Erilik Eristiin (rus. Эрилик Эристиин / Semyon Stepanoviç Yakovlev 12 (24) yanvar 1892 – 6 oktyabr 1942) — Saxa şairi və yazıçısı, Vətəndaş müharibəsi illərində qırmızı partizan, SSRİ Yazıçılar İttifaqının üzvü (1938).
Erilik Eristiin | |
---|---|
Semyon Stepanoviç Yakovlev | |
Təxəllüsü | Erilik Eristiin |
Doğum tarixi | |
Doğum yeri | Çakır kəndi, Çurapçı ulusu, Saxa Respublikası |
Vəfat tarixi | (50 yaşında) |
Vəfat yeri | Tolon kəndi, Çurapçı ulusu, Saxa Respublikası |
Vətəndaşlığı | SSRİ Rusiya |
Milliyyəti | saxa türkü |
Fəaliyyəti | yazıçı, şair |
Əsərlərinin dili | Saxa dili |
İstiqamət | Sosialist realizmi |
Janrlar | şeir, poema, povest, roman |
Sadə xalq onu Nikolay Ostrovskinin "Polad necə bərkidi" əsərinin qəhrəmanı Pavel Korçaqinin şərəfinə "Yakut Korçakini" adlandırırdı.
Həyatı
Erilik Erisstiin 1892-ci ildə Çurapçı ulusunun Çakır kəndində kəndli ailəsində anadan olmuşdur. Uşaqlıqda müstəqil şəkildə Saxa və rus dillərini mənimsəmişdir. Vətəndaş müharibəsi illərində, ağqvardiyaçılar onun anasını, qardaşını və digər qohumlarını öldürmüşlər.
Belə ki, 1922-ci ilin yanvarında onun 28 yaşlı qardaşı həlak olmuşdur. Elə həmin ilin iyul ayında anası Yelena İqnatiyevna və altı qohumu qanlı qırğının qurbanı olmuşlar. Kiçik qardaşı 1925-ci ildə vəfat etmişdir. Sonralar Erilik Eristiin üç oğlunun ölüm faciəsini yaşamışdır.
Vətəndaş müharibəsindən sonra Yakutsk Mətbəəsində (Yakutsk) Xalq Daxili İşlər Komissarlığının səlahiyyətli nümayəndəsi kimi tipoqraf işləmiş, Yakutsk ASSR Amma ulusu icraiyyə komitəsinin səhiyyə və xalq təhsili şöbəsinin müdiri olmuşdur.
Xalq arasında "Yakut Korçakini" adı ilə məşhur olmuşdur.
Erilik Eristiin 6 oktyabr 1942-ci ildə Çurapçinsk ulusunun Tolon kəndində vəfat etmişdir.
Yaradıcılığı
Yazıçının ilk əsərləri 1923-cü ildə nəşr olunmuşdur və 1928-ci ildə "Gözlənilməz sevinc" (Соһуччу үөрүү) adlı ilk povesti "Çolbon" jurnalında yayınlanmışdır. Erilik Eristiin bu poevstdə inqilabdan əvvəlki Saxa ulusunun ağır həyatını, yetim uşaqların aclığını, siyasi sürgünlərin təsiri altında olan ziyalıların zehnində gedən siyasi təlatümləri əks etdirmişdir.
Yaradıcılığının ən parlaq dövründə (1931–1942) bir sıra böyük nəsr əsərləri yaranmışdır. Belə ki, inqilabçı bolşeviklərin həyatını əks etdirən "Bolşevik Tixon" ("Бассабыык Тиихээн", 1934) və "Yetim İvançik" ("Тулаайах Уйбаанчык", 1935) poemaları bu dövrün məhsuludur. 1930-cu illərdə Qazaxıstan Respublikasının Çimkənd şəhərinə bir illik yaradıcılıq ezamiyyətinin nəticəsində "İnqilabın oğulları" ("Революция уолаттара", 1936) povesti yaranmışdır. Bu əsərdə qazax xalqının inqilab dövründəki tarixi işıqlandırılmışdır..
1937-ci ildəki "Həyəcan" (Аймалҕан) povesti Buryatiya xalqının olan həyat materialları əsasında yazılmışdır. "İradənin icrası" ("Кэриэс туолуута", 1939) povesti Saxa kəndlisinin sosial düşüncəsini əks etdirir.
Yazıçı 1938-ci ildə, ədəbi yaradıcılığın zirvəsində aldığı kontuziya nəticəsində gözlərini itirmişdir. 1942-ci ildə Erilik Eristiin Yakutiyadakı vətəndaş müharibəsi hadisələrindən bəhs edən bir neçə dəfə rus və yakut dillərində nəşr olunan "Marıkçan gəncləri"("Маарыкчаан ыччаттара") adlı bir roman yazmışdır.
