Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Saxa ədəbiyyatı — Saxa türklərinin ana dilində yaratdığı ədəbiyyat.
Saxa ədəbiyyatı tarixi
Orta əsrlər dövrü
1632-ci ildə Saha türklərinin ruslar tərəfindən işğalına qədər, onların yazılı ədəbiyyatı yox idi, lakin çox zəngin bir xalq ədəbiyyatı var idi. Bu xalq ədəbiyyatı materiallarından biri də Olonho dastanı və ona bağlı xalq ədəbiyyatı örnəkləridir. Bu örnəklər unikal bir ənənəyə malikdir və bir çox fərqli hekayədən ibarətdir. Hekayələrin hər biri öz qəhrəmanının adı ilə çağırılır və onların olonhohut adlı xüsusi rəvayətçiləri var. Olonhohutlar tarixi ənənəyə riayət edərək qəhrəmanları və hadisələri ətraflı təsvir edir, rəvayətləri zəngin məcaz və metafor ilə bəzəyir, Altay alliteasiyasını uğurla tətbiq edirlər. Olonhohutların söylədiyi bu hekayələr bir zəncir meydana gətirir və Olonhonun həlqəsində yığılır. İndiyə qədər tərtib edilə bilən ən əhəmiyyətli olonholar bunlardır: Er Soğotoh, Ürüng Uolan, Nurgun Bootor, Kulun Kulustuur, Bahımmı Baatır, Erbextey Bergen, Mülcü Böğö, Sün Caahın. Digər xalq ədəbiyyatı örnəkləri içərisində sehen (əfsanə), kepseen (xalq hekayəsi), uge (nağıl), ostuoruya (nağıl) qavrayış (alqış, ilahi), iria (nəğmə, xalq mahnısı), xohoon (qoşma), kırııstar (bəddua), bilgelər (inanclar), ös xohoonnoro (atalar sözləri), taabirinnar (tapmacalar) diqqəti çəkir. Bu zəngin xalq ədəbiyyatı nümunələrinin yazıya alınması yalnız 1819-cu ildə kiril əlifbasına əsaslanan xüsusi əlifbaya keçid ilə mümkün olmuşdur. Ruslar bu əlifbadan xristianlığı yaymaq və folklor materialları tərtib etmək üçün istifadə etmişlər.
XIX əsr dövrü
İndiyədək Rusiya və Saxa Respublikası istisna olmaqla, nüasir Saxaca adlandırıla bilən dilin ilk yazılı nümunəsi Nikolaas Witsen adlı səyyahın 1692-ci ildə Amsterdamda nəşr etdirdiyi "Noord en Oost Tartarye" (Şimal və Şərq tatarcası) kitabındakı parçalar hesab olunur. Bu kitabın ilk nəşrinə 35 söz və 29 yer adı Saxaca və onların hollandca ekvivalentləri daxil edilmişdir. Sözlər həm kiril, həm də latın əlifbasında göstərilmişdir. 1705-ci ilin ikinci nəşrində “Atamız” adlı saxaca dua yer almışdır. Bu kitab 1785-ci ildə yenidən çap olunaraq Saxaca tərcümə edilmişdir. Saxa yazılı ədəbiyyatının inkişafında həlledici rolu O.H.Bötlinqkanın “Yakut dili haqqında” (1851) kitabı oynamışdır. Bu kitabda Saxa ədəbiyyatının ilk yazılı örnəyi A.Y.Uvarovskayın (1800-1861) “Ахтыылар” ("Xatirələr") əsəri işıq üzü görmüşdür.
XX əsr dövrü
XX əsrin əvvəllərində 1905-ci il rus inqilabının gətirdiyi yumşalma mühiti ilə “Saxa soyuha” (Saxaların Birliyi) və “Saxa Olonho” (1908-1909, Saxa həyatı), “Saha doyduta” (1907-1908, Saxa ölkəsi), Saxa sanata (1912-1915, "Saxaların səsi" dərgilərin və rusca-saxaca “Yakutskiy kray” adlı qəzetin nəşr edilməsi ilə saxa ədəbi dili yayğınlaşmağa başlamışdır. Saxa türklərinin ilk klassik yazarları Aleksey Yeliseyeviç Kulakovski (1877-1926), A.İ.Sofanov (1886-1935), N.D.Neustroyev (1894-1926) ədəbiyyat tarixi və antologiyalara daxil edilmişdir. A.Y.Kulakovskinin 1900-cü ildə yazdığı «Байанай алгыһа» (“Bayanın xeyir-duası”) adlı şeiri Saxa dilində ilk ədəbi əsər sayılır. 1912-ci ildə onun “Oyun Tüle” (Şamanın yuxusu), “Saxa Cahtalın Metiriettere” (Saxa qadınlarının portretləri) adlı şeirləri “Yakutskie intelliqetsii” tərəfindən qəbul edilmiş, bəyənilmiş, ancaq bu yazı yasaqlanmış və yalnız 1992-ci ildə nəşr olunmuşdur.
