Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqalədəki məlumatların olması üçün əlavə mənbələrə ehtiyac var. |
Bu məqaləni lazımdır. |
Qəmlo (tam adı: Qəmbəralı İsmayıl oğlu Abbasov; 1886-1931) — Azərbaycan xalq qəhrəmanı.
| Qəmbəralı İsmayıl oğlu Abbasov | |
|---|---|
| (Qəmlo) | |
| Doğum tarixi | 1886-cı il |
| Doğum yeri | Vedi rayonunun kəndi |
| Vəfat tarixi | 1931-ci il |
| Vəfat yeri | Vedi rayonunun Hand kəndi |
| Həyat yoldaşı | Töhfə xanım |
| Uşaqları | Mafərə, Mahı, İbrahim, Əşrəf |
| Atası | Kərbəlayi İsmayıl Abbasalı oğlu |
| Milliyyəti | Azərbaycan türkü |
Həyatı
Qəmbəralı İsmayıl oğlu Abbasov 1886-cı ildə Vedi rayonunun kəndində doğulub və 1931-cı ildə orada vəfat edib.
Qəmlo kimi tarixdə və Vedi camaatının yaddaşında iz qoyan Qəmbəralı İsmayıl oğlu təkcə doğulub boya-başa çatdığı Hand kəndində deyil, bütün Qərbi Azərbaycanda qoçaqlığı, cəsarəti ilə ad çıxarıbmış. Sərrast atıcı imiş, atdığı güllə boşa çıxmazmış. Yaxın-uzaq 72 kənddə onun dediyi qanun imiş. Basdığını kəsməz, dost olduğu, duz-çörək kəsdiyi insanlar üçün canını qurban verərdi. Sovet hökuməti qurulana qədər Abbasqulu bəy Şadlinskinin Ermənistan ərazisində yaşayan azərbaycanlıları daşnakların hücumlarından qorumaq üçün yaratdığı "Özünümüdafiə dəstəsi”nin (1921-ci ildən “Qırmızı Tabor” adlandırılmışdır) ən döyüşkən üzvlərindən olub. İstər 1905, istərsə də 1918-çi illərdə daşnaklara qarşı çiyin-çiyinə vuruşduğu bu insanın sağ əli və ən etibarlı adamı sayılırdı.
Bolşevik hökumətinin qurulması ilə əski dostlar da ayrı-ayrı cəbhələrdə yer alırlar. Şadlinski Vedidə bolşevik hökumətinin qurulmasının tərəfdarlarından olduğu halda, Qəmlo yeni hökumətə qarşı çıxır. 72 kəndin dəliqanlılarını başına yığıb, qırmızılarla "çilingağac” oynamağa başlayır. Əski silahdaşının taleyinə biganə qalmayan Şadlinskiyə sonda Qəmlonu ipə-sapa yatırtmaq müyəssər olur.
Beləcə, aradan bir müddət keçir. Qəmbəralı Əlirza oğlunun qardaşı Vəli Hand kəndinin Şura sədri seçilir. Kolxozların yaradılmasıyla münasibətlər yenidən gərginləşir. Kolxozlaşmanın qəti əleyhdarı olan Qəmlo qonşu Qarabağlar rayonunun Kolanlı kəndinin onun kimi kolxoz əleyhdarı olan ağası Kərbəlayı İsmayılla birləşir. Yenidən 72 kəndin dəliqanlılarını başına toplayır. Bolşeviklərin qəfil hücumlarından qorunmaq məqsədiylə də 72 kəndin yeganə giriş-çıxış qapısında keşikçi məntəqəsi qurur. İstər Kərbəlayı İsmayıl, istərsə də Qəmlo ilə kəsdiyi duz-çörəyə, dostluğa sadiq qalan Abbasqulu bəy Şadlinski bu dəfə də barışıq missiyasını öz üzərinə götürür. Bolşeviklərin kəndə hücumunun qarşısını almaq üçün onlarla görüşüb-söhbətləşmək qərarına gəlir. Kolxoz sədri Xəlil və bolşevik Talıbovla yola çıxan Şadlinski Qəmlo və Kərbəlayı İsmayılla görüşüb, geri dönərkən yolda Qəmlo və silahdaşları tərəfindən qətlə yetirilir.
