Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
SpaceX (ing. Space Exploration Technologies Corporation; azərb. Kosmik Kəşf Texnologiyalar Şirkəti) — mərkəzi ABŞ-nin Kaliforniya ştatındakı şəhərində yerləşən amerikan kosmik nəqliyyat şirkəti. SpaceX Falcon 9, Falcon Heavy, Starlink, Dragon, Starship kimi kosmos missiyalı raketlər istehsal etmişdir.
| SpaceX | |
|---|---|
 | |
 | |
| Ümumi məlumatlar | |
| Sənaye | aviakosmos sənayesi[d], kosmik sənaye[d] |
| Məhsulları | muxtar kosmikliman dron gəmisi[d], Draco[d], Dragon[d], Falcon[d], Kestrel[d], Merlin[d], Octagrabber[d], Raptor[d], Starhopper[d], SuperDraco[d] |
| Təsis tarixi | 14 mart 2002 |
| Baş qərargahın yeri |
|
| Struktur | |
| İşçi sayı |
|
| Rəhbərlik | |
| Təsisçi | |
| Baş icraçı direktor | İlon Mask |
| spacex.com | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Şirkət 2002-ci ildə daha əvvəl PayPal-ın da yaradıcılarından olan, Tesla Motors şirkətinin CEO-su Elon Musk tərəfindən təmin etmək üzrə kosmik nəqliyyatın xərcini azaltma hədəfi ilə quruldu. İndiyə kimi , Falcon 9 və Falcon Heavy adlı ən başdan təkrar istifadə edə bilmək üçün dizayn edilmiş olan kosmosa uçuş qurğu/raket sistemlərini və Falcon 9 tərəfindən orbitə çıxardılmış olan Beynəlxalq Kosmik Stansiyaya ləvazimat/ərzaq təmin etmək üzrə (insansız) kosmik gəmisini yaratdı. Dragon kosmik gəmisini insanlı halı yaradılma mərhələsindədir.
SpaceX-in uğurları arasında bunlar vardır:
- 28 sentyabr 2008 tarixində özəl sektor tərəfindən maliyyələşdirilən və orbitinə çatan ilk maye yanacaqlı raket (Falcon 1);
- 9 dekabr 2010 tarixində bir kosmik gəmini kosmosa göndərən, orbitə oturdan və bu kosmik gəmini (Dragon) uğurlu bir formada dünyaya geri gətirən ilk şəxsi sektor şirkəti;
- 25 may 2012 tarixində Beynəlxalq Kosmik Stansiyasına bir kosmik gəmi (Dragon) yollayan ilk şəxsi sektor şirkəti;
- 30 may 2020 tarixindən Beynəlxalq Kosmik Stansiyasına Crew Dragon-u göndərərək insanlı bir missiya tamamlayan ilk şəxsi sektor şirkəti;
- 24 yanvar 2021 tarixində yalnız bir raket uçuşu ilə daşınan ən çox peyk (143 peyk).
peykinin 3 dekabr 2013-cü ildə uçuşu SpaceX-in geosinxron orbitə ilk təslimatı olmuşdur.
Keyfiyyəti və xərci yoxlanış altında tutmaq məqsədi ilə SpaceX kosmik gəmi və raketlərdə istifadə etdiyi komponentin böyük hissəsi dizaynını, sınaqlarını və istehsalını şirkət daxilində həyata keçirdir; bu komponentlər arasında Falcon uçuş sistemi və Dragon kosmik gəmisində istifadə edilən Merlin, Kestrel və Draco raket mühərrikləri vardır. Bu SpaceX-in sektordakı ən ucuz uçuş qiymətini verə bilməsinə və ənənəvi raket inkişafı/istehsalı zamanını böyük nisbətdə azalda bilməsinə imkan yaratmışdır.
2013 noyabr ayında ticari uçuşlarda bazar lideri olan fransız şirkəti SpaceX-in yaratdığı rəqabət səbəbi ilə raketiyle geostasionar orbitə daşıdığı "daha yüngül peyklər" üçün ucuz qiymətləndirməyə gedəcəyini açıqlamışdı.
2006-cı ildə NASA şirkət ile Beynəlxalq kosmik stansiyaya yük tədarük edə biləcək bir uçuş/nəqliyyat sistemini dizayn edib həyata keçirə bilməsi üçün 'Ticari Orbiti Nəqliyyat' müqaviləsini imzaladı. SpaceX 2015 iyun etibarı ilə Beynəlxalq kosmik stansiyaya yük tədarük müqaviləsi altında 5 uçuş həyata keçirmişdir. NASA SpaceX ilə həmçinin NASA-nın 'Ticari Ekipaj İnkişaf Etdirmə ' (CCDev) proqramının parçası olaraq insanlı istifadəyə uyğun Dragon kosmik gəmisinin inkişafı və uğurlu bir formada istifadəsinin göstərilməsi üçün müqavilə imzalamışdır. SpaceX ilk ekipajı Dragon/Falcon 9 uçuşunu 2016-cı ildə etdi. Şirkət o zamana qədər kosmik gəmisinə, bütün ehtiyacları qarşıladığı təsdiqlənmiş, insan istifadəsi üçün uçuş vaxtı qaçış sistemini daxil etməyə çalışmışdır. NASA müqavilələri ilə birlikdə SpaceX şəxsi sektor şirkətləri ABŞ xaricində hökumət qurumları və amerikan ordusu ilə özünün uçuş xidmətləri üçün müqavilə imzalamışdır. 2015 fevral etibarıyla SpaceX 15 ədəd Falcon 9 raketini, 14 uğurlu və bir qismi uğursuzluqla uçmuş və müştəriləri üçün ən az 30 uçuş planı planlamış vəziyyətdədir.
Tarixi
Təsisi və inkişaf tarixi
SpaceX 2002-ci ilin İyun ayında, PayPal ve Tesla Motors şirkətlərinin ortaq qurucularından olan Elon Musk tərəfindən yaradılmışdır, çünki Elon Musk sərvəti ilə təqaüdə çıxmaq ya da xeyriyyə işləri görməkdən daha üstün bir iş görmək niyyətində idi, həmçinin kosmosda ucuz və etibarlı səyahət ABŞ-də qulağa xoş gələn və qazanca çevrilə biləcək bir sahə idi. Onun məqsədi özəl havayolu təyyarələrinə bənzər, kosmosa bir çox dəfə göndəriləbiləcək asan və ucuz başa gələn raketlər istehsal etmək idi. 2006-cı ilin mart ayında Musk artıq öz sərvətindən şirkətə 100 milyon $ vəsait ayırmışdı. 4 Aqust 2008 tarixində sponsor firması olan Founders Fund şirkəti SpaceX -ə əlavə olaraq 20 milyon $ vəsait ayırmışdır.
2012-ci ilin əvvəllərində şirkətin qurrucusu şirkətin haradasa 3-də 2-inə sahib idi. Şirkətin 70 milyon ədəd hissəsinin o zaman üçün özəl sektor bazarındakı qiymətinin 875 milyon $ olduğu təxmin edilir, bu da SpaceX şirkətinin 2012-ci ilin fervral ayı ərəfəsində dəyərinin təxmini 1.3 milyar $ ətrafında olduğunu göstərir. 2012-ci ilin may ayındakı uçuşundan sonra, şirkətin özəl sərmayesi haradasa iki qatına — 2.4 milyar $ dəyərinə yüksəlmişdir.
2012-ci ildə şirkətin xalqın istifadəsinə verilməsinin 2013-cü ilin sonlarında mümkün olacağı söylənirdi, ancaq daha sonra Musk, 2013-cü ilin İyun ayında verdiyi açıqlamasında bunun "Mars Koloniya Daşıyıcı Sisteminin nizamlı şəkildə uçuşlar həyata keçirməsinə qədər gözləyəcəyini bildirdi," bu açıqlama 2015-ci ildə dəyişdirilərək SpaceX-in xalqın xidətinə açıq bir şirkətə çevrilməsi üçün həlkə uzun illər lazım olduğu bildirildi.
Şirkət 2002-ci ildə yaradıldığından bəri sürətlə böyümüş, 2005-ci ilin oktyabr ayında 160 nəfər olan işçi sayı 2008-ci ilin iyul ayında 500-ü, 2010-cu ildə isə 1100-ü, 2012-ci ilin əvvəllərində 1800-ü və 2013-cü ilin əvvəllərində isə 3000-i keçmişdir. 2013-cü ilin sentyabr ayında şirkətin bütün işçilərinin sayı 3800 oldu.
2005-ci ilin yanvar ayında, SpaceX Surrey Satellite Technology Ltd. şirketinin % 10 hissəsini satın almışdır.
