Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqalədə heç bir məlumatın mənbəsi . |
Saturn V ("Saturn Beş" kimi oxunur) — ABŞ istehsalı olan birdəfəlik istifadə üçün nəzərdə tutulmuş insan daşıya bilən raketdir və 1967 ilə 1973 arasında NASA-nın Apollon və Skylab proqramlarında istifadə edilmişdir. NASA, bu çox mərhələli maye yanacaqla işləyən çox ağır daşıyıcı raketi 13 dəfə Kennedi Kosmik Mərkəzindən — Floridadan heyət və yük itkisi olmadan kosmosa buraxmışdır. Mövcud olan ən uzun, ən ağır və ən güclü raketdir və hələ də ən ağır raket daşıyıcısı tutumu rekordunu əlində saxlayır.
Saturn raket ailəsinin ən böyük istehsal modeli olan Saturn Verner fon Braun və Artur Rudolf adlı şəxslərin rəhbərliyi altında, Alabama ştatının Hantsvill şəhərindəki Marşal Kosmik Uçuş Mərkəzində Boeing, North American Aviation, Douglas Aircraft Company və IBM şirkətlərinin baş podratçılığı ilə dizayn edilmişdir. Von Braunun tərəfindən hazırlanmış dizayn qismən İkinci Dünya Müharibəsi dövründə Hitler Almaniyasında hazırladığı Aggregate seriyası, xüsusilə A-10, A-11 və A-12 modelli raketlərə əsaslanır.
İndiyə qədər Saturn V insanları alçaq yer orbitindən kənarda daşıyan yeganə raket daşıyıcısıdır. 1968-ci ilin dekabr ayından və 1972 dekabr ayına qədərki 4 il ərzində cəmi 24 astronavt (3 astronavtı bir dəfədən çox aparmışdır) aya aparmışdır.
Tarixçə
Saturn V raketinin mənşəyi ABŞ-də Prezident Harri Truman tərəfindən 1946-cı ilin sentyabrında qüvvəyə mindirilmiş Kağız sancağı əməliyyatı (Operation Paperclip) çərçivəsində Wernher von Braun başda olmaqla 700 ətrafında Alman aliminin seçilməsi ilə başlamışdır.
Texnologiya
3039 ton ağırlığında olan Saturn V 3 təbəqədən ibarətdir. Bu 3 təbəqə 2 növ raket mühərrikindən ibarətdir. F-1 və J-2 adlandırılan bu iki mühərrik ardıcıllıqla 34.02 MN və 4.4 MN itələyici qüvvə təmin edə bilir.
F-1 680 tonluq itələyici qüvvə təmin edir. 8400 kq ağırlığında olan bu mühərrikin baza eni 3,5 m-dən çoxdur. Saniyədə 2,7 ton yanacaq sərf edir. J-2 raket mühərriki, F-1-dən daha kiçikdir, çünki kerosin əvəzinə maye hidrogendən istifadə edir. Çünki hidrogen kerosindən 1/8 dəfə kiçikdir. Digər tərəfdən, verdiyi enerji 75% daha çoxdur.
Saturn V-in ilk 2 təbəqəsi Apollon kosmik gəmisini atmosferdən çıxarmağa xidmət edir, üçüncü təbəqə isə raket Yerin orbitində olduğu zaman onu Aya doğru istiqamətləndirib göndərməkdir. Buna görə III təbəqədə bir duruş nəzarət sistemi mövcuddur. Bu 3 təbəqədən başqa, buraxılış raketi ilə kosmik gəmi arasında diametri 6,6 m və hündürlüyü 1 m olan bir nəqliyyat vasitələri vahidi mövcuddur. Bu bölmə vasitəni müşahidə altında saxlayır, səviyyələrarası nəzarəti təmin edir və məlumatları yığır.
