Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Quyruq turbulansı və ya İstiqamət sükanı turbulansı (ing. wake turbulence) — təyyarənin qanadlarının üstü və altındakı təzyiq fərqinə görə təyyarənin arxasında yaranmış vorteksdən (wingtip vortices) yaranmış . İngilis dilindən tərcümədə “wake” sözü, “bir aviavasitə və ya hidrovasitə keçdikdən sonra havada və ya suda qalan iz” deməkdir. Buna görə quyruq turbulansına bəzən İdarəetmə sükanı turbulansı da deyilir.
Uçuş təhlükəsizliyi
Quyruqda yerləşdirilmiş turbulans hava limanlarında baş verən təyyarə qəzalarının əsas səbəblərindən biridir. ICAO-dan verilən məlumata görə, uçuş təhlükəsizliyini artırmaq üçün enişdə quyruq turbulansı ilə qarşılaşan pilotlar ən qısa müddətdə müvafiq hava hərəkətinə nəzarət bölməsinə məlumat verməlidirlər.
Meydan turunda ağır bir təyyarənin arxasından gələn yüngül təyyarənin bir neçə yüz fut yuxarıda və ya ən azı 1000 fut aşağıda və küləkdə (gəldiyi istiqamətdə) uçması tövsiyə olunur.Qalxma zamanı yüngül təyyarələrin yerdən kəsilməsi (təxmini olaraq quyruq turbulansı zonasını keçənə kimi) gecikdirməlidir, enmə zamanı qabaqdakı təyyarənin quyruq turbulansının başa çatdığı nöqtədən qabağa qonması lazımdır.
Tədbirlər
Təyyarə təsnifatları
ICAO, təyyarələri Maximum Take Off Massa (MTOM) görə təsnif edir:
- Ağır - Maksimum uçuş ağırlığı 136000 kiloqram və ya daha ağır olan təyyarələr.
- Orta - Maksimum uçuş ağırlığı 7000 kiloqramdan yuxarı və 136.000 kiloqramdan (300.000 funt) az olan təyyarələr.
- Yüngül - Maksimum uçuş ağırlığı 7000 kiloqram (15,000 funt) və ya daha az olan təyyarələr.
FAA ICAO kateqoriyalarının əvəzinə aşağıdakı kateqoriyalardan istifadə edir.
- Super - Airbus A380
- Ağır - Maksimum uçuş ağırlığı 255.000 funt (116,000 kiloqram) və daha çox olan təyyarələr. (whether or not they are operating at this weight during a particular phase of flight.)
- Böyük - Maksimum uçuş çəkisi 41.000 funt (19,000 kiloqram) və ya daha çox 255.000 funtdan daha yüngül olan təyyarələr.
- Kiçik - Maksimum uçuş ağırlığı 41.000 funt və ya daha az olan təyyarələr.
Minimum ayrılma
Aşağı vorteks kateqoriyalı bir təyyarənin, yuxarı vorteks kateqoriyasındakı təyyarələrdən sonra müəyyən müddətdə uçuşuna icazə verilmir. ICAO-ya görə, ağır təyyarələrdən sonra yüngül təyyarələrin enməsi və ya qalxması üçün fərq aşağıdakı kimidir.
| Qabaqdakı təyyarə | Arxadakı təyyarə | Eyni nöqtədən qalxmada ayrılma | Ortadakı bir bölgədən qalxmada ayrılma |
|---|---|---|---|
| A380-800 | Yüngül tipli təyyarə | 3 dəqiqə | 4 dəqiqə |
| Ağır | Yüngül | 2 dəqiqə | 3 dəqiqə |
| Üst orta | Yüngül | 2 dəqiqə | 3 dəqiqə |
| Alt orta | Yüngül | 2 dəqiqə | 3 dəqiqə |
| Kiçik | Yüngül | 2 dəqiqə | 3 dəqiqə |
| Yüngül | Yüngül | Müəyyənləşdirilməmişdir | Müəyyənləşdirilməmişdir |
| Qabaqdakı təyyarə | Arxadakı təyyarə | Son yaxınlaşmada üfüqi məsafə ayrılması |
|---|---|---|
| A380-800 | Yüngül | 8 NM |
| Ağır | Yüngül | 7 NM |
| Üst orta | Yüngül | 6 NM |
| Alt orta | Yüngül | 5 NM |
| Kiçik | Yüngül | 4 NM |
| Yüngül | Yüngül | Ehtiyac yoxdur |
İz turbulansı qanadlardan arxa və kənara doğru hərəkət edir (genişlənir). Təxminən 5 və ya daha çox düymlük olan yan külək vorteksləri paylayır. 3 düymlü yan külək çox təhlükəlidir, çünki qanadlardan birindəki vorteksi uçuş zolağının üstünə daşıyacaqdır.
İstinadlar
- (PDF) (Türk dili). DHMİ APK Daire Başkanlığı. 2011. səh. 90. 2019-10-25 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 4 iyun 2020.