16 iyun 2009 tarxində SpaceX Astronavt Təhlükəsizliyi və Missiya Təminatı bölməsini açmışdır. Keçmiş NASA astronavtı Ken Bowersox böləminin fəaliyyətlərini davam etdirmək üçün şirkətin başçı köməkçisi olaraq işə götürülmüşdür. Lakin, keçmiş astronavtın 2011-ci ilin sonlarına yaxın SpaceX şirkətindən ayrıldığı bildirilmişdir. Ayrılması üçün heç bir səbəb bildirilməmiş və yerinə də hər hansı başqa bir şəxs götürülməmişdir.
Hal-hazırda Elon Musk idarə heyətinin sədri (CEO), Gwynne Shotwell isə şirkət başçısı və şirkət idarə meneceri (COO) olaraq işləməkdədir.
Maliyyələşmə
SpaceX özəl sektor tərəfindən maliyyələşdirilən bir kosmik səyahət şirkətidir. Birinci orbitə atılma vəsitəsi — və üç raket matorunu—Merlin, və — tamamiylə özəl maliyə ehtiyatı ilə həyata keçirmişdir. SpaceX Merlin raket matorunun dəyişdirilimiş bir formasını istifadə edən Falcon 9 orbitə atılma vasitəsinin maliyyəsinin bir qismi üçün ABŞ hökuməti ilə müqavilə imzalamışdır. SpaceX, Metan yanacaqlı Raptor raket motorlu, Falcon Heavy ağır orbitə atılma vasitəsi və bir sıra yenidən istifadə ediləbilən orbitə atılma vasitələrinin texnologiyasını öz özəl maliyyəsi hesabına həyata keçirməkdədir.
2012-ci ilin may ayından etibarən SpaceX quruluşundan sonraki ilk 10 ildə cəmi 1 milyard $ maliyyə ilə işləmişdir. Bunun içərisindəki 200 Milyon $ dəyərində özəl maliyyənin yarısını Musk-un buraya qoyduğu 100 Milyon $ dəyərindəki maliyyədən ve digər sərmayəçilərin verdiyi 100 Milyon $ -dan ibarətdir. (Founders Fund, Draper Fisher Jurvetson, və s). Maliyyənin qalan hissəsi uzun müddətli atılma və inkişaf etdirmə sazişlərindəki "inkişaf müddəti" ara ödənişlərindən gəlmişdir. SpaceX 40 dan çox missiyanı həyata keçirmək məqsədilə öz özəl müştəriləri və NASA ilə 4 milyon $-lıq müqavilə imzalamış, lakin bəzi özəl müştərilər maliyyəni aşağı salmışdır, 2012-ci ilin aprel ayına qədər NASA -nın fondları SpaceX-i 400–500 Milyon $ maliyyə ilə təmin etmişdir. 2012 may etibarıyla, SpaceX 40 ədət uçuş missiyası üçün müqavilələr imzalamışdı və uzun müddətli müqavilələr üçün Amerika Mühasibat qaydalarının görə müqavilə imzaladıqdan dərhal sonra nağd ödəniş təşkil veriləli idi. Bundan əlavə çox uçuş tarixindən əvvəl bitən uçuş vasitəsi kompenetləri üçün ara ödənişlər alırdı.
2012 avqust ayında SpaceX NASA ilə "CCiCap — Yeni nəsil Amerikalı insanlı kosmik uçuş" təklif edəcək ekipajlı kosmik kapsulun dizaynı və inkişafı üçün böyük müqavilə imzaladı. Bu müqavilə ilə NASA 2017-ci ilə qədər təkrar Amerika torpaqlarından kosmosa astronavt göndərə bilməyi planladı. Başqa iki şirkət Boeing və Sierra Nevada Corporation, NASA ilə eyni istehsal müqavilələri imzalamışdırlar. NASA-nın bu üç şirkətlə imzaladığı Kosmik Hüquq Müqaviləsi əhatəsində, bu üç şirkətin, NASA-nın "Kommersiya Ekipajlı Kosmik Uçuş İmkanları" üzərindən etdikləri irəliləmələr və uğurları ilə həm ictimaiyyətə, həm də hökumətə münasib qiymətlərlə kommersiya insan kosmos uçuşunu təqdim etmək üçün nəzərdə tutulub. Bu müqavilənin hissəsi olaraq, SpaceX 2012 və 2014 may arasında edəcəyi çatdırılmalar üçün 440 milyon dəyərində müqavilə imzalamışdır.
2012-ci ilin sonunda SpaceX-in iş siyahısında ümumilikdə 4 milyard $ dəyərində, ABŞ hökuməti və şəxsi sektor müştəriləri ilə olan müqavilələrin nəticəsini təmsil edən 40-dan çox uçuş var idi. Bu müqavilələrin çoxunda çoxdan SpaceX-ə ara ödənişlər edilməyə başlanmışdı. 2013 dekabr ayı etibarıyla SpaceX 50 ədət irəli tarixli uçuşu müqavilələrlə əlaqələndirmişdir. Bunların 3-də 2-si kommersiya müştəriləri üçün idi. 2013-cü ilin sonlarına yaxın kosmos sənayesi mediyasında SpaceX-in rəqiblərinə (Ariane 5 və Proton) görə qiymət qırdığına dair şərhlər edilməyə başlanmışdı. Bu tarixlərdə SpaceX ən az 10 ədət daha jeostatik orbit uçuşu planlamışdı.
2015-ci ilin yanvar ayında SpaceX Google-dan ve Fidelity investisiya şirkətindən , şirkətin 8,333%-lik hissəsinə müvafiq cəmi 1 Milyar $ maliyyə aldı, beləliklə şirkətin dəyəri təxminən 12 milyar $ dəyərinə yüksəlmişdir. Əvvəllər bu investisiyanın SpaceX-in peyk istehsalı ve qlobal peyk internet xidməti işlərinə başlaması üçün olduğu düşünülsədə Gwynne Shotwell 2015-ci ilin mart ayında verdiyi müsahibədə investisiyanın qlobal peyk internet xidməti ilə əlaqədar olmadığını bildirdi. Əslində Google və ilə yollarını ayırdığından bəri peyk internet ortağı axtarmaqdaydı.
Hədəflər
İlon Mask digər kosmik uçuş şirkətlərinin baha qiymətlərinin səbəbini lazımsız bürokratiyadan irəli gəldiyini deyir. Daha əvvəl məqsədlərindən birinin kosmosa çatmağın maliyyə tədbirini və təhlükəsizliyini önəmli miqdarda artırmaq olduğunu bildirmişdir. 2010 dekabr ayında SpaceX Dragon kosmik kapsulu iki istiqamətli uçuşdan qayıtdıqdan sonra uğurlu şəkildə kosmik gəmini uçuran və geri qaytaran ilk özəl şirkət olmuşdur. Kosmos Vəqfi SpaceX-ə Dragon gəmisinin uğurlu uçuşu və dünyaya uğurlu şəkildə geri qayıtması səbəbi ilə 2011-ci ilin Kosmos Uğur Mükafatını vermişdir.
Müxtəlif konfranslarda, SpaceX gələcəyin motor və uçuş gəmilərinə aid dizayn şəkillərini ortaya qoymuşdur. Bu dizaynların həyata keçirilməsi məhsuldarlığın artırılmasına aid tələblərlə əlaqəli olaraq ediləcəyi bildirilmişdir. Şirkətin 2004-cü ildəki planlarında "müştəri tələbi olması vəziyyətində ağır və super-ağır uçuş sistemlərinin ediləcəyi" bildirilmişdir. Ağırlıqdakı hər səviyyə artımı orbitə çıxış maliyyəsini aşağı salacaqdır. CEO İlon Mask bu açıqlamnı etmişdir: "İnanıram ki, funt başına 500 $(1,100$/kq) və ya daha azı eilə bilər."
SpaceX özünə aid ekipajlı ilk kosmik gəmi olan "Dragon" kosmik gəmisinin 2017-ci ilə qədər test uçuşunu etməyi planlayırdı. İlon Mask şəxsi hədəfinin Marsda insan araşdırılması və yerləşdirilməsi olduğunu bildirmişdir. 2011-ci ildə etdiyi görüşdə Marsın səthinə 10–20 il arası bir müddətdə insanları aparmağı düşündüyünü bildirmişdir. 2013 iyun ayında Mask özəl sərmayəli olaraq dizayn ediləcək və Marsa gedəcək sonra Yerə geri qayıdacaq olan kosmik gəmi, mühərrik, kosmik kapsul, kosmik uçuş sistemlərinin hamısını təşkil edən Mars Koloniya Daşıyıcısı terminini istifadə etmişdir və həmçinin SpaceX-in Texas Boca Chica-dakı uçuş bazasında Mars mövzulu adları daşınmaz əmlak paketləri üçün istifadə edir. 2014 mart ayında COO Quinni Şotuell Falcon Heavy və Dragon v2 ekipajlı versiyasının uçuşa hazır olanda şirkətin mühəndislik komandasının Mars tapşırıqlarındakı nəqliyyat infrastrukturu üzərində daha çox işləyəcəklərini demişdir. 2015 yanvar ayında Mask 2015-ci ilin sonlarına yaxın Mars Nəqliyyat Sistemi üçün "tamamilə yeni memarlığ"ın detallarını açıqlamağı düşündüyünü bildirmişdir.
