Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Ağgünbəd (fars. آقگنبد) — İranın Şərqi Azərbaycan ostanının Üskü şəhristanı ərazisinə daxil olan kənd. Şəbüstərdən 50 km cənub-qərbdədir. Ağgünbəd kəndi Şahı adasında yerləşir. Şəhərdə yerləşən Ağgünbəd limanı ticarət və iqtisadi işlərdə Urmiya gölünün önəmli limanlarından biridir. Ağgünbəd limanı yeddi Ağgünbəd kəndində yaşayanları Urmiya şəhəri ilə birləşdirir. Ağgünbəd limanı İslam adasının qərb sahilində və Urmiya gölünün şərq tərəfində yerləşir. Yerlilərin dediyinə görə, bu kəndin qurucuları Azərbaycan Respublikasından buraya köçmüş və dəniz və rütubətli iqlim səbəbiylə mülayim bölgədə Ağgünbəd bölgəsində Urmiya gölü yaxınlığında yaşayan insanlar idi.
| Ağgünbəd | |
|---|---|
 | |
| Ölkə | |
Adı
Dehxuda sözlüyünə görə Ağgünbəz sözü "böyük, dəyərli, şərəfli, hündür, qürurlu" anlamını verən (ağ anlamını vermir) Ağ, Aq və günbəz sözlərindən yaranmışdır. Ağ saqql ailənin başçısı, yerin başçısı, dəyər və hörmət sahibi olan bir insan deməkdir.
Azərbaycan dilində Ağgünbədin anlamı böyük və dəyərli bir günbəzə sahib bir yer deməkdir və bu ad əski Hülakü xan qalasının bəzəklərinə görə Sasanilər dönəminə aiddir.
Görməli yerlər
Ağgünbəd kəndinin turistik yerlərindəm Ağgünbəd çimərliyi, köhnə gəmi limanı, Hülakü xan zirvəsi, Gölbaşı bulağı, kəndin yaxınlığında və Hülakü zirvəsi ətrafındakı bağlar, bölgənin dağlarının mərkəzində yerləşən Çiçik bağ (kiçik bağ) və Volvobağ bağları daxildir. Müxtəlif heyvanlar vəhşi, Qaradaş dağı, zirvənin köhnə mağaraları, Kişmişli dərəsi və yazda qış və payızda yağan yağışlar səbəbindən yaranan şəlalələrdir.
Çökəkliklər
Qara dağ, Qalacıq dirəsk, Qoşun dibi, Öküz yolu, Uca quzey, Əkbər kəməri, Kərb əl-Nağı kəməri, Qara Torpaq, Çoğar, Saxsılı köhül, Xan Əhməd dərəsi, Göyərçin Suyu, Aşağı qaracaba (Qoyun yolu, Qpılı məsnə), Hüseyn bəy uçan, Yuxarı qaracaba, Qala (Hülakü xan qalası), Vəli damı, Kişmiş, Qılınc, Armud ağacı, Nov dərəsi, Xeyr dərəsi, Suyrulu, Ağqaya, Sorbonlu bucaq, Almalı, Ayaz komu, Qozlu
Qozlu çökəkliyi neçə hissəyə bölünür ki onlardan Badamça novu, Abasdan qələməsi, Qozlonundar, Quzlonun sibə, Ağzı bir, Qələməli dərə, Məcid qələməsi, İncə kəmər, Dəlik ardıc, Moson, Yemişanlı Bucaq, Torpaqlı yurd, Xurşid düşən novu, Yeriq və Qara burunun adını çəkmək olar.
Dağlar və təpələr
Suluca (Uşqun dağı), Dadaş arxacı, Qamış olan bucaq, Yumuru, Qurdvuran dərəsi, Qarqa qayası, Qasım əkən,
Xan yurdu (Düz ağıl), Bala mehman, Böyük mehman, Daşkəsən, Girvə dibi, Yastı bucaq, Düdüklü, Düdüklünün baxacaq, Çırpılı bucaq, Qaldatı, Sərçə suyu, Qız meşə, Məcid bucağı, Dərə bənövşəsi, Bənövşənin yumuru, Kəhriz dərəsi, Arxac novu, Ulu bağ (Həcər bucağı, Gor ağacı) Çəlili təpə, Qızılqaya, Keçi bağ (Məşd Abdulla bucağı, Dərbənd, Qazan qoyan, At Bağlayan, Danaçı Bucağı), Qamışlı (Kiçik bağ dalısı, Əsgər əkən bucaq, Sarımsaqlı bucaq, Hacı Həsən Arxacı, Zinə, Dar) (Novu), İki Ağac , Yuxarı düşən bucaq, Aşağı düşən bucaq, Topallı bayır, Quyuluq dalısı, Quyuluq (Piyala suyu), Divarqaya, Güney, Su olan çeşmə, Boğu gədiyi, Qopuq.
