Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Gürcü-abxaz münaqişəsi - faktiki olaraq müstəqil, qismən tanınmış respublika olan Abxaziyadakı gürcülər və abxazlar arasındakı etnik qarşıdurmanı əhatə edir. Geniş mənada isə, gürcü-abxaz münaqişəsini Sovet İttifaqının 1991-ci ildə dağılması ilə 20-ci əsrin sonlarında şiddətlənmiş, Qafqaz bölgəsindəki geosiyasi qarşıdurmanın bir hissəsi kimi görmək olar.
| Gürcü-abxaz münaqişəsi | |||
|---|---|---|---|
| Tarix | 10 noyabr 1989 - davam edir | ||
| Yeri | Gürcüstan (Abxaziya bölgə) | ||
| Səbəbi | etnik qarşıdurma, ərazi iddiası | ||
| Münaqişə tərəfləri | |||
| | |||
| Komandan(lar) | |||
| |||
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |||
Bu münaqişə postsovet məkanının ən qanlı münaqişələrindən biri kimi bu gün də həll olunmamış qalır. Gürcüstan hökuməti bir neçə dəfə Abxaziyaya əsaslı muxtariyyət təklif etmişdir. Ancaq həm Abxaz hökuməti, həm də Abxaziyadakı müxalifət Gürcüstanla hər cür birləşmədən imtina edir. Abxazlar öz müstəqilliklərini Gürcüstandakı azadlıq müharibəsinin nəticəsi kimi qiymətləndirir, gürcülər isə inanırlar ki, tarixən Abxaziya həmişə Gürcüstanın bir hissəsini təşkil etmişdir. Gürcülər müharibədən əvvəl, 1989-cu ildəki 45.7% çoxluq ilə Abxaziyada ən böyük etnik qrup sayılsalar da, 2014-cü ilə qədər Gürcüstanın müstəqil qalmağını istəyən gürcülərin böyük əksəriyyəti Abxaziyanı tərk etdi. Bir çoxları Eduard Şevardnadze hökumətini (1992-2003-cü illərdə) nəticəsi olmayan hərbi əməliyyatlara başlamaqda, müharibə və müharibədən sonrakı diplomatiyanın düzgün idarə etməməkdə ittiham edirlər. Müharibə dövründə abxaz seperatçılar 250.000-ə qədər etnik gürcünün qovulmasına və 4000-dən 15000-ə qədər adamın öldürülməsinə səbəb olan etnik təmizləmə kampaniyasını həyata keçirmişdilər. Avropa Təhlükəsizlik və Əməkdaşlıq Təşkilatının (ATƏT) Lissabon, Budapeşt və İstanbul konvensiyaları BMT Baş Məclisinin GA / 10708 qətnaməsində də qeyd edilmiş gürcülərin etnik təmizlənməsini rəsmi olaraq tanımışdı.BMT Təhlükəsizlik Şurasıatəşkə müraciət etdiyi bir sıra qətnamələr qəbul etmişdir.
Hadisələrin gedişatı
Sovet dövrü
Həm Abxaziya, həm də Gürcüstan XIX əsrdə Rusiya İmperiyasının tərkibinə qatıldılar və 1917-ci il qədər onun bir hissəsi olaraq qaldılar. Gürcüstan əvvəlcə Zaqafqaziya Demokratik Federativ Respublikasına qoşulub, sonradan Gürcüstan Demokratik Respublikası (GDR) olaraq müstəqilliyini əldə etdiyi müddətdə, 1918-ci ildə Abxaziya DRG-yə qoşulmadan əvvəl bir qrup bolşevik tərəfindən idarə olunmağa başlanmışdı. Bununla belə, Abxaziyanın Gürcüstan içindəki statusu heç vaxt dəqiqləşməmişdi. 1921-ci ildə Qızıl Ordu Abxaziya və Gürcüstana hücum edərək, onları Zaqafqaziya Sosialist Federativ Sovet Respublikasına daxil etdi. Əvvəlcə müstəqil Sovet respublikası kimi Abxaziya SSR (Abxaziya Sovet Sosialist Respublikası) yaradıldı. Respublika müqavilə ilə Gürcüstan Sovet Sosialist Respublikası ilə birləşsə də, 1931-ci ildə Gürcüstan SSR-in tərkibində muxtar respublikaya çevrildi.
Sovet dövründə abxazlar yarım müstəqil statuslarının bərpa edilməsini tələb etdilər. Bunu dəstəkləyən nümayişlər 1931-ci ildə Abxaziya SSR-nin ləğv edilməsindən dərhal sonra baş tutdu və 1957, 1967, 1978 və 1989-cu illərdə yenidən təkrarlandı. 1978-ci ildə abxaz ziyalılarından 130 nümayəndə Sovet rəhbərliyinə Abxaziyanın gürcüləşdirilməsiylə bağlı etiraz məktubu yazdılar.