2015 yanvar ayında SpaceX peyk istehsalı və sferik peyk internet təminediciliyi işinə girəcəyini açıqlamışdır. Peyk istehsal təsisinin Vaşinqton ştatının Sietl şəhərində olacağını bildirmişdir. İnternet xidmətinin 1100 km-lik orbitlərə sahib 4000 ədət peykdən ibarət olan bir peyk şəbəkəsi üzərindən işləyəcəyini və 2020-ci ildə xidmət verməyə başlayacağını bildirmişdir. Bu işin hədəfinin gəlirini və pul axınını artıraraq SpaceX-in Mars koloniyası qurmağına imkan yaratmışdır.
İnkişaf mərhələsində olan gələcəyin məhsulları içərisində Falcon Heavy uçuş sistemi Falcon 9 və Falcon Heavy gəmiləri üçün təkrar istifadə edilə bilən uçuş gəmiləri və yeni Maye Metanla işləyən Raptor raket mühərriki vardır. Falcon Heavy raketi Falcon 9 texnologiyası əsasında dizayn edilmişdir və bitdiyində Apollon dövründəki Saturn V raketindən bəri dünyadakı ən güclü raket olmuşdur. Falcon Heavy Apollon 8 uçuşlarında olduğu kimi orbitinə ekipajlı Dragon gəmisi göndərməkdə istifadə edilə bilən və ya dəyişdirilmiş insansız Dragon gəmisinin Marsa enməkdə istifadə edilə bilər. Mask şirkətin məqsədinin Marsda qalıcı insan həyatının yaradılmasına kömək etmək olduğunu açıqlamışdır.
Təsislər
Baş ofis və raket istehsal bazası
SpaceX-in baş ofisi Los-Ancelesin şəhərətrafı olan Hotorn ərazisində 1 Roket Yolu ("1 Rocket Road") ünvanında yerləşir. Daha əvvəllər Boeing 747 təyyarələrinin gövələrinin istehsal edildiyi bu böyük təsis SpaceX-in ofis sahəsi, tapşırıq idarəsi və gəmi fabriki hissələrini təşkil edir. Ərazi Amerikadakı kosmik şirkətlərin baş ofisləri, təsisləri və/və ya subpodratçıları baxışından ən çox sıxlığa sahib olan ərazidir. Bunlara böyük kosmik şirkət mühəndisləri və kollecdən yeni məzun olan mühəndislər hovuzu yaradan Boeing/MakDonnel Douqlas əsas peyk istehsal kampusu, Raytheon, NASA-nın Reaktiv Mühərrik Laboratoriyaları, Lockheed Martin, BAE, Northrop Grumman və və sairə təsisləri daxildir.
SpaceX raketlərinin və raket mühərriklərinin istehsalında yüksək miqdarda şaquli inteqrasiya istifadə edir. Kosmos və Aviasiya sənayesində bənzəri olmamış şəkilfə SpaceX şəxsi raket mühərikklərini, uçuş gəmilərini, komik gəmilərini, əsas avionik komponentlərini və bütün proqramlarını Hotorn təsislərində şirkət içində istehsal edir. Yenə də SpaceX-in 3000-dən çox təchizatçısı vardır və bunlardan 1100-ə qədəri SpaceX-ə həftəlik ləvazimat təslimatı edir.
Peyk istehsal bazası
SpaceX 2015 yanvar ayında etdiyi açıqlamada Redmond, Vaşinqtonda peyk istehsal mərkəzinin qurulacağını bildirmişdir. Təsisdə başlanğıcda 60 olan mühəndis sayının bir neçə ildə 1000-i keçəcəyini bildirmişdir.
Regional ofislər
SpaceX-in Hyuston, Texas; , Virciniya; və Vaşinqton, D.C. ərazilərində regional ofisləri vardır. 2014-cü ildə Sitl ərazisində açıdığı ofisdə sıx şəkildə mühəndis və proqramçıları işə alır.
Test və uçuş sonrası sökmə bazaları
SpaceX-in 2 ədət test təsisi vardır: Texas ştatının şəhərindəki SpaceX Roket İnkişafı və Test Təsisi () və Nyu Meksiko ştatının cənubundakı səhrasında qurulan Amerikada olan və kirayəyə götürülmüş VTVL (şaquli qalxış və şaquli eniş) test təsisi.
Uçuş təchizatı
SpaceX hazırda iki geniş sinif raket mühərriki çıxarır: kerosin yanacaqlı Merlin mühərrikləri və hiperbolik yanacaqlı Draco / SuperDraco verici Bağlanma. Merlin iki ana sahəyə launch vasitəsinə güc verdi: iyun 2010-dakı orbitində uçan böyük Falcon 9 və ilk uçuşunu etməsi planlaşdırılan Falcon Heavy super ağır sinfi SpaceX eyni zamanda, aşağı-Dünya orbitinə kargoyu daşımaq üçün bir Falcon 9 boosters üzərinə atılan təzyiqli bir orbit kosmos vasitəsi olan Dragon'u və hal-hazırda insan dərəcəli olma mərhələsində olan Dragon 2 kosmos vasitəsini istehsal edir. 2014-cü ildə başlayan müxtəlif uçuş dizayn araşdırmaları və uçuş testləri vasitəsilə hazıfrlanır.
Raket mühərrikləri
SpaceX'in 2002-ci ildə qurulmasından bu yana şirkət, atma vasitəsi təhriki üçün Merlin və KESTREL olmaqla üç raket mühərriki ailəsi inkişaf etdirdi və Draco nəzarət Kenetlenme. SpaceX bu anda iki dənə daha raket mühərriki inkişaf etdirir: SuperDraco və Raptor.
Merlin, SpaceX tərəfindən Falcon raket ailəsinin atma vasitələrində istifadə üçün inkişaf etdirilmiş bir raket mühərrikli ailədir. Merlin mühərrikləri, bir qaz-generator güc çevriminde itələyici olaraq LOX və RP-1-i istifadə etməkdədir. Merlin mühərriki başlanğıcda dəniz qurtarma və yenidən istifadə üçün hazırlandı. Merlin'in ürəyindəki şpris, ay modulu eniş mühərriki üçün Apollo Programında ilk istifadə pint növüdür. Itələyici qazlar, təkli mil, cüt fanlı turbo nasos ilə bəslənər.
KESTREL, LOX / RP-1 təzyiq bəsləməli bir raket mühərrikdir və Falcon 1 raketinin ikinci etap ana mühərriki olaraq istifadə edilmişdir. SpaceX'in Merlin mühərrikiylə eyni pintle arxitekturası ətrafında inşa edilmiş ancaq bir turbo nasos ehtiva etmir və yalnız tank təzyiqi ilə bəslənir. Avarəsi haznede və boğazda Ablatif olaraq soyudulur, eyni zamanda radiasiyala soyudulur və yüksək möhkəmlik bir niobium alaşımdan emal edilir.
Draco, monometil hidrazin yanacağı və azot tetroksit oksidləyiciyi istifadə hiperbolik maye itələyici raket mühərrikləridir. Hər Draco itələyici 400 newton (90 lbf) itələmə qüvvəsi istehsal edir. Dragon kosmos vasitəsində reaksiya nəzarət sistemi (RCS) Kenetlenme olaraq istifadə edərlər. SuperDraco mühərrikləri, başlanğıcda versiya 2 Dragon kosmik Dragon 2-də eniş və launch qaçış sistemi mühərrikləri olaraq istifadə ediləcək Draco iticilərinin çox daha güclü bir versiyasıdır.
Raptor, irəlidə İnterplanetary Transport System'de istifadə edilmək üzrə, metan yanacaqlı, tam axın mərhələli yanma dövrü mühərriklərinin yeni bir ailəsidir. İnkişaf versiyaları test ilə atəş edildi.
Falcon Launch vasitələri
SpaceX, 2010-cu ildən bəri bütün missiyalarını Şahin 9'a daşıdı. Şahin Ağır'ı da fəal olaraq inkişaf etdirirlər və daha əvvəl Falcon 1 yol tapma vasitəsini inkişaf etdirdilər və uçdular.