- Pooley's 371
- Pooley's 373
- "Eurocontrol". 2009-05-25 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-07-02.
- "FAA". 2009-09-03 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-07-02.
- "Wake turbulence separation minima". 2016-05-21 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-07-02.
- "Pilot's workshop". 2016-03-04 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-07-02.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Quyruq turbulansi ve ya Istiqamet sukani turbulansi ing wake turbulence teyyarenin qanadlarinin ustu ve altindaki tezyiq ferqine gore teyyarenin arxasinda yaranmis vorteksden wingtip vortices yaranmis Ingilis dilinden tercumede wake sozu bir aviavasite ve ya hidrovasite kecdikden sonra havada ve ya suda qalan iz demekdir Buna gore quyruq turbulansina bezen Idareetme sukani turbulansi da deyilir Quyruq turbulentinde bas veren vortekslerin vizuallasdirilmis versiyasi NASA Ucus tehlukesizliyiQuyruqda yerlesdirilmis turbulans hava limanlarinda bas veren teyyare qezalarinin esas sebeblerinden biridir ICAO dan verilen melumata gore ucus tehlukesizliyini artirmaq ucun enisde quyruq turbulansi ile qarsilasan pilotlar en qisa muddetde muvafiq hava hereketine nezaret bolmesine melumat vermelidirler Meydan turunda agir bir teyyarenin arxasindan gelen yungul teyyarenin bir nece yuz fut yuxarida ve ya en azi 1000 fut asagida ve kulekde geldiyi istiqametde ucmasi tovsiye olunur Qalxma zamani yungul teyyarelerin yerden kesilmesi texmini olaraq quyruq turbulansi zonasini kecene kimi gecikdirmelidir enme zamani qabaqdaki teyyarenin quyruq turbulansinin basa catdigi noqteden qabaga qonmasi lazimdir TedbirlerTeyyare tesnifatlari ICAO teyyareleri Maximum Take Off Massa MTOM gore tesnif edir Agir Maksimum ucus agirligi 136000 kiloqram ve ya daha agir olan teyyareler Orta Maksimum ucus agirligi 7000 kiloqramdan yuxari ve 136 000 kiloqramdan 300 000 funt az olan teyyareler Yungul Maksimum ucus agirligi 7000 kiloqram 15 000 funt ve ya daha az olan teyyareler FAA ICAO kateqoriyalarinin evezine asagidaki kateqoriyalardan istifade edir Super Airbus A380 Agir Maksimum ucus agirligi 255 000 funt 116 000 kiloqram ve daha cox olan teyyareler whether or not they are operating at this weight during a particular phase of flight Boyuk Maksimum ucus cekisi 41 000 funt 19 000 kiloqram ve ya daha cox 255 000 funtdan daha yungul olan teyyareler Kicik Maksimum ucus agirligi 41 000 funt ve ya daha az olan teyyareler Minimum ayrilmaAsagi vorteks kateqoriyali bir teyyarenin yuxari vorteks kateqoriyasindaki teyyarelerden sonra mueyyen muddetde ucusuna icaze verilmir ICAO ya gore agir teyyarelerden sonra yungul teyyarelerin enmesi ve ya qalxmasi ucun ferq asagidaki kimidir Qabaqdaki teyyare Arxadaki teyyare Eyni noqteden qalxmada ayrilma Ortadaki bir bolgeden qalxmada ayrilmaA380 800 Yungul tipli teyyare 3 deqiqe 4 deqiqeAgir Yungul 2 deqiqe 3 deqiqeUst orta Yungul 2 deqiqe 3 deqiqeAlt orta Yungul 2 deqiqe 3 deqiqeKicik Yungul 2 deqiqe 3 deqiqeYungul Yungul Mueyyenlesdirilmemisdir MueyyenlesdirilmemisdirQabaqdaki teyyare Arxadaki teyyare Son yaxinlasmada ufuqi mesafe ayrilmasiA380 800 Yungul 8 NMAgir Yungul 7 NMUst orta Yungul 6 NMAlt orta Yungul 5 NMKicik Yungul 4 NMYungul Yungul Ehtiyac yoxdur Iz turbulansi qanadlardan arxa ve kenara dogru hereket edir genislenir Texminen 5 ve ya daha cox duymluk olan yan kulek vorteksleri paylayir 3 duymlu yan kulek cox tehlukelidir cunki qanadlardan birindeki vorteksi ucus zolaginin ustune dasiyacaqdir Istinadlar PDF Turk dili DHMI APK Daire Baskanligi 2011 seh 90 2019 10 25 tarixinde orijinalindan PDF arxivlesdirilib Istifade tarixi 4 iyun 2020 Pooley s 371 Pooley s 373 Eurocontrol 2009 05 25 tarixinde Istifade tarixi 2020 07 02 FAA 2009 09 03 tarixinde Istifade tarixi 2020 07 02 Wake turbulence separation minima 2016 05 21 tarixinde Istifade tarixi 2020 07 02 Pilot s workshop 2016 03 04 tarixinde Istifade tarixi 2020 07 02