A.Y.Kulakovski 1926-ci ildə Bakıda keçirilmiş I Türkoloji Qurultayda iştirak etmiş və geri döndükdə, 6 iyun 1926-cı ildə naməlum xəstəlik səbəbiylə Moskvada öldüyü elan edilmişdir.
A.İ. Sofanovun “İye Doydu” (Ana yurd) şeiri və “Cadanı Çakıp” (Zavallı Yakub) adlı dram əsəri bu gün də dəyərini itirməmişdir. A.İ.Sofanov 1928-ci ildə etdiyi bir nitqə görə beş illik sürgünə göndərilmişdir. Sürgündə olarkən xəstələnən yazar 1935-ci ildə vəfat etmişdir. N.D.Neustroev Saxa türklərinin ilk komediya yazarı müəllifidir və müasir Saxa teatrının banisi hesab olunur. N.D.Neustroyevin “Dikaya jizn” (Vəhşi həyat), “Timir Con Oğoloro” (Dəmir millətin uşaqları), “Kuhağan Tıın” (Bəd ruh), “Tieteybit” (Tələskən) kimi əsərləri bu gün də ədəbi təsirini saxlamaqdadır.. Onun əsərləri 1930-cu ildən sonra qadağan edilmiş, ancaq 1950-ci ildən sonra qismən nəşr olunmuşdur.
27 aprel 1922-ci ildə Yakutiya Muxtar Respublikasının qurulması ilə bölgədə əhəmiyyətli siyasi dəyişikliklər baş verdi və Sovet siyasi rejimi yeni iqtisadi və mədəni siyasət yaymaq üçün ədəbiyyatı ideoloji vasitə olaraq görürdü. Bu dönəmdə P.A.Oyunski, S.A.Novqorodov, N.D.Neustroyev, A.A.İvanov kimi bəzi Saxa ziyalıları rejimi dəstəklədikləri halda, V.Leontyev, P.V.Ksenofontov kimi aydınlar rejimə qarşı müxalif mövqe tutmuşlar. Yakutiya Muxtar Sovet Sosialist Respublikasının ilk prezidenti olan Plato Alekseyeviç Oyunski uzun müddət millətçilikdə ittiham olunmuş, 1937-ci ildə həbsxanada vəfat etmişdir. Yazıçı Könül İriata “Azadlıq mahnisi” şeirində və “Kıhııl Oyun” (Qızıl şaman) mənzum dramında folklor materialından məharətlə istifadə etmişdir. Bundan əlavə, uşaqlıqdan dastan ədəbiyyatından faydalanaraq yazdığı 36 min misralı, doqquz hissəli qəhrəmanlıq dastanı Culuruyar Nurgun Bootur (Əngəl tanımaz Nurgün Bootur) bu gün Saxa türklərinin qüruru sayılır. Uzun illər qadağan olmasına baxmayaraq, müəllifin külliyyatı 1958-1969-cu illər arasında Saha dilində 7 cilddə çap edilmişdir.
Oyunski ilə başlayan Saxa sovet ədəbiyyatı, 1920-ci illərdə P.N. Çernih-Yakutski, Aleksey Andreyeviç İvonov-Künde, Arhip Georgieviç Kudrin-Abağıınıskay, Nikaloy Yeqoroviç Mordinov-Amma Aççigiaya, Stepan Afanasevic Savvin-Kün Ciribine, Gerasim Dmitriyeviç Byastinov kimi müəlliflər tərəfindən təmsil olunmuşdur. 1930-cu illərin yazıçıları isə Borogonskay, Beriyak və Çağılmış kimi sözün həqiqi mənasında bədii baxımdan zəif yazıçılar idi. Bu dövrdə öz izlərini qoymuş müəlliflər Semen Stepanovic Yakovlev-Erilik Eristiin və Stepan Pavloviç Efremovdur. İkinci Dünya müharibəsi illərində. P.Yakovleviç-Tulaahınan, V.A.Protodyakov-Kulantay və D. S.Fedorov-Taas kimi müəlliflər tanınmış oldular. Müharibədən sonra S.R.Kulaçikov-Elleya, D.K.Sivtsev-Suorun Omollon, B.Habırııs və İ. Ertyukov mühüm əsərlər yazmışlar.