Qəmlonun yaxınlarının və Vedi camaatının yaddaş tarixində isə hadisələr bir qədər fərqli cərəyan edir. Bu tarixçəyə görə, Şadlinskinin ölümündə bolşeviklər özləri maraqlı olub. Qətlin Qəmlonun boynuna atılmasına gəlincə, bunu "Şadlinskini öldürməyə yalnız Qəmlonun cəsarəti çatar” şayiəsinin bir qədər inandırıcı görünməsi ilə izah etmək olunur...
Tarixə düşməyən tarixçəyə görə, səfərin ilk günü Qəmlo və Kərbəlayı İsmayılı tapa bilməyən Şadlinski yanındakı atlılarla Qəmlonun qardaşı Vəlinin evinə düşmək məcburiyyətində qalır. Filmdə Vəli Əlirza oğlu Kərbəlayınin köməkçisi kimi təsvir olunub. Onun öz evində qonaqların şərəfinə açdığı süfrə də Kərbəlayının evində qurulan məclis kimi qələmə verilib. Yaddaş tarixçəsinə görə, Vəlinin evində duz-çörək kəsdikdən sonra Şadlinski inad edir. Vəlinin "yollar xətalıdır” təkidiylə cibinə qoymaq istədiyi silahdan da boyun qaçırır.
Abbasqulu bəy Şadlinskiyə Qəmlo və Kərbəlayı İsmayılla görüşmək qismət olmur. Adamlarıyla birgə Qarabağlar (Ermənistan SSR-də 1937-ci ildə yaradılan bu rayon 1951-ci ilin martın 19-da ləgv edilrək ərasisi Vedi və Qəmərli rayonlarına verilmişdir) rayonun Kolanlı kəndinin 4-5 kilometrliyində qətlə yetirilir. Hadisədən Kolanı kəndində xəbər tutan Kərbəlayı İsmayıl və Qəmlo özlərini yetirəndə Şadlinski artıq keçinibmiş. Kənd camaatı Xəlilin meyitini qayalıqlar arasından tapıb çıxarsalar da, üçüncü atlının - bolşevik Talıbovun meyiti tapılmır. Saatlarla davam edən axtarış bir nəticə vermədiyindən Talıbov soyadı vedililərin yaddaşına Şadlinskinin qatili kimi həkk olunur.
Bədii məhsulda isə Şadlinskinin ölümündə günahkar olan Qəmlo Kərbəlayı tərəfindən cəzalandırılsa da, gerçək həyatda Abbasqulu bəyin qətlinə görə kimsə həbsə alınmır.
Qürbətdə
Təqibdən yaxa qurtarmaq üçün Kərbəlayi ilə Qəmlo aranın sakitləşməsini gözləmək üçün Türkiyəyə keçirlər. Türkiyədə olduqları zaman dostlar Mustafa Kamal Atatürklə görüşürlər. Atatürk onlara geri dönməməyi, Türkiyədə qalmağı məsləhət görür. Qəmlo Vedidə qalan qohumlarının incidiləcəyiniə görə geri qayıdır. Kərbəlayı İsmayıl bu təklifi qəbul edir və ailəsini Türkiyəyə aparır. Doğulduğu Çimən kəndini özünə soyad qəbul edib ömrünün sonuna kimi Türkiyədə mühacir həyatı yşayır.1948-ci il 78 yaşında İlğır vilayətinin Daşburun kəndində dünyasını dəyışib.
Ömrünün Türkiyə dönəmi və Atatürklə görüşündən Qəmloya Paşanın bağışladığı Buxara papağı yadigar qalır. Qardaşı Mehdiqulunun göz bəbəyi kimi qoruduğu papaq böyük qardaşın ölümündən sonra böyük bir nəsli gözləyən faciəyə şahidlik edir.
