Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Qeyri-filiz süxurlar — aparılan geolojikəşfiyyat işləri nəticəsində Respublikanın bir sıra bölgələrində müxtəlif növ qeyri-filiz faydalı-qazıntı və tikinti-inşaat materialları yataqları aşkar edilmişdir.
Mişar daşı
Dövlət balansında 59 yataq qeydə alınmışdır, onlardan 48-i əhəngdaşı, 9-u tuf və tuf qumdaşı, 1 qumdaşı və 1 travertin yatağıdır.
Üzlük daşı
Dövlət balansında 22 üzlük daşı, o cümlədən, 2 əhəng daşı, 12 mərmərləşmiş əhəngdaşı, 1 porfirit, 2 travertin, 1 tuf, 1 qabbro, 2 konqlomerat və 1 tesenit yatağı qeydə alınmışdır.
Gil
Dövlət balansında 101 kərpic-kirəmid, keramzit, aqloporit və tikinti keramikası istehsalına yararlı gil yataqları qeydə alınmışdır.
Sement xammalı
Dövlət balansında 16 sement xammalı yatağı qeydə alınmışdır.
Tikinti daşları
27 tikinti daşı (əhəngdaşı, qırmadaş) yatağının ehtiyatları Dövlət balansında qeydə alınmışdır.
Qum-çınqıl
Dövlət balansında 76 qum-çınqıl qarışığı yatağı qeydə alınmışdır.
Qum
17 qum yatağının ehtiyatları Dövlət balansında qeydə alınmışdır.
Bitumlu qumlar
Dövlət balansında 3 yataq qeydə alınmışdır. Yataq süxurlarında bitumun miqdarı 7,5–8,1 % arasında dəyişir.
Perlit, pemza
2 yataq Dövlət balansında qeydə alınmışdır.
Qeyri-filiz xammalı ehtiyatları Dövlət balansında 39 yataqla təmsil olunurlar.
Gips, anhidrit, gəc – Dövlət balansında 7 yataq (5 gəc, 2 gips və anhidrit) qeydə alınmışdır. Bunlar Yuxarı Ağcakənd gips və anhidrit, Ərəzin gips, Gəncə, Tərtər və Minbaşlı gəc yataqlarıdır.
Bentonit gilləri
Dövlət balansında ehtiyatları qeydə alınmış 3 bentonit gili yatağı vardır. Bunlar Daş Salahlı, Göygöl və Bəylər yataqlarıdır.
Son illərdə aparılmış geoloji-kəşfiyyat işləri nəticəsində Şamaxı-Qobustan zonasında da bentonit gillərinin böyük ehtiyatları aşkar edilmiş və Bəylər yatağının sənaye əhəmiyyətli ehtiyatları hesablanmışdır.
Bentonit yataqlarından Daş Salahlı istismar olunur.
Xörək duzu
Dövlət balansında 4 xörək duzu (Naxçıvan, Nehrəm, Şəkərabad-Qoşadizə daş duz və Masazır göl duzu) yataqları qeydə alınmışdır. Naxçıvan daş duz və Masazır göl duzu yataqları istismar edilir.
Dolomit
Dövlət balansında 2 dolomit yatağı qeydə alınmışdır. Bunlar nəhəng ehtiyatlara malik Nehrəm yatağı və Keçiqaya yataqlarıdır.
Kvarsitlər
Dövlət balansında 2 dinas üçün kvarsit xammalı yatağı qeydə alınıb. Bunlar Xanlar rayonunda Qızılca və Daşkəsən rayonunda Çovdar yataqlarıdır. Hər 2 yataq ehtiyatdadır.
Flyus və soda üçün əhəng daşı
Dövlət balansında 1 yataq qeydə alınmışdır.
Keramika xammalı kimi Dövlət balansında 3 yataq — Çovdar çini daşı yatağı qeydə alınmışdır, yataq istismar edilmir.
Mineral boya (gilli oxra)
Dövlət balansında 3 yataq (Çovdar və Mirzik yataqları) qeydə alınmışdır, yataqlar istismar edilmir.
Kvars qumları
şüşə istehsalı üçün xammal kimi 5 yatağın (Hacıvəli, Hökməli, Şərqi Zeyid, Yasamal və Zeyid) ehtiyatları Dövlət balansında qeydə alınmışdır.
Barit
Dövlət balansında 2 yataq, Çovdar barit yatağının qalıq ehtiyatları və Başqışlaq barit yatağının ehtiyatları qeydə alınmışdır.