İndiyə qədər ölkədə təxminən 700.000-ə yaxın Saxa dilində kitab nəşr edilmişdir. Bu gün Rusca-saxaca 3 jurnal və 28 qəzet nəşr olunur. Bundan başqa, bir çox radio və televiziya verilişləri Saxa dilində yayınlanır.
Saxa yazarları
- Danilov Semyon Petroviç (1917-1978)
- Danilov Sofron Petroviç (1923-1993)
- Erilik Eristiin (1892-1942)
- Xarlampieva, Natalya İvanovna
- İvanov Aleksey Andreyeviç [sah] (1898-1934)
- Qoqolev İvan Mixayloviç (1930-1998)
- Kulakovski, Aleksey Yeliseyeviç (1877-1926) – təxəllüsü Алексей Ексекюлях
- Kulaçikov Serafim Romanoviç (1904-1976) – təxəllüsü Ellay
- Makarov Gavriil İvanoviç (1914-1956) – təxəllüsü Dyuon Dyaҥyly
- Moisey Dmitriyeviç Yefimov - (1927-2010)
- Mordinov Nikolay Egoroviç (1906-1994) – təxəllüsü Amma Aççıqya
- Neustroev Nikolay Denisoviç (1895-1929)
- Neustroyeva Anna Denisovna (1903-1947)
- Novikov Vladimir Mixayloviç (1907-1990) – təxəllüsü Кюннюк Урастыров
- Pavlov Nikolay Nikolaeviç
- Popov Leonid Andreeviç (1919-1990)
- Rufov, Semyon Titoviç (1927)
- Savvin Stepan Afanaseviç (1903-1970) – təxəllüsü Күн Дьирибинэ
- Sedalişev Nikifor Kirikoviç (1913-1944) – təxəllüsü Дьүөгэ Ааныстыырап
- Sivtsev Dmitri Kononoviç (1906-2005) – təxəllüsü Suorun Omolloon
- Sivtsev Efrem Stepanoviç (1909-1989)
- Sleptsov İvan Yeqoroviç (1913-1943) – təxəllüsü İvan Arbita
- Sleptsov Platon Alekseyeviç (1893-1939) – təxəllüsü Oyunski
- Smetanin Timofey Yeqoroviç (1919-1947)
- Solovyov Vasili Sergeyeviç (1915-1993) – təxəllüsü Bolot Botur
- Sofronov Anempodist İvanoviç (1886-1935)
- Sıromyatnikov Georgi Savviç (1926-1991)
- Toburokov Nikolay Nikolayeviç (1934- .)
- Toburokov Pyotr Nikolayeviç (1917-2001)
- Tulasınov Panteleymon Yakovleviç (1916-1949)
- Vinokurov İlya Dorofeyeviç (1914-1952) – təxəllüsü Çağılkan
- Yakovlev Semyon Stepanoviç
- Yermolaev Rafael Dmitrieviç (1931-2016) – təxəllüsü Rafael Bagataiskay
- Yefimov Moisey Dmitriyeviç (1929-2010)
- Zolotarev Nikolay Qavriloviç (1908-1995) –təxəllüsü Nikolay Yakutski
Xarici keçidlər
- M. Fatih Kirişçioğlu, Saha (Yakut) Grameri, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara,1999.
- M. Fatih Kirişçioğlu. "Olonkho Metinlerinin Toplanması ve Araştırılması", Türkiyat Araştırmaları Dergisi, Konya, 2003, S. 13, s. 227-233.
- Nicolaes Witsen. Noord en Oost Tartarye, Amsterdam, 1692.
- Предпосылки возникновения якутской книги. Память Якутии. 3 Kasım 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Dil: Rusça, Son Erişim: 22/02/2020.)
- Hayit Baymirza. "Yakut (Saha)'ların Menşe Meselesi", Sovyetler Birliği'ndeki Türklüğün ve İslam'ın Bazı Meseleleri, İstanbul, 1987, s. 47-49.