Doğulub boya-başa çatdığı kənddə məskunlaşan Qəmlo Tanrının qismətinə yazdığı taleyə boyun əyməli olur. Əvvəlki kimi Sovet hökumətinə qarşı çıxmasa da, qoçaqlığı, mərdliyi yenə də dillərdə əzbər idi. Haqqı nahaqın ayağına yazanlar bolşevik hökumətindən çox ondan çəkinirdi.
Qayıdış
Türkiyədən dönüşündən bir neçə il keçmişdi. Qurban bayramı günü kirvəsi onu evinə qonaq çağırır. Heç zaman silahı üstündən əskik olmazdı. Həmin gün ilk dəfə evdən əliyalın çıxır. Bəy nəslindən olan ömür-gün həmdəmi Töhfə xanım qarşısını kəsib, silahını götürməyinə təkid etsə də, "belə əziz gündə kirvə evinə silahla getməyin düzgün olmadığını” söyləyir.
Məclisin şirin yerində, əlinin duz-çörəkdə olduğu bir vaxt ev sahibi başda olmaqla 18 nəfər qəfildən Qəmlonun üstünə hücum çəkir. Həmlə gözlənilməz olsa da, özünü itirmir. Yaralı aslan kimi çarpışmağa başlayır.
Töhfə xanım ərinin ölüm xəbərini alınca sirdaşının qapının dibinə qoyduğu beşaçılanına əl atır. Ata minib kirvələrinin evinə çapır və həyəti güllə-borana tutur.
Bu hadisədən sonra araya qan davası düşür. Qəmlonun qətlində əli olan 18 nəfərdən 17-si öldürülür. Onun mənsub olduğu Seyidlər və Alırzalılar nəslinin də itkisi az olmur. Qəmlo öldürüləndə 4 qardaşından ikisi, bir vaxtlar Şura sədri işləyən Vəli və Nemət daşnaklar tərəfindən qətlə yetirilmişdi. Evin sonbeşkləri Mehdiquluyla Bilalınsa əli yenicə silah tuturdu. Onun qətliylə ailənin də çərxi dönür, doğmaları sürgün və təqib acısını yaşayırlar. Qardaşı Bilal sürgündə dünyasını dəyişir. Nəslin yazılmayan tarixçəsini yaşatmaq, ötənlərə işıq salmaqsa hazırda haqq dünyasında olan Mehdiqulu Əlirza oğlunun qismətinə düşür.
Qəmlo haqqında film
1971-ci ildə Azərbaycanın kino məkanında rejissor Kamil Rüstəmbəyovun çəkdiyi yeni bir bədii film peyda oldu. Azərbaycan kino tarixində öz çəkisi, dəst-xətti olan insanların yer aldığı filmdə baş rolları Adil İsgəndərov, Həsən Məmmədov və Məlik Dadaşov canlandırmışdılar. Həmin filmin çəkilişindən 30 illik zaman kəsiyi ötür.
Bunu da deyək ki həmin filmin adı "Axırıncı Aşırım" idi. Mövzusu gerçək həyatdan götürülən film o dövrün tələblərinə uyğun çəkilərək, bəy və mülkədarları aşağılayıb, onları düşmən kimi qələmə vermək məqsədi daşısa da, əslində, qarşıya qoyulan məqsəd 100 % gerşəkləşdirilməyib. Adil İsgəndərovun filmdə yaratdığı Kərbəlayı İsmayıl obrazı mərdlik və yenilməzlik simvoludur. Ağlı və müdrikliyi ilə bolşevik hökumətinin təmsilçisi Abbasqulu bəy Şadlinskidən geri qalmayan Kərbəlayı İsmayılın filimdə səsləndirdiyi bir çox ifadələr hələ sovet dövründə xalqın dilində zərbi-məsələ çevrilib. Filmdə Kərbəlayı İsmayılın sirdaşı kimi təsvir olunan Qəmloya gəlincə, bu obrazla bağlı mübahisələr bu günəcən hələ də davam etməkdədir.
İlk etiraz "nota”sı isə filmin ssenarisinin götürüldüyü "Qarlı aşırım” kitabı çapa çıxdıqdan sonra gəlib. Qəmlonun yaxınları yazıçı Fərman Kərimzadəyə məktub ünvanlayaraq, bütün Vedi mahalında igid, qoçaq insan kimi ad çıxaran Qəmlonun – Qəmbəralı Əlirza oğlunun bədii obrazının təhrif olunmasına öz etirazlarını bildiriblər.