Abxaziyada müharibə
Abxaziyada yeni münaqişə 1992-ci ilin avqustunda başlayıb 13 ay davam edən müharibəylə alovlandı. Müharibə Gürcüstan hökumət qüvvələri və Abxaziyada yaşayan etnik gürcülərdən ibarət milis qüvvələri ilə Abxaziyada yaşayan, Rusiya dəstəkli etnik abxaz, erməni və ruslardan ibarət milis dəstələri arasında gedirdi. Separatçılara Şimali Qafqaz və kazak silahlıları və (qeyri-rəsmi olaraq) Qudautada yerləşən rus qüvvələri tərəfindən dəstək verildi. Münaqişə Soçidə hərbi əməliyyatların dayandırılması barədə razılıqla nəticələndi, lakin bu çox uzun müddət davam etmədi.
Müharibənin yenidən başlaması
1998-ci ilin aprel-may aylarında bir neçə yüz abxaz qüvvəsi separatçı parlament seçkilərini dəstəkləmək üçün gürcülərin məskunlaşdığı kəndlərə girəndə münaqişə yenidən qızışdı. Müxalifətin tənqidlərinə baxmayaraq, Gürcüstan Prezidenti Eduard Şevardnadze Abxaziyaya qoşun yeritməkdən imtina etdi. Mayın 20-də atəşkəs barədə danışıqlar aparıldı. Hücumlar hər iki tərəfdən yüzlərlə insan itkisi və əlavə 20 min gürcünün Abxaziyadan qovulması ilə nəticələndi.
2001-ci ilin sentyabr ayında Kodori dərəsində 400-ə yaxın çeçen döyüşçüsü və 80 gürcü partizan son dərəcə mübahisəli şəraitdə ortaya çıxdı. Çeçen-gürcü qoşunları Suxumiyə qədər irəlilədilər, lakin nəhayət Abxaz və Qudauta dəstəkli rus sülhməramlıları tərəfindən dəf edildilər.
Saakaşvili dövrü
Gürcüstan prezidenti Mixail Saakaşvilinin yeni hökuməti güc tətbiq etməyəcəyinə və problemi yalnız diplomatiya və siyasi danışıqlar yolu ilə həll edəcəyinə söz verdi.
Müstəqil Dövlətlər Birliyi (MDB) sammitində separatçılarla hər hansı bir əlaqənin istisna edilməsi qərara alındı; Abxaziya ilə Rusiya arasındakı transsərhəd iqtisadi əməkdaşlığı və nəqliyyatı geniş miqyasda böyüyürdü, lakin Rusiya bütün bunların dövlətdən daha çox, özəl biznes məsələsi olduğunu iddia edirdi. Gürcüstan, həmçinin, Rusiyanın bölgədəki (Abxaziya) əhaliyə limitsiz rus pasportlarını və seperatçı sayıla biləcək qüvvələrə maddi dəstək verməsini qınayırdı.
2006-cı ilin may ayında Gürcüstan hökuməti və abxaz separatçılarının Koordinasiya Şurası 2001-ci ildən bəri ilk dəfə toplandı. 2006-cı ilin iyul ayının sonlarında Kodori böhranı baş verdi, nəticədə Kodoridə Abxaziya de-yure Hökuməti quruldu. Müharibədən sonra ilk dəfə bu hökumət Abxaziyada yerləşir və Malxaz Akişbaya, Temur Mjaviya və Ada Marşaniya tərəfindən idarə olunurdu.
Hal-hazırda, Abxaziya tərəfi bu qarşıdurmada dəymiş ziyana görə Gürcüstan hökumətindən ABŞ valyutası ilə 13 milyard dollar kompensasiya tələb edir. Gürcüstan tərəfi dəymiş ziyanı və tələbi qəbul etmir. 15 may 2008-ci ildə Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Baş Assambleyasıbütün qaçqınların ("etnik təmizləmə" qurbanları daxil olmaqla) Abxaziyaya qayıtmaq və mülkiyyət hüquqlarını tanıyan qətnamə qəbul etdi. Qətnamədə müharibədən əvvəlki demoqrafik tərkibi dəyişdirmək cəhdlərindən "təəssüf" hissi keçirildiyi və "bütün qaçqın və məcburi köçkünlərin evlərinə tez bir zamanda könüllü qayıtmasını təmin etmək üçün bir cədvəlin sürətli inkişafı"nın tələbi bildirildi.