Kitabları
Ana dilində
- Суорума соруктаммыт: Пьеса. — Дьокуускай: Кинигэ кыһата, 1931. — 28 с.
- Бассабыык Тиниггабич. — Кинигэ кыһата, 1934. — 23 с.
- Уйбаан Дууһа: Кэпсээн. — Дьокуускай: Кинигэ кыһата, 1934. — 23 с.
- Тулаайах Уйбаанчык: Поэма. — Дьокуускай: Кинигэ кыһата, 1935. — 41 с.
- Революция уолаттара: Сэһэн. — Дьокуускай: Кинигэ кыһата, 1936. — 66 с.
- Аймалҕан: Сэһэн. — Дьокуускай: Кинигэ кыһата, 1937. — 88 с.
- Кэриэс туолуута: Сэһэн. — Дьокуускай: Кинигэ кыһата, 1939. — 88 с.
- Маарыкчаан ыччаттара: Роман. — Дьокуускай: Кинигэ кыһата, 1942. — 206 с.
- Талыллыбыт айымньылар. — Дьокуускай: Кинигэ кыһата, 1948. — 352 с.
- Талыллыбыт айымньылар. — Дьокуускай: Кинигэ кыһата, 1954. — 544 с.
- Кэпсээннэр уонна пьесалар. — Дьокуускай: Кинигэ кыһата, 1963. — 190 с.
- Айымньылар: 2 томнаах. — Дьокуускай: Кинигэ кыһата, 1969. — Т. 1–596 с. — Т.2–520 с.
- Революция уолаттара: Сэһэн, роман. – Дьокуускай: Кинигэ кыһата, 1979. — 360 с.
- Маарыкчаан ыччаттара. Кэриэс туолуута. Кэпсээннэр. – Дьокуускай: Кинигэ кыһата, 1983. — 584 с.
- Буура Дохсун: Олоҥхо. — Дьокуускай: Бичик, 1993. – 416 с.
Rus dilində
- Яковлев, С. С. Исполненное завещание: повести, роман. Якутск: Бичик. 2011.
- Яковлев, С. С. Рассказы. Якутск: Бичик. 2012.
Xatirəsi
Saxa Yazılar Birliyi Erilik Erisstiinin adına ədəbi mükafat təsis etmişdir. Onun doğilduğu Çakır kəndində ev-muzeyi fəaliyyət göstərir.
2007-ci ildən Çakır kənd orta məktəbi onun adını daşıyır.
2017-ci ildə Çurapçı ulusunda ədibin 125 illiyi qeyd edilmişdir. Ona yaxın gələcəkdə heykəl qoyulması da planlaşdırılır..
Ədəbiyyat
- Эрилик Эристиин (Семён Степанович Яковлев) // Элоквенция — Яя. — М. : Советская энциклопедия, 1957. — С. 155. — (Большая советская энциклопедия : [в 51 т.] / гл. ред. Б. А. Введенский ; 1949–1958, т. 49).
- Боескоров Г. К. Развитие жанров прозы в якутской советской литературе. Якутск. 1961.
- Сыромятников Г. С. Становление социалистического реализма в якутской прозе. Якутск. 1967.
- Прокопьев Ю. Н. От рассказа к роману. Якутск. 1968.
- Тобуроков Н. Н. Эрилик Эристиин. Якутскай. 1963.
İstinadlar
- Максимова И. Л., Винокурова А. П. Псевдонимы якутских писателей // Юный ученый (rus) (1.1). 2017. С. 67—68.
- Владислав Доллонов, redaktor. SakhaNews. www.1sn.ru. 22.01.2012. 2019-08-19 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-08-19.
- Н. Н. Тобуроков. Эрилик Эристиин. 8 (Советская энциклопедия 1962-1978). М.: Краткая литературная энциклопедия. 1975.
- Пресс-служба Ил Тумэна. "В Якутске отметят 120-летие со дня рождения Эрилика Эристиина". Государственное Собрание (Ил Тумэн) Республики Саха (Якутия). Якутск. 23 января 2012. 2019-09-05 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-08-01.
- . Якутский государственный литературный музей имени П. А. Ойунского. 2015-07-09. 2019-08-19 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-08-19.
- Eruselet. "В Казахстане открылась выставка якутской литературы". BookMix.ru. 09.07.2014. 2014-10-02 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-08-01.