İstinadlar
Xarici keçidlər
- Qəmlo........
- [1]
- Qəmlo əslində kim olub?
- Sən kimsən, Qəmlo...
- Aydın Dadaşov. "Bizim kino". Kamil Rüstəmbəyovun "Axırıncı aşırım" filmi haqqında 2017-07-21 at the Wayback Machine
- “Axırıncı aşırım”ın tarixi şəxsiyyətlərə xəyanəti… – FOTOLAR
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaledeki melumatlarin yoxlanilabiler olmasi ucun elave menbelere ehtiyac var Daha etrafli melumat ve ya meqaledeki problemlerle bagli muzakire aparmaq ucun diqqet yetire bilersiniz Lutfen meqaleye etibarli menbeler elave ederek bu meqaleni tekmillesdirmeye komek edin Menbesiz mezmun problemler yarada ve siline biler Problemler hell edilmemis sablonu meqaleden cixarmayin Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Qemlo tam adi Qemberali Ismayil oglu Abbasov 1886 1931 Azerbaycan xalq qehremani Qemberali Ismayil oglu Abbasov Qemlo Dogum tarixi 1886 ci ilDogum yeri Vedi rayonunun kendiVefat tarixi 1931 ci ilVefat yeri Vedi rayonunun Hand kendiHeyat yoldasi Tohfe xanimUsaqlari Mafere Mahi Ibrahim EsrefAtasi Kerbelayi Ismayil Abbasali ogluMilliyyeti Azerbaycan turkuHeyatiQemberali Ismayil oglu Abbasov 1886 ci ilde Vedi rayonunun kendinde dogulub ve 1931 ci ilde orada vefat edib Qemlo kimi tarixde ve Vedi camaatinin yaddasinda iz qoyan Qemberali Ismayil oglu tekce dogulub boya basa catdigi Hand kendinde deyil butun Qerbi Azerbaycanda qocaqligi cesareti ile ad cixaribmis Serrast atici imis atdigi gulle bosa cixmazmis Yaxin uzaq 72 kendde onun dediyi qanun imis Basdigini kesmez dost oldugu duz corek kesdiyi insanlar ucun canini qurban vererdi Sovet hokumeti qurulana qeder Abbasqulu bey Sadlinskinin Ermenistan erazisinde yasayan azerbaycanlilari dasnaklarin hucumlarindan qorumaq ucun yaratdigi Ozunumudafie destesi nin 1921 ci ilden Qirmizi Tabor adlandirilmisdir en doyusken uzvlerinden olub Ister 1905 isterse de 1918 ci illerde dasnaklara qarsi ciyin ciyine vurusdugu bu insanin sag eli ve en etibarli adami sayilirdi Bolsevik hokumetinin qurulmasi ile eski dostlar da ayri ayri cebhelerde yer alirlar Sadlinski Vedide bolsevik hokumetinin qurulmasinin terefdarlarindan oldugu halda Qemlo yeni hokumete qarsi cixir 72 kendin deliqanlilarini basina yigib qirmizilarla cilingagac oynamaga baslayir Eski silahdasinin taleyine bigane qalmayan Sadlinskiye sonda Qemlonu ipe sapa yatirtmaq muyesser olur Belece aradan bir muddet kecir Qemberali Elirza oglunun qardasi Veli Hand kendinin Sura sedri secilir Kolxozlarin yaradilmasiyla munasibetler yeniden gerginlesir Kolxozlasmanin qeti eleyhdari olan Qemlo qonsu Qarabaglar rayonunun Kolanli kendinin onun kimi kolxoz eleyhdari olan agasi Kerbelayi Ismayilla birlesir Yeniden 72 kendin deliqanlilarini basina toplayir Bolseviklerin qefil hucumlarindan qorunmaq meqsediyle de 72 kendin yegane giris cixis qapisinda kesikci menteqesi qurur Ister Kerbelayi Ismayil isterse de Qemlo ile kesdiyi duz coreye dostluga sadiq qalan Abbasqulu bey Sadlinski bu defe de barisiq missiyasini