9 iyul 2012-ci ildə ATƏT Parlament Assambleyası Monakoda illik iclasında Gürcüstanın ərazi bütövlüyünü vurğulayan və separatçı Abxaziya və Cənubi Osetiyanı "işğal olunmuş ərazilər" adlandıran bir qətnamə qəbul etdi. Qətnamə "Rusiya Federasiyası Hökumətini və Parlamentini, habelə Abxaziya, Gürcüstan və Cənubi Osetiya, Gürcüstanın faktiki hakimiyyət orqanlarını Avropa Birliyinin Monitorinq Missiyasının işğal olunmuş ərazilərə maneəsiz girməsinə icazə verməyə çağırır." ATƏT Parlament Assambleyası vurğulayır ki, "Gürcüstanın işğal olunmuş ərazilərindəki məcburi köçkünlərin humanitar vəziyyətindən və yaşadıqları yerlərə qayıtmaq hüququnun rədd edilməsindən narahatdır".
Avqust 2008
10 Avqust 2008-ci ildə Rusiya-Gürcüstan müharibəsi Abxaziyaya yayıldı, burada separatçı üsyançılar və Rusiya hava qüvvələri gürcü qüvvələrinə genişmiqyaslı hücumlar etdi. Abxaziyanın Moskva tərəfdarı separatçı prezidenti Sergey Baqapş abxaz qoşunlarının gürcü qoşunlarının hələ də nəzarət etdikləri Kodori dərəsindən çıxartmaq üçün böyük bir "hərbi əməliyyat" başlatdıqlarını söylədi. Bu hücum nəticəsində gürcü qoşunları tamamilə Abxaziyadan qovuldu.
26 Avqust 2008-ci ildə Rusiya Federasiyası həm Cənubi Osetiya, həm də Abxaziyanı müstəqil dövlət olaraq rəsmi olaraq tanıdı.
Rusiyanın Abxaziya və Cənubi Osetiyanı tanımasına cavab olaraq, Gürcüstan hökuməti ölkənin Rusiya ilə bütün diplomatik əlaqələrini kəsdiyini və Müstəqil Dövlətlər Birliyini tərk etdiyini açıqladı.
Müharibədən sonra
Müharibədən sonra Gürcüstan və Abxaziya arasında münasibətlər gərgin olaraq qaldı. Gürcüstan Abxaziyaya dəniz mühasirəsi tətbiq etməklə Abxaziyanın təcridini artırmaq üçün hərəkətə keçdi. Gürcüstan Prezidenti Mixail Saakaşvili 2009-cu ilin noyabrında Kiyevdə (Ukrayna) Gürcüstan səfirliyinin yeni binasının açılış mərasimində Cənubi Osetiya və Abxaziya sakinlərinin də binanın imkanlarından istifadə edə biləcəyini bildirmişdi: "Sizi, əziz dostlarımızı əmin etmək istəyirəm ki, bu da sizin evinizdir və burada daima dəstək və anlayış tapacaqsınız ".
Həmçinin bax
İstinadlar
- . mfaapsny.org. 5 March 2016 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 28 June 2015.
- . "How people in South Ossetia, Abkhazia and Transnistria feel about annexation by Russia". Washington Post. 20 March 2014. 1 July 2015 tarixində . İstifadə tarixi: 28 June 2015.
- . . . January 31, 1994. June 21, 2015 tarixində orijinalından arxivləşdirilib.
- "Georgia/Abkhazia: Violations of the Laws of War and Russia's Role in the Conflict". Human Rights Watch. March 1, 1995. April 7, 2022 tarixində . İstifadə tarixi: August 10, 2019 – Refworld, UNHCR vasitəsilə.
- US State Department, Country Reports on Human Rights Practices for 1993, Abkhazia case
- Chervonnaia, Svetlana Mikhailovna. Conflict in the Caucasus: Georgia, Abkhazia, and the Russian Shadow. Gothic Image Publications, 1994.
- Resolution of the OSCE Budapest Summit 2017-10-17 at the Wayback Machine, , 6 December 1994
- "GENERAL ASSEMBLY ADOPTS RESOLUTION RECOGNIZING RIGHT OF RETURN BY REFUGEES". un.org. 18 July 2014 tarixində . İstifadə tarixi: 28 June 2015.
- Bruno Coppieters, Alekseĭ Zverev, Dmitriĭ Trenin. Commonwealth and Independence in Post-Soviet Eurasia Commonwealth and Independence in Post-Soviet Eurasia. Portland, OR: F. Cass. 1998. 61. ISBN .