- Указ Президента РС(Я) от 01.06.2007 № 338 «О присвоении имени С. С. Яковлева — Эрилик Эристина муниципальному общеобразовательному учреждению „Чакырская средняя общеобразовательная школа" муниципального образования „Чурапчинский улус (район) Республики Саха (Якутия)" // 102. № 102 (05). — 2007. iyun.
- "День Минсельхоза в Чурапчинском районе - YKTIMES.RU". www.yktimes.ru. 2022-03-16 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-08-19.
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Erilik Eristiin rus Erilik Eristiin Semyon Stepanovic Yakovlev 12 24 yanvar 1892 6 oktyabr 1942 Saxa sairi ve yazicisi Vetendas muharibesi illerinde qirmizi partizan SSRI Yazicilar Ittifaqinin uzvu 1938 Erilik EristiinSemyon Stepanovic YakovlevTexellusu Erilik EristiinDogum tarixi 12 yanvar 1892Dogum yeri Cakir kendi Curapci ulusu Saxa RespublikasiVefat tarixi 6 oktyabr 1942 50 yasinda Vefat yeri Tolon kendi Curapci ulusu Saxa RespublikasiVetendasligi SSRI RusiyaMilliyyeti saxa turkuFealiyyeti yazici sairEserlerinin dili Saxa diliIstiqamet Sosialist realizmiJanrlar seir poema povest roman Sade xalq onu Nikolay Ostrovskinin Polad nece berkidi eserinin qehremani Pavel Korcaqinin serefine Yakut Korcakini adlandirirdi HeyatiErilik Erisstiin 1892 ci ilde Curapci ulusunun Cakir kendinde kendli ailesinde anadan olmusdur Usaqliqda musteqil sekilde Saxa ve rus dillerini menimsemisdir Vetendas muharibesi illerinde agqvardiyacilar onun anasini qardasini ve diger qohumlarini oldurmusler Bele ki 1922 ci ilin yanvarinda onun 28 yasli qardasi helak olmusdur Ele hemin ilin iyul ayinda anasi Yelena Iqnatiyevna ve alti qohumu qanli qirginin qurbani olmuslar Kicik qardasi 1925 ci ilde vefat etmisdir Sonralar Erilik Eristiin uc oglunun olum faciesini yasamisdir Vetendas muharibesinden sonra Yakutsk Metbeesinde Yakutsk Xalq Daxili Isler Komissarliginin selahiyyetli numayendesi kimi tipoqraf islemis Yakutsk ASSR Amma ulusu icraiyye komitesinin sehiyye ve xalq tehsili sobesinin mudiri olmusdur Xalq arasinda Yakut Korcakini adi ile meshur olmusdur Erilik Eristiin 6 oktyabr 1942 ci ilde Curapcinsk ulusunun Tolon kendinde vefat etmisdir YaradiciligiYazicinin ilk eserleri 1923 cu ilde nesr olunmusdur ve 1928 ci ilde Gozlenilmez sevinc Soһuchchu үorүү adli ilk povesti Colbon jurnalinda yayinlanmisdir Erilik Eristiin bu poevstde inqilabdan evvelki Saxa ulusunun agir heyatini yetim usaqlarin acligini siyasi surgunlerin tesiri altinda olan ziyalilarin zehninde geden siyasi telatumleri eks etdirmisdir Yaradiciliginin en parlaq dovrunde 1931 1942 bir sira boyuk nesr eserleri yaranmisdir Bele ki inqilabci bolseviklerin heyatini eks etdiren Bolsevik Tixon Bassabyyk Tiiheen 1934 ve Yetim Ivancik Tulaajah Ujbaanchyk 1935 poemalari bu dovrun mehsuludur 1930 cu illerde Qazaxistan Respublikasinin Cimkend seherine bir illik yaradiciliq ezamiyyetinin neticesinde Inqilabin ogullari Revolyuciya uolattara 1936 povesti yaranmisdir Bu eserde qazax xalqinin inqilab dovrundeki tarixi isiqlandirilmisdir 1937 ci ildeki Heyecan Ajmalҕan povesti Buryatiya xalqinin olan heyat materiallari esasinda yazilmisdir Iradenin icrasi Keries tuoluuta 1939 povesti Saxa kendlisinin sosial dusuncesini eks etdirir Yazici 1938 ci ilde edebi yaradiciligin zirvesinde aldigi kontuziya neticesinde gozlerini itirmisdir 