- Klakovskaya, Lyudmila. Eksekyulyakh, Karadeniz Uluslararası Bilimsel Dergi, C. 1 , S. 19, s. 305-312, 2013.
- Duranlı, Muvaffak. A. E. Kulakovskij, The Founder of Modern Sakha Poetry and His Critical Product is "Gifts of The River", Journal of Turkish World Studies, C. VII, S. 1, s. 55-65, İzmir, 2007.
- Yuriy Vasilyev. "Yakutların Üç Klasiği" Türk Dünyası Anayurttan Atayurda, 2 (1), Ankara, 1993. s. 39-42.
- Maksimova, P. V. Yakutska Literatura, Yakutsk, 1994.
- Samir Kazımoğlu. "Saha (Yakut) Türklerinin Edebiyatı", Türk Toplulukları Edebiyatı, C. II, Ankara, 1997.
İstinadlar
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Saxa edebiyyati Saxa turklerinin ana dilinde yaratdigi edebiyyat Saxa edebiyyati tarixiOrta esrler dovru 1632 ci ilde Saha turklerinin ruslar terefinden isgalina qeder onlarin yazili edebiyyati yox idi lakin cox zengin bir xalq edebiyyati var idi Bu xalq edebiyyati materiallarindan biri de Olonho dastani ve ona bagli xalq edebiyyati ornekleridir Bu ornekler unikal bir eneneye malikdir ve bir cox ferqli hekayeden ibaretdir Hekayelerin her biri oz qehremaninin adi ile cagirilir ve onlarin olonhohut adli xususi revayetcileri var Olonhohutlar tarixi eneneye riayet ederek qehremanlari ve hadiseleri etrafli tesvir edir revayetleri zengin mecaz ve metafor ile bezeyir Altay alliteasiyasini ugurla tetbiq edirler Olonhohutlarin soylediyi bu hekayeler bir zencir meydana getirir ve Olonhonun helqesinde yigilir Indiye qeder tertib edile bilen en ehemiyyetli olonholar bunlardir Er Sogotoh Urung Uolan Nurgun Bootor Kulun Kulustuur Bahimmi Baatir Erbextey Bergen Mulcu Bogo Sun Caahin Diger xalq edebiyyati ornekleri icerisinde sehen efsane kepseen xalq hekayesi uge nagil ostuoruya nagil qavrayis alqis ilahi iria negme xalq mahnisi xohoon qosma kiriistar beddua bilgeler inanclar os xohoonnoro atalar sozleri taabirinnar tapmacalar diqqeti cekir Bu zengin xalq edebiyyati numunelerinin yaziya alinmasi yalniz 1819 cu ilde kiril elifbasina esaslanan xususi elifbaya kecid ile mumkun olmusdur Ruslar bu elifbadan xristianligi yaymaq ve folklor materiallari tertib etmek ucun istifade etmisler XIX esr dovru Indiyedek Rusiya ve Saxa Respublikasi istisna olmaqla nuasir Saxaca adlandirila bilen dilin ilk yazili numunesi Nikolaas Witsen adli seyyahin 1692 ci ilde Amsterdamda nesr etdirdiyi Noord en Oost Tartarye Simal ve Serq tatarcasi kitabindaki parcalar hesab olunur Bu kitabin ilk nesrine 35 soz ve 29 yer adi Saxaca ve onlarin hollandca ekvivalentleri daxil edilmisdir Sozler hem kiril hem de latin elifbasinda gosterilmisdir 1705 ci ilin ikinci nesrinde Atamiz adli saxaca dua yer almisdir Bu kitab 1785 ci ilde yeniden cap olunaraq Saxaca tercume edilmisdir Saxa yazili edebiyyatinin inkisafinda helledici rolu O H Botlinqkanin Yakut dili haqqinda 1851 kitabi oynamisdir Bu kitabda Saxa edebiyyatinin ilk yazili orneyi A Y Uvarovskayin 1800 1861 Ahtyylar Xatireler eseri isiq uzu gormusdur XX esr dovru XX esrin evvellerinde 1905 ci il rus inqilabinin getirdiyi yumsalma muhiti ile Saxa soyuha Saxalarin Birliyi ve Saxa Olonho 1908 1909 Saxa heyati Saha doyduta 1907 1908 Saxa olkesi