Ətraf mühit
Urmiya Gölü Milli Parkı İran sarı maralları və erməni qoçları üçün vacib bir yaşayış yeridir.
Bitki örtüyü
Həmişəyaşıl sərv, terebint püstəsi, dağdağan, yemişan, badam, süd turşusu, albalı, buğda, nanə, kəklikotu, ənginar, duz otu, zanbaq, yulaf, yemlik və əsmə.
Məməlilər
Erməni qoçları və sarı marallar.
Quşlar
Qızılqaz, qutan, kukuos və çömçəquyruq.
Sürünənlər
Zəhərli və yarı zəhərli ilan, kərtənkələ və buqələmun növləri.
Bəbir və maral kimi heyvanlar, qutanlar, flaminqolar və digər köçəri quşlar adanın bataqlıq hissələrində və sahillərində yaşayır.
Hülakü xan qalası
Hülakü xan qalası Urmiya gölünün şərqində, İslam adasında yerləşən Azərbaycan bölgəsinin tarixi qalalarından biri sayılır. Qalanın yolunda dağın döşündə qəribə şəkildə qurulmuş bir çox su anbarları var. Bu su anbarlarının yanında, yağış yağdıqda suyu rezervuarlara yönəldən və bütün mövsümlərdə tələb olunan su ilə təmin edən su axınları var. Hülakü xan qalasının divarları ümumiyyətlə daşdan tikilmişdir. Bu qala istehkam və yerləşmə baxımından Babək, Qahqah və Coşun qalalarına bənzəyir. Qalanın üç tərəfi təhlükəli çöküntülərlə əhatə olunmuşdur ki, bu da qalanı qoruyanlara qala müdafiəsini asanlaşdırırdı.
Həmdullah Qəzvini'nin dediyi kimi Şahı adası və ya Şaha olaraq bilinən əski qala, suyun geri çəkiləcəyi təqdirdə bir gölün ortasında görünəcək böyük bir ada bənzər bir adadır. Hülakü və başqa monqol generallarının məzarlarının yerləşdiyi bir dağın başında yerləşir. Bu qala İlxanlar tərəfindən nəzərdən keçirilmiş Sasanilər dönəminə aiddir.
Şaha və Dogdor və ya Digdor, eramızın VII əsrində Hülakü tərəfindən yenidən qurulan və üsyançı liderlərin (Şarat) liderləri tərəfindən yenidən qurulmuş iki qədim qaladır. Hafiz Ebro onu Urmiyanın Qızıl qalası adlandırdı. Bağdadın və bir çox bölgənin talan edilməsi oraya köçürüldü. Sonralar, bu qala Hülakünün dəfn yerinə çevrildikdə, eyni adla da adlandırıldı. Bu tarixi qala Ağgünbəd kəndindən iki kilometr aralıda yerləşir və bəziləri qala üçün eyni addan istifadə edirlər.
Harun ər-Rəşidin nəvəsi Mütəvəkkil Abbasi'nin olaylarını izah etdiyi İbn əl-Muskəviyyə, "Şaha" və "Yekdar" ın bu bölgələrin üsyankar liderləri tərəfindən, yəni Şara tərəfindən işğal edilmiş iki qala olduğunu söylənilir. Eramızın 7-ci əsrində Hülakü Şahkeh Hafez Ebro qalasını yenidən qurdu və Urmiya gölünün qızıl qalası adlandırdı; Bağdadın və digər xilafət ölkələrinin talanından ələ keçirdikləri xəzinələri və qənimətləri bu qalaya yerləşdirməyi əmr etdi, sonradan bu qala onun dəfn yeri və məzarı oldu və bu səbəbdən yerli dildə "Qala qalası" adı ilə məşhur oldu.
Əmir Teymurun müasiri Hafez Ebru tarixini və coğrafiyasını yazarkən yer tamamilə yaşayışsız idi. İslam tarixçilərinin Şara qalası və ilk İslam əsrlərindən bəri ilk tikilisi hesab etdiyi xarabalıqlar və tarixi abidələr Ağgünbəd kəndində qalır. İçində daş kitabə və kitabə yoxdur
Bu əsər İranın milli əsərlərindən biri kimi 18 mart 2008-ci ildə 22591 qeydiyyat nömrəsi ilə qeydiyyata alınmışdır.