- Welt, 2012. səh. 214–215
- Saparov, 2015. səh. 60
- Lakoba, 1995. səh. 99
- Hewitt, 1993. səh. 282
- Abkhazia Today. 2011-02-15 at the Wayback Machine The Report N°176, 15 September 2006, page 10. Retrieved on May 30, 2007. Free registration needed to view full report
- "UN Representative Says Abkhazia Dialogue Is Positive" avqust 30, 2006, at the Wayback Machine
- Tbilisi-Based Abkhaz Government Moves to Kodori, Civil Georgia, July 27, 2006. Retrieved 2007-07-28.
- Sputnik. . rian.ru. 11 September 2007. 9 October 2012 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 28 June 2015.
- GENERAL ASSEMBLY ADOPTS RESOLUTION RECOGNIZING RIGHT OF RETURN BY REFUGEES, INTERNALLY DISPLACED PERSONS TO ABKHAZIA, GEORGIA 2008-09-17 at the Wayback Machine, 15.05.2008
- . 14 iyul 2012 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 24 iyul 2012.
- Harding, Luke. "Georgia under all-out attack in breakaway Abkhazia". The Guardian. London. August 10, 2008. October 1, 2012 tarixində . İstifadə tarixi: May 3, 2010.
- "Russia Recognizes Independence of Georgian Regions (Update2)". Bloomberg. 2008-08-26. İstifadə tarixi: 2008-08-26.
- "Georgia breaks ties with Russia" 2014-10-06 at the Wayback Machine BBC News. Accessed on August 29, 2008.
- Yuschenko, Saakashvili open new building of Georgian Embassy in Kyiv noyabr 23, 2009, at the Wayback Machine, (November 19, 2009)
Mənbə
- , Conflict in the Caucasus: Georgia, Abkhazia and the Russian Shadow, Ariane Chanturia tərəfindən tərcümə olunub, Glastonbury, United Kingdom: Gothic Image Publications, 1994, ISBN
- , Small Nations and Great Powers: A Study of Ethnopolitical Conflict in the Caucasus, London: Curzon Press, 2001, ISBN
- Cornell, Svante E.; , The Guns of August 2008: Russia’s War in Georgia, Armok, New York: , 2009, ISBN
- , The Tale of Two Resorts: Abkhazia and Ajaria Before and Since the Soviet Collapse // Crawford, Beverley; Lipshutz, Ronnie D. (redaktorlar ), The Myth of "Ethnic Conflict": Politics, Economics, and "Cultural" Violence, Berkeley, California: University of California Press, 1998, 261–292, ISBN
- Hewitt, B.G., "Abkhazia: a problem of identity and ownership", , 12 (3), 1993: 267–323, doi:10.1080/02634939308400819
- Hewitt, George, Discordant Neighbours: A Reassessment of the Georgian-Abkhazian and Georgian-South Ossetian Conflicts, Leiden, The Netherlands: Brill, 2013, ISBN
- , "Abkhazia is Abkhazia", Central Asian Survey, 14 (1), 1995: 97–105, doi:10.1080/02634939508400893
- , Edge of Empires: A History of Georgia, London: , 2012, ISBN
- Saparov, Arsène, From Conflict to Autonomy in the Caucasus: The Soviet Union and the making of Abkhazia, South Ossetia and Nagorno Karabakh, New York City: Routledge, 2015, ISBN
- , The Making of the Georgian Nation (Second), Bloomington, Indiana: Indiana University Press, 1994, ISBN
- Welt, Cory, A Fateful Moment: Ethnic Autonomy and Revolutionary violence in the Democratic Republic of Georgia (1918–1921) // (redaktor), The Making of Modern Georgia, 1918 – 2012: The first Georgian Republic and its successors, New York City: Routledge, 2012, 205–231, ISBN
- , The Post-Soviet Wars: Rebellion, Ethnic Conflict, and Nationhood in the Caucasus, New York City: New York University Press, 2007, ISBN
Əlavə ədəbiyyat
- Andersen, Andrew. "Russia Versus Georgia: One Undeclared War in the Caucasus."
- Blair, Heather , 2007
- . "Georgia Diary: A Chronicle of War and Political Chaos in the Post-Soviet Caucasus".M.E. Sharpe (2006). ISBN
- Lynch, Dov. The Conflict in Abkhazia: Dilemmas in Russian 'Peacekeeping' Policy. Royal Institute of International Affairs, February 1998.
- MacFarlane, S., N., “On the front lines in the near abroad: the CIS and the OSCE in Georgia’ s civil wars", Third World Quarterly, Vol 18, No 3, pp 509– 525, 1997.