Saxa sanata 1912 1915 Saxalarin sesi dergilerin ve rusca saxaca Yakutskiy kray adli qezetin nesr edilmesi ile saxa edebi dili yayginlasmaga baslamisdir Saxa turklerinin ilk klassik yazarlari Aleksey Yeliseyevic Kulakovski 1877 1926 A I Sofanov 1886 1935 N D Neustroyev 1894 1926 edebiyyat tarixi ve antologiyalara daxil edilmisdir A Y Kulakovskinin 1900 cu ilde yazdigi Bajanaj algyһa Bayanin xeyir duasi adli seiri Saxa dilinde ilk edebi eser sayilir 1912 ci ilde onun Oyun Tule Samanin yuxusu Saxa Cahtalin Metiriettere Saxa qadinlarinin portretleri adli seirleri Yakutskie intelliqetsii terefinden qebul edilmis beyenilmis ancaq bu yazi yasaqlanmis ve yalniz 1992 ci ilde nesr olunmusdur A Y Kulakovski 1926 ci ilde Bakida kecirilmis I Turkoloji Qurultayda istirak etmis ve geri dondukde 6 iyun 1926 ci ilde namelum xestelik sebebiyle Moskvada olduyu elan edilmisdir A I Sofanovun Iye Doydu Ana yurd seiri ve Cadani Cakip Zavalli Yakub adli dram eseri bu gun de deyerini itirmemisdir A I Sofanov 1928 ci ilde etdiyi bir nitqe gore bes illik surgune gonderilmisdir Surgunde olarken xestelenen yazar 1935 ci ilde vefat etmisdir N D Neustroev Saxa turklerinin ilk komediya yazari muellifidir ve muasir Saxa teatrinin banisi hesab olunur N D Neustroyevin Dikaya jizn Vehsi heyat Timir Con Ogoloro Demir milletin usaqlari Kuhagan Tiin Bed ruh Tieteybit Telesken kimi eserleri bu gun de edebi tesirini saxlamaqdadir Onun eserleri 1930 cu ilden sonra qadagan edilmis ancaq 1950 ci ilden sonra qismen nesr olunmusdur 27 aprel 1922 ci ilde Yakutiya Muxtar Respublikasinin qurulmasi ile bolgede ehemiyyetli siyasi deyisiklikler bas verdi ve Sovet siyasi rejimi yeni iqtisadi ve medeni siyaset yaymaq ucun edebiyyati ideoloji vasite olaraq gorurdu Bu donemde P A Oyunski S A Novqorodov N D Neustroyev A A Ivanov kimi bezi Saxa ziyalilari rejimi destekledikleri halda V Leontyev P V Ksenofontov kimi aydinlar rejime qarsi muxalif movqe tutmuslar Yakutiya Muxtar Sovet Sosialist Respublikasinin ilk prezidenti olan Plato Alekseyevic Oyunski uzun muddet milletcilikde ittiham olunmus 1937 ci ilde hebsxanada vefat etmisdir Yazici Konul Iriata Azadliq mahnisi seirinde ve Kihiil Oyun Qizil saman menzum draminda folklor materialindan meharetle istifade etmisdir Bundan elave usaqliqdan dastan edebiyyatindan faydalanaraq yazdigi 36 min misrali doqquz hisseli qehremanliq dastani Culuruyar Nurgun Bootur Engel tanimaz Nurgun Bootur bu gun Saxa turklerinin qururu sayilir Uzun iller qadagan olmasina baxmayaraq muellifin kulliyyati 1958 1969 cu iller arasinda Saha dilinde 7 cildde cap edilmisdir Oyunski ile baslayan Saxa sovet edebiyyati 1920 ci illerde P N Cernih Yakutski Aleksey Andreyevic Ivonov Kunde Arhip Georgievic Kudrin Abagiiniskay Nikaloy Yeqorovic Mordinov Amma Accigiaya Stepan Afanasevic Savvin Kun Ciribine Gerasim Dmitriyevic Byastinov kimi muellifler terefinden temsil olunmusdur 1930 cu illerin yazicilari ise Borogonskay Beriyak ve Cagilmis kimi sozun heqiqi menasinda bedii baximdan zeif yazicilar idi Bu dovrde oz izlerini qoymus muellifler Semen Stepanovic Yakovlev Erilik Eristiin ve Stepan Pavlovic Efremovdur