İran-İraq müharibəsi çağında Ağgünbəd
Tarixi Ağgünbəd kəndi dağın aşağı hissəsində və gölün kənarında yerləşir və kənd və Qərbi Azərbaycan əyalətinin bir hissəsi yaxınlığında hava hücumundan müdafiə var.
Bundan əlavə, İranın döyüş bölgələrində İraq döyüş təyyarələrini hədəf alan İran qırıcıları hava bazalarına qayıdarkən qırıcı mühərrikləri və ya İran qırıcı pilotlarının xəsarətləri səbəbindən bəzən yerə çırpılır və bəzən göldə olur. Hansı ki, relyef və hərbi qüvvələr tərəfindən idarə olunurdu.
İrandakı səkkiz illik müharibə zamanı, izdihamlı və izdihamlı şəhərlərlə müqayisədə İranın kəndlərində nisbi sakitlik olduğuna görə kəndlər şəhərlərdə bombalanma təhlükəsi ilə əlaqədar kəndlərə və bağlara sığınan çox sayda insanı qonaq etdi. Müharibə zamanı İraq tərəfindən bombalanan günbəz idi, Ağgünbəd kəndi Təbriz kimi yaxınlıqdakı kəndlərdən kəndə sığınan ailələrlə dolu idi.
Fəaliyyətlər və məhsullar
Ağgünbəd kəndi əhalisinin əsas məşğuliyyəti əkinçilik, maldarlıq, bağçılıq və göl gəmiləri və liman idarəçiliyi, ətraf mühitin qorunması, quşçuluq, xoruz və göbələk yetişdirməkdir. Kəndin əsas məhsulları taxıl, paxlalı bitkilər, yaz meyvələri və fındıq və bağ, meşə və dağ meyvələridir.
Filmlər və seriallar
Ağgünbəd kəndinin köhnə və ənənəvi hissələrində, tarixi məzmununa görə, tarixi serialların hissələri iran yayım təşkilatı tərəfindən dəfələrlə lentə alınmışdır.
Sənədli
Su çatışmazlığı böhranı ilə mübarizə aparan ölkənin şəhər və kəndlərinin hikayəsini əks etdirən sənədli "Su hikayələri", ikinci hissədə Ağgünbəd kəndinin su problemləri ilə məşğul olur.
Əhalisi
2006-cı il məlumatına görə kənddə 898 nəfər yaşayır (267 ailə).
milli tərkibi
Kəndin əhalisi azərbaycanlılardan ibarətdir və azərbaycan dilində danışır. Burada yaşayan insanlar şiə müsəlmandır.
İstinadlar
- GeoNames (ing.). 2005.
- Azərbaycan Milli Ensiklopediyası (25 cilddə). 1-ci cild: A – Argelander (25 000 nüs.). Bakı: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi. 2009. səh. 190. ISBN .
- "Arxivlənmiş surət". 2023-07-01 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-08-11.
- . 2011-11-14 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-11-14.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Aggunbed fars آق گنبد Iranin Serqi Azerbaycan ostaninin Usku sehristani erazisine daxil olan kend Sebusterden 50 km cenub qerbdedir Aggunbed kendi Sahi adasinda yerlesir Seherde yerlesen Aggunbed limani ticaret ve iqtisadi islerde Urmiya golunun onemli limanlarindan biridir Aggunbed limani yeddi Aggunbed kendinde yasayanlari Urmiya seheri ile birlesdirir Aggunbed limani Islam adasinin qerb sahilinde ve Urmiya golunun serq terefinde yerlesir Yerlilerin dediyine gore bu kendin quruculari Azerbaycan Respublikasindan buraya kocmus ve deniz ve rutubetli iqlim sebebiyle mulayim bolgede Aggunbed bolgesinde Urmiya golu yaxinliginda yasayan insanlar idi Aggunbed37 48 59 sm e 45 25 23 s u Olke IranAggunbedAdiDehxuda sozluyune gore Aggunbez sozu boyuk deyerli serefli hundur qururlu anlamini veren ag anlamini vermir Ag Aq ve gunbez sozlerinden yaranmisdir Ag saqql ailenin bascisi yerin bascisi deyer ve hormet sahibi olan bir insan demekdir Azerbaycan dilinde Aggunbedin anlami boyuk ve deyerli bir gunbeze sahib bir yer demekdir ve bu ad eski Hulaku xan qalasinin bezeklerine gore Sasaniler donemine aiddir Gormeli yerlerAggunbed kendinin