Bu məqalədəki məlumatların üçün əlavə mənbələrə ehtiyac var. |
Marsın məskunlaşdırılması — Marsın insanların məskəninə çevrilməsinə verilən ad. Bu planet çoxlu elmi tədqiqatın diqqət mərkəzindədir. Marsın səthi və şəraiti Yer kürəsindən sonra Günəş sistemindəki ən qonaqpərvər planetdir. Veneradan başqa Marsdan hər hansı bir planetə çatmaq üçün vahid enerji tələb olunur. Digər planetlərdə, o cümlədən Marsda daimi insan məskənləri, elm, fantastika ən çox yayılmış mövzulardan biridir.
Marsın nəfəs almayan atmosferi var, o qədər nazikdir ki, onun temperaturu orta hesabla −70 ilə 0 °C (-94 və 32 °F) arasında dəyişir, lakin bütün planetdə toz fırtınalarına səbəb olacaq qədər qalındır. Texnologiyaların inkişafı və insanlığın gələcəyi ilə bağlı narahatlıqlar artmaqdadır. Məkanın müstəmləkəçiliyinə səbəb olanlar arasında iqtisadi maraqlar, robot əvəzinə insanlar tərəfindən yaxşı həyata keçirilən uzunmüddətli elmi tədqiqatlar və həqiqi maraq vardır. Həm özəl, həm də ictimai təşkilatlar uzun müddətli səylərin canlılığını təsdiq etmək və Marsda daimi bir insan varlığına doğru addımlar atmaq üçün öhdəlik götürmüşlər.
Tədqiqat və ya missiya planlaşma ilə məşğul olan kosmik agentliklər arasında NASA, Roscosmos və Çin Milli Kosmos İdarəsi vardır. Xüsusi təşkilatlara SpaceX, Lockheed Martin və Boeing daxildir.
Misyon konsepsiyası və vaxtı
NASA, tərəfindən müvəqqəti olaraq milli hökumət kosmik proqramları tərəfindən düşdüyü bütün müstəmləkəçiliyə doğru meyillidir. Bunlar yalnız kəşfiyyat missiyaları kimi nəzərdə tutulub, çünki Ay üçün Apollon missiyası daimi bazanın yerləşəcəyini nəzərdə tutulmamışdır. Kolonizasiya özünü genişləndirmək və özünü təmin etmək üçün potensiala malik olan daimi yaşayış məskənlərinin yaradılmasını tələb edir. Marsda yaşayış yerlərinin qurulması üçün iki ilkin təklif Marsın kolonizasiyasının tərəfdarı Robert Zubrinin müdafiə etdiyi Mars Direct və Semi-Direct konsepsiyalarıdır.
2017-ci ilin fevralında keçirilən Dünya Hökuməti Sammitində Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri Məhəmməd bin Rəşid Kosmik Mərkəzinin rəhbərliyi ilə 2117-ci ilə qədər Marsda yaşayış məntəqəsinin yaradılması planını elan etdi.
SpaceX (ekspedisiya bazası)
2018-ci ildən etibarən SpaceX 2022-ci ildə Starship və Super Heavy ilə Mars sərhədində bir sıra yük reyslərini maliyyələşdirir və inkişaf etdirir. 2024-cü ildə Marsa ilk marşrutla uçuş keçiriləcək. İlk mərhələdə bir metan oksigen qazma qurğusunun nəqli və yığılması və genişlənmiş səthin hazırlanmasına hazırlıq üçün bir baza qurmaq məqsədilə bir neçə (Böyük Şahin Roketi) işə salınacaqdır. Müvəffəqiyyətli bir müstəmləkəçilik nəticəsində, bir çox insanın və ya hökumətin bir çox iqtisadi faktoru Marsda insan mövcudluğunun artmasını asanlaşdıracaqdır.
Yerə nisbətən oxşarlıq
Yer kürəsi, ölçüsü və səthin çəkisində Veneraya bənzəyir, lakin Marsın Yer üzünə bənzərliyi daha cəlbedicidir. Bunlara aşağıdakılar daxildir:
- Marsda günəş günü 24 saat, 39 dəqiqə və 35.244 saniyədir.
