1915 Makovelskij A O Dosokratiki Minsk Harvest 1999 Epiharm Gnoma 165 Dushenko K Mysli i izrecheniya drevnih s ukazaniem istochnika M Eksmo 2007 IstinadlarIstituto dell Enciclopedia Italiana Epicarmo Enciclopedia on line it Lyubker F Epicharmus rus Realnyj slovar klassicheskih drevnostej po Lyubkeru pod red F F Zelinskij A I Georgievskij M S Kutorga F Gelbke P V Nikitin V A Kanskij per A D Vejsman F Gelbke L A Georgievskij A I Davidenkov V A Kanskij P V Nikitin I A Smirnov E A Vert O Yu Klemenchich N V Rubinskij SPb Obshestvo klassicheskoj filologii i pedagogiki 1885 S 479 Diogenes Laertius Lives and Opinions of Eminent Philosophers Translated by C D Yonge London Georg Bell amp Sons 1915 p 368 Makovelskij A O Dosokratiki 2013 07 19 at the Wayback Machine Minsk Harvest 1999 c 340 Makovelskij A O Dosokratiki 2013 07 19 at the Wayback Machine Minsk Harvest 1999 c 341 Makovelskij A O Dosokratiki 2013 07 19 at the Wayback Machine Minsk Harvest 1999 c 360 Epiharm Gnoma 165 2023 07 09 at the Wayback Machine Dushenko K Mysli i izrecheniya drevnih s ukazaniem istochnika M Eksmo 2007 c 214