Tartu

Tartu (est. Tartu, alm. Dorpat, Dörpt‎; 1030—1224 və 1893—1918-ci illərdə Юрьев, в 1224-1893-ci ildə Дерпт) — Estoniyanın şəhəridir. Emayıgi çayının sahilində yerləşir. Tallindən sonra Estoniyanın 2-ci böyük şəhəridir. Tartu şəhəri hələ b.e. V əsrindən «Tarbatu» (est. tarvas — «tur, ibtidai buğa və ya öküz») adında estlərin yaşayış məntəqəsi kimi tanınırdı. Şəhər tarix boyunca Qədim Rus dövlətinin, Novqorod respublikasının, , Reç Pospolitanın, İsveç Krallığının, Rusiya imperiyasının və SSRİ-nin tərkibində olmuşdu, buna görə də şəhərin bir çox variantda adı var.

Tartu
Tartu
Bayraq Gerb
Ölkə	Estoniya
Tarixi və coğrafiyası
Əsası qoyulub	1262
Sahəsi	38,97 km² (31 dekabr 2016)
Saat qurşağı	Şərqi Avropa vaxtı^[d]
Əhalisi
Əhalisi	95.190 nəfər (2021)
Rəqəmsal identifikatorlar
Poçt indeksi	50050–51111
Nəqliyyat kodu	T
Digər
tartu.ee
Xəritəni göstər/gizlə Tartu
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Əhali

1825	1833	1840	1847	1856	1863	1867	1881	1897
8450	10020	12185	12914	14386	21014	29974	42308
1922	1934	1939	1959	1970	1979	1989	2000	2011
50342	58876	60281	74263	90459	104518	113977	98695	97600

Əhalinin etnik tərkibi

Əhali	1867		1881		1897		1922		1934
	faiz	%	faiz	%	faiz	%	faiz	%	faiz	%
Ümumi	21014	100	29974	100	42308	100	50342	100	58876	100
estonlar	9720	46,3	16526	55,4	29039	68,6	42459	84,5	51559	87,6
almanlar	8907	42,4	10486	35,2	7020	16,6	3210	6,4	2706	4,6
ruslar	1866	8,9	1818	6,1	3689	8,7	2570	5,1	2640	4,5
digərlər	521	2,5	1144	3,8	2560	6,1	2103	4,2	1971	3,3

Əhali	1970<		1979		1989		2000		2010
	faiz	%	faiz	%	faiz	%	faiz	%	faiz	%
Ümumi	90459	100	104381	100	113420	100	101169	100	97600	100
estonlar	68129	75,3	77597	74,3	82031	72,3	80397	79,5	79700	81,7
ruslar	18009	19,9	21530	20,6	24604	21,7	16245	16,1	14340	14,7
ukraynalılar	1277	1,4	1685	1,6	2639	2,3	1239	1,2	891	0,9
finlər	1220	1,4	1271	1,2	1275	1,1	1073	1,1	706	0,7
beloruslar	551	0,6	749	0,7	1088	1,0	490	0,5	355	0,4
digərlər	1273	1,4	1549	1,5	1783	1,6	1725	1,7	1608	1,6

İqlim

Tartu üçün aylıq orta temperatur və yağıntı Yan Fev Mar Apr May İyn İyl Avq Sen Okt Noy Dek Max. Temperatur (°C) −4,8 −3,9 0,8 8,4 15,7 19,3 20,7 19,5 14,0 8,6 2,0 −2,3 Ø 8,2 Min. Temperatur (°C) −9,6 −9,4 −5,3 0,3 6,0 10,3 11,9 11,2 7,3 3,1 −1,6 −6,7 Ø 1,5 Yağıntı (mm) 29 23 26 34 53 61 71 86 65 53 48 40 Σ 589 Günəşli saatlar (s/g) 1,2 2,3 4,3 6,0 8,4 9,5 8,5 7,0 4,6 2,8 1,0 0,8 Ø 4,7 Yağışlı günlər (g) 8 7 7 7 8 9 10 11 11 11 11 11 Σ 111 Nisbi rütubət (%) 85 84 79 72 68 73 77 80 84 85 89 88 Ø 80,3 T e m p e r a t u r −4,8 −9,6 −3,9 −9,4 0,8 −5,3 8,4 0,3 15,7 6,0 19,3 10,3 20,7 11,9 19,5 11,2 14,0 7,3 8,6 3,1 2,0 −1,6 −2,3 −6,7 Yan Fev Mar Apr May İyn İyl Avq Sen Okt Noy Dek A t m o s f e r ç ö k ü n t ü s ü 29 23 26 34 53 61 71 86 65 53 48 40   Yan Fev Mar Apr May İyn İyl Avq Sep Okt Noy Dek Mənbə: fehlt

Memarlıq abidələri

• axşam
• İngilis körpüsü
• Pyotr kilsəsi
• Universitetin baş binası
• "Yıxılan" ev
• AHHAA muzeyi və Tigutorn - şəhərin ən hündür binası
• Baş Katedral binası
• Tartu müg. Pavel kilsəsi

Partnyorlaşmış şəhərlər

Almaniya Macarıstan Vesprem Finlandiya Tampere İsveç Uppsala Rusiya Pskov İtaliya Ferrara ABŞ Salisbury Finlandiya Turku

Norveç de:Bærum Danimarka Frederiksberg Finlandiya de:Hämeenlinna İslandiya de:Hafnarfjörður Litva Kaunas Niderland de:Deventer Latviya Riqa Niderland de:Zutphen

Web links

Vikianbarda Tartu ilə əlaqəli mediafayllar var.

Vikimənbədə Tartu ilə əlaqəli məlumatlar var.

• Кай Крашевски. Формирование мифологического образа Тарту в русской и эстонской культурах (дисс. на соискание уч. степ. Magister Artium)
• Веб-сайт города Тарту
• Интерактивная карта современного зодчества в Тарту (объяснения на эстонском языке) 2008-08-30 at the Wayback Machine
• Тарту — Юрьев — Дерпт — познавательный портал на русском языке 2012-01-23 at the Wayback Machine
• Настольная справочная книга учащихся в высших учебных заведениях и путеводитель по г. Юрьеву. 2020-10-10 at the Wayback Machine
• Тарту
• ИМЕНА НЕ ВЫБИРАЮТ, В НИХ ЖИВУТ И УМИРАЮТ
• [1] 2011-08-09 at the Wayback Machine
• Тартуский музей «К Пушкину из Дерпта» 2013-07-04 at the Wayback Machine
• Портовый театр
• Театральный дом 2013-02-05 at the Wayback Machine
• Тартуское певческое поле^{[ölü keçid]}

1. archINFORM (alm.). 1994.
2. Land Board. 1990.