Falcon 1, aşağı torpaq orbitinə bir neçə yüz kilo yerləşdirmə tutumuna sahib kiçik bir raket idi .Böyük Şahin 9 üçün anlayışlar və komponentlər inkişaf etdirmək üçün erkən bir test yatağı olaraq funksiya gördü. Falcon 1, 2006 və 2009-cu illər arasında beş səfər reallaşdırdı. 28 sentyabr 2008-ci ildə dördüncü sınağında Falcon 1 müvəffəqiyyətlə orbitdə uzanaraq ilk xüsusi təşəbbüs tərəfindən maye yanacaqlı raket halına gəldi.
Falcon 9, orbitdə 22.800 kiloqrama (50.265 lb) qədər tutum təmin edə bilən, EELV sinifində orta-asansörlü bir vasitədir və Delta IV və Atlas V raketlərinin yanında dünya səviyyəsindəki digər atma sağlayıcılarıyla rəqabət etməyi məqsəd qoymaqdadır. İlk mərhələdə doqquz Merlin mühərriki var. Falcon 9 v1.0 raketi, ilk cəhdində 4 iyun 2010-cu ildə müvəffəqiyyətli bir şəkildə orbitdə tapıldı. Üçüncü uçuşu olan COTS Demo Flight 2, 22 may 2012-ci ildə bazara çıxdı və Beynəlxalq Kosmosa çatmaq üçün ilk kommersiya kosmos vasitəsidir. 2013-cü ildə Falcon 9 v1.1'e və 2015-ci ildə da mövcud Falcon 9 Full Thrust versiyasına yüksəldildi. mart 2017 etibarı ilə Falcon 9 vasitələri, launch sonrasında digəri təkrarlanan bir ön odlama statik atəş üçün yanacaq edilərkən iki müvəffəqiyyətsizliklə 30 müvəffəqiyyətli missiya atdı.
2011-ci ildə SpaceX şirkəti Falcon Heavy şirkətinin inkişafına başladı. Bu, ümumilikdə 27 ədəd Merlin 1D mühərrikləri və propellant crossfeed ilə üç Falcon 9 birinci mərhələli bir nüvənin bir dəstəyi ilə konfiqurasiya edilmiş ağır yükləyici raketdir. Birinci mərhələ 62 milyon Merlin 1D mühərrikləri ilə 63,957 kiloqram (141,100 lb) qaldırmaq qabiliyyətinə malikdir, bu da 22,819 kN səviyyəsində dəniz səviyyəsinə, 24,681 kN-lik kosmosdadır. SpaceX inkişafı başa çatdıqda və raket sınaqdan keçirildikdə, Falcon Heavy dünyanın ən güclü raketidir. SpaceX, 2017-ci ilin ortalarında Falcon Heavy'nin ilk nümayiş uçuşunu hədəfləyir.
Dragon kapsulları
SpaceX, 2005-ci ildə, on ilin sonuna qədər insan mərkəzli bir kommersiya edən proqramı izləməyi planladığını açıqladı. Dragon, yük daşıya bilən və ya yeddi hissəyə qədər orbitə uzanan ənənəvi bir küt konus ballistik kapsuludur.
NASA, 2006-cı ildə, COTS proqramı çərçivəsində ISS'ye ekipaj və yük təqdim etmə müqavilələri təqdim etmək üçün seçilən iki şirkətdən biri olduğunu açıqladı. SpaceX, Dragon'u istifadə edərək yük ikmalini və sonunda ekipaj daşıma xidmətlərini göstərdi. Dragon struktur test məqaləsinin ilk uçuşu iyun 2010-cu ildə, Falcon 9 atma vasitəsinin ilk uçuşunda Cape Canaveral Hava Qüvvələri Stansiyasında Launch Complex 40-dan reallaşdırıldı; Sınaq-up Əjdaha, aviyonik, istilik qalxanı və normal olaraq əməliyyat bir kosmos vasitəsində normal olaraq lazımlı olan digər əhəmiyyətli ünsürlərə sahib deyildi, ancaq atma vasitəsinin uçuş performansını təsdiqləmək üçün lazımlı bütün xüsusiyyətləri ehtiva edirdi. Əməliyyat bir Dragon kosmos vasitəsi, dekabr 2010-cu ildə Falcon 9un ikinci uçuşu olan COTS Demo Flight 1-də başladıldı və iki orbitdən sonra Dünyaya etibarla geri döndü və bütün missiya hədəflərini tamamladı. Dragon, 2012-ci ildə Beynəlxalq Kosmik Stansiyasına yük təmin edən ilk kommersiya kosmik oldu və o zamandan bəri ISS'ye nizamlı ərz xidmətləri təmin edir.
Musk, 2009 və 2010-cu ildə, insan tərəfindən dərəcəlendirilən Dragon ölçülü planlarının davam etdiyini və tamamlanmasına 2 ilə 3 illik zaman çizelgesi gətirdiyini müxtəlif vəsiləylə təklif etdi. Bu Kosmos Aktı Müqaviləsi, aprel 2011-ci ildə may 2012-ci ilə qədər davam edir və bir sonrakı müqavilə imzalanır. NASA, oktyabr 2011-ci ildə sistemin texniki planlarını təsdiqlədi və SpaceX, prototip təchizatın istehsalına başladı.
SpaceX, Dragon 2 kosmos vasitəsini noyabr 2017də ISS'ye ediləcək insansız bir sınaq uçuşunda atmağı planlaşdırır və daha sonra 2018-ci ildə mürettebatlı bir Dragon, kosmos mekiğinin emekliliğini bu yana ilk dəfə ABŞ-lı astronavtları ISS'ye göndərir. fevral 2017də SpaceX, iki nəfərlik kosmos turistinin, iki xüsusi astronavtın bir Dragon kapsülüne aya və aya uçduğunu görən bir vəzifə üçün "əhəmiyyətli haqqları" endirdiyini bildirib. Missiyası açıqlayan mətbuat konfransında Elon Musk, missiya xərcinin Beynəlxalq Kosmos Stansiyasına bir astronavt gönderecekle "müqayisə" olacağını söylədi; 2017də astronavt başına təxminən 70 milyon dollar. Vəzifə 2018-ci ilin sonlarına doğru ediləcək.
NASA Ames Araşdırma Mərkəzi, SpaceX'in xüsusi olaraq maliyyəyə etdiyi son bir Mars vəzifəsi planlarına əlavə olaraq, Red Dragon adında bir anlayış inkişaf etdirdi: Falcon Heavy'i atma vasitəsi və trans-Mars inyeksiya vasitəsi olaraq istifadə aşağı xərcli bir Mars missiyası və Dragon Mars ' ın atmosferə girməsi üçün kapsuldur. Anlayışın başlanğıcda 2018-ci ildə bir NASA Discovery missiyası olaraq, daha sonra alternativ olaraq 2022-ci il üçün başladılması nəzərdə tutulurdu, ancaq sentyabr 2015 etibarilə hələ NASA nəzdində maliyyə üçün təqdim edilməmişdir. Vəzifənin hədəfləri, Marsdan Dünyaya nümunələri, indi 6 milyard dollar olaraq nəzərdə tutulan NASA-nın öz dönüş örnekleminin xərcinin bir qisiminə geri aparacaqdı. aprel 2016da SpaceX, 2018-ci ildə qədər dəyişdirilmiş bir Dragon Landerin Marsa atmağı planlaşdırdığını açıqlayıb. Bu layihə NASA və SpaceX arasındakı ictimai-xüsusi ortaqlığı müqaviləsinin bir hissəsi. SpaceX, 2017 başlarında vəzifəsini Falcon Heavy və Dragon 2 (Ekip əjdahası) kosmos vasitəsi kimi digər layihələrə həsr etmək üçün daha çox zamana sahib olmaq üçün 2020 başlatma pəncərəsinə itələdi. 2017-ci ilin sonunda Red Dragon'un ləğv edildiyi açıqlandı; SpaceX Marsda çox daha böyük bir gəmi enişinə konsentrə olacaq.
İstinadlar
- https://spacexfleet.com/Octagrabber.
- https://www.spacex.com/about.
- "Arxivlənmiş surət". 2022-09-12 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-08-15.
- "Arxivlənmiş surət". 2022-06-24 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-08-15.
- "Arxivlənmiş surət". 2017-03-06 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-08-15.
- ""Elon Musk Anticipates Third IPO in Three Years With SpaceX"". 2013-09-27 tarixində . İstifadə tarixi: 2013-09-27.
- . 2017-08-06 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-08-15.
- "Arxivlənmiş surət". 2016-07-21 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-08-15.
- "Arxivlənmiş surət". 2017-03-06 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-08-15.
- "Arxivlənmiş surət". 2015-01-19 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-08-15.
- "Arxivlənmiş surət" (PDF). 2013-06-23 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2013-06-23.