- Marsın səth sahəsi Yerin 28,4%-ni təşkil edir ki, bu da Yerdəki quru ərazinin miqdarından bir qədər azdır (bu, Yer səthinin 29,2%-ni təşkil edir). Mars Yerin radiusunun yarısına və kütləsinin yalnız onda birinə malikdir. Bu o deməkdir ki, o, Yerdən daha kiçik həcmə (≈15%) və daha aşağı orta sıxlığa malikdir.
- Mars, Yerin 23,44 °-ə kimi oxşar 25,19 ° tiltinə malikdir. Nəticədə Mars Mars kimi mövsümlərə malikdir, baxmayaraq ki, Marsda bu təxminən iki dəfə çoxdur, çünki Mars ilinin təxminən 1,88 Yer ilidir. Marsın şimal qütbü hazırda kimi Cygnus-da Yer kimidir.
- NASA-nın Mars Tərəfdaşlığı Orbit-lər, ESA Mars Express və NASA-nın Phoenix Lander tərəfindən son müşahidələri Marsda su buzunun olduğunu təsdiqləyir.
Yerdən fərqi
- Marsda təxminən simulyasiyalar da daxil olmaqla, yer üzündə düşmə şəraitində sağ qalan bəzi ekstremulyar orqanizmlər olsa da, bitki və heyvanlar ümumiyyətlə Mars səthində mövcud olan mühit şəraitindən sağ qala bilməzlər.
- Marsın səthi cazibə qüvvəsi Yerin cazibəsinin cəmi 38%-ni təşkil edir. Mikroqravitasiyanın əzələ itkisi və sümük demineralizasiyası kimi sağlamlıq problemlərinə səbəb olduğu bilinsə də, Mars cazibəsinin oxşar təsirə malik olub-olmayacağı bilinmir. Mars Gravity Biosatellite, Marsın aşağı səth çəkisinin insanlara necə təsir edəcəyi barədə daha çox məlumat əldə etmək üçün nəzərdə tutulan bir layihədir, lakin maliyyə çatışmazlığı səbəbindən ləğv edildi.
- Mars 186 və 268 arasındakı səth temperaturu ilə müqayisədə Yerdən çox soyuqdur. Dünyada qeydə alınan ən aşağı temperatur Antarktikada 180° idi.
- Marsda su çox azdır. Yerin ən dəhşətli səhrasında olduğundan daha azdır. Marsdakı səth suları keçiddə baş verə bilər, ancaq müəyyən şərtlərdə.
- Qlobal toz fırtınaları il ərzində yayğındır və bütün planetləri bir neçə həftə əhatə edir, günəş işığının səthə çatmasına mane olur. Bu fırtına bir neçə ay ərzində temperaturun 4 ° düşməsinə səbəb olub. Yer üzündəki müqayisəli hadisələr əksinə, 1883-cü ildə böyük miqdarda kül atmış Krakatoa kimi böyük vulkanik püskürmələrdir və külək temperaturu təxminən 1 ° azalır. Bəlkə də daha da vacibdir ki, bu fırtınalar uzun müddət ərzində günəş panellərindən elektrik enerjisi istehsalına təsir edir, həmçinin Yerlə ünsiyyətə müdaxilə edir.
- Marsda yağış yoxdur və demək olar ki, bulud yoxdur, soyuq olmasına baxmayaraq, daimi günəşli olur.
Günəş paneli həmişə tozsuz günlərdə maksimum səmərəliliklə işləyə bilir. toz fırtınaları il ərzində bütün planetləri bir neçə həftə əhatə edir, günəş işığının səthə çatmasına mane olur. Fırtınadan sonra bir neçə ay ərzində temperaturun 4 °C düşməsi müşahidə edilmişdir. Marsda yağış və demək olar ki, heç bir bulud yoxdur, buna görə soyuq olmasına baxmayaraq, daimi günəşli olur. Günəş paneli həmişə tozsuz günlərdə maksimum işləyə bilir. Marsın Mart ayının gedişində temperatur və günəş sabitliyinin dəyişməsi. Manyetosfer olmaması səbəbiylə, günəş hissəcikləri hadisələri və kosmik şüalar asanlıqla Mars səthinə çatdıra bilər.