Barit sənayenin müxtəlif sahələrində istifadə olunan xammaldır. Lakin onun ən çox tətbiq sahəsi dərin quyuların qazılmasında ağırlaşdırıcı kimi istifadə olunmasıdır.
Barit əsasən Kiçik Qafqazın şimal-şərq yamacında Qarabağ, Daşkəsən və Gədəbəy filiz rayonlarından keçən zolaq şəkilli sahəni əhatə edir. "Barit zolağı" daxilində çoxsaylı təzahürlər və 2 yataq aşkar olunmuşdur.
Bunlardan əlavə, Gədəbəy filiz rayonu ərazisində Həsənsu çayından başlamış Zəyəmçaya qədər müxtəlif dərəcədə qiymətləndirilmiş barit damarları məlumdur.
Çini daşı
Daşkəsən filiz rayonun, Çovdar filiz sahəsində aşkar olunmuşdur. Yataq üst bayos yaşlı riolitlərin hesabına əmələ gəlmiş törəmə kvarsitlərdə yerləşir. Aparılmış texnoloji tədqiqatlar nəticəsində müəyyən olunmuşdur ki, zənginləşdirdikdən sonra Çovdar çini daşı yatağının xammalı incə keramika istehsalında müvəffəqiyyətlə istifadə oluna bilər. Yataqda kəşfiyyat işləri başa çatmış və yatağın ehtiyatları hesablanmışdır.
Çini daşının istifadə sahəsi çox genişdir. O kimya sənayesində, elektrokeramikada, kağız istehsalında, inşaat işlərində, odadavamlı material kimi və s. sahələrdə işlənə bilər.
Kükürd
Dövlət balansına üç kükürd yatağının (Çıraqdərəsi, Toğanalı və Çıraqdərəsi-Toğanalı) ehtiyatları qeydə alınmışdır. Bunlardan əlavə Filizçay, Kasdağ və Katex kolçedan-polimetal və Qızılbulaq qızıllı mis-kolçedan yataqlarında da kükürd (ümumi) ehtiyatları hesablanmışdır.
Islandiya şpatı
Dağlıq Talışın Kalvaz-Kalaxan kalsitli sahəsində, Kosmolyan mərtəbəsinin vulkanogen-çökmə törəmələrində, kalsitin çoxsaylı damarları, yuvaları aşkar edilmişdir ki, onun da əsas hissəsini island şpatları təşkil edir. Şpat-xammal sınaqdan keçirilmiş (Soyuzkvarssamosvetı GIB-nin "Şpat" ekspedisiyasında), monoblokların və kristalların yüksək keyfiyyətə malik olduğu barədə rəy verilmişdir. Aşkar olunmuş obyektlər yerüstü dağ qazmaları ilə 3 m dərinliyə qədər öyrənilmişdir. Island şpatı radiotexnikada, cihazqayırma sənayesində və hərbi sənayedə geniş istifadə olunur. Xammalın sənaye ehtiyatlı toplantılarını müəyyən etmək üçün, ərazidə yanaşı hasilatla axtarış-qiymətləndirmə işlərinin aparılması zəruridir.
Odadavamlı və çətinəriyən gillər
Kiçik Qafqazın şimal-şərq yamacında geniş yayılmışdır. Odadavamlı gillər əsasən müxtəlif sahələrdə işlənən saxsı məmulatının və odadavamlı kərpic istehsalında işlənir və Xanlar, Daşkəsən və Qazax rayonları ərazisində geniş yayılmışdır. Qazax rayonu ərazisində Kotandağ odadavamlı xammal yatağının ilkin kəşfiyyatı aparılmış, ehtiyatları hesablanmışdır. Şəmkir rayonunda aşkar edilmiş Xoşyal kaolin yatağının ehtiyatları hesablanmışdır.
Naxçıvan MR-sı ərazisində odadavamlı məmulatların istehsalı üçün yararlı kaolinlər, kaolinləşmiş süxurlar, gillər çox geniş yayılmış və müəyyən dərəcədə turşuya davamlı kanalizasiya boruları, keramik məmulatlar, santexnika üçün fayans, incə keramika istehsalına yararlı olmaları öyrənilmişdir.
Soda üçün xammal. 1 yataq, Nehrəm dolomit yatağı əsasən dolomitlərdən, dolomitləşmiş əhəngdaşlarından ibarətdir. Əvvəlki illərdə Naxçıvanda tikilməsi planlaşdırılan soda zavodunu xammalla təmin etmək məqsədilə Zəngilan rayonunda əhəngdaşları öyrənilmiş və onun ehtiyatları təsdiq edilmişdir.