- Marshania, L., Tragedy of Abkhazia, Moscow, 1996
- McCallion, Amy
- Steele, Jon. "War Junkie: One Man`s Addiction to the Worst Places on Earth" Corgi (2002). ISBN
- White Book of Abkhazia. 1992–1993 Documents, Materials, Evidences. Moscow, 1993.
Xarici keçidlər
- also includes chronology and key texts & agreements. (ing.)& (rus.)
- (rus). 2007-06-07 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2007-06-07.
- Documented accounts of ethnic cleansing of Abkhazians by Georgians 2008-11-05 at the Wayback Machine (rus.)
- Government of Abkhazia (-in-exile)
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Gurcu abxaz munaqisesi faktiki olaraq musteqil qismen taninmis respublika olan Abxaziyadaki gurculer ve abxazlar arasindaki etnik qarsidurmani ehate edir Genis menada ise gurcu abxaz munaqisesini Sovet Ittifaqinin 1991 ci ilde dagilmasi ile 20 ci esrin sonlarinda siddetlenmis Qafqaz bolgesindeki geosiyasi qarsidurmanin bir hissesi kimi gormek olar Gurcu abxaz munaqisesiTarix 10 noyabr 1989 davam edirYeri Gurcustan Abxaziya bolge Sebebi etnik qarsidurma erazi iddiasiMunaqise terefleriAbxaziya Rusiya Gurcustan Gurcustan SSRKomandan lar Sergey Baqaps Zviad Qamsaxurdiya Eduard Sevardnadze Mixail Saakasvili Georgi Marqvelasvili Salome Zurabisvili Vikianbarda elaqeli mediafayllar Bu munaqise postsovet mekaninin en qanli munaqiselerinden biri kimi bu gun de hell olunmamis qalir Gurcustan hokumeti bir nece defe Abxaziyaya esasli muxtariyyet teklif etmisdir Ancaq hem Abxaz hokumeti hem de Abxaziyadaki muxalifet Gurcustanla her cur birlesmeden imtina edir Abxazlar oz musteqilliklerini Gurcustandaki azadliq muharibesinin neticesi kimi qiymetlendirir gurculer ise inanirlar ki tarixen Abxaziya hemise Gurcustanin bir hissesini teskil etmisdir Gurculer muharibeden evvel 1989 cu ildeki 45 7 coxluq ile Abxaziyada en boyuk etnik qrup sayilsalar da 2014 cu ile qeder Gurcustanin musteqil qalmagini isteyen gurculerin boyuk ekseriyyeti Abxaziyani terk etdi Bir coxlari Eduard Sevardnadze hokumetini 1992 2003 cu illerde neticesi olmayan herbi emeliyyatlara baslamaqda muharibe ve muharibeden sonraki diplomatiyanin duzgun idare etmemekde ittiham edirler Muharibe dovrunde abxaz seperatcilar 250 000 e qeder etnik gurcunun qovulmasina ve 4000 den 15000 e qeder adamin oldurulmesine sebeb olan etnik temizleme kampaniyasini heyata kecirmisdiler Avropa Tehlukesizlik ve Emekdasliq Teskilatinin ATET Lissabon Budapest ve Istanbul konvensiyalari BMT Bas Meclisinin GA 10708 qetnamesinde de qeyd edilmis gurculerin etnik temizlenmesini resmi olaraq tanimisdi BMT Tehlukesizlik Surasiateske muraciet etdiyi bir sira qetnameler qebul etmisdir Hadiselerin gedisatiSovet dovru Hem Abxaziya hem de Gurcustan XIX esrde Rusiya Imperiyasinin terkibine qatildilar ve 1917 ci il qeder onun bir hissesi olaraq qaldilar Gurcustan evvelce Zaqafqaziya Demokratik Federativ Respublikasina qosulub sonradan Gurcustan Demokratik Respublikasi GDR olaraq musteqilliyini elde etdiyi muddetde 1918 ci ilde Abxaziya DRG ye qosulmadan evvel bir qrup bolsevik terefinden idare olunmaga baslanmisdi Bununla bele Abxaziyanin Gurcustan icindeki statusu hec vaxt deqiqlesmemisdi 1921 ci ilde Qizil Ordu Abxaziya ve Gurcustana hucum ederek onlari Zaqafqaziya Sosialist Federativ Sovet Respublikasina daxil etdi Evvelce musteqil Sovet respublikasi kimi Abxaziya SSR Abxaziya Sovet Sosialist Respublikasi yaradildi Respublika muqavile ile Gurcustan Sovet Sosialist Respublikasi ile birlesse de 1931 ci ilde Gurcustan SSR in terkibinde muxtar respublikaya cevrildi Sovet dovrunde abxazlar yarim musteqil statuslarinin berpa edilmesini teleb etdiler Bunu