Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Lujo Brentano (18 dekabr 1844[…], Aşaffenburq, Aşağı Frankoniya – 9 sentyabr 1931[…], Münxen) — alman iqtisadçısı.
| Lujo Brentano | |
|---|---|
| alm. Lujo Brentano | |
 | |
| Doğum adı | Ludwig Joseph Brentano |
| Doğum tarixi | 18 dekabr 1844[…] |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 9 sentyabr 1931[…](86 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| İş yerləri | |
| Təhsili | |
| Üzvlüyü |
|
| Mükafatları |  |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
Fəaliyyəti
L. Brentano – , Strasburq, Vyana, Leypsiq və Münhen Universitetlərinin professoru, iqtisadi və sosial siyasət, iqtisadiyyat, tarix, fəhlə hərəkatı məsələləri üzrə çoxsaylı əsərlərin müəllifi. Öz iqtisadi baxışlarında həmçinin iqtisad nəzəriyyəsindən imtina edilməsini təbliğ edirdi. Vyana universitetində mühazirələrlə çıxış edərək (1888-ci il), Brentano ümumi və ya nəzəri iqtisada "iqtisadi hadisələrin bilavasitə müşahidə" vəzifəsini qarşı qoyaraq onun "ikinci dərəcəli əhəmiyyətindən" danışırdı, çünki "siyasi iqtisad bir zaman təbiət elmlərinin təbiətdə müşahidə olunan fakt və proseslərin təsvirinə keçməsinin aprior mühakimələrinə əsaslanmalıdır. Brentano belə hesab edirdi ki, iqtisadi həyatın hətta ən sadə təzahürlərinin dəqiq təsviri eqoizmdən olan ən ağıllı deduksiyadan da müqayisəolunmaz dərəcədə daha qiymətlidir".
Qeyd etmək lazımdır ki, iqtisad nəzəriyyəsində abstrakt metoda qarşı mübarizədə həm Şmoller, həm də Brentano klassik məktəbin istehsal münasibətlərinə və deməli kapitalizmin iqtisadi kateqoriyalar məcmusunu əbədi, dəyişməz elementlər kimi nəzərdə tutan metodoloji zəifliklərindən istifadə etmişlər. Yeni tarix məktəbinin nümayəndələri müasir kapitalist ölkələrinin təsərrüfat inkişafını tədqiq edərkən bu ölkələrin təsərrüfat quruluşunun dəyişkənliyini sübut etmiş və cəmiyyətin iqtisadi həyatının inkişafının və obyektiv iqtisadi qanunların qanunauyğun xarakterini inkar etmişlər.
Brentano yuxarıda qeyd olunan mühazirədə merkantilistləri hətta siyasi iqtisadın klassiklərindən yüksəkdə tuturdu, belə ki, onun fikrincə, merkantilistlər sənaye və ticarətə dövlət təsirinin müxtəlif üsullarını tədqiq edərək, iqtisadi qanunlar üzə çıxarmağa cəhd etməmişlər.
Yeni tarix məktəbi dəyər, izafi dəyər, kapitalist yığımının tarixi meyli qanununun problemlərini süni və uydurma hesab edərək, klassik siyasi iqtisadın və marksist təliminin kəskin tənqidi ilə çıxış etdi. Şmoller göstərirdi ki, Karl Marksın ümumiləşdirmələri abstrakt anlayışlar və ümumi tarixi – fəlsəfi obrazlardan başqa bir şey deyildir. Tarix məktəbinin tərəfdarları həmçinin "iqtisadi insanın" marjinalist konsepsiyasına qarşı çıxış edirdilər. Onlar göstərirdi ki, insanın davranışı sosial mühitdən, ictimai münasibətlərdən təcrid olunmuş halda götürülməməlidir, insanı primitiv istehlakçı kimi təsvir etmək olmaz.