- Marsdakı atmosfer təzyiqi, Armstrong limiti ilə müqayisədə, insanların təzyiqli kostyumları olmadan sağ qalar. Terraforming yaxın müddətli bir həll kimi gözlənilməyəcəyi üçün, Marsda yaşana biləcək strukturlar 30 ilə 100 kPa arasındakı bir təzyiq edən kosmos vasitələrinə bənzər təzyiq qabları ilə qurulmalıdır. Mars atmosferinə baxın.
İnsan yaşayış üçün şərtlər
Mars səthində olan şərtlər, Veneranın bulud zirvələri istisna olmaqla, hər hansı digər planet və ya aydan daha çox istilik və günəş işığı baxımından Yer üzündəki şərtlərə daha yaxındır. Bununla belə, səthi insanlara və ya tanınmış həyat formalarına görə qonaqpərvər deyildir. radiasiya, çox azaldılmış hava təzyiqi və yalnız 0,1% oksigen ilə atmosfer. Mars süni kompleks bir həyati dəstək sistemi tələb edir. Bunun əsas xüsusiyyətlərindən biri su təmizləyici sistemlərdir. Ümumi bədən yağında 5–8% azalma başgicəllənməyə və başgicəllənməyə səbəb olur və 10% fiziki və zehni qüsurları azaldır. Yer üzündə bir adam gündə ortalama 70–140 litr su istifadə edir. Təcrübələr və təlimlər vasitəsilə astronavtlar istifadənin təxminən 70% -i CSP su tutma sistemlərinin istifadəsi ilə yenidən istifadə edilə biləcəyini nümayiş etdirdilər. Mars kimi sistemlərə ehtiyac var, ancaq Marsa müntəzəm robot göndərmək qadağandır. Bəzi ekspertlər açıq təzyiqin təzyiq təzyiqi olmadan yaşamağa imkan verə biləcək dərinliyi dərinləşdirmək üçün Marsın qabığına daha dərin qazma yolu ilə xüsusi tikinti üsullarını həll edə biləcəyini iddia edirlər. NASA qazma vasitəsilə qazma vasitəsilə potensial araşdırdı.
Əsas kommunal xidmətlər
Bütün sivilizasiyasını dəstəkləmək üçün əsas kommunallara ehtiyac var. Bunlar sərt Martian ətraf mühitini idarə etmək üçün nəzərdə tutulmalıdır və ya bir kostyumunu taxarkən və ya yaşayış şəraitində olan bir mühitdə yerləşdiyi halda ola bilər. Məsələn, elektrik enerjisi istehsal sistemləri günəş enerjisinə əsaslanarsa, toz fırtınaları günəşə maneə törədildiyi dövrləri əhatə etmək üçün böyük enerji saxlama qurğularına ehtiyac duyulacaq və yer üzündəki şərtlərə insan maruz qalmamaq üçün avtomatik toz qurma sisteminə ehtiyac ola bilər. Koloniya bir neçə nəfərdən daha çox miqyaslı olsaydı, sistemlər Earth-dən geri çəkmə ehtiyacını azaltmaq üçün yerli qaynaqların istifadəsini maksimum dərəcədə artırmalıdır, məsələn, su və oksigenin təkrar emalı və Marsda tapılmış suyun istifadəsi üçün adaptasiya olunmalıdır nə olursa olsun formada.
Planetin qorunması
Insan missiyasını bu səviyyəyə sterilizasiya etmək qeyri-mümkündür, çünki insanların adı yüz trilyon ev sahibliyi edilir və bu insan həyatını qoruyarkən aradan qaldırıla bilməz. Qorunma tək seçimdir, ancaq çətin bir eniş vəziyyətində böyük bir problemdir. Bu mövzuda bir neçə gezegenli atelye var, ancaq hələ irəli bir yol üçün heç bir son təlimat yoxdur. Insan kəşfiyyatçıların daşıyıcısı olduqları təqdirdə Yer üzündəki zəhərlənmələr həssas olacaqlar.
- Sitat səhvi: Yanlış
<ref>
teqi;zubrin1996
adlı istinad üçün mətn göstərilməyib - "UAE's Mars 2117 is put in action". February 22, 2017. July 16, 2021 tarixində arxivləşdirilib.