- . 2016-04-03 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-08-15.
- "Arxivlənmiş surət". 2017-07-07 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-08-16.
- "Arxivlənmiş surət". 2016-12-16 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-08-16.
- "Arxivlənmiş surət". 2023-02-20 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-08-16.
- "Arxivlənmiş surət". 2015-03-21 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-08-16.
- https://motherboard.vice.com/en_us/article/8qxeb5/spacex-no-one-laughs-anymore-when-we-talk-about-colonizing-mars
- "Arxivlənmiş surət". 2022-01-21 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-08-16.
- "Arxivlənmiş surət". 2011-11-06 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-01-30.
- "Arxivlənmiş surət". 2011-07-19 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-01-30.
- . 2017-04-12 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-01-30.
- "Arxivlənmiş surət". 2011-12-01 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-01-30.
- "Arxivlənmiş surət". 2021-02-07 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-01-30.
- "Arxivlənmiş surət". 2014-03-22 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-01-30.
- "Arxivlənmiş surət". 2015-01-08 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-01-30.
- "Arxivlənmiş surət". 2014-07-06 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-01-30.
- "Arxivlənmiş surət". 2017-01-25 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-01-30.
- "Arxivlənmiş surət". 2015-02-13 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-01-30.
- . 2017-02-22 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-01-30.
Xarici keçidlər
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
SpaceX ing Space Exploration Technologies Corporation azerb Kosmik Kesf Texnologiyalar Sirketi merkezi ABS nin Kaliforniya statindaki seherinde yerlesen amerikan kosmik neqliyyat sirketi SpaceX Falcon 9 Falcon Heavy Starlink Dragon Starship kimi kosmos missiyali raketler istehsal etmisdir SpaceXUmumi melumatlarSenaye aviakosmos senayesi d kosmik senaye d Mehsullari muxtar kosmikliman dron gemisi d Draco d Dragon d Falcon d Kestrel d Merlin d Octagrabber d Raptor d Starhopper d SuperDraco d Tesis tarixi 14 mart 2002Bas qerargahin yeri Hotorn d StrukturIsci sayi 12 000 nef aprel 2022 RehberlikTesisci Ilon MaskBas icraci direktor Ilon Maskspacex com Vikianbarda elaqeli mediafayllar Sirket 2002 ci ilde daha evvel PayPal in da yaradicilarindan olan Tesla Motors sirketinin CEO su Elon Musk terefinden temin etmek uzre kosmik neqliyyatin xercini azaltma hedefi ile quruldu Indiye kimi Falcon 9 ve Falcon Heavy adli en basdan tekrar istifade ede bilmek ucun dizayn edilmis olan kosmosa ucus qurgu raket sistemlerini ve Falcon 9 terefinden orbite cixardilmis olan Beynelxalq Kosmik Stansiyaya levazimat erzaq temin etmek uzre insansiz kosmik gemisini yaratdi Dragon kosmik gemisini insanli hali yaradilma merhelesindedir SpaceX in ugurlari arasinda bunlar vardir 28 sentyabr 2008 tarixinde ozel sektor terefinden maliyyelesdirilen ve orbitine catan ilk maye yanacaqli raket Falcon 1 9 dekabr 2010 tarixinde bir kosmik gemini kosmosa gonderen orbite oturdan ve bu kosmik gemini Dragon ugurlu bir formada dunyaya geri getiren ilk sexsi sektor sirketi 25 may 2012 tarixinde Beynelxalq Kosmik Stansiyasina bir kosmik gemi Dragon yollayan ilk sexsi sektor sirketi 30 may 2020 tarixinden Beynelxalq Kosmik Stansiyasina Crew Dragon u gondererek insanli bir missiya tamamlayan ilk sexsi sektor sirketi 24 yanvar 2021 tarixinde yalniz bir raket ucusu ile dasinan en cox peyk 143 peyk peykinin 3 dekabr 2013 cu ilde ucusu SpaceX in geosinxron orbite ilk teslimati olmusdur Keyfiyyeti ve xerci yoxlanis altinda tutmaq meqsedi ile SpaceX kosmik gemi ve raketlerde istifade etdiyi komponentin boyuk hissesi dizaynini sinaqlarini ve istehsalini sirket daxilinde heyata kecirdir bu komponentler arasinda Falcon ucus sistemi ve Dragon kosmik gemisinde istifade edilen Merlin Kestrel ve Draco raket muherrikleri vardir Bu SpaceX in sektordaki en ucuz ucus qiymetini vere bilmesine ve enenevi raket inkisafi istehsali zamanini boyuk nisbetde azalda bilmesine imkan yaratmisdir 2013 noyabr ayinda ticari ucuslarda bazar lideri olan fransiz sirketi SpaceX in yaratdigi reqabet sebebi ile raketiyle geostasionar orbite dasidigi daha yungul peykler ucun ucuz qiymetlendirmeye gedeceyini aciqlamisdi 2006 ci ilde NASA sirket ile Beynelxalq kosmik stansiyaya yuk tedaruk ede bilecek bir ucus neqliyyat sistemini dizayn edib heyata kecire bilmesi ucun Ticari Orbiti Neqliyyat muqavilesini imzaladi SpaceX 2015 iyun etibari ile Beynelxalq kosmik stansiyaya yuk tedaruk muqavilesi altinda 5 ucus heyata kecirmisdir NASA SpaceX ile hemcinin NASA nin Ticari Ekipaj Inkisaf Etdirme CCDev proqraminin parcasi olaraq insanli istifadeye uygun Dragon kosmik gemisinin inkisafi ve ugurlu bir formada istifadesinin gosterilmesi ucun muqavile imzalamisdir SpaceX ilk ekipaji Dragon Falcon 9 ucusunu 2016 ci ilde etdi Sirket o zamana qeder kosmik gemisine butun ehtiyaclari qarsiladigi tesdiqlenmis insan istifadesi ucun ucus vaxti qacis sistemini daxil etmeye calismisdir NASA muqavileleri ile birlikde SpaceX sexsi sektor sirketleri ABS xaricinde hokumet qurumlari ve amerikan ordusu ile ozunun ucus xidmetleri ucun muqavile imzalamisdir 2015 fevral etibariyla SpaceX 15 eded Falcon 9 raketini 14 ugurlu ve bir qismi ugursuzluqla ucmus ve musterileri ucun en az 30 ucus plani planlamis veziyyetdedir TarixiSpaceX iscileri Dragon kapsulu ile SpaceX Bas ofisinde Hotorn Kaliforniya fevral 2015 Tesisi ve inkisaf tarixi SpaceX 2002 ci ilin Iyun ayinda PayPal ve Tesla Motors sirketlerinin ortaq qurucularindan olan Elon Musk terefinden yaradilmisdir cunki Elon Musk serveti ile teqaude cixmaq ya da xeyriyye isleri gormekden daha ustun bir is gormek niyyetinde idi hemcinin kosmosda ucuz ve etibarli seyahet ABS de qulaga xos gelen ve qazanca cevrile bilecek bir sahe idi Onun meqsedi ozel havayolu teyyarelerine benzer kosmosa bir cox defe gonderilebilecek asan ve ucuz basa gelen raketler istehsal etmek idi 2006 ci ilin mart ayinda Musk artiq oz servetinden sirkete 100 milyon vesait ayirmisdi 4 Aqust 2008 tarixinde sponsor firmasi olan Founders Fund sirketi SpaceX e elave olaraq 20 milyon vesait ayirmisdir 2012 ci ilin evvellerinde sirketin qurrucusu sirketin haradasa 3 de 2 ine sahib idi Sirketin 70 milyon eded hissesinin o zaman ucun ozel sektor bazarindaki qiymetinin 875 milyon oldugu texmin edilir bu da SpaceX sirketinin 2012 ci ilin fervral ayi erefesinde deyerinin texmini 1 3 milyar etrafinda oldugunu gosterir 2012 ci ilin may ayindaki ucusundan sonra sirketin ozel sermayesi haradasa iki qatina 2 4 milyar deyerine yukselmisdir 2012 ci ilde sirketin xalqin istifadesine verilmesinin 2013 cu ilin sonlarinda mumkun