Şaquli inteqrasiya (şaquli konsentrasiya) — istehsalın və tədavülün bütün və ya əsas halqalarının vahid texnoloji prosesdə birləşdirilməsi, məhsul və ya xidmət üzrə istehsal prosesləri zəncirində bir infrastruktura malik, ümumi biznes prosesləri, texnologiyaları, səlahiyyətləri və s.-yə malik holdinq şirkətinin yaradılması. Eyni zamanda, xammal təchizatçıları ilə inteqrasiya şaquli geri inteqrasiyadır; istehlakçılarla inteqrasiya - irəli şaquli inteqrasiya.
Tərifi
BSE ilk nəşrində şaquli inteqrasiyanı sənayeləri istehsal prosesinin ardıcıl mərhələlərində birləşdirən və ya bir-biri ilə əlaqəli köməkçi rol oynayan (məsələn, balıqçılıq və kooperasiya istehsalı) birləşmiş müəssisələrin yaradılması kimi müəyyən etdi. BSE-nin sonrakı nəşrində şaquli inteqrasiya inteqrasiya, kənd təsərrüfatı məhsullarının becərilməsindən tutmuş hazır məhsulların bir mərkəzin nəzarəti altında satışına qədər istehsal və tədavülün bütün və ya əsas halqalarının vahid texnoloji prosesə birləşdirilməsidir - sənaye, bank və ya ticarət şirkəti. Eyni zamanda mərkəzi şirkət istehsalın və marketinqin bütün mərhələlərinə nəzarət edir.
Müasir Britannikada şaquli inteqrasiya, xammalın əldə edilməsindən tutmuş son məhsulun pərakəndə satışına qədər əmtəə istehsalının bütün mərhələlərinin bir şirkət tərəfindən idarə olunduğu biznesin təşkili formasıdır. Bu zaman biznesin şaquli birləşməsi baş verir, yəni şirkət ya təchizatçı, ya da müştəri əldə edir.
BRE-ə görə, şaquli inteqrasiya müəssisənin birləşməsini, alınmasını, genişləndirilməsini, vahid texnoloji zəncirlə əlaqəli əlaqəli sahələrdə istehsalın birləşdirilməsidir.
Şaquli inteqrasiyanın məqsədi
BSE-yə görə şaquli inteqrasiya imkan verir:
- bazar konyukturasındakı fərqləri bərabərləşdirmək, mənfəət normasının daha çox sabitliyini təmin etmək;
- ticarəti aradan qaldırmaq;
- mümkün texniki təkmilləşdirmələr etmək, ayrı-ayrı müəssisələrlə müqayisədə əlavə mənfəət əldə etmək;
- rəqabət üstünlüklərini gücləndirmək, xüsusən də depressiya dövründə, xammal qiymətlərinin düşməsinin məhsulların qiymətinin aşağı düşməsindən geri qalması.
Müasir kənd təsərrüfatında əksər hallarda belə bir zəncir mövcuddur: məhsulun toplanması, onun emalı, çeşidlənməsi, qablaşdırılması, saxlanması, daşınması və nəhayət, məhsulun son istehlakçıya satılması. Belə bir zəncirin bütün və ya bəzi halqalarına nəzarət edən firma şaquli şəkildə inteqrasiya olunacaq. Eyni əmtəə və ya xidmətlər istehsal edən bir neçə şirkətin konsolidasiyası olan üfüqi inteqrasiyadan fərqli olaraq, şaquli inteqrasiya bir şirkət tərəfindən mal və ya xidmət istehsalında bir neçə mərhələni - məsələn, xammal istehsalı, faktiki məhsul və ya xidmətin istehsalı, bir yerə daşınması satış, marketinq və pərakəndə satış.