- "Mars 2117". July 16, 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: July 16, 2021.
- Fong, MD, Kevin. "The Strange, Deadly Effects Mars Would Have on Your Body". Wired. 12 February 2014. March 25, 2014 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-02-12.
- "Gravity Hurts (so Good)". NASA. 2001. May 28, 2017 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: July 12, 2017.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaledeki melumatlarin yoxlanila bilmesi ucun elave menbelere ehtiyac var Lutfen meqaleye etibarli menbeler elave ederek onu tekmillesdirmeye komek edin Menbesiz mezmun problemler yarada ve siline biler Problemler hell edilmemis sablonu meqaleden cixarmayin Daha etrafli melumat ve ya meqaledeki problemlerle bagli muzakire aparmaq ucun diqqet yetire bilersiniz Marsin meskunlasdirilmasi Marsin insanlarin meskenine cevrilmesine verilen ad Bu planet coxlu elmi tedqiqatin diqqet merkezindedir Marsin sethi ve seraiti Yer kuresinden sonra Gunes sistemindeki en qonaqperver planetdir Veneradan basqa Marsdan her hansi bir planete catmaq ucun vahid enerji teleb olunur Diger planetlerde o cumleden Marsda daimi insan meskenleri elm fantastika en cox yayilmis movzulardan biridir Marsda yerlesen su anbari Marsin nefes almayan atmosferi var o qeder nazikdir ki onun temperaturu orta hesabla 70 ile 0 C 94 ve 32 F arasinda deyisir lakin butun planetde toz firtinalarina sebeb olacaq qeder qalindir Texnologiyalarin inkisafi ve insanligin geleceyi ile bagli narahatliqlar artmaqdadir Mekanin mustemlekeciliyine sebeb olanlar arasinda iqtisadi maraqlar robot evezine insanlar terefinden yaxsi heyata kecirilen uzunmuddetli elmi tedqiqatlar ve heqiqi maraq vardir Hem ozel hem de ictimai teskilatlar uzun muddetli seylerin canliligini tesdiq etmek ve Marsda daimi bir insan varligina dogru addimlar atmaq ucun ohdelik goturmusler Tedqiqat ve ya missiya planlasma ile mesgul olan kosmik agentlikler arasinda NASA Roscosmos ve Cin Milli Kosmos Idaresi vardir Xususi teskilatlara SpaceX Lockheed Martin ve Boeing daxildir Misyon konsepsiyasi ve vaxtiNASA terefinden muveqqeti olaraq milli hokumet kosmik proqramlari terefinden dusduyu butun mustemlekeciliye dogru meyillidir Bunlar yalniz kesfiyyat missiyalari kimi nezerde tutulub cunki Ay ucun Apollon missiyasi daimi bazanin yerleseceyini nezerde tutulmamisdir Kolonizasiya ozunu genislendirmek ve ozunu temin etmek ucun potensiala malik olan daimi yasayis meskenlerinin yaradilmasini teleb edir Marsda yasayis yerlerinin qurulmasi ucun iki ilkin teklif Marsin kolonizasiyasinin terefdari Robert Zubrinin mudafie etdiyi Mars Direct ve Semi Direct konsepsiyalaridir 2017 ci ilin fevralinda kecirilen Dunya Hokumeti Sammitinde Birlesmis Ereb Emirlikleri Mehemmed bin Resid Kosmik Merkezinin rehberliyi ile 2117 ci ile qeder Marsda yasayis menteqesinin yaradilmasi planini elan etdi Mars yerustu missiyasinin muxtelif komponentleriSpaceX ekspedisiya bazasi 2018 ci ilden etibaren SpaceX 2022 ci ilde Starship ve Super Heavy ile Mars serhedinde bir sira yuk reyslerini maliyyelesdirir ve inkisaf etdirir 2024 cu ilde Marsa ilk marsrutla ucus kecirilecek Ilk merhelede bir metan oksigen qazma qurgusunun neqli ve yigilmasi ve genislenmis sethin hazirlanmasina hazirliq ucun bir baza qurmaq meqsedile bir nece Boyuk Sahin Roketi ise