olacagi soylenirdi ancaq daha sonra Musk 2013 cu ilin Iyun ayinda verdiyi aciqlamasinda bunun Mars Koloniya Dasiyici Sisteminin nizamli sekilde ucuslar heyata kecirmesine qeder gozleyeceyini bildirdi bu aciqlama 2015 ci ilde deyisdirilerek SpaceX in xalqin xidetine aciq bir sirkete cevrilmesi ucun helke uzun iller lazim oldugu bildirildi Sirket 2002 ci ilde yaradildigindan beri suretle boyumus 2005 ci ilin oktyabr ayinda 160 nefer olan isci sayi 2008 ci ilin iyul ayinda 500 u 2010 cu ilde ise 1100 u 2012 ci ilin evvellerinde 1800 u ve 2013 cu ilin evvellerinde ise 3000 i kecmisdir 2013 cu ilin sentyabr ayinda sirketin butun iscilerinin sayi 3800 oldu 2005 ci ilin yanvar ayinda SpaceX Surrey Satellite Technology Ltd sirketinin 10 hissesini satin almisdir 16 iyun 2009 tarxinde SpaceX Astronavt Tehlukesizliyi ve Missiya Teminati bolmesini acmisdir Kecmis NASA astronavti Ken Bowersox boleminin fealiyyetlerini davam etdirmek ucun sirketin basci komekcisi olaraq ise goturulmusdur Lakin kecmis astronavtin 2011 ci ilin sonlarina yaxin SpaceX sirketinden ayrildigi bildirilmisdir Ayrilmasi ucun hec bir sebeb bildirilmemis ve yerine de her hansi basqa bir sexs goturulmemisdir Hal hazirda Elon Musk idare heyetinin sedri CEO Gwynne Shotwell ise sirket bascisi ve sirket idare meneceri COO olaraq islemekdedir Maliyyelesme SpaceX ozel sektor terefinden maliyyelesdirilen bir kosmik seyahet sirketidir Birinci orbite atilma vesitesi ve uc raket matorunu Merlin ve tamamiyle ozel maliye ehtiyati ile heyata kecirmisdir SpaceX Merlin raket matorunun deyisdirilimis bir formasini istifade eden Falcon 9 orbite atilma vasitesinin maliyyesinin bir qismi ucun ABS hokumeti ile muqavile imzalamisdir SpaceX Metan yanacaqli Raptor raket motorlu Falcon Heavy agir orbite atilma vasitesi ve bir sira yeniden istifade edilebilen orbite atilma vasitelerinin texnologiyasini oz ozel maliyyesi hesabina heyata kecirmekdedir 2012 ci ilin may ayindan etibaren SpaceX qurulusundan sonraki ilk 10 ilde cemi 1 milyard maliyye ile islemisdir Bunun icerisindeki 200 Milyon deyerinde ozel maliyyenin yarisini Musk un buraya qoydugu 100 Milyon deyerindeki maliyyeden ve diger sermayecilerin verdiyi 100 Milyon dan ibaretdir Founders Fund Draper Fisher Jurvetson ve s Maliyyenin qalan hissesi uzun muddetli atilma ve inkisaf etdirme sazislerindeki inkisaf muddeti ara odenislerinden gelmisdir SpaceX 40 dan cox missiyani heyata kecirmek meqsedile oz ozel musterileri ve NASA ile 4 milyon liq muqavile imzalamis lakin bezi ozel musteriler maliyyeni asagi salmisdir 2012 ci ilin aprel ayina qeder NASA nin fondlari SpaceX i 400 500 Milyon maliyye ile temin etmisdir 2012 may etibariyla SpaceX 40 edet ucus missiyasi ucun muqavileler imzalamisdi ve uzun muddetli muqavileler ucun Amerika Muhasibat qaydalarinin gore muqavile imzaladiqdan derhal sonra nagd odenis teskil verileli idi Bundan elave cox ucus tarixinden evvel biten ucus vasitesi kompenetleri ucun ara odenisler alirdi 2012 avqust ayinda SpaceX NASA ile CCiCap Yeni nesil Amerikali insanli kosmik ucus teklif edecek ekipajli kosmik kapsulun dizayni ve inkisafi ucun boyuk muqavile imzaladi Bu muqavile ile NASA 2017 ci ile qeder tekrar Amerika torpaqlarindan kosmosa astronavt gondere bilmeyi planladi Basqa iki sirket Boeing ve Sierra Nevada Corporation NASA ile eyni istehsal muqavileleri imzalamisdirlar NASA nin bu uc sirketle imzaladigi Kosmik Huquq Muqavilesi ehatesinde bu uc sirketin NASA nin Kommersiya Ekipajli Kosmik Ucus Imkanlari uzerinden etdikleri irelilemeler ve ugurlari ile hem ictimaiyyete hem de hokumete munasib qiymetlerle kommersiya insan kosmos ucusunu teqdim etmek ucun nezerde tutulub Bu muqavilenin hissesi olaraq SpaceX 2012 ve 2014 may arasinda edeceyi catdirilmalar ucun 440 milyon deyerinde muqavile imzalamisdir 2012 ci ilin sonunda SpaceX in is siyahisinda umumilikde 4 milyard deyerinde ABS hokumeti ve sexsi sektor musterileri ile olan muqavilelerin neticesini temsil eden 40 dan cox ucus var idi Bu muqavilelerin coxunda coxdan SpaceX e ara odenisler edilmeye baslanmisdi 2013 dekabr ayi etibariyla SpaceX 50 edet ireli tarixli ucusu muqavilelerle elaqelendirmisdir Bunlarin 3 de 2 si kommersiya musterileri ucun idi 2013 cu ilin sonlarina yaxin kosmos senayesi mediyasinda SpaceX in reqiblerine Ariane 5 ve Proton gore qiymet qirdigina dair serhler edilmeye baslanmisdi Bu tarixlerde SpaceX en az 10 edet daha jeostatik orbit ucusu planlamisdi 2015 ci ilin yanvar ayinda SpaceX Google dan ve Fidelity investisiya sirketinden sirketin 8 333 lik hissesine muvafiq cemi 1 Milyar maliyye aldi belelikle sirketin deyeri texminen 12 milyar deyerine yukselmisdir Evveller bu investisiyanin SpaceX in peyk istehsali ve qlobal peyk internet xidmeti islerine baslamasi ucun oldugu dusunulsede Gwynne Shotwell 2015 ci ilin mart ayinda verdiyi musahibede investisiyanin qlobal peyk internet xidmeti ile elaqedar olmadigini bildirdi Eslinde Google ve ile yollarini ayirdigindan beri peyk internet ortagi axtarmaqdaydi Hedefler Ilon Mask diger kosmik ucus sirketlerinin baha qiymetlerinin sebebini lazimsiz burokratiyadan ireli geldiyini deyir Daha evvel meqsedlerinden birinin kosmosa catmagin maliyye tedbirini ve tehlukesizliyini onemli miqdarda artirmaq oldugunu bildirmisdir 2010 dekabr ayinda SpaceX Dragon kosmik kapsulu iki istiqametli ucusdan qayitdiqdan sonra ugurlu sekilde kosmik gemini ucuran ve geri qaytaran ilk ozel sirket olmusdur Kosmos Veqfi SpaceX e Dragon gemisinin ugurlu ucusu ve dunyaya ugurlu sekilde geri qayitmasi sebebi ile 2011 ci ilin Kosmos Ugur Mukafatini vermisdir Muxtelif konfranslarda SpaceX geleceyin motor ve ucus gemilerine aid dizayn sekillerini ortaya qoymusdur Bu dizaynlarin heyata kecirilmesi mehsuldarligin artirilmasina aid teleblerle elaqeli olaraq edileceyi bildirilmisdir Sirketin 2004 cu ildeki planlarinda musteri telebi olmasi veziyyetinde agir ve super agir ucus sistemlerinin edileceyi bildirilmisdir Agirliqdaki her seviyye artimi orbite cixis maliyyesini asagi salacaqdir CEO Ilon Mask bu aciqlamni etmisdir Inaniram ki funt basina 500 1 100 kq ve ya daha azi eile biler SpaceX ozune aid ekipajli ilk kosmik gemi olan Dragon kosmik gemisinin 2017 ci ile qeder test ucusunu etmeyi planlayirdi Ilon Mask sexsi hedefinin Marsda insan arasdirilmasi ve yerlesdirilmesi oldugunu bildirmisdir 2011 ci ilde etdiyi gorusde Marsin sethine 10 20 il arasi bir muddetde insanlari aparmagi dusunduyunu bildirmisdir 2013 iyun ayinda Mask ozel sermayeli olaraq dizayn edilecek ve Marsa gedecek sonra Yere geri qayidacaq olan kosmik gemi muherrik kosmik kapsul kosmik ucus sistemlerinin hamisini teskil eden Mars Koloniya Dasiyicisi terminini istifade etmisdir ve hemcinin SpaceX in Texas Boca Chica daki ucus bazasinda Mars movzulu adlari dasinmaz emlak paketleri ucun istifade edir 2014 mart ayinda COO Quinni Sotuell Falcon Heavy ve Dragon