Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
II Sarqon ( Şarrum-ken, mənası "Həqiqi padşah"; təq. , Nimrud – ) — Assuriyanın çarı, 722 — , III Tiqlatpalasarın kiçik oğlu.
| II Sarqon | |
|---|---|
 | |
Assuriya çarı[d] | |
| e.ə. 721 – e.ə. 705 | |
| Sonrakı | Sennaxerib |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | təq. |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | |
| Fəaliyyəti | suveren[d] |
| Atası | III Tiqlatpalasar |
| Uşağı | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Hakimiyyəti
Ullusunu taxt-tac uğrunda çəkişmələrdə öz iradəsinin əksinə olaraq, Urartu təmayüllü siyasət yeritməyə məcbur olur. O, hətta Assuriya ilə həmsərhəd olan bir neçə vilayətini də Urartuya güzəştə gedir. Hadisələrin bu cür dönüşündən qəzəblənən Assuriya Manna üzərinə hücuma keçir. Assuriya şahı II Sarqon Baqdattunu tutaraq onun dərisini soymağı əmr edir. Baqdattunun dərisini soyur, cəsədini isə mannalara görk olmaq üçün nümayiş etdirirlər. Assuriyalılar Mannanın paytaxtı İzirtu şəhərini yandırır, bir çox qalalarını zəbt edirlər. Ullusunu tabe olmaqdan başqa yol görmür. Elə bu vaxt II Sarqon Ullusunuya bir məktub göndərir. Burada Ullusunudan tələb edilir ki, "öz hörmətli aqsaqqalları, qoşun başçıları, məsləhətçiləri, tayfasının özəyi olan adamlar, canişinləri və ölkəsini idarə edən digər rəhbərlərlə birliklə onun qarşısına çıxsın". Bundan əlavə həmin məktubda Ullusunudan "öz böyük oğlunu qiymətli hədiyyələrlə" Sarqonun yanına göndərməsi də tələb olunur. Ullusunu II Sarqonun şərəfinə yazılmış bir daş sütun ucaldır. Sarqon dönüklüyünü Ullusunuya bağışlayır və onu öz taxtından məhrum etmir.
B. e. ə. 714-cü ildə Sarqon Urartu üzərinə yürüşə gedərkən iki şah arasında Sirdakka şəhərində müqavilə imzalanır. Şahlar müəyyən olunmuş yerdə görüşürlər və Ullusunu Sarqonun qoşununa döyüş atları, mal-qara və digər hədiyyələr verir. Sarqon əvəzində Urartuya güzəştə gedilmiş Manna torpaqlarını da almağı Ullusunuya vəd verir. Assuriya çarı Ullusununun şərəfinə ziyafət düzəldir. Bu ziyafətdə Ullusunu Sarqondan aşağı yerdə əyləşdirilsə də, onun oturduğu yer atası İranzunun vaxtilə əyləşdiyindən yuxarıda idi. Sarqonun salnaməçiləri bu barədə onun dilindən yazırlar: "Mən onların ağasına, şahına, Ullusunuya süfrə açdım. Onu öz atası, valideyni İranzudan yuxarıda oturtdum, onu yüksəltdim." İqor Dyakonovun fikrincə, bu, Mannanın müttəfiq dövlət kimi etiraf olunmasına bərabər idi. II Sarqon Urartu ilə müharibəni davam etdirir. Ullusunu öz müttəfiqinə hər cür yardım göstərir. Urartu qoşunları sarsıdıcı məğlubiyyətə uğrayırlar. Sarqon tutduğu əski Manna qalalarını Ullusunuya qaytarır. Sarqonun qoşunları Urartunun paytaxtına qədər irəliləyir, bir çox şəhərləri viran qoyur və xeyli qənimət ələ keçirirlər. Urartu şahı I Rusa bu məğlubiyyətinin biabırçılığına dözə bilməyərək, intihar edir, Sarqon Ullusunuya 22 qala və iki möhkəmləndirilmiş şəhər bağışlayır. Urartunun məğlubiyyətindən sonra Ullusunu vaxtilə itirilmiş Manna vilayətlərini geri qaytarmaq uğrunda müharibəyə başlayır və uğurlar qazanır. Manna öz yüksəlişinin zirvəsinə çatır. Assuriya bu dövləti özünün bərabərhüquqlu müttəfiqi kimi qəbul edir. II Sarqonun vəfatından sonra Ullusunu hətta Assuriyanın da bir sıra torpaqlarını ələ keçirir.