Şaquli inteqrasiya növləri
Şaquli inteqrasiya "geri"
Əgər şirkət həmin şirkətin mal və ya xidmətlərini istehsal etmək üçün lazım olan xammalı istehsal edən şirkətlər üzərində nəzarəti əldə etməyə çalışırsa, geriyə doğru şaquli inteqrasiya edir. Məsələn, avtomobil istehsalçıları təkər şirkəti, avtomobil şüşəsi şirkəti və avtomobil şassisi şirkətinin sahibi ola bilər. Belə şirkətlərə nəzarət tədarükün sabitliyini, son məhsulun keyfiyyətini və qiymətini təmin edir. Bundan əlavə, bu, şaquli inteqrasiya olunmuş holdinqə öz izafi dəyərini artırmağa imkan verir.
Şaquli inteqrasiya "irəli"
İstehlakçıya məhsul və ya xidmətin son nöqtəsinə (və ya hətta sonrakı xidmət və ya təmirə) daha yaxın olan məhsul və ya xidmət istehsal edən şirkətlər üzərində nəzarəti ələ keçirməyə çalışan şirkət "irəli" şaquli şəkildə inteqrasiya edir.
Balanslaşdırılmış şaquli inteqrasiya
Şirkət, xammalın hasilatı və/və ya istehsalından tutmuş istehlakçıya birbaşa satış nöqtəsinə qədər bütün istehsal zəncirini təmin edən bütün şirkətlər üzərində nəzarəti əldə etməyə çalışırsa, balanslaşdırılmış şaquli inteqrasiyanı həyata keçirir. İnkişaf etmiş bazarlarda bu tip şaquli inteqrasiyanı lazımsız edən effektiv bazar mexanizmləri mövcuddur: subpodratçılara nəzarət üçün bazar mexanizmləri mövcuddur. Bununla belə, inhisarçı və ya oliqopolist bazarlarda şirkətlər çox vaxt tam şaquli inteqrasiya olunmuş holdinq qurmağa çalışırlar.
Həmçinin bax
İstinadlar
- Интеграция / С.А. Хавина // Большая российская энциклопедия : [в 35 т.] / гл. ред. Ю. С. Осипов. — М. : Большая российская энциклопедия, 2004—2017.
- Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.). СПб.. 1890–1907. //
- Vertical integration (англ.). — статья из Encyclopædia Britannica Online. Дата обращения: 21 марта 2021.
- Vertical merger (англ.). — статья из Encyclopædia Britannica Online. Дата обращения: 21 марта 2021.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Saquli inteqrasiya saquli konsentrasiya istehsalin ve tedavulun butun ve ya esas halqalarinin vahid texnoloji prosesde birlesdirilmesi mehsul ve ya xidmet uzre istehsal prosesleri zencirinde bir infrastruktura malik umumi biznes prosesleri texnologiyalari selahiyyetleri ve s ye malik holdinq sirketinin yaradilmasi Eyni zamanda xammal techizatcilari ile inteqrasiya saquli geri inteqrasiyadir istehlakcilarla inteqrasiya ireli saquli inteqrasiya TerifiBSE ilk nesrinde saquli inteqrasiyani senayeleri istehsal prosesinin ardicil merhelelerinde birlesdiren ve ya bir biri ile elaqeli komekci rol oynayan meselen baliqciliq ve kooperasiya istehsali birlesmis muessiselerin yaradilmasi kimi mueyyen etdi BSE nin sonraki nesrinde saquli inteqrasiya inteqrasiya kend teserrufati mehsullarinin becerilmesinden tutmus hazir mehsullarin bir merkezin nezareti altinda satisina qeder istehsal ve tedavulun butun ve ya esas halqalarinin vahid texnoloji prosese birlesdirilmesidir senaye bank ve ya ticaret sirketi Eyni zamanda merkezi sirket istehsalin ve marketinqin butun merhelelerine nezaret edir Muasir Britannikada saquli inteqrasiya xammalin elde edilmesinden tutmus son mehsulun perakende satisina qeder emtee istehsalinin butun merhelelerinin bir sirket terefinden idare olundugu biznesin