destekleyen numayisler 1931 ci ilde Abxaziya SSR nin legv edilmesinden derhal sonra bas tutdu ve 1957 1967 1978 ve 1989 cu illerde yeniden tekrarlandi 1978 ci ilde abxaz ziyalilarindan 130 numayende Sovet rehberliyine Abxaziyanin gurculesdirilmesiyle bagli etiraz mektubu yazdilar Abxaziyada muharibe Esas meqale Abxaziyada muharibe 1992 93 Abxaziyada yeni munaqise 1992 ci ilin avqustunda baslayib 13 ay davam eden muharibeyle alovlandi Muharibe Gurcustan hokumet quvveleri ve Abxaziyada yasayan etnik gurculerden ibaret milis quvveleri ile Abxaziyada yasayan Rusiya destekli etnik abxaz ermeni ve ruslardan ibaret milis desteleri arasinda gedirdi Separatcilara Simali Qafqaz ve kazak silahlilari ve qeyri resmi olaraq Qudautada yerlesen rus quvveleri terefinden destek verildi Munaqise Socide herbi emeliyyatlarin dayandirilmasi barede raziliqla neticelendi lakin bu cox uzun muddet davam etmedi Muharibenin yeniden baslamasi Esas meqaleler Abxaziyada muharibe 1998 ve Kodori krizisi 2001 1998 ci ilin aprel may aylarinda bir nece yuz abxaz quvvesi separatci parlament seckilerini desteklemek ucun gurculerin meskunlasdigi kendlere girende munaqise yeniden qizisdi Muxalifetin tenqidlerine baxmayaraq Gurcustan Prezidenti Eduard Sevardnadze Abxaziyaya qosun yeritmekden imtina etdi Mayin 20 de ateskes barede danisiqlar aparildi Hucumlar her iki terefden yuzlerle insan itkisi ve elave 20 min gurcunun Abxaziyadan qovulmasi ile neticelendi 2001 ci ilin sentyabr ayinda Kodori deresinde 400 e yaxin cecen doyuscusu ve 80 gurcu partizan son derece mubahiseli seraitde ortaya cixdi Cecen gurcu qosunlari Suxumiye qeder irelilediler lakin nehayet Abxaz ve Qudauta destekli rus sulhmeramlilari terefinden def edildiler Saakasvili dovru Gurcustan prezidenti Mixail Saakasvilinin yeni hokumeti guc tetbiq etmeyeceyine ve problemi yalniz diplomatiya ve siyasi danisiqlar yolu ile hell edeceyine soz verdi Abxaziyanin serqinde yerlesen Kodori deresi Musteqil Dovletler Birliyi MDB sammitinde separatcilarla her hansi bir elaqenin istisna edilmesi qerara alindi Abxaziya ile Rusiya arasindaki transserhed iqtisadi emekdasligi ve neqliyyati genis miqyasda boyuyurdu lakin Rusiya butun bunlarin dovletden daha cox ozel biznes meselesi oldugunu iddia edirdi Gurcustan hemcinin Rusiyanin bolgedeki Abxaziya ehaliye limitsiz rus pasportlarini ve seperatci sayila bilecek quvvelere maddi destek vermesini qinayirdi 2006 ci ilin may ayinda Gurcustan hokumeti ve abxaz separatcilarinin Koordinasiya Surasi 2001 ci ilden beri ilk defe toplandi 2006 ci ilin iyul ayinin sonlarinda Kodori bohrani bas verdi neticede Kodoride Abxaziya de yure Hokumeti quruldu Muharibeden sonra ilk defe bu hokumet Abxaziyada yerlesir ve Malxaz Akisbaya Temur Mjaviya ve Ada Marsaniya terefinden idare olunurdu Hal hazirda Abxaziya terefi bu qarsidurmada deymis ziyana gore Gurcustan hokumetinden ABS valyutasi ile 13 milyard dollar kompensasiya teleb edir Gurcustan terefi deymis ziyani ve telebi qebul etmir 15 may 2008 ci ilde Birlesmis Milletler Teskilatinin Bas Assambleyasibutun qacqinlarin etnik temizleme qurbanlari daxil olmaqla Abxaziyaya qayitmaq ve mulkiyyet huquqlarini taniyan qetname qebul etdi Qetnamede muharibeden evvelki demoqrafik terkibi deyisdirmek cehdlerinden teessuf hissi kecirildiyi ve butun qacqin ve mecburi kockunlerin evlerine tez bir zamanda konullu qayitmasini temin etmek ucun bir cedvelin suretli inkisafi nin telebi bildirildi 9 iyul 2012 ci ilde ATET Parlament Assambleyasi Monakoda illik iclasinda Gurcustanin erazi butovluyunu vurgulayan ve separatci Abxaziya ve Cenubi Osetiyani isgal olunmus eraziler adlandiran bir qetname qebul etdi Qetname