salinacaqdir Muveffeqiyyetli bir mustemlekecilik neticesinde bir cox insanin ve ya hokumetin bir cox iqtisadi faktoru Marsda insan movcudlugunun artmasini asanlasdiracaqdir Yere nisbeten oxsarliqYer kuresi olcusu ve sethin cekisinde Veneraya benzeyir lakin Marsin Yer uzune benzerliyi daha celbedicidir Bunlara asagidakilar daxildir Marsda gunes gunu 24 saat 39 deqiqe ve 35 244 saniyedir Marsin seth sahesi Yerin 28 4 ni teskil edir ki bu da Yerdeki quru erazinin miqdarindan bir qeder azdir bu Yer sethinin 29 2 ni teskil edir Mars Yerin radiusunun yarisina ve kutlesinin yalniz onda birine malikdir Bu o demekdir ki o Yerden daha kicik hecme 15 ve daha asagi orta sixliga malikdir Mars Yerin 23 44 e kimi oxsar 25 19 tiltine malikdir Neticede Mars Mars kimi movsumlere malikdir baxmayaraq ki Marsda bu texminen iki defe coxdur cunki Mars ilinin texminen 1 88 Yer ilidir Marsin simal qutbu hazirda kimi Cygnus da Yer kimidir NASA nin Mars Terefdasligi Orbit ler ESA Mars Express ve NASA nin Phoenix Lander terefinden son musahideleri Marsda su buzunun oldugunu tesdiqleyir Yerden ferqiMarsda texminen simulyasiyalar da daxil olmaqla yer uzunde dusme seraitinde sag qalan bezi ekstremulyar orqanizmler olsa da bitki ve heyvanlar umumiyyetle Mars sethinde movcud olan muhit seraitinden sag qala bilmezler Marsin sethi cazibe quvvesi Yerin cazibesinin cemi 38 ni teskil edir Mikroqravitasiyanin ezele itkisi ve sumuk demineralizasiyasi kimi saglamliq problemlerine sebeb oldugu bilinse de Mars cazibesinin oxsar tesire malik olub olmayacagi bilinmir Mars Gravity Biosatellite Marsin asagi seth cekisinin insanlara nece tesir edeceyi barede daha cox melumat elde etmek ucun nezerde tutulan bir layihedir lakin maliyye catismazligi sebebinden legv edildi Mars 186 ve 268 arasindaki seth temperaturu ile muqayisede Yerden cox soyuqdur Dunyada qeyde alinan en asagi temperatur Antarktikada 180 idi Marsda su cox azdir Yerin en dehsetli sehrasinda oldugundan daha azdir Marsdaki seth sulari kecidde bas vere biler ancaq mueyyen sertlerde Qlobal toz firtinalari il erzinde yaygindir ve butun planetleri bir nece hefte ehate edir gunes isiginin sethe catmasina mane olur Bu firtina bir nece ay erzinde temperaturun 4 dusmesine sebeb olub Yer uzundeki muqayiseli hadiseler eksine 1883 cu ilde boyuk miqdarda kul atmis Krakatoa kimi boyuk vulkanik puskurmelerdir ve kulek temperaturu texminen 1 azalir Belke de daha da vacibdir ki bu firtinalar uzun muddet erzinde gunes panellerinden elektrik enerjisi istehsalina tesir edir hemcinin Yerle unsiyyete mudaxile edir Marsda yagis yoxdur ve demek olar ki bulud yoxdur soyuq olmasina baxmayaraq daimi gunesli olur Gunes paneli hemise tozsuz gunlerde maksimum semerelilikle isleye bilir toz firtinalari il erzinde butun planetleri bir nece hefte ehate edir gunes isiginin sethe catmasina mane olur Firtinadan sonra bir nece ay erzinde temperaturun 4 C dusmesi musahide edilmisdir Marsda yagis ve demek olar ki hec bir bulud yoxdur buna gore soyuq olmasina baxmayaraq daimi gunesli olur Gunes paneli hemise tozsuz gunlerde maksimum isleye bilir Marsin Mart ayinin gedisinde temperatur ve gunes sabitliyinin deyismesi Manyetosfer olmamasi sebebiyle gunes hissecikleri hadiseleri ve kosmik sualar asanliqla Mars sethine catdira biler Marsdaki atmosfer tezyiqi Armstrong limiti ile muqayisede