Təbii soda təzahürləri — Orta Araz depressiya zonasının mərkəzi hissəsində – Sədərək çökəkliyində, Naxçıvan çökəkliyinin qərb hissəsində müəyyən edilmiş və tək-tək axtarış quyuları vasitəsilə dərinlikdə öyrənilmişdir. Axtarış işləri nəticəsində təbii soda üçün Sədərək, Xok-Qarabağlar, Süst-Təzəkənd və Böyükdüz sahələri üzrə proqnoz resursları hesablanmışdır.
Şüşə istehsalı üçün xammal kimi Nehrəm yatağının dolomitləri və devon yaşlı törəmə kvarsitləri istifadə edilə bilər.
1984-cü ildə rəngli şüşə tara (bütılka) istehsalında istifadə edilmək üçün (fəaliyyətdə olan Naxçıvan şüşə qablar və Sumqayıt şəhərində layihələşdirilən şüşə qablar zavodlarında) Nehrəm dolomit yatağının ehtiyatı təsdiq edilməsinə baxmayaraq yataq sənaye istismarına cəlb edilməmişdir.
1972–1973-cü illərdə Gümüşlü törəmə kvarsitlər yatağında axtarış-qiymətləndirmə işləri zamanı fran və famen mərtəbələrinin (devon) çökmə süxurları daxilində tərkibində dəmir oksidinin miqdarı az olan laylarından götürülmüş sınaqların şüşə istehsalına yararlılığını müəyyən etmək məqsədi ilə laboratoriya-texnoloji tədqiqatları ilə öyrənilmiş, şüşə (tara) istehsalı üçün yararlı hesab edilmişdir. Bu yataq da bu günə qədər istismara cəlb edilməmişdir.
Seolitlər
Dövlət balansında 1 yataq qeydə alınıb. Təbii seolitlər qazların qurudulmasında, sənaye tullantılarının zərərli qatışıqlardan təmizlənməsində, avtomobil benzininin keyfiyyətinin yaxşılaşdırılmasında, suların təmizlənməsində və digər sahələrdə istifadə olunduğu kimi, kənd təsərrüfatında da müvəffəqiyyətlə tətbiq edilir. Bir çox ölkələrdə seolitin əkin sahələrinə verilməsi nəticəsində əksər bitki məhsullarının məhsuldarlığının artırılmasına nail olunmuşdur. Kənd təsərrüfatı yüksək inkişaf etmiş Amerika və Yaponiya kimi ölkələrdə heyvanların və quşların yem rasionuna seolit əlavə edilir. Xaricdə quşçuluq və heyvandarlıq komplekslərini və fermalarını seolitlə təmizləyirlər ki, həm tozun, həm də xoşagəlməz qoxunun qarşısı alınır. Quş və heyvan peyini qarışmış seolitin əvəzsiz gübrə kimi əkin sahələrinə verilməsi tullantı problemini birdəfəlik həll edir.
Qeyri-ənənəvi xammal növləri arasında Aydağ yatağının seolitləri xüsusi yer tutur. Bu çoxtəyinatlı xammalın zəngin ehtiyatları vardır. Aydağ yatağının təbii seolitləri qazların qurudulması, benzol və su buxarının təbii qazlardan tutulması, neft-kimya proseslərində katalizator kimi, sutəmizləyici qurğularda süzgəc kimi, rezin, plastik kütlə, kağız, aşqar sement istehsalı, tibbdə, yuyucu tozların və mineral-polimer materialların istehsalında doldurucu kimi yararlıdır, kənd təsərrüfatında torpaqların keyfiyyətinin yaxşılaşdırılması və məhsuldarlığın artırılması, heyvandarlıq və quşçuluqda yemə inert əlavə kimi onların istifadə sahələri müəyyənləşdirilmişdir. Hazırda Aydağ seolit yatağı "Azərseolit" Elmi Sənaye Birliyi tərəfindən istismar edilir. Seolit xammalının böyük ixrac imkanları da vardır. Naxçıvan MR ərazisində seolitlər orta eosenin alt və orta lütet yaşlı vulkanogen-çökmə süxurları içərisində aşkar edilmiş, qalınlığı 18–45 m arasında dəyişən laydan ibarətdir. Onlar respublikanın Ordubad və Şahbuz rayonları ərazisində geniş yayılmışlar və yer səthində ensiz zolaq şəklində 80–100 km məsafədə izlənirlər. Ilkin axtarış işlərinin məlumatına əsasən seolit saxlayan tuffit qatında seolitin (montmorillonit) miqdarı 45–65 % arasında dəyişir.