v2 ekipajli versiyasinin ucusa hazir olanda sirketin muhendislik komandasinin Mars tapsiriqlarindaki neqliyyat infrastrukturu uzerinde daha cox isleyeceklerini demisdir 2015 yanvar ayinda Mask 2015 ci ilin sonlarina yaxin Mars Neqliyyat Sistemi ucun tamamile yeni memarlig in detallarini aciqlamagi dusunduyunu bildirmisdir 2015 yanvar ayinda SpaceX peyk istehsali ve sferik peyk internet teminediciliyi isine gireceyini aciqlamisdir Peyk istehsal tesisinin Vasinqton statinin Sietl seherinde olacagini bildirmisdir Internet xidmetinin 1100 km lik orbitlere sahib 4000 edet peykden ibaret olan bir peyk sebekesi uzerinden isleyeceyini ve 2020 ci ilde xidmet vermeye baslayacagini bildirmisdir Bu isin hedefinin gelirini ve pul axinini artiraraq SpaceX in Mars koloniyasi qurmagina imkan yaratmisdir Inkisaf merhelesinde olan geleceyin mehsullari icerisinde Falcon Heavy ucus sistemi Falcon 9 ve Falcon Heavy gemileri ucun tekrar istifade edile bilen ucus gemileri ve yeni Maye Metanla isleyen Raptor raket muherriki vardir Falcon Heavy raketi Falcon 9 texnologiyasi esasinda dizayn edilmisdir ve bitdiyinde Apollon dovrundeki Saturn V raketinden beri dunyadaki en guclu raket olmusdur Falcon Heavy Apollon 8 ucuslarinda oldugu kimi orbitine ekipajli Dragon gemisi gondermekde istifade edile bilen ve ya deyisdirilmis insansiz Dragon gemisinin Marsa enmekde istifade edile biler Mask sirketin meqsedinin Marsda qalici insan heyatinin yaradilmasina komek etmek oldugunu aciqlamisdir TesislerFalcon 9 v1 1 raketi nuvelerin istehsali merhelesinde SpaceX Hotorn tesisi 2014 noyabrBas ofis ve raket istehsal bazasi SpaceX in bas ofisi Los Ancelesin seheretrafi olan Hotorn erazisinde 1 Roket Yolu 1 Rocket Road unvaninda yerlesir Daha evveller Boeing 747 teyyarelerinin govelerinin istehsal edildiyi bu boyuk tesis SpaceX in ofis sahesi tapsiriq idaresi ve gemi fabriki hisselerini teskil edir Erazi Amerikadaki kosmik sirketlerin bas ofisleri tesisleri ve ve ya subpodratcilari baxisindan en cox sixliga sahib olan erazidir Bunlara boyuk kosmik sirket muhendisleri ve kollecden yeni mezun olan muhendisler hovuzu yaradan Boeing MakDonnel Douqlas esas peyk istehsal kampusu Raytheon NASA nin Reaktiv Muherrik Laboratoriyalari Lockheed Martin BAE Northrop Grumman ve ve saire tesisleri daxildir SpaceX raketlerinin ve raket muherriklerinin istehsalinda yuksek miqdarda saquli inteqrasiya istifade edir Kosmos ve Aviasiya senayesinde benzeri olmamis sekilfe SpaceX sexsi raket muherikklerini ucus gemilerini komik gemilerini esas avionik komponentlerini ve butun proqramlarini Hotorn tesislerinde sirket icinde istehsal edir Yene de SpaceX in 3000 den cox techizatcisi vardir ve bunlardan 1100 e qederi SpaceX e heftelik levazimat teslimati edir Peyk istehsal bazasi SpaceX 2015 yanvar ayinda etdiyi aciqlamada Redmond Vasinqtonda peyk istehsal merkezinin qurulacagini bildirmisdir Tesisde baslangicda 60 olan muhendis sayinin bir nece ilde 1000 i kececeyini bildirmisdir Regional ofisler SpaceX in Hyuston Texas Virciniya ve Vasinqton D C erazilerinde regional ofisleri vardir 2014 cu ilde Sitl erazisinde acidigi ofisde six sekilde muhendis ve proqramcilari ise alir Test ve ucus sonrasi sokme bazalari SpaceX in 2 edet test tesisi vardir Texas statinin seherindeki SpaceX Roket Inkisafi ve Test Tesisi ve Nyu Meksiko statinin cenubundaki sehrasinda qurulan Amerikada olan ve kirayeye goturulmus VTVL saquli qalxis ve saquli enis test tesisi Ucus techizatiSpaceX hazirda iki genis sinif raket muherriki cixarir kerosin yanacaqli Merlin muherrikleri ve hiperbolik yanacaqli Draco SuperDraco verici Baglanma Merlin iki ana saheye launch vasitesine guc verdi iyun 2010 daki orbitinde ucan boyuk Falcon 9 ve ilk ucusunu etmesi planlasdirilan Falcon Heavy super agir sinfi SpaceX eyni zamanda asagi Dunya orbitine kargoyu dasimaq ucun bir Falcon 9 boosters uzerine atilan tezyiqli bir orbit kosmos vasitesi olan Dragon u ve hal hazirda insan dereceli olma merhelesinde olan Dragon 2 kosmos vasitesini istehsal edir 2014 cu ilde baslayan muxtelif ucus dizayn arasdirmalari ve ucus testleri vasitesile hazifrlanir Raket muherrikleri SpaceX in 2002 ci ilde qurulmasindan bu yana sirket atma vasitesi tehriki ucun Merlin ve KESTREL olmaqla uc raket muherriki ailesi inkisaf etdirdi ve Draco nezaret Kenetlenme SpaceX bu anda iki dene daha raket muherriki inkisaf etdirir SuperDraco ve Raptor Merlin SpaceX terefinden Falcon raket ailesinin atma vasitelerinde istifade ucun inkisaf etdirilmis bir raket muherrikli ailedir Merlin muherrikleri bir qaz generator guc cevriminde iteleyici olaraq LOX ve RP 1 i istifade etmekdedir Merlin muherriki baslangicda deniz qurtarma ve yeniden istifade ucun hazirlandi Merlin in ureyindeki spris ay modulu enis muherriki ucun Apollo Programinda ilk istifade pint novudur Iteleyici qazlar tekli mil cut fanli turbo nasos ile beslener KESTREL LOX RP 1 tezyiq beslemeli bir raket muherrikdir ve Falcon 1 raketinin ikinci etap ana muherriki olaraq istifade edilmisdir SpaceX in Merlin muherrikiyle eyni pintle arxitekturasi etrafinda insa edilmis ancaq bir turbo nasos ehtiva etmir ve yalniz tank tezyiqi ile beslenir Avaresi haznede ve bogazda Ablatif olaraq soyudulur eyni zamanda radiasiyala soyudulur ve yuksek mohkemlik bir niobium alasimdan emal edilir Draco monometil hidrazin yanacagi ve azot tetroksit oksidleyiciyi istifade hiperbolik maye iteleyici raket muherrikleridir Her Draco iteleyici 400 newton 90 lbf iteleme quvvesi istehsal edir Dragon kosmos vasitesinde reaksiya nezaret sistemi RCS Kenetlenme olaraq istifade ederler SuperDraco muherrikleri baslangicda versiya 2 Dragon kosmik Dragon 2 de enis ve launch qacis sistemi muherrikleri olaraq istifade edilecek Draco iticilerinin cox daha guclu bir versiyasidir Raptor irelide Interplanetary Transport System de istifade edilmek uzre metan yanacaqli tam axin merheleli yanma dovru muherriklerinin yeni bir ailesidir Inkisaf versiyalari test ile ates edildi Falcon Launch vasiteleri SpaceX 2010 cu ilden beri butun missiyalarini Sahin 9 a dasidi Sahin Agir i da feal olaraq inkisaf etdirirler ve daha evvel Falcon 1 yol tapma vasitesini inkisaf etdirdiler ve ucdular Falcon 1 asagi torpaq orbitine bir nece yuz kilo yerlesdirme tutumuna sahib kicik bir raket idi Boyuk Sahin 9 ucun anlayislar ve komponentler inkisaf etdirmek ucun erken bir test yatagi olaraq funksiya gordu Falcon 1 2006 ve 2009 cu iller arasinda bes sefer reallasdirdi 28 sentyabr 2008 ci ilde dorduncu sinaginda Falcon 1 muveffeqiyyetle orbitde uzanaraq ilk xususi tesebbus terefinden maye yanacaqli raket halina geldi Falcon 9 orbitde 22 800 kiloqrama 50 265 lb qeder tutum temin ede bilen EELV sinifinde orta asansorlu bir vasitedir ve Delta IV ve Atlas V raketlerinin yaninda dunya seviyyesindeki diger atma saglayicilariyla reqabet etmeyi meqsed qoymaqdadir Ilk merhelede doqquz Merlin