1872-ci ildə Q. Şmoller, L. Brentano və A. Vaqner sosial-iqtisadi islahatları praktiki surətdə həyata keçirmək üçün "Sosial siyasət ittifaqı" təşkil etdilər. Bu ittifaq fəhlələrin vəziyyətinin yaxşılaşdırılması üzrə qanunvericilik tədbirlərinin dəstəklənməsi üçün, daha doğrusu: məktəblərdə məcburi tədrisin həyata keçirilməsi (12 yaşına qədər), uşaqların, yeniyetmələrin və qadınların əməyinin dövlət tərəfindən tənzimlənməsi, xəstəlik və bədbəxt hadisələrdən fəhlələrin sığorta edilməsinin təşkili, qocalıq və əmək qabiliyyətini itirmişlər üçün təqaüdün müəyyən edilməsi, istehlak və mənzil kooperasiyasının təşkili üçün yaradılmışdı. Tarix məktəbinin nümayəndələri bu tədbirləri "dövlət sosializmi" adlandırırdılar. Dövlət sosializmi ideyaları Almaniyanın iqtisadi siyasətinə və tarix məktəbinin ayrı-ayrı müddəalarının praktiki surətdə həyata keçirilməsinə güclü təsir göstərdi, dünyada onun nüfuzunu qaldırdı və ayrı-ayrı ölkələrdə onun ideyalarının geniş yayılmasına kömək etdi.
Yeni tarix məktəbinin nümayəndələri arasında mühafizəkar və liberal istiqamətlər seçilirdi. Mühafizəkar istiqamətin rəhbəri Şmoller idi. L. Brentano həmkarlar ittifaqlarının praktiki surətdə geniş inkişafı üçün çıxış etdiyi zaman, Şmoller öz tərəfdarları ilə "Sosial siyasət ittifaqı"nın islahatçılıq fəaliyyətini dayandırmağa çalışırdı. Brentano "Sosial siyasət ittifaqın"da liberal islahatçı qrupu təmsil edirdi ki, bu qrupun məqsədi onların fikrincə, başlıca amili həmkarlar ittifaqının inkişafı olan siniflər dünyasının qurulması idi. Özünün "Fəhlələrin müasir birləşmələri" (1871–1872) 2 cildlik monoqrafiyasında Brentano yazırdı ki, fəhlənin sahibkara satdığı əmtəə (yəni əmək) xüsusi növ əmtəədir. Öz ilkin sahibindən ayrılmaz olduğu üçün fəhlə hər yerdə öz əmtəəsinin dalınca getməlidir, və satış üçün yalnız əməyə malik olduğu üçün də tez-tez onu sahibkara ən əlverişsiz şərtlərlə güzəştə getməli olur. Əməyin alış-satışı sahəsində bir-birindən ayrılmış işçilərin yerinə yaxşı təşkil olunmuş həmkarlar gəldikdə isə vəziyyət kəskin dəyişir. Brentano yazırdı ki, "Onların sayəsində əməyin … satıcı kimi fəhlənin və əmtəənin zərərli xüsusiyyətlərinin təsiri aradan qalxır".
Brentano aqrar məsələ üzrə də marksizmin əleyhinə çıxış edirdi. O, sübut edirdi ki, xırda kəndli təsərrüfatı tamamilə möhkəmdir, iri təsərrüfatlar isə yalnız dən təsərrüfatında bəzi üstünlüklərə malikdir. Qalan sahələrdə xırda təsərrüfat daha əlverişli və perspektivlidir, iri təsərrüfatdan sərfəlidir.
Brentano K. Marksın izafi dəyər nəzəriyyəsi ilə də razılaşmırdı. K. Marksa zidd olaraq, Brentano israr edirdi ki, kapitalistin mənfəəti "yeni məhsulda istehsal elementlərinin hamısının birləşməsi yolu ilə, bu elementlərin birləşməsinə qədərki dəyər üzərindəki dəyərin artığından" ibarətdir. Faktiki olaraq, Brentano mənfəəti, onun fikrincə, sahibkarın yaradıcı ruhu olan sahibkarlıq gəlirinə aid edir.
İstinadlar
- Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
- Lujo Brentano // Encyclopædia Britannica (ing.).
- Брентано Луйо // Большая советская энциклопедия (rus.): [в 30 т.]. / под ред. А. М. Прохоров 3-е изд. Москва: Советская энциклопедия, 1969.
- Deutsche Nationalbibliothek Record #118673874 // Ümumi tənzimləmə nəzarəti (GND) (alm.). 2012—2016.