Əlvan daşlar
Faydalı qazıntıların Dövlət balansında 5 yataq (1 heliotrop, 1 obsedian və 3 əqiq) qeydə alınıb.
Həmçinin bax
İstinadlar
- "Qeyri-filiz xammalı və tikinti materialları". 2019-09-14 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-11-26.
Xarici keçidlər
- Faydalı qazıntılar
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Qeyri filiz suxurlar aparilan geolojikesfiyyat isleri neticesinde Respublikanin bir sira bolgelerinde muxtelif nov qeyri filiz faydali qazinti ve tikinti insaat materiallari yataqlari askar edilmisdir Sand and gravel extractionMisar dasiDovlet balansinda 59 yataq qeyde alinmisdir onlardan 48 i ehengdasi 9 u tuf ve tuf qumdasi 1 qumdasi ve 1 travertin yatagidir Uzluk dasiDovlet balansinda 22 uzluk dasi o cumleden 2 eheng dasi 12 mermerlesmis ehengdasi 1 porfirit 2 travertin 1 tuf 1 qabbro 2 konqlomerat ve 1 tesenit yatagi qeyde alinmisdir GilDovlet balansinda 101 kerpic kiremid keramzit aqloporit ve tikinti keramikasi istehsalina yararli gil yataqlari qeyde alinmisdir Sement xammaliDovlet balansinda 16 sement xammali yatagi qeyde alinmisdir Tikinti daslari27 tikinti dasi ehengdasi qirmadas yataginin ehtiyatlari Dovlet balansinda qeyde alinmisdir Qum cinqilDovlet balansinda 76 qum cinqil qarisigi yatagi qeyde alinmisdir Qum17 qum yataginin ehtiyatlari Dovlet balansinda qeyde alinmisdir Bitumlu qumlarDovlet balansinda 3 yataq qeyde alinmisdir Yataq suxurlarinda bitumun miqdari 7 5 8 1 arasinda deyisir Perlit pemza2 yataq Dovlet balansinda qeyde alinmisdir Qeyri filiz xammali ehtiyatlari Dovlet balansinda 39 yataqla temsil olunurlar Gips anhidrit gec Dovlet balansinda 7 yataq 5 gec 2 gips ve anhidrit qeyde alinmisdir Bunlar Yuxari Agcakend gips ve anhidrit Erezin gips Gence Terter ve Minbasli gec yataqlaridir Bentonit gilleriDovlet balansinda ehtiyatlari qeyde alinmis 3 bentonit gili yatagi vardir Bunlar Das Salahli Goygol ve Beyler yataqlaridir Son illerde aparilmis geoloji kesfiyyat isleri neticesinde Samaxi Qobustan zonasinda da bentonit gillerinin boyuk ehtiyatlari askar edilmis ve Beyler yataginin senaye ehemiyyetli ehtiyatlari hesablanmisdir Bentonit yataqlarindan Das Salahli istismar olunur Xorek duzuDovlet balansinda 4 xorek duzu Naxcivan Nehrem Sekerabad Qosadize das duz ve Masazir gol duzu yataqlari qeyde alinmisdir Naxcivan das duz ve Masazir gol duzu yataqlari istismar edilir DolomitDovlet balansinda 2 dolomit yatagi qeyde alinmisdir Bunlar neheng ehtiyatlara malik Nehrem yatagi ve Keciqaya yataqlaridir KvarsitlerDovlet balansinda 2 dinas ucun kvarsit xammali yatagi qeyde alinib Bunlar Xanlar rayonunda Qizilca ve Daskesen rayonunda Covdar yataqlaridir Her 2 yataq ehtiyatdadir Flyus ve soda ucun eheng dasiDovlet balansinda 1 yataq qeyde alinmisdir Keramika xammali kimi Dovlet balansinda 3 yataq Covdar cini dasi yatagi qeyde alinmisdir yataq istismar edilmir Mineral boya gilli oxra Dovlet balansinda 3 yataq Covdar ve Mirzik yataqlari qeyde alinmisdir yataqlar istismar edilmir Kvars qumlarisuse istehsali ucun xammal kimi 5 yatagin Haciveli Hokmeli Serqi Zeyid Yasamal ve Zeyid ehtiyatlari Dovlet balansinda qeyde alinmisdir BaritDovlet balansinda 2 yataq Covdar barit yataginin qaliq ehtiyatlari ve Basqislaq barit yataginin ehtiyatlari qeyde alinmisdir Barit senayenin muxtelif sahelerinde istifade olunan xammaldir