muherriki var Falcon 9 v1 0 raketi ilk cehdinde 4 iyun 2010 cu ilde muveffeqiyyetli bir sekilde orbitde tapildi Ucuncu ucusu olan COTS Demo Flight 2 22 may 2012 ci ilde bazara cixdi ve Beynelxalq Kosmosa catmaq ucun ilk kommersiya kosmos vasitesidir 2013 cu ilde Falcon 9 v1 1 e ve 2015 ci ilde da movcud Falcon 9 Full Thrust versiyasina yukseldildi mart 2017 etibari ile Falcon 9 vasiteleri launch sonrasinda digeri tekrarlanan bir on odlama statik ates ucun yanacaq edilerken iki muveffeqiyyetsizlikle 30 muveffeqiyyetli missiya atdi 2011 ci ilde SpaceX sirketi Falcon Heavy sirketinin inkisafina basladi Bu umumilikde 27 eded Merlin 1D muherrikleri ve propellant crossfeed ile uc Falcon 9 birinci merheleli bir nuvenin bir desteyi ile konfiqurasiya edilmis agir yukleyici raketdir Birinci merhele 62 milyon Merlin 1D muherrikleri ile 63 957 kiloqram 141 100 lb qaldirmaq qabiliyyetine malikdir bu da 22 819 kN seviyyesinde deniz seviyyesine 24 681 kN lik kosmosdadir SpaceX inkisafi basa catdiqda ve raket sinaqdan kecirildikde Falcon Heavy dunyanin en guclu raketidir SpaceX 2017 ci ilin ortalarinda Falcon Heavy nin ilk numayis ucusunu hedefleyir Dragon kapsullari SpaceX 2005 ci ilde on ilin sonuna qeder insan merkezli bir kommersiya eden proqrami izlemeyi planladigini aciqladi Dragon yuk dasiya bilen ve ya yeddi hisseye qeder orbite uzanan enenevi bir kut konus ballistik kapsuludur NASA 2006 ci ilde COTS proqrami cercivesinde ISS ye ekipaj ve yuk teqdim etme muqavileleri teqdim etmek ucun secilen iki sirketden biri oldugunu aciqladi SpaceX Dragon u istifade ederek yuk ikmalini ve sonunda ekipaj dasima xidmetlerini gosterdi Dragon struktur test meqalesinin ilk ucusu iyun 2010 cu ilde Falcon 9 atma vasitesinin ilk ucusunda Cape Canaveral Hava Quvveleri Stansiyasinda Launch Complex 40 dan reallasdirildi Sinaq up Ejdaha aviyonik istilik qalxani ve normal olaraq emeliyyat bir kosmos vasitesinde normal olaraq lazimli olan diger ehemiyyetli unsurlere sahib deyildi ancaq atma vasitesinin ucus performansini tesdiqlemek ucun lazimli butun xususiyyetleri ehtiva edirdi Emeliyyat bir Dragon kosmos vasitesi dekabr 2010 cu ilde Falcon 9un ikinci ucusu olan COTS Demo Flight 1 de basladildi ve iki orbitden sonra Dunyaya etibarla geri dondu ve butun missiya hedeflerini tamamladi Dragon 2012 ci ilde Beynelxalq Kosmik Stansiyasina yuk temin eden ilk kommersiya kosmik oldu ve o zamandan beri ISS ye nizamli erz xidmetleri temin edir Musk 2009 ve 2010 cu ilde insan terefinden derecelendirilen Dragon olculu planlarinin davam etdiyini ve tamamlanmasina 2 ile 3 illik zaman cizelgesi getirdiyini muxtelif vesileyle teklif etdi Bu Kosmos Akti Muqavilesi aprel 2011 ci ilde may 2012 ci ile qeder davam edir ve bir sonraki muqavile imzalanir NASA oktyabr 2011 ci ilde sistemin texniki planlarini tesdiqledi ve SpaceX prototip techizatin istehsalina basladi SpaceX Dragon 2 kosmos vasitesini noyabr 2017de ISS ye edilecek insansiz bir sinaq ucusunda atmagi planlasdirir ve daha sonra 2018 ci ilde murettebatli bir Dragon kosmos mekiginin emekliligini bu yana ilk defe ABS li astronavtlari ISS ye gonderir fevral 2017de SpaceX iki neferlik kosmos turistinin iki xususi astronavtin bir Dragon kapsulune aya ve aya ucdugunu goren bir vezife ucun ehemiyyetli haqqlari endirdiyini bildirib Missiyasi aciqlayan metbuat konfransinda Elon Musk missiya xercinin Beynelxalq Kosmos Stansiyasina bir astronavt gonderecekle muqayise olacagini soyledi 2017de astronavt basina texminen 70 milyon dollar Vezife 2018 ci ilin sonlarina dogru edilecek NASA Ames Arasdirma Merkezi SpaceX in xususi olaraq maliyyeye etdiyi son bir Mars vezifesi planlarina elave olaraq Red Dragon adinda bir anlayis inkisaf etdirdi Falcon Heavy i atma vasitesi ve trans Mars inyeksiya vasitesi olaraq istifade asagi xercli bir Mars missiyasi ve Dragon Mars in atmosfere girmesi ucun kapsuldur Anlayisin baslangicda 2018 ci ilde bir NASA Discovery missiyasi olaraq daha sonra alternativ olaraq 2022 ci il ucun basladilmasi nezerde tutulurdu ancaq sentyabr 2015 etibarile hele NASA nezdinde maliyye ucun teqdim edilmemisdir Vezifenin hedefleri Marsdan Dunyaya numuneleri indi 6 milyard dollar olaraq nezerde tutulan NASA nin oz donus ornekleminin xercinin bir qisimine geri aparacaqdi aprel 2016da SpaceX 2018 ci ilde qeder deyisdirilmis bir Dragon Landerin Marsa atmagi planlasdirdigini aciqlayib Bu layihe NASA ve SpaceX arasindaki ictimai xususi ortaqligi muqavilesinin bir hissesi SpaceX 2017 baslarinda vezifesini Falcon Heavy ve Dragon 2 Ekip ejdahasi kosmos vasitesi kimi diger layihelere hesr etmek ucun daha cox zamana sahib olmaq ucun 2020 baslatma penceresine iteledi 2017 ci ilin sonunda Red Dragon un legv edildiyi aciqlandi SpaceX Marsda cox daha boyuk bir gemi enisine konsentre olacaq Istinadlarhttps spacexfleet com Octagrabber https www spacex com about Arxivlenmis suret 2022 09 12 tarixinde Istifade tarixi 2017 08 15 Arxivlenmis suret 2022 06 24 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2017 08 15 Arxivlenmis suret 2017 03 06 tarixinde Istifade tarixi 2017 08 15 Elon Musk Anticipates Third IPO in Three Years With SpaceX 2013 09 27 tarixinde Istifade tarixi 2013 09 27 2017 08 06 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2017 08 15 Arxivlenmis suret 2016 07 21 tarixinde Istifade tarixi 2017 08 15 Arxivlenmis suret 2017 03 06 tarixinde Istifade tarixi 2017 08 15 Arxivlenmis suret 2015 01 19 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2017 08 15 Arxivlenmis suret PDF 2013 06 23 tarixinde PDF Istifade tarixi 2013 06 23 2016 04 03 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2017 08 15 Arxivlenmis suret 2017 07 07 tarixinde Istifade tarixi 2017 08 16 Arxivlenmis suret 2016 12 16 tarixinde Istifade tarixi 2017 08 16 Arxivlenmis suret 2023 02 20 tarixinde Istifade tarixi 2017 08 16 Arxivlenmis suret 2015 03 21 tarixinde Istifade tarixi 2017 08 16 https motherboard vice com en us article 8qxeb5 spacex no one laughs anymore when we talk about colonizing mars Arxivlenmis suret 2022 01 21 tarixinde Istifade tarixi 2017 08 16 Arxivlenmis suret 2011 11 06 tarixinde Istifade tarixi 2022 01 30 Arxivlenmis suret 2011 07 19 tarixinde Istifade tarixi 2022 01 30 2017 04 12 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2022 01 30 Arxivlenmis suret 2011 12 01 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2022 01 30 Arxivlenmis suret 2021 02 07 tarixinde Istifade tarixi 2022 01 30 Arxivlenmis suret 2014 03 22 tarixinde Istifade tarixi 2022 01 30 Arxivlenmis suret 2015 01 08 tarixinde Istifade tarixi 2022 01 30 Arxivlenmis suret 2014 07 06 tarixinde Istifade tarixi 2022 01 30 Arxivlenmis suret 2017 01 25 tarixinde Istifade tarixi 2022 01 30 Arxivlenmis suret 2015 02 13 tarixinde Istifade tarixi 2022 01 30 2017 02 22 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2022 01 30 Xarici kecidler