Rusiya Federasiyasi Hokumetini ve Parlamentini habele Abxaziya Gurcustan ve Cenubi Osetiya Gurcustanin faktiki hakimiyyet orqanlarini Avropa Birliyinin Monitorinq Missiyasinin isgal olunmus erazilere maneesiz girmesine icaze vermeye cagirir ATET Parlament Assambleyasi vurgulayir ki Gurcustanin isgal olunmus erazilerindeki mecburi kockunlerin humanitar veziyyetinden ve yasadiqlari yerlere qayitmaq huququnun redd edilmesinden narahatdir Avqust 2008 Esas meqaleler ve Rusiya Gurcustan muharibesi 2008 10 Avqust 2008 ci ilde Rusiya Gurcustan muharibesi Abxaziyaya yayildi burada separatci usyancilar ve Rusiya hava quvveleri gurcu quvvelerine genismiqyasli hucumlar etdi Abxaziyanin Moskva terefdari separatci prezidenti Sergey Baqaps abxaz qosunlarinin gurcu qosunlarinin hele de nezaret etdikleri Kodori deresinden cixartmaq ucun boyuk bir herbi emeliyyat baslatdiqlarini soyledi Bu hucum neticesinde gurcu qosunlari tamamile Abxaziyadan qovuldu 26 Avqust 2008 ci ilde Rusiya Federasiyasi hem Cenubi Osetiya hem de Abxaziyani musteqil dovlet olaraq resmi olaraq tanidi Rusiyanin Abxaziya ve Cenubi Osetiyani tanimasina cavab olaraq Gurcustan hokumeti olkenin Rusiya ile butun diplomatik elaqelerini kesdiyini ve Musteqil Dovletler Birliyini terk etdiyini aciqladi Muharibeden sonra Muharibeden sonra Gurcustan ve Abxaziya arasinda munasibetler gergin olaraq qaldi Gurcustan Abxaziyaya deniz muhasiresi tetbiq etmekle Abxaziyanin tecridini artirmaq ucun herekete kecdi Gurcustan Prezidenti Mixail Saakasvili 2009 cu ilin noyabrinda Kiyevde Ukrayna Gurcustan sefirliyinin yeni binasinin acilis merasiminde Cenubi Osetiya ve Abxaziya sakinlerinin de binanin imkanlarindan istifade ede bileceyini bildirmisdi Sizi eziz dostlarimizi emin etmek isteyirem ki bu da sizin evinizdir ve burada daima destek ve anlayis tapacaqsiniz Hemcinin baxGurcu osetin munaqisesi Abxaziyada gurculere qarsi etnik temizleme Suxumi qirginiIstinadlar mfaapsny org 5 March 2016 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 28 June 2015 How people in South Ossetia Abkhazia and Transnistria feel about annexation by Russia Washington Post 20 March 2014 1 July 2015 tarixinde Istifade tarixi 28 June 2015 January 31 1994 June 21 2015 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Georgia Abkhazia Violations of the Laws of War and Russia s Role in the Conflict Human Rights Watch March 1 1995 April 7 2022 tarixinde Istifade tarixi August 10 2019 Refworld UNHCR vasitesile US State Department Country Reports on Human Rights Practices for 1993 Abkhazia case Chervonnaia Svetlana Mikhailovna Conflict in the Caucasus Georgia Abkhazia and the Russian Shadow Gothic Image Publications 1994 Resolution of the OSCE Budapest Summit 2017 10 17 at the Wayback Machine 6 December 1994 GENERAL ASSEMBLY ADOPTS RESOLUTION RECOGNIZING RIGHT OF RETURN BY REFUGEES un org 18 July 2014 tarixinde Istifade tarixi 28 June 2015 Bruno Coppieters Alekseĭ Zverev Dmitriĭ Trenin Commonwealth and Independence in Post Soviet Eurasia Commonwealth and Independence in Post Soviet Eurasia Portland OR F Cass 1998 61 ISBN 0714648817 Welt 2012 seh 214 215 Saparov 2015 seh 60 Lakoba 1995 seh 99 Hewitt 1993 seh 282 Abkhazia Today 2011 02 15 at the Wayback Machine The Report N 176 15 September 2006 page 10 Retrieved on May 30 2007 Free registration needed to view full report UN Representative Says Abkhazia Dialogue Is Positive avqust 30 2006 at the Wayback Machine Tbilisi Based Abkhaz Government Moves to Kodori Civil Georgia July 27 2006 Retrieved 2007 07 28 Sputnik rian ru 11 September 2007 9 October 2012 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 28 June 2015 