Lakin onun en cox tetbiq sahesi derin quyularin qazilmasinda agirlasdirici kimi istifade olunmasidir Barit esasen Kicik Qafqazin simal serq yamacinda Qarabag Daskesen ve Gedebey filiz rayonlarindan kecen zolaq sekilli saheni ehate edir Barit zolagi daxilinde coxsayli tezahurler ve 2 yataq askar olunmusdur Bunlardan elave Gedebey filiz rayonu erazisinde Hesensu cayindan baslamis Zeyemcaya qeder muxtelif derecede qiymetlendirilmis barit damarlari melumdur Cini dasiDaskesen filiz rayonun Covdar filiz sahesinde askar olunmusdur Yataq ust bayos yasli riolitlerin hesabina emele gelmis toreme kvarsitlerde yerlesir Aparilmis texnoloji tedqiqatlar neticesinde mueyyen olunmusdur ki zenginlesdirdikden sonra Covdar cini dasi yataginin xammali ince keramika istehsalinda muveffeqiyyetle istifade oluna biler Yataqda kesfiyyat isleri basa catmis ve yatagin ehtiyatlari hesablanmisdir Cini dasinin istifade sahesi cox genisdir O kimya senayesinde elektrokeramikada kagiz istehsalinda insaat islerinde odadavamli material kimi ve s sahelerde islene biler KukurdDovlet balansina uc kukurd yataginin Ciraqderesi Toganali ve Ciraqderesi Toganali ehtiyatlari qeyde alinmisdir Bunlardan elave Filizcay Kasdag ve Katex kolcedan polimetal ve Qizilbulaq qizilli mis kolcedan yataqlarinda da kukurd umumi ehtiyatlari hesablanmisdir Islandiya spatiDagliq Talisin Kalvaz Kalaxan kalsitli sahesinde Kosmolyan mertebesinin vulkanogen cokme toremelerinde kalsitin coxsayli damarlari yuvalari askar edilmisdir ki onun da esas hissesini island spatlari teskil edir Spat xammal sinaqdan kecirilmis Soyuzkvarssamosveti GIB nin Spat ekspedisiyasinda monobloklarin ve kristallarin yuksek keyfiyyete malik oldugu barede rey verilmisdir Askar olunmus obyektler yerustu dag qazmalari ile 3 m derinliye qeder oyrenilmisdir Island spati radiotexnikada cihazqayirma senayesinde ve herbi senayede genis istifade olunur Xammalin senaye ehtiyatli toplantilarini mueyyen etmek ucun erazide yanasi hasilatla axtaris qiymetlendirme islerinin aparilmasi zeruridir Odadavamli ve cetineriyen gillerKicik Qafqazin simal serq yamacinda genis yayilmisdir Odadavamli giller esasen muxtelif sahelerde islenen saxsi memulatinin ve odadavamli kerpic istehsalinda islenir ve Xanlar Daskesen ve Qazax rayonlari erazisinde genis yayilmisdir Qazax rayonu erazisinde Kotandag odadavamli xammal yataginin ilkin kesfiyyati aparilmis ehtiyatlari hesablanmisdir Semkir rayonunda askar edilmis Xosyal kaolin yataginin ehtiyatlari hesablanmisdir Naxcivan MR si erazisinde odadavamli memulatlarin istehsali ucun yararli kaolinler kaolinlesmis suxurlar giller cox genis yayilmis ve mueyyen derecede tursuya davamli kanalizasiya borulari keramik memulatlar santexnika ucun fayans ince keramika istehsalina yararli olmalari oyrenilmisdir Soda ucun xammal 1 yataq Nehrem dolomit yatagi esasen dolomitlerden dolomitlesmis ehengdaslarindan ibaretdir Evvelki illerde Naxcivanda tikilmesi planlasdirilan soda zavodunu xammalla temin etmek meqsedile Zengilan rayonunda ehengdaslari oyrenilmis ve onun ehtiyatlari tesdiq edilmisdir Tebii soda tezahurleri Orta Araz depressiya zonasinin merkezi hissesinde Sederek cokekliyinde Naxcivan cokekliyinin qerb hissesinde mueyyen edilmis ve tek tek axtaris quyulari vasitesile derinlikde oyrenilmisdir Axtaris isleri neticesinde tebii soda