teskili formasidir Bu zaman biznesin saquli birlesmesi bas verir yeni sirket ya techizatci ya da musteri elde edir BRE e gore saquli inteqrasiya muessisenin birlesmesini alinmasini genislendirilmesini vahid texnoloji zencirle elaqeli elaqeli sahelerde istehsalin birlesdirilmesidir Saquli inteqrasiyanin meqsediBSE ye gore saquli inteqrasiya imkan verir bazar konyukturasindaki ferqleri beraberlesdirmek menfeet normasinin daha cox sabitliyini temin etmek ticareti aradan qaldirmaq mumkun texniki tekmillesdirmeler etmek ayri ayri muessiselerle muqayisede elave menfeet elde etmek reqabet ustunluklerini guclendirmek xususen de depressiya dovrunde xammal qiymetlerinin dusmesinin mehsullarin qiymetinin asagi dusmesinden geri qalmasi Muasir kend teserrufatinda ekser hallarda bele bir zencir movcuddur mehsulun toplanmasi onun emali cesidlenmesi qablasdirilmasi saxlanmasi dasinmasi ve nehayet mehsulun son istehlakciya satilmasi Bele bir zencirin butun ve ya bezi halqalarina nezaret eden firma saquli sekilde inteqrasiya olunacaq Eyni emtee ve ya xidmetler istehsal eden bir nece sirketin konsolidasiyasi olan ufuqi inteqrasiyadan ferqli olaraq saquli inteqrasiya bir sirket terefinden mal ve ya xidmet istehsalinda bir nece merheleni meselen xammal istehsali faktiki mehsul ve ya xidmetin istehsali bir yere dasinmasi satis marketinq ve perakende satis Saquli inteqrasiya novleriSaquli inteqrasiya geri Eger sirket hemin sirketin mal ve ya xidmetlerini istehsal etmek ucun lazim olan xammali istehsal eden sirketler uzerinde nezareti elde etmeye calisirsa geriye dogru saquli inteqrasiya edir Meselen avtomobil istehsalcilari teker sirketi avtomobil susesi sirketi ve avtomobil sassisi sirketinin sahibi ola biler Bele sirketlere nezaret tedarukun sabitliyini son mehsulun keyfiyyetini ve qiymetini temin edir Bundan elave bu saquli inteqrasiya olunmus holdinqe oz izafi deyerini artirmaga imkan verir Saquli inteqrasiya ireli Istehlakciya mehsul ve ya xidmetin son noqtesine ve ya hetta sonraki xidmet ve ya temire daha yaxin olan mehsul ve ya xidmet istehsal eden sirketler uzerinde nezareti ele kecirmeye calisan sirket ireli saquli sekilde inteqrasiya edir Balanslasdirilmis saquli inteqrasiya Sirket xammalin hasilati ve ve ya istehsalindan tutmus istehlakciya birbasa satis noqtesine qeder butun istehsal zencirini temin eden butun sirketler uzerinde nezareti elde etmeye calisirsa balanslasdirilmis saquli inteqrasiyani heyata kecirir Inkisaf etmis bazarlarda bu tip saquli inteqrasiyani lazimsiz eden effektiv bazar mexanizmleri movcuddur subpodratcilara nezaret ucun bazar mexanizmleri movcuddur Bununla bele inhisarci ve ya oliqopolist bazarlarda sirketler cox vaxt tam saquli inteqrasiya olunmus holdinq qurmaga calisirlar Hemcinin baxInternalizasiya iqtisadiyyat IstinadlarIntegraciya S A Havina Bolshaya rossijskaya enciklopediya v 35 t gl red Yu S Osipov M Bolshaya rossijskaya enciklopediya 2004 2017 Saquli inteqrasiya Enciklopedicheskij slovar Brokgauza i Efrona V 86 tomah 82 t i 4 dop SPb 1890 1907 Vertical integration angl statya iz Encyclopaedia Britannica Online Data obrasheniya 21 marta 2021 Vertical merger angl statya iz Encyclopaedia Britannica Online Data obrasheniya 21 marta 2021