GENERAL ASSEMBLY ADOPTS RESOLUTION RECOGNIZING RIGHT OF RETURN BY REFUGEES INTERNALLY DISPLACED PERSONS TO ABKHAZIA GEORGIA 2008 09 17 at the Wayback Machine 15 05 2008 14 iyul 2012 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 24 iyul 2012 Harding Luke Georgia under all out attack in breakaway Abkhazia The Guardian London August 10 2008 October 1 2012 tarixinde Istifade tarixi May 3 2010 Russia Recognizes Independence of Georgian Regions Update2 Bloomberg 2008 08 26 Istifade tarixi 2008 08 26 Georgia breaks ties with Russia 2014 10 06 at the Wayback Machine BBC News Accessed on August 29 2008 Yuschenko Saakashvili open new building of Georgian Embassy in Kyiv noyabr 23 2009 at the Wayback Machine November 19 2009 Menbe Conflict in the Caucasus Georgia Abkhazia and the Russian Shadow Ariane Chanturia terefinden tercume olunub Glastonbury United Kingdom Gothic Image Publications 1994 ISBN 978 0 90 636230 3 Small Nations and Great Powers A Study of Ethnopolitical Conflict in the Caucasus London Curzon Press 2001 ISBN 978 0 70 071162 8 Cornell Svante E The Guns of August 2008 Russia s War in Georgia Armok New York 2009 ISBN 978 0 76 562508 3 The Tale of Two Resorts Abkhazia and Ajaria Before and Since the Soviet Collapse Crawford Beverley Lipshutz Ronnie D redaktorlar The Myth of Ethnic Conflict Politics Economics and Cultural Violence Berkeley California University of California Press 1998 261 292 ISBN 978 0 87 725198 9 Hewitt B G Abkhazia a problem of identity and ownership 12 3 1993 267 323 doi 10 1080 02634939308400819 Hewitt George Discordant Neighbours A Reassessment of the Georgian Abkhazian and Georgian South Ossetian Conflicts Leiden The Netherlands Brill 2013 ISBN 978 9 00 424892 2 Abkhazia is Abkhazia Central Asian Survey 14 1 1995 97 105 doi 10 1080 02634939508400893 Edge of Empires A History of Georgia London 2012 ISBN 978 1 78 023030 6 Saparov Arsene From Conflict to Autonomy in the Caucasus The Soviet Union and the making of Abkhazia South Ossetia and Nagorno Karabakh New York City Routledge 2015 ISBN 978 0 41 565802 7 The Making of the Georgian Nation Second Bloomington Indiana Indiana University Press 1994 ISBN 978 0 25 320915 3 Welt Cory A Fateful Moment Ethnic Autonomy and Revolutionary violence in the Democratic Republic of Georgia 1918 1921 redaktor The Making of Modern Georgia 1918 2012 The first Georgian Republic and its successors New York City Routledge 2012 205 231 ISBN 978 0 41 559238 3 The Post Soviet Wars Rebellion Ethnic Conflict and Nationhood in the Caucasus New York City New York University Press 2007 ISBN 978 0 81 479709 9Elave edebiyyatAndersen Andrew Russia Versus Georgia One Undeclared War in the Caucasus Blair Heather 2007 Georgia Diary A Chronicle of War and Political Chaos in the Post Soviet Caucasus M E Sharpe 2006 ISBN 0 7656 1710 2 Lynch Dov The Conflict in Abkhazia Dilemmas in Russian Peacekeeping Policy Royal Institute of International Affairs February 1998 MacFarlane S N On the front lines in the near abroad the CIS and the OSCE in Georgia s civil wars Third World Quarterly Vol 18 No 3 pp 509 525 1997 Marshania L Tragedy of Abkhazia Moscow 1996 McCallion Amy Steele Jon War Junkie One Man s Addiction to the Worst Places on Earth Corgi 2002 ISBN 0 552 14984 5 White Book of Abkhazia 1992 1993 Documents Materials Evidences Moscow 1993 Xarici kecidleralso includes chronology and key texts amp agreements ing amp rus rus 2007 06 07 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2007 06 07 Documented accounts of ethnic cleansing of Abkhazians by Georgians 2008 11 05 at the Wayback Machine rus Government of Abkhazia in exile