turistik yerlerindem Aggunbed cimerliyi kohne gemi limani Hulaku xan zirvesi Golbasi bulagi kendin yaxinliginda ve Hulaku zirvesi etrafindaki baglar bolgenin daglarinin merkezinde yerlesen Cicik bag kicik bag ve Volvobag baglari daxildir Muxtelif heyvanlar vehsi Qaradas dagi zirvenin kohne magaralari Kismisli deresi ve yazda qis ve payizda yagan yagislar sebebinden yaranan selalelerdir CokekliklerBulaq golu Qara dag Qalaciq diresk Qosun dibi Okuz yolu Uca quzey Ekber kemeri Kerb el Nagi kemeri Qara Torpaq Cogar Saxsili kohul Xan Ehmed deresi Goyercin Suyu Asagi qaracaba Qoyun yolu Qpili mesne Huseyn bey ucan Yuxari qaracaba Qala Hulaku xan qalasi Veli dami Kismis Qilinc Armud agaci Nov deresi Xeyr deresi Suyrulu Agqaya Sorbonlu bucaq Almali Ayaz komu Qozlu Qozlu cokekliyi nece hisseye bolunur ki onlardan Badamca novu Abasdan qelemesi Qozlonundar Quzlonun sibe Agzi bir Qelemeli dere Mecid qelemesi Ince kemer Delik ardic Moson Yemisanli Bucaq Torpaqli yurd Xursid dusen novu Yeriq ve Qara burunun adini cekmek olar Daglar ve tepelerSuluca Usqun dagi Dadas arxaci Qamis olan bucaq Yumuru Qurdvuran deresi Qarqa qayasi Qasim eken Gozlu Xan yurdu Duz agil Bala mehman Boyuk mehman Daskesen Girve dibi Yasti bucaq Duduklu Duduklunun baxacaq Cirpili bucaq Qaldati Serce suyu Qiz mese Mecid bucagi Dere benovsesi Benovsenin yumuru Kehriz deresi Arxac novu Ulu bag Hecer bucagi Gor agaci Celili tepe Qizilqaya Keci bag Mesd Abdulla bucagi Derbend Qazan qoyan At Baglayan Danaci Bucagi Qamisli Kicik bag dalisi Esger eken bucaq Sarimsaqli bucaq Haci Hesen Arxaci Zine Dar Novu Iki Agac Yuxari dusen bucaq Asagi dusen bucaq Topalli bayir Quyuluq dalisi Quyuluq Piyala suyu Divarqaya Guney Su olan cesme Bogu gediyi Qopuq Etraf muhitUrmiya Golu Milli Parki Iran sari marallari ve ermeni qoclari ucun vacib bir yasayis yeridir Bitki ortuyu Hemiseyasil serv terebint pustesi dagdagan yemisan badam sud tursusu albali bugda nane keklikotu enginar duz otu zanbaq yulaf yemlik ve esme Memeliler Ermeni qoclari ve sari marallar Quslar Qizilqaz qutan kukuos ve comcequyruq Surunenler Zeherli ve yari zeherli ilan kertenkele ve buqelemun novleri Bebir ve maral kimi heyvanlar qutanlar flaminqolar ve diger koceri quslar adanin bataqliq hisselerinde ve sahillerinde yasayir Hulaku xan qalasiHulaku xan qalasi Urmiya golunun serqinde Islam adasinda yerlesen Azerbaycan bolgesinin tarixi qalalarindan biri sayilir Qalanin yolunda dagin dosunde qeribe sekilde qurulmus bir cox su anbarlari var Bu su anbarlarinin yaninda yagis yagdiqda suyu rezervuarlara yonelden ve butun movsumlerde teleb olunan su ile temin eden su axinlari var Hulaku xan qalasinin divarlari umumiyyetle dasdan tikilmisdir Bu qala istehkam ve yerlesme baximindan Babek Qahqah ve Cosun qalalarina benzeyir Qalanin uc terefi tehlukeli cokuntulerle ehate olunmusdur ki bu da qalani qoruyanlara qala mudafiesini asanlasdirirdi Hemdullah Qezvini nin dediyi kimi Sahi adasi ve ya Saha olaraq bilinen eski qala suyun geri cekileceyi teqdirde bir golun ortasinda gorunecek boyuk bir ada benzer bir adadir Hulaku ve basqa monqol generallarinin mezarlarinin yerlesdiyi bir dagin basinda yerlesir Bu qala Ilxanlar terefinden nezerden kecirilmis Sasaniler donemine aiddir Saha ve Dogdor ve ya Digdor eramizin VII esrinde Hulaku terefinden yeniden qurulan ve usyanci liderlerin Sarat liderleri terefinden