Xarici keçidlər
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Lujo Brentano 18 dekabr 1844 Asaffenburq Asagi Frankoniya 9 sentyabr 1931 Munxen alman iqtisadcisi Lujo Brentanoalm Lujo Brentano Dogum adi Ludwig Joseph BrentanoDogum tarixi 18 dekabr 1844 1844 12 18 Dogum yeri Asaffenburq Asagi Frankoniya BavariyaVefat tarixi 9 sentyabr 1931 1931 09 09 86 yasinda Vefat yeri Munxen Yuxari Bavariya Bavariya Veymar RespublikasiIs yerleri Vyana Universiteti Munhen Ludviq Maksimilian Universiteti Leypsiq Universiteti Humboldt adina Berlin UniversitetiTehsili Gottingen Universiteti Munhen Ludviq Maksimilian Universiteti Heydelberq Universiteti Humboldt adina Berlin Universiteti Vurtsburq Universiteti Munster UniversitetiUzvluyu Peterburq Elmler Akademiyasi SSRI Elmler Akademiyasi Macaristan Elmler Akademiyasi Dei Lincei Akademiyasi Rusiya Elmler Akademiyasi Bavariya Elmler Akademiyasi d Mukafatlari Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiFealiyyetiL Brentano Strasburq Vyana Leypsiq ve Munhen Universitetlerinin professoru iqtisadi ve sosial siyaset iqtisadiyyat tarix fehle herekati meseleleri uzre coxsayli eserlerin muellifi Oz iqtisadi baxislarinda hemcinin iqtisad nezeriyyesinden imtina edilmesini teblig edirdi Vyana universitetinde muhazirelerle cixis ederek 1888 ci il Brentano umumi ve ya nezeri iqtisada iqtisadi hadiselerin bilavasite musahide vezifesini qarsi qoyaraq onun ikinci dereceli ehemiyyetinden danisirdi cunki siyasi iqtisad bir zaman tebiet elmlerinin tebietde musahide olunan fakt ve proseslerin tesvirine kecmesinin aprior muhakimelerine esaslanmalidir Brentano bele hesab edirdi ki iqtisadi heyatin hetta en sade tezahurlerinin deqiq tesviri eqoizmden olan en agilli deduksiyadan da muqayiseolunmaz derecede daha qiymetlidir Qeyd etmek lazimdir ki iqtisad nezeriyyesinde abstrakt metoda qarsi mubarizede hem Smoller hem de Brentano klassik mektebin istehsal munasibetlerine ve demeli kapitalizmin iqtisadi kateqoriyalar mecmusunu ebedi deyismez elementler kimi nezerde tutan metodoloji zeifliklerinden istifade etmisler Yeni tarix mektebinin numayendeleri muasir kapitalist olkelerinin teserrufat inkisafini tedqiq ederken bu olkelerin teserrufat qurulusunun deyiskenliyini subut etmis ve cemiyyetin iqtisadi heyatinin inkisafinin ve obyektiv iqtisadi qanunlarin qanunauygun xarakterini inkar etmisler Brentano yuxarida qeyd olunan muhazirede merkantilistleri hetta siyasi iqtisadin klassiklerinden yuksekde tuturdu bele ki onun fikrince merkantilistler senaye ve ticarete dovlet tesirinin muxtelif usullarini tedqiq ederek iqtisadi qanunlar uze cixarmaga cehd etmemisler Yeni tarix mektebi deyer izafi deyer kapitalist yigiminin tarixi meyli qanununun problemlerini suni ve uydurma hesab ederek klassik siyasi iqtisadin ve marksist teliminin keskin tenqidi ile cixis etdi Smoller gosterirdi ki Karl Marksin umumilesdirmeleri abstrakt anlayislar ve umumi tarixi felsefi obrazlardan basqa bir sey deyildir Tarix mektebinin terefdarlari hemcinin iqtisadi insanin marjinalist konsepsiyasina qarsi cixis edirdiler Onlar gosterirdi ki insanin davranisi sosial muhitden ictimai munasibetlerden tecrid olunmus halda goturulmemelidir insani primitiv istehlakci kimi tesvir etmek