Saturn V-in alovlanması ilə birinci təbəqə gəmini 8850 m/saat həddində bir sürətlə təmin etdikdən sonra gəmini tərk edir və Atlantik okeanına düşür. Daha sonra gəmilər vahidindəki idarəetmə sistemi, gəminin olduğu yer ilə olmalı olduğu yeri müqayisə edərək istiqaməti düzəltmək lazım gələrsə, 2-ci təbəqəyə elektron olaraq istiqamətin dəyişdirilməsi haqqında əmr verir. Gəmi 96 km hündürlükdə olduqda, buraxma — xilasetmə qülləsi, gəminin sürəti 24000 m/saat olduğu zaman isə II təbəqə gəmidən ayrılır. III təbəqə tələb olunan qalan sürəti təmin edir. Bu vaxt idarəetmə sistemi orbitə daxil olmağı təmin edən pəncərəyə daxil olmaq gəmini istiqamətləndirir. Buna nail olduqdan sonra, III təbəqə mühərriki dayandırılır və kosmik gəmi, III təbəqə, nəqliyyat vasitəsi, enerji istehlak etmədən Yerin orbitində gözləyir. Müəyyən olunmuş yol xətti ilə uyğun zamanda III təbəqə mühərriki yenidən alovlanır və Aya getməyə başlanılır. Üçüncü təbəqənin də işi bitdikdən sonra kosmosa buraxılır.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqalede hec bir melumatin menbesi gosterilmemisdir Lutfen etibarli menbeler elave etmekle meqaleni tekmillesdirmeye komek edin Qerez yaradan menbesiz hisseler muzakiresiz siline biler Saturn V Saturn Bes kimi oxunur ABS istehsali olan birdefelik istifade ucun nezerde tutulmus insan dasiya bilen raketdir ve 1967 ile 1973 arasinda NASA nin Apollon ve Skylab proqramlarinda istifade edilmisdir NASA bu cox merheleli maye yanacaqla isleyen cox agir dasiyici raketi 13 defe Kennedi Kosmik Merkezinden Floridadan heyet ve yuk itkisi olmadan kosmosa buraxmisdir Movcud olan en uzun en agir ve en guclu raketdir ve hele de en agir raket dasiyicisi tutumu rekordunu elinde saxlayir Sattrn V raketi Apollon 11 dasiyicisinda Saturn raket ailesinin en boyuk istehsal modeli olan Saturn Verner fon Braun ve Artur Rudolf adli sexslerin rehberliyi altinda Alabama statinin Hantsvill seherindeki Marsal Kosmik Ucus Merkezinde Boeing North American Aviation Douglas Aircraft Company ve IBM sirketlerinin bas podratciligi ile dizayn edilmisdir Von Braunun terefinden hazirlanmis dizayn qismen Ikinci Dunya Muharibesi dovrunde Hitler Almaniyasinda hazirladigi Aggregate seriyasi xususile A 10 A 11 ve A 12 modelli raketlere esaslanir Indiye qeder Saturn V insanlari alcaq yer orbitinden kenarda dasiyan yegane raket dasiyicisidir 1968 ci ilin dekabr ayindan ve 1972 dekabr ayina qederki 4 il erzinde cemi 24 astronavt 3 astronavti bir defeden cox aparmisdir aya aparmisdir TarixceSaturn V raketinin menseyi ABS de Prezident Harri Truman terefinden 1946 ci ilin sentyabrinda quvveye mindirilmis Kagiz sancagi emeliyyati Operation Paperclip cercivesinde Wernher von Braun basda olmaqla 700 etrafinda Alman aliminin secilmesi ile baslamisdir Texnologiya3039 ton agirliginda olan Saturn V 3 tebeqeden ibaretdir Bu 3 tebeqe 2 nov raket muherrikinden ibaretdir F 1 ve J 2 adlandirilan bu iki muherrik ardicilliqla 34 02 MN ve 4 4 MN iteleyici quvve temin ede bilir F 1 680 tonluq iteleyici quvve temin edir 8400 kq agirliginda olan bu muherrikin baza eni 3 5 m den coxdur Saniyede 2 7 ton yanacaq serf edir J 2 raket muherriki F 1 den daha kicikdir cunki kerosin evezine maye hidrogenden istifade edir Cunki hidrogen kerosinden 1 8 defe kicikdir Diger terefden verdiyi enerji 75 daha coxdur Saturn V in ilk 2 tebeqesi Apollon kosmik gemisini atmosferden cixarmaga xidmet edir ucuncu tebeqe ise raket Yerin orbitinde oldugu zaman onu Aya dogru istiqametlendirib gondermekdir Buna gore III tebeqede bir durus nezaret sistemi movcuddur Bu 3 tebeqeden basqa buraxilis raketi ile kosmik gemi arasinda diametri 6 6 m ve hundurluyu 1 m olan bir neqliyyat vasiteleri vahidi movcuddur Bu bolme vasiteni musahide altinda saxlayir seviyyelerarasi nezareti temin edir ve melumatlari yigir Saturn V raketinin konstruktoru Wernher Von Braun geminin muherriklerinin onunde Saturn V in alovlanmasi ile birinci tebeqe gemini 8850 m saat heddinde bir suretle temin etdikden sonra gemini terk edir ve Atlantik okeanina dusur Daha sonra gemiler vahidindeki idareetme sistemi geminin oldugu yer ile olmali oldugu yeri muqayise ederek istiqameti duzeltmek lazim gelerse 2 ci tebeqeye elektron olaraq istiqametin deyisdirilmesi haqqinda emr verir Gemi 96 km hundurlukde olduqda buraxma xilasetme qullesi geminin sureti 24000 m saat oldugu zaman ise II tebeqe gemiden ayrilir III tebeqe teleb olunan qalan sureti temin edir Bu vaxt idareetme sistemi orbite daxil olmagi temin eden pencereye daxil olmaq gemini istiqametlendirir Buna nail olduqdan sonra III tebeqe muherriki dayandirilir ve kosmik gemi III tebeqe neqliyyat vasitesi enerji istehlak etmeden Yerin orbitinde gozleyir Mueyyen olunmus yol xetti ile uygun zamanda III tebeqe muherriki yeniden alovlanir ve Aya getmeye baslanilir Ucuncu tebeqenin de isi bitdikden sonra kosmosa buraxilir Butun Saturn V raketlerinin qalxma anlarinin goruntulerinin kollaji