oz uzerine goturur Bolseviklerin kende hucumunun qarsisini almaq ucun onlarla gorusub sohbetlesmek qerarina gelir Kolxoz sedri Xelil ve bolsevik Talibovla yola cixan Sadlinski Qemlo ve Kerbelayi Ismayilla gorusub geri donerken yolda Qemlo ve silahdaslari terefinden qetle yetirilir Qemlonun yaxinlarinin ve Vedi camaatinin yaddas tarixinde ise hadiseler bir qeder ferqli cereyan edir Bu tarixceye gore Sadlinskinin olumunde bolsevikler ozleri maraqli olub Qetlin Qemlonun boynuna atilmasina gelince bunu Sadlinskini oldurmeye yalniz Qemlonun cesareti catar sayiesinin bir qeder inandirici gorunmesi ile izah etmek olunur Tarixe dusmeyen tarixceye gore seferin ilk gunu Qemlo ve Kerbelayi Ismayili tapa bilmeyen Sadlinski yanindaki atlilarla Qemlonun qardasi Velinin evine dusmek mecburiyyetinde qalir Filmde Veli Elirza oglu Kerbelayinin komekcisi kimi tesvir olunub Onun oz evinde qonaqlarin serefine acdigi sufre de Kerbelayinin evinde qurulan meclis kimi qeleme verilib Yaddas tarixcesine gore Velinin evinde duz corek kesdikden sonra Sadlinski inad edir Velinin yollar xetalidir tekidiyle cibine qoymaq istediyi silahdan da boyun qacirir Abbasqulu bey Sadlinskiye Qemlo ve Kerbelayi Ismayilla gorusmek qismet olmur Adamlariyla birge Qarabaglar Ermenistan SSR de 1937 ci ilde yaradilan bu rayon 1951 ci ilin martin 19 da legv edilrek erasisi Vedi ve Qemerli rayonlarina verilmisdir rayonun Kolanli kendinin 4 5 kilometrliyinde qetle yetirilir Hadiseden Kolani kendinde xeber tutan Kerbelayi Ismayil ve Qemlo ozlerini yetirende Sadlinski artiq kecinibmis Kend camaati Xelilin meyitini qayaliqlar arasindan tapib cixarsalar da ucuncu atlinin bolsevik Talibovun meyiti tapilmir Saatlarla davam eden axtaris bir netice vermediyinden Talibov soyadi vedililerin yaddasina Sadlinskinin qatili kimi hekk olunur Bedii mehsulda ise Sadlinskinin olumunde gunahkar olan Qemlo Kerbelayi terefinden cezalandirilsa da gercek heyatda Abbasqulu beyin qetline gore kimse hebse alinmir QurbetdeTeqibden yaxa qurtarmaq ucun Kerbelayi ile Qemlo aranin sakitlesmesini gozlemek ucun Turkiyeye kecirler Turkiyede olduqlari zaman dostlar Mustafa Kamal Ataturkle gorusurler Ataturk onlara geri donmemeyi Turkiyede qalmagi meslehet gorur Qemlo Vedide qalan qohumlarinin incidileceyinie gore geri qayidir Kerbelayi Ismayil bu teklifi qebul edir ve ailesini Turkiyeye aparir Doguldugu Cimen kendini ozune soyad qebul edib omrunun sonuna kimi Turkiyede muhacir heyati ysayir 1948 ci il 78 yasinda Ilgir vilayetinin Dasburun kendinde dunyasini deyisib Omrunun Turkiye donemi ve Ataturkle gorusunden Qemloya Pasanin bagisladigi Buxara papagi yadigar qalir Qardasi Mehdiqulunun goz bebeyi kimi qorudugu papaq boyuk qardasin olumunden sonra boyuk bir nesli gozleyen facieye sahidlik edir Dogulub boya basa catdigi kendde meskunlasan Qemlo Tanrinin qismetine yazdigi taleye boyun eymeli olur Evvelki kimi Sovet hokumetine qarsi cixmasa da qocaqligi merdliyi yene de dillerde ezber idi Haqqi nahaqin ayagina yazanlar