II Sarqonun təntənəli yazısı
<…> Mənim boyunduruğumu daşıyan sadiq qul, mannalı İranzunu tale aparanda mən onun taxtına onun oğlu Azanı əyləşdirəndə urartulu Ursa Uişdişin adamına, Zikertunun adamına, Misandiyanın adamına, Mannanın böyük canişinlərinə öz sözünü göndərdi və onlarla yalançı danışıqlar apardı; onlar öz ağaları Azanın meyitini əlçatmaz Uauş dağından atdılar. Öz atasının taxtına oturan mannalı Ullusunu urartulu I Ursaya arxalandı və özünün 22 qalasını ona təslim etdi. Ürəyimin qəzəbi ilə mən Aşşur allahının saysız-hesabsız qoşunlarını yaraqlandırdım; mən şir kimi nərildədim və üzümü bu ölkələrin fəthinə yönəltdim. Mannalı Ulusunu mənim ordumun yaxınlaşdığını görüb, öz şəhərindən çıxdı və qorxu içərisində əlçatmaz dağdakı gizli yerə yerləşdi. Onun hökmdar şəhəri İzirtunu, onun möhtəşəm qalalarını İzbiya və Armedi mən fəth etdim və alovla yandırdım. Mən əlçatmaz Uauş dağında urartulu Ursa ilə qanlı döyüş keçirdim. Ətrafına divar çəkilən 55 möhkəmləndirilmiş şəhəri, 9 əlçatmaz qalası ilə birlikdə onun 8 vilayətini fəth etdim və odda yaxdım. Mannalı Ulusunuya məxsus 22 qalanı mən onun əlindən aldım və Assuriya hüdudlarına daxil etdim. Andiyalı Telusinanın vilayətinə qədərki Tuaya ölkəsinin 8 qalasını mən fəth etdim, 2400 sakinini onların sürüləri ilə birlikdə mən əsir etdim. Zikertulu Mitatti mənim silahımdan bərk qorxdu və öz ölkəsinin adamları ilə birlikdə meşəlik dağlara qaçdı və onların yeri tapılmadı. Onun hökmdar şəhəri Pardanı mən alovda yandırdım və onun ətrafında 23 möhkəmləndirilmiş şəhəri fəth etdim və onların qoşunlarını əsir etdim. Mannalılar ölkəsinin Mitattiyə bel bağlayan Şuandahul və Zurukku şəhərlərini mən fəth etdim və onların qoşunlarını əsir etdim. Mən uişdişli Baqdattinin dərisini soydum; Dayukkunu ailəsi ilə birlikdə mən köçürtdüm və Amattu vilayətində yerləşdirdim; əlçatmaz dağlar arasındakı mannalı Ulusunu mənim etdiyim işlər haqqında eşidərək, quş kimi uçub gəldi və məni ayaqlarımı qucaqladı. Onun saysız-hesabsız günahlarını mən bağışladım, onun cinayətlərini unutdum, ona mərhəmət etdim və onu öz hökmdar taxtına əyləşdirdim. Ursa və Mittatidən aldığım 22 qala və 2 möhkəmlənirilmiş şəhəri mən ona verdim və onun əzilmiş ölkəsini bərpa etdim. Mən öz hökmdar təsvirini hazırlatdım, onun üstündə mənim hakimim Aşşurun qələbələri haqqında yazdırdım, onu gələcək zamanlar üçün onun hökmdar şəhəri İzirtuda dikəltdim.
İstinadlar
- VDİ, 1951, №3, s. 209-210
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
II Sarqon Sarrum ken menasi Heqiqi padsah teq Nimrud Assuriyanin cari 722 III Tiqlatpalasarin kicik oglu II SarqonAssuriya cari d e e 721 e e 705SonrakiSennaxeribSexsi melumatlarDogum tarixi teq Dogum yeri Nimrud Neyneve muhafezesiVefat tarixiFealiyyeti suveren d Atasi III TiqlatpalasarUsagi Sennaxerib Vikianbarda elaqeli mediafayllarHakimiyyetiUllusunu taxt tac ugrunda cekismelerde oz iradesinin eksine olaraq Urartu temayullu siyaset yeritmeye mecbur olur O hetta Assuriya ile hemserhed olan bir nece vilayetini de Urartuya guzeste gedir Hadiselerin bu cur donusunden qezeblenen Assuriya Manna uzerine hucuma kecir Assuriya sahi II Sarqon Baqdattunu tutaraq onun derisini soymagi emr edir Baqdattunun derisini soyur cesedini ise mannalara gork olmaq ucun numayis etdirirler Assuriyalilar Mannanin paytaxti Izirtu seherini yandirir bir cox qalalarini zebt edirler Ullusunu tabe olmaqdan basqa yol gormur Ele bu vaxt II Sarqon Ullusunuya bir mektub gonderir Burada Ullusunudan teleb edilir ki oz hormetli aqsaqqallari qosun bascilari meslehetcileri tayfasinin ozeyi olan adamlar canisinleri ve olkesini idare eden diger rehberlerle birlikle onun qarsisina cixsin Bundan elave hemin mektubda Ullusunudan oz boyuk oglunu qiymetli hediyyelerle Sarqonun yanina gondermesi de teleb olunur Ullusunu II Sarqonun serefine yazilmis bir das sutun ucaldir Sarqon donukluyunu Ullusunuya bagislayir ve onu oz taxtindan mehrum etmir B e e 714 cu ilde Sarqon Urartu