yeniden qurulmus iki qedim qaladir Hafiz Ebro onu Urmiyanin Qizil qalasi adlandirdi Bagdadin ve bir cox bolgenin talan edilmesi oraya kocuruldu Sonralar bu qala Hulakunun defn yerine cevrildikde eyni adla da adlandirildi Bu tarixi qala Aggunbed kendinden iki kilometr aralida yerlesir ve bezileri qala ucun eyni addan istifade edirler Harun er Residin nevesi Mutevekkil Abbasi nin olaylarini izah etdiyi Ibn el Muskeviyye Saha ve Yekdar in bu bolgelerin usyankar liderleri terefinden yeni Sara terefinden isgal edilmis iki qala oldugunu soylenilir Eramizin 7 ci esrinde Hulaku Sahkeh Hafez Ebro qalasini yeniden qurdu ve Urmiya golunun qizil qalasi adlandirdi Bagdadin ve diger xilafet olkelerinin talanindan ele kecirdikleri xezineleri ve qenimetleri bu qalaya yerlesdirmeyi emr etdi sonradan bu qala onun defn yeri ve mezari oldu ve bu sebebden yerli dilde Qala qalasi adi ile meshur oldu Emir Teymurun muasiri Hafez Ebru tarixini ve cografiyasini yazarken yer tamamile yasayissiz idi Islam tarixcilerinin Sara qalasi ve ilk Islam esrlerinden beri ilk tikilisi hesab etdiyi xarabaliqlar ve tarixi abideler Aggunbed kendinde qalir Icinde das kitabe ve kitabe yoxdur Bu eser Iranin milli eserlerinden biri kimi 18 mart 2008 ci ilde 22591 qeydiyyat nomresi ile qeydiyyata alinmisdir Iran Iraq muharibesi caginda AggunbedTarixi Aggunbed kendi dagin asagi hissesinde ve golun kenarinda yerlesir ve kend ve Qerbi Azerbaycan eyaletinin bir hissesi yaxinliginda hava hucumundan mudafie var Bundan elave Iranin doyus bolgelerinde Iraq doyus teyyarelerini hedef alan Iran qiricilari hava bazalarina qayidarken qirici muherrikleri ve ya Iran qirici pilotlarinin xesaretleri sebebinden bezen yere cirpilir ve bezen golde olur Hansi ki relyef ve herbi quvveler terefinden idare olunurdu Irandaki sekkiz illik muharibe zamani izdihamli ve izdihamli seherlerle muqayisede Iranin kendlerinde nisbi sakitlik olduguna gore kendler seherlerde bombalanma tehlukesi ile elaqedar kendlere ve baglara siginan cox sayda insani qonaq etdi Muharibe zamani Iraq terefinden bombalanan gunbez idi Aggunbed kendi Tebriz kimi yaxinliqdaki kendlerden kende siginan ailelerle dolu idi Fealiyyetler ve mehsullarAggunbed kendi ehalisinin esas mesguliyyeti ekincilik maldarliq bagciliq ve gol gemileri ve liman idareciliyi etraf muhitin qorunmasi qusculuq xoruz ve gobelek yetisdirmekdir Kendin esas mehsullari taxil paxlali bitkiler yaz meyveleri ve findiq ve bag mese ve dag meyveleridir Filmler ve seriallarAggunbed kendinin kohne ve enenevi hisselerinde tarixi mezmununa gore tarixi seriallarin hisseleri iran yayim teskilati terefinden defelerle lente alinmisdir Senedli Su catismazligi bohrani ile mubarize aparan olkenin seher ve kendlerinin hikayesini eks etdiren senedli Su hikayeleri ikinci hissede Aggunbed kendinin su problemleri ile mesgul olur Ehalisi2006 ci il melumatina gore kendde 898 nefer yasayir 267 aile milli terkibi Kendin ehalisi azerbaycanlilardan ibaretdir ve azerbaycan dilinde danisir Burada yasayan insanlar sie muselmandir IstinadlarGeoNames ing 2005 Azerbaycan Milli Ensiklopediyasi 25 cildde 1 ci cild A Argelander 25 000 nus Baki Azerbaycan Milli Ensiklopediyasi Elmi Merkezi 2009 seh 190 ISBN 978 9952 441 02 4 Arxivlenmis suret 2023 07 01 tarixinde Istifade tarixi 2020 08 11 2011 11 14 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2011 11 14