olmaz 1872 ci ilde Q Smoller L Brentano ve A Vaqner sosial iqtisadi islahatlari praktiki suretde heyata kecirmek ucun Sosial siyaset ittifaqi teskil etdiler Bu ittifaq fehlelerin veziyyetinin yaxsilasdirilmasi uzre qanunvericilik tedbirlerinin desteklenmesi ucun daha dogrusu mekteblerde mecburi tedrisin heyata kecirilmesi 12 yasina qeder usaqlarin yeniyetmelerin ve qadinlarin emeyinin dovlet terefinden tenzimlenmesi xestelik ve bedbext hadiselerden fehlelerin sigorta edilmesinin teskili qocaliq ve emek qabiliyyetini itirmisler ucun teqaudun mueyyen edilmesi istehlak ve menzil kooperasiyasinin teskili ucun yaradilmisdi Tarix mektebinin numayendeleri bu tedbirleri dovlet sosializmi adlandirirdilar Dovlet sosializmi ideyalari Almaniyanin iqtisadi siyasetine ve tarix mektebinin ayri ayri muddealarinin praktiki suretde heyata kecirilmesine guclu tesir gosterdi dunyada onun nufuzunu qaldirdi ve ayri ayri olkelerde onun ideyalarinin genis yayilmasina komek etdi Yeni tarix mektebinin numayendeleri arasinda muhafizekar ve liberal istiqametler secilirdi Muhafizekar istiqametin rehberi Smoller idi L Brentano hemkarlar ittifaqlarinin praktiki suretde genis inkisafi ucun cixis etdiyi zaman Smoller oz terefdarlari ile Sosial siyaset ittifaqi nin islahatciliq fealiyyetini dayandirmaga calisirdi Brentano Sosial siyaset ittifaqin da liberal islahatci qrupu temsil edirdi ki bu qrupun meqsedi onlarin fikrince baslica amili hemkarlar ittifaqinin inkisafi olan sinifler dunyasinin qurulmasi idi Ozunun Fehlelerin muasir birlesmeleri 1871 1872 2 cildlik monoqrafiyasinda Brentano yazirdi ki fehlenin sahibkara satdigi emtee yeni emek xususi nov emteedir Oz ilkin sahibinden ayrilmaz oldugu ucun fehle her yerde oz emteesinin dalinca getmelidir ve satis ucun yalniz emeye malik oldugu ucun de tez tez onu sahibkara en elverissiz sertlerle guzeste getmeli olur Emeyin alis satisi sahesinde bir birinden ayrilmis iscilerin yerine yaxsi teskil olunmus hemkarlar geldikde ise veziyyet keskin deyisir Brentano yazirdi ki Onlarin sayesinde emeyin satici kimi fehlenin ve emteenin zererli xususiyyetlerinin tesiri aradan qalxir Brentano aqrar mesele uzre de marksizmin eleyhine cixis edirdi O subut edirdi ki xirda kendli teserrufati tamamile mohkemdir iri teserrufatlar ise yalniz den teserrufatinda bezi ustunluklere malikdir Qalan sahelerde xirda teserrufat daha elverisli ve perspektivlidir iri teserrufatdan serfelidir Brentano K Marksin izafi deyer nezeriyyesi ile de razilasmirdi K Marksa zidd olaraq Brentano israr edirdi ki kapitalistin menfeeti yeni mehsulda istehsal elementlerinin hamisinin birlesmesi yolu ile bu elementlerin birlesmesine qederki deyer uzerindeki deyerin artigindan ibaretdir Faktiki olaraq Brentano menfeeti onun fikrince sahibkarin yaradici ruhu olan sahibkarliq gelirine aid edir IstinadlarBibliotheque nationale de France BnF identifikatoru fr aciq melumat platformasi 2011 Lujo Brentano Encyclopaedia Britannica ing Brentano Lujo Bolshaya sovetskaya enciklopediya rus v 30 t pod red A M Prohorov 3 e izd Moskva Sovetskaya enciklopediya 1969 Deutsche Nationalbibliothek Record 118673874 Umumi tenzimleme nezareti GND alm 2012 2016 Xarici kecidlerVikianbarda Lujo Brentano ile elaqeli mediafayllar var