Ikinci Dunya muharibesi illerinde P Yakovlevic Tulaahinan V A Protodyakov Kulantay ve D S Fedorov Taas kimi muellifler taninmis oldular Muharibeden sonra S R Kulacikov Elleya D K Sivtsev Suorun Omollon B Habiriis ve I Ertyukov muhum eserler yazmislar Indiye qeder olkede texminen 700 000 e yaxin Saxa dilinde kitab nesr edilmisdir Bu gun Rusca saxaca 3 jurnal ve 28 qezet nesr olunur Bundan basqa bir cox radio ve televiziya verilisleri Saxa dilinde yayinlanir Saxa yazarlariDanilov Semyon Petrovic 1917 1978 Danilov Sofron Petrovic 1923 1993 Erilik Eristiin 1892 1942 Xarlampieva Natalya Ivanovna Ivanov Aleksey Andreyevic sah 1898 1934 Qoqolev Ivan Mixaylovic 1930 1998 Kulakovski Aleksey Yeliseyevic 1877 1926 texellusu Aleksej Eksekyulyah Kulacikov Serafim Romanovic 1904 1976 texellusu Ellay Makarov Gavriil Ivanovic 1914 1956 texellusu Dyuon Dyaҥyly Moisey Dmitriyevic Yefimov 1927 2010 Mordinov Nikolay Egorovic 1906 1994 texellusu Amma Acciqya Neustroev Nikolay Denisovic 1895 1929 Neustroyeva Anna Denisovna 1903 1947 Novikov Vladimir Mixaylovic 1907 1990 texellusu Kyunnyuk Urastyrov Pavlov Nikolay Nikolaevic Popov Leonid Andreevic 1919 1990 Rufov Semyon Titovic 1927 Savvin Stepan Afanasevic 1903 1970 texellusu Kүn Diribine Sedalisev Nikifor Kirikovic 1913 1944 texellusu Dүoge Aanystyyrap Sivtsev Dmitri Kononovic 1906 2005 texellusu Suorun Omolloon Sivtsev Efrem Stepanovic 1909 1989 Sleptsov Ivan Yeqorovic 1913 1943 texellusu Ivan Arbita Sleptsov Platon Alekseyevic 1893 1939 texellusu Oyunski Smetanin Timofey Yeqorovic 1919 1947 Solovyov Vasili Sergeyevic 1915 1993 texellusu Bolot Botur Sofronov Anempodist Ivanovic 1886 1935 Siromyatnikov Georgi Savvic 1926 1991 Toburokov Nikolay Nikolayevic 1934 Toburokov Pyotr Nikolayevic 1917 2001 Tulasinov Panteleymon Yakovlevic 1916 1949 Vinokurov Ilya Dorofeyevic 1914 1952 texellusu Cagilkan Yakovlev Semyon Stepanovic Yermolaev Rafael Dmitrievic 1931 2016 texellusu Rafael Bagataiskay Yefimov Moisey Dmitriyevic 1929 2010 Zolotarev Nikolay Qavrilovic 1908 1995 texellusu Nikolay YakutskiXarici kecidlerM Fatih Kiriscioglu Saha Yakut Grameri Turk Dil Kurumu Yayinlari Ankara 1999 M Fatih Kiriscioglu Olonkho Metinlerinin Toplanmasi ve Arastirilmasi Turkiyat Arastirmalari Dergisi Konya 2003 S 13 s 227 233 Nicolaes Witsen Noord en Oost Tartarye Amsterdam 1692 Predposylki vozniknoveniya yakutskoj knigi Pamyat Yakutii 3 Kasim 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi Dil Rusca Son Erisim 22 02 2020 Hayit Baymirza Yakut Saha larin Mense Meselesi Sovyetler Birligi ndeki Turklugun ve Islam in Bazi Meseleleri Istanbul 1987 s 47 49 Klakovskaya Lyudmila Eksekyulyakh Karadeniz Uluslararasi Bilimsel Dergi C 1 S 19 s 305 312 2013 Duranli Muvaffak A E Kulakovskij The Founder of Modern Sakha Poetry and His Critical Product is Gifts of The River Journal of Turkish World Studies C VII S 1 s 55 65 Izmir 2007 Yuriy Vasilyev Yakutlarin Uc Klasigi Turk Dunyasi Anayurttan Atayurda 2 1 Ankara 1993 s 39 42 Maksimova P V Yakutska Literatura Yakutsk 1994 Samir Kazimoglu Saha Yakut Turklerinin Edebiyati Turk Topluluklari Edebiyati C II Ankara 1997 Istinadlar