ucun Sederek Xok Qarabaglar Sust Tezekend ve Boyukduz saheleri uzre proqnoz resurslari hesablanmisdir Suse istehsali ucun xammal kimi Nehrem yataginin dolomitleri ve devon yasli toreme kvarsitleri istifade edile biler 1984 cu ilde rengli suse tara butilka istehsalinda istifade edilmek ucun fealiyyetde olan Naxcivan suse qablar ve Sumqayit seherinde layihelesdirilen suse qablar zavodlarinda Nehrem dolomit yataginin ehtiyati tesdiq edilmesine baxmayaraq yataq senaye istismarina celb edilmemisdir 1972 1973 cu illerde Gumuslu toreme kvarsitler yataginda axtaris qiymetlendirme isleri zamani fran ve famen mertebelerinin devon cokme suxurlari daxilinde terkibinde demir oksidinin miqdari az olan laylarindan goturulmus sinaqlarin suse istehsalina yararliligini mueyyen etmek meqsedi ile laboratoriya texnoloji tedqiqatlari ile oyrenilmis suse tara istehsali ucun yararli hesab edilmisdir Bu yataq da bu gune qeder istismara celb edilmemisdir SeolitlerDovlet balansinda 1 yataq qeyde alinib Tebii seolitler qazlarin qurudulmasinda senaye tullantilarinin zererli qatisiqlardan temizlenmesinde avtomobil benzininin keyfiyyetinin yaxsilasdirilmasinda sularin temizlenmesinde ve diger sahelerde istifade olundugu kimi kend teserrufatinda da muveffeqiyyetle tetbiq edilir Bir cox olkelerde seolitin ekin sahelerine verilmesi neticesinde ekser bitki mehsullarinin mehsuldarliginin artirilmasina nail olunmusdur Kend teserrufati yuksek inkisaf etmis Amerika ve Yaponiya kimi olkelerde heyvanlarin ve quslarin yem rasionuna seolit elave edilir Xaricde qusculuq ve heyvandarliq komplekslerini ve fermalarini seolitle temizleyirler ki hem tozun hem de xosagelmez qoxunun qarsisi alinir Qus ve heyvan peyini qarismis seolitin evezsiz gubre kimi ekin sahelerine verilmesi tullanti problemini birdefelik hell edir Qeyri enenevi xammal novleri arasinda Aydag yataginin seolitleri xususi yer tutur Bu coxteyinatli xammalin zengin ehtiyatlari vardir Aydag yataginin tebii seolitleri qazlarin qurudulmasi benzol ve su buxarinin tebii qazlardan tutulmasi neft kimya proseslerinde katalizator kimi sutemizleyici qurgularda suzgec kimi rezin plastik kutle kagiz asqar sement istehsali tibbde yuyucu tozlarin ve mineral polimer materiallarin istehsalinda doldurucu kimi yararlidir kend teserrufatinda torpaqlarin keyfiyyetinin yaxsilasdirilmasi ve mehsuldarligin artirilmasi heyvandarliq ve qusculuqda yeme inert elave kimi onlarin istifade saheleri mueyyenlesdirilmisdir Hazirda Aydag seolit yatagi Azerseolit Elmi Senaye Birliyi terefinden istismar edilir Seolit xammalinin boyuk ixrac imkanlari da vardir Naxcivan MR erazisinde seolitler orta eosenin alt ve orta lutet yasli vulkanogen cokme suxurlari icerisinde askar edilmis qalinligi 18 45 m arasinda deyisen laydan ibaretdir Onlar respublikanin Ordubad ve Sahbuz rayonlari erazisinde genis yayilmislar ve yer sethinde ensiz zolaq seklinde 80 100 km mesafede izlenirler Ilkin axtaris islerinin melumatina esasen seolit saxlayan tuffit qatinda seolitin montmorillonit miqdari 45 65 arasinda deyisir Elvan daslarFaydali qazintilarin Dovlet balansinda 5 yataq 1 heliotrop 1 obsedian ve 3 eqiq qeyde alinib Hemcinin baxTikinti Gil Cinqil Seolit FilizIstinadlar Qeyri filiz xammali ve tikinti materiallari 2019 09 14 tarixinde Istifade tarixi 2018 11 26 Xarici kecidlerFaydali qazintilar