1942 ci ilde Erilik Eristiin Yakutiyadaki vetendas muharibesi hadiselerinden behs eden bir nece defe rus ve yakut dillerinde nesr olunan Marikcan gencleri Maarykchaan ychchattara adli bir roman yazmisdir KitablariAna dilinde Suoruma soruktammyt Pesa Dokuuskaj Kinige kyһata 1931 28 s Bassabyyk Tiniggabich Kinige kyһata 1934 23 s Ujbaan Duuһa Kepseen Dokuuskaj Kinige kyһata 1934 23 s Tulaajah Ujbaanchyk Poema Dokuuskaj Kinige kyһata 1935 41 s Revolyuciya uolattara Seһen Dokuuskaj Kinige kyһata 1936 66 s Ajmalҕan Seһen Dokuuskaj Kinige kyһata 1937 88 s Keries tuoluuta Seһen Dokuuskaj Kinige kyһata 1939 88 s Maarykchaan ychchattara Roman Dokuuskaj Kinige kyһata 1942 206 s Talyllybyt ajymnylar Dokuuskaj Kinige kyһata 1948 352 s Talyllybyt ajymnylar Dokuuskaj Kinige kyһata 1954 544 s Kepseenner uonna pesalar Dokuuskaj Kinige kyһata 1963 190 s Ajymnylar 2 tomnaah Dokuuskaj Kinige kyһata 1969 T 1 596 s T 2 520 s Revolyuciya uolattara Seһen roman Dokuuskaj Kinige kyһata 1979 360 s Maarykchaan ychchattara Keries tuoluuta Kepseenner Dokuuskaj Kinige kyһata 1983 584 s Buura Dohsun Oloҥho Dokuuskaj Bichik 1993 416 s Rus dilinde Yakovlev S S Ispolnennoe zaveshanie povesti roman Yakutsk Bichik 2011 Yakovlev S S Rasskazy Yakutsk Bichik 2012 XatiresiSaxa Yazilar Birliyi Erilik Erisstiinin adina edebi mukafat tesis etmisdir Onun dogildugu Cakir kendinde ev muzeyi fealiyyet gosterir 2007 ci ilden Cakir kend orta mektebi onun adini dasiyir 2017 ci ilde Curapci ulusunda edibin 125 illiyi qeyd edilmisdir Ona yaxin gelecekde heykel qoyulmasi da planlasdirilir EdebiyyatErilik Eristiin Semyon Stepanovich Yakovlev Elokvenciya Yaya M Sovetskaya enciklopediya 1957 S 155 Bolshaya sovetskaya enciklopediya v 51 t gl red B A Vvedenskij 1949 1958 t 49 Boeskorov G K Razvitie zhanrov prozy v yakutskoj sovetskoj literature Yakutsk 1961 Syromyatnikov G S Stanovlenie socialisticheskogo realizma v yakutskoj proze Yakutsk 1967 Prokopev Yu N Ot rasskaza k romanu Yakutsk 1968 Toburokov N N Erilik Eristiin Yakutskaj 1963 IstinadlarMaksimova I L Vinokurova A P Psevdonimy yakutskih pisatelej Yunyj uchenyj rus 1 1 2017 S 67 68 Vladislav Dollonov redaktor SakhaNews www 1sn ru 22 01 2012 2019 08 19 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2019 08 19 N N Toburokov Erilik Eristiin 8 Sovetskaya enciklopediya 1962 1978 M Kratkaya literaturnaya enciklopediya 1975 Press sluzhba Il Tumena V Yakutske otmetyat 120 letie so dnya rozhdeniya Erilika Eristiina Gosudarstvennoe Sobranie Il Tumen Respubliki Saha Yakutiya Yakutsk 23 yanvarya 2012 2019 09 05 tarixinde Istifade tarixi 2020 08 01 Yakutskij gosudarstvennyj literaturnyj muzej imeni P A Ojunskogo 2015 07 09 2019 08 19 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2019 08 19 Eruselet V Kazahstane otkrylas vystavka yakutskoj literatury BookMix ru 09 07 2014 2014 10 02 tarixinde Istifade tarixi 2020 08 01 Ukaz Prezidenta RS Ya ot 01 06 2007 338 O prisvoenii imeni S S Yakovleva Erilik Eristina municipalnomu obsheobrazovatelnomu uchrezhdeniyu Chakyrskaya srednyaya obsheobrazovatelnaya shkola municipalnogo obrazovaniya Churapchinskij ulus rajon Respubliki Saha Yakutiya 102 102 05 2007 iyun Den Minselhoza v Churapchinskom rajone YKTIMES RU www yktimes ru 2022 03 16 tarixinde Istifade tarixi 2019 08 19 Hemcinin baxSaxa edebiyyati