insanlarin tezyiqli kostyumlari olmadan sag qalar Terraforming yaxin muddetli bir hell kimi gozlenilmeyeceyi ucun Marsda yasana bilecek strukturlar 30 ile 100 kPa arasindaki bir tezyiq eden kosmos vasitelerine benzer tezyiq qablari ile qurulmalidir Mars atmosferine baxin Insan yasayis ucun sertlerMars sethinde olan sertler Veneranin bulud zirveleri istisna olmaqla her hansi diger planet ve ya aydan daha cox istilik ve gunes isigi baximindan Yer uzundeki sertlere daha yaxindir Bununla bele sethi insanlara ve ya taninmis heyat formalarina gore qonaqperver deyildir radiasiya cox azaldilmis hava tezyiqi ve yalniz 0 1 oksigen ile atmosfer Mars suni kompleks bir heyati destek sistemi teleb edir Bunun esas xususiyyetlerinden biri su temizleyici sistemlerdir Umumi beden yaginda 5 8 azalma basgicellenmeye ve basgicellenmeye sebeb olur ve 10 fiziki ve zehni qusurlari azaldir Yer uzunde bir adam gunde ortalama 70 140 litr su istifade edir Tecrubeler ve telimler vasitesile astronavtlar istifadenin texminen 70 i CSP su tutma sistemlerinin istifadesi ile yeniden istifade edile bileceyini numayis etdirdiler Mars kimi sistemlere ehtiyac var ancaq Marsa muntezem robot gondermek qadagandir Bezi ekspertler aciq tezyiqin tezyiq tezyiqi olmadan yasamaga imkan vere bilecek derinliyi derinlesdirmek ucun Marsin qabigina daha derin qazma yolu ile xususi tikinti usullarini hell ede bileceyini iddia edirler NASA qazma vasitesile qazma vasitesile potensial arasdirdi Esas kommunal xidmetlerButun sivilizasiyasini desteklemek ucun esas kommunallara ehtiyac var Bunlar sert Martian etraf muhitini idare etmek ucun nezerde tutulmalidir ve ya bir kostyumunu taxarken ve ya yasayis seraitinde olan bir muhitde yerlesdiyi halda ola biler Meselen elektrik enerjisi istehsal sistemleri gunes enerjisine esaslanarsa toz firtinalari gunese manee toredildiyi dovrleri ehate etmek ucun boyuk enerji saxlama qurgularina ehtiyac duyulacaq ve yer uzundeki sertlere insan maruz qalmamaq ucun avtomatik toz qurma sistemine ehtiyac ola biler Koloniya bir nece neferden daha cox miqyasli olsaydi sistemler Earth den geri cekme ehtiyacini azaltmaq ucun yerli qaynaqlarin istifadesini maksimum derecede artirmalidir meselen su ve oksigenin tekrar emali ve Marsda tapilmis suyun istifadesi ucun adaptasiya olunmalidir ne olursa olsun formada Planetin qorunmasiInsan missiyasini bu seviyyeye sterilizasiya etmek qeyri mumkundur cunki insanlarin adi yuz trilyon ev sahibliyi edilir ve bu insan heyatini qoruyarken aradan qaldirila bilmez Qorunma tek secimdir ancaq cetin bir enis veziyyetinde boyuk bir problemdir Bu movzuda bir nece gezegenli atelye var ancaq hele ireli bir yol ucun hec bir son telimat yoxdur Insan kesfiyyatcilarin dasiyicisi olduqlari teqdirde Yer uzundeki zeherlenmeler hessas olacaqlar Sitat sehvi Yanlis lt ref gt teqi zubrin1996 adli istinad ucun metn gosterilmeyib UAE s Mars 2117 is put in action February 22 2017 July 16 2021 tarixinde arxivlesdirilib Mars 2117 July 16 2021 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi July 16 2021 Fong MD Kevin The Strange Deadly Effects Mars Would Have on Your Body Wired 12 February 2014 March 25 2014 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2014 02 12 Gravity Hurts so Good NASA 2001 May 28 2017 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi July 12 2017