uzerine yuruse gederken iki sah arasinda Sirdakka seherinde muqavile imzalanir Sahlar mueyyen olunmus yerde gorusurler ve Ullusunu Sarqonun qosununa doyus atlari mal qara ve diger hediyyeler verir Sarqon evezinde Urartuya guzeste gedilmis Manna torpaqlarini da almagi Ullusunuya ved verir Assuriya cari Ullusununun serefine ziyafet duzeldir Bu ziyafetde Ullusunu Sarqondan asagi yerde eylesdirilse de onun oturdugu yer atasi Iranzunun vaxtile eylesdiyinden yuxarida idi Sarqonun salnamecileri bu barede onun dilinden yazirlar Men onlarin agasina sahina Ullusunuya sufre acdim Onu oz atasi valideyni Iranzudan yuxarida oturtdum onu yukseltdim Iqor Dyakonovun fikrince bu Mannanin muttefiq dovlet kimi etiraf olunmasina beraber idi II Sarqon Urartu ile muharibeni davam etdirir Ullusunu oz muttefiqine her cur yardim gosterir Urartu qosunlari sarsidici meglubiyyete ugrayirlar Sarqon tutdugu eski Manna qalalarini Ullusunuya qaytarir Sarqonun qosunlari Urartunun paytaxtina qeder irelileyir bir cox seherleri viran qoyur ve xeyli qenimet ele kecirirler Urartu sahi I Rusa bu meglubiyyetinin biabirciligina doze bilmeyerek intihar edir Sarqon Ullusunuya 22 qala ve iki mohkemlendirilmis seher bagislayir Urartunun meglubiyyetinden sonra Ullusunu vaxtile itirilmis Manna vilayetlerini geri qaytarmaq ugrunda muharibeye baslayir ve ugurlar qazanir Manna oz yukselisinin zirvesine catir Assuriya bu dovleti ozunun beraberhuquqlu muttefiqi kimi qebul edir II Sarqonun vefatindan sonra Ullusunu hetta Assuriyanin da bir sira torpaqlarini ele kecirir II Sarqonun tenteneli yazisi lt gt Menim boyundurugumu dasiyan sadiq qul mannali Iranzunu tale aparanda men onun taxtina onun oglu Azani eylesdirende urartulu Ursa Uisdisin adamina Zikertunun adamina Misandiyanin adamina Mannanin boyuk canisinlerine oz sozunu gonderdi ve onlarla yalanci danisiqlar apardi onlar oz agalari Azanin meyitini elcatmaz Uaus dagindan atdilar Oz atasinin taxtina oturan mannali Ullusunu urartulu I Ursaya arxalandi ve ozunun 22 qalasini ona teslim etdi Ureyimin qezebi ile men Assur allahinin saysiz hesabsiz qosunlarini yaraqlandirdim men sir kimi nerildedim ve uzumu bu olkelerin fethine yoneltdim Mannali Ulusunu menim ordumun yaxinlasdigini gorub oz seherinden cixdi ve qorxu icerisinde elcatmaz dagdaki gizli yere yerlesdi Onun hokmdar seheri Izirtunu onun mohtesem qalalarini Izbiya ve Armedi men feth etdim ve alovla yandirdim Men elcatmaz Uaus daginda urartulu Ursa ile qanli doyus kecirdim Etrafina divar cekilen 55 mohkemlendirilmis seheri 9 elcatmaz qalasi ile birlikde onun 8 vilayetini feth etdim ve odda yaxdim Mannali Ulusunuya mexsus 22 qalani men onun elinden aldim ve Assuriya hududlarina daxil etdim Andiyali Telusinanin vilayetine qederki Tuaya olkesinin 8 qalasini men feth etdim 2400 sakinini onlarin suruleri ile birlikde men esir etdim Zikertulu Mitatti menim silahimdan berk qorxdu ve oz olkesinin adamlari ile birlikde meselik daglara qacdi ve onlarin yeri tapilmadi Onun hokmdar seheri Pardani men alovda yandirdim ve onun etrafinda 23 mohkemlendirilmis seheri feth etdim ve onlarin qosunlarini esir etdim Mannalilar olkesinin Mitattiye bel baglayan Suandahul ve Zurukku seherlerini men feth etdim ve onlarin qosunlarini esir etdim Men uisdisli Baqdattinin derisini soydum Dayukkunu ailesi ile birlikde men kocurtdum ve Amattu vilayetinde yerlesdirdim elcatmaz daglar arasindaki mannali Ulusunu menim etdiyim isler haqqinda esiderek qus kimi ucub geldi ve meni ayaqlarimi qucaqladi Onun saysiz hesabsiz gunahlarini men bagisladim onun cinayetlerini unutdum ona merhemet etdim ve onu oz hokmdar taxtina eylesdirdim Ursa ve Mittatiden aldigim 22 qala ve 2 mohkemlenirilmis seheri men ona verdim ve onun ezilmis olkesini berpa etdim Men oz hokmdar tesvirini hazirlatdim onun ustunde menim hakimim Assurun qelebeleri haqqinda yazdirdim onu gelecek zamanlar ucun onun hokmdar seheri Izirtuda dikeltdim IstinadlarVDI 1951 3 s 209 210