bolsevik hokumetinden cox ondan cekinirdi QayidisTurkiyeden donusunden bir nece il kecmisdi Qurban bayrami gunu kirvesi onu evine qonaq cagirir Hec zaman silahi ustunden eskik olmazdi Hemin gun ilk defe evden eliyalin cixir Bey neslinden olan omur gun hemdemi Tohfe xanim qarsisini kesib silahini goturmeyine tekid etse de bele eziz gunde kirve evine silahla getmeyin duzgun olmadigini soyleyir Meclisin sirin yerinde elinin duz corekde oldugu bir vaxt ev sahibi basda olmaqla 18 nefer qefilden Qemlonun ustune hucum cekir Hemle gozlenilmez olsa da ozunu itirmir Yarali aslan kimi carpismaga baslayir Tohfe xanim erinin olum xeberini alinca sirdasinin qapinin dibine qoydugu besacilanina el atir Ata minib kirvelerinin evine capir ve heyeti gulle borana tutur Bu hadiseden sonra araya qan davasi dusur Qemlonun qetlinde eli olan 18 neferden 17 si oldurulur Onun mensub oldugu Seyidler ve Alirzalilar neslinin de itkisi az olmur Qemlo oldurulende 4 qardasindan ikisi bir vaxtlar Sura sedri isleyen Veli ve Nemet dasnaklar terefinden qetle yetirilmisdi Evin sonbeskleri Mehdiquluyla Bilalinsa eli yenice silah tuturdu Onun qetliyle ailenin de cerxi donur dogmalari surgun ve teqib acisini yasayirlar Qardasi Bilal surgunde dunyasini deyisir Neslin yazilmayan tarixcesini yasatmaq otenlere isiq salmaqsa hazirda haqq dunyasinda olan Mehdiqulu Elirza oglunun qismetine dusur Qemlo haqqinda film1971 ci ilde Azerbaycanin kino mekaninda rejissor Kamil Rustembeyovun cekdiyi yeni bir bedii film peyda oldu Azerbaycan kino tarixinde oz cekisi dest xetti olan insanlarin yer aldigi filmde bas rollari Adil Isgenderov Hesen Memmedov ve Melik Dadasov canlandirmisdilar Hemin filmin cekilisinden 30 illik zaman kesiyi otur Bunu da deyek ki hemin filmin adi Axirinci Asirim idi Movzusu gercek heyatdan goturulen film o dovrun teleblerine uygun cekilerek bey ve mulkedarlari asagilayib onlari dusmen kimi qeleme vermek meqsedi dasisa da eslinde qarsiya qoyulan meqsed 100 gerseklesdirilmeyib Adil Isgenderovun filmde yaratdigi Kerbelayi Ismayil obrazi merdlik ve yenilmezlik simvoludur Agli ve mudrikliyi ile bolsevik hokumetinin temsilcisi Abbasqulu bey Sadlinskiden geri qalmayan Kerbelayi Ismayilin filimde seslendirdiyi bir cox ifadeler hele sovet dovrunde xalqin dilinde zerbi mesele cevrilib Filmde Kerbelayi Ismayilin sirdasi kimi tesvir olunan Qemloya gelince bu obrazla bagli mubahiseler bu gunecen hele de davam etmekdedir Ilk etiraz nota si ise filmin ssenarisinin goturulduyu Qarli asirim kitabi capa cixdiqdan sonra gelib Qemlonun yaxinlari yazici Ferman Kerimzadeye mektub unvanlayaraq butun Vedi mahalinda igid qocaq insan kimi ad cixaran Qemlonun Qemberali Elirza oglunun bedii obrazinin tehrif olunmasina oz etirazlarini bildiribler IstinadlarXarici kecidlerQemlo 1 Qemlo eslinde kim olub Sen kimsen Qemlo Aydin Dadasov Bizim kino Kamil Rustembeyovun Axirinci asirim filmi haqqinda 2017 07 21 at the Wayback Machine Axirinci asirim in tarixi sexsiyyetlere xeyaneti FOTOLAR