Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Zili — xovsuz xalça növünün ən maraqlı nümunələrindən biri. Zili zərif toxunuşlu olur.
| Xalça | |
| Zili | |
|---|---|
    | |
 |
Ümumi məlumat
Yaşlı xalçaçıların söylədiklərinə görə, Bərdə, Cəbrayıl, Naxçıvan, Şirvan, Abşeron, Xızı, Təbriz, Qazax və digər rayonlarda istehsal olunan zililər XVIII əsr – XIX əsrin əvvələrində Avropa və Rusiyaya ixrac olunurdu. "Zili" xalçalarının ən xarakterik xüsusiyyəti - heyvan və bitki elementlərinin üslublaşdırılmış formasıdır. Qarabağ tipinin xovsuz xalça növünə aid olan “Zili”, əsas etibarilə, Ağcabədi, Bərdə, Ləmbəran, Cəbrayıl, Naxçıvan rayonlarının xalçaçılıq müəssisələrində istehsal olunmuş və “Qarabağ Zili” adı ilə məşhurlaşmışdır. “Qarabağ zili”si “Qazax zili”sindən daha zərifdir, lakin “Bakı zili”sindən daha kobuddur. Bununla bərabər,onlar həm milli, həm də xarici bazarlarda əhəmiyyətli mövqe qazanmışlar. Qədim zamanlarda zili köçəri əhalinin məişətində geniş istifadə olunurdu, hal – hazırda isə yaşayış yerlərinin bəzəyi hesab olunur. Qarabağ zililəri bədii nöqteyi – nəzərdən kompozisiyasına və rəng çalarlarına görə Bakı və Qazax zililərindən fərqlidir. Kompozisiya şahmat sxemini xatırladır, onun kvadrat, düzbucaqlı və çoxbucaqlı formalı əsas elementləri Qarabağ tipi üçün səciyyəvidir.
Bədii analiz
Kompoziyasına və naxışlarına görə Azərbaycanın "zili" xalçaları çox müxtəlifdir. Bu xalçalara rəsmin plastiki çevikliyi və emosional ifadə səciyyəvidir. Ornament bəzəklərinin səciyyəvi xüsusiyyəti iri işarə elementlərinin böyük romb, cüt buynuz və müxtəlif üslublaşdırılmış element qismində təsviridir. Bir-birindən özünəməxsus bitki ornamentləri və ümumi zəngin koloritinə görə fərqlənən müxtəlif kompozisiyaya malik "zili" istehsal olunmuşdur. Bu cür elementlərdə xalçanın əsas elementi rəngin ritmik növbələşməsinə uyğun şəkildə üfüqi və ya diaqonal cərgələr yaradır və energetik ritm yaradır. Öz texniki və ədəbi xüsusiyyətlərinə görə "zili" quşların təsiredici üslublaşdırılmış təsvirləri, "buta" elementi və s. ilə zəngindir. "Zili"də sahənin mümkün rəsmlərlə doldurulması tendensiyası xasdır. Rəsmlərdən hər biri yerləşmə sxeminə uyğun şəkildə təkrarlanaraq, varlı və nağılabənzər floraya malik fantastik bağçanı xatırladır.
Texniki xüsusiyyətlər
Azərbaycanın bölgələrində toxunan zililərin toxunma texnikası eynilik təşkil edir və ancaq özlərinin bəzək və kompozisiyaları ilə fərqlənirlər. Buradakı bəzəklər adətən canlılardan (insan, heyvan, quş) və həndəsi tərzdə stilizə edilmiş buta təsvirlərindən təşkil olunurdu.
Zilinin toxunma texnikasında arğac ipləri cüt (alt və üst) ərişlərə dolanmaqla toxunur. Ona görə də bu texnika ilə toxunmuş məhsulun həm üzü, həm də astarı eyni dərəcəli dekorativ əhəmiyyətə malikdir.
İstinadlar
- Azərbaycan Sovet Ensiklopediyası, cild IV, səh. 333, məqalə: Zili
Xarici keçidlər
- Zili
 | Azərbaycan ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. |
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Zili xovsuz xalca novunun en maraqli numunelerinden biri Zili zerif toxunuslu olur XalcaZiliUmumi melumatYasli xalcacilarin soylediklerine gore Berde Cebrayil Naxcivan Sirvan Abseron Xizi Tebriz Qazax ve diger rayonlarda istehsal olunan zililer XVIII esr XIX esrin evvelerinde Avropa ve Rusiyaya ixrac olunurdu Zili xalcalarinin en xarakterik xususiyyeti heyvan ve bitki elementlerinin uslublasdirilmis formasidir Qarabag tipinin xovsuz xalca novune aid olan Zili esas etibarile Agcabedi Berde Lemberan Cebrayil Naxcivan rayonlarinin xalcaciliq muessiselerinde istehsal olunmus ve Qarabag Zili adi ile meshurlasmisdir Qarabag zili si Qazax zili sinden daha zerifdir lakin Baki zili sinden daha kobuddur Bununla beraber onlar hem milli hem de xarici bazarlarda ehemiyyetli movqe qazanmislar Qedim zamanlarda zili koceri ehalinin meisetinde genis istifade olunurdu hal hazirda ise yasayis yerlerinin bezeyi hesab olunur Qarabag zilileri bedii noqteyi nezerden kompozisiyasina ve reng calarlarina gore Baki ve Qazax zililerinden ferqlidir Kompozisiya sahmat sxemini xatirladir onun kvadrat duzbucaqli ve coxbucaqli formali esas elementleri Qarabag tipi ucun seciyyevidir Bedii analizKompoziyasina ve naxislarina gore Azerbaycanin zili xalcalari cox muxtelifdir Bu xalcalara resmin plastiki cevikliyi ve emosional ifade seciyyevidir Ornament bezeklerinin seciyyevi xususiyyeti iri isare elementlerinin boyuk romb cut buynuz ve muxtelif uslublasdirilmis element qisminde tesviridir Bir birinden ozunemexsus bitki ornamentleri ve umumi zengin koloritine gore ferqlenen muxtelif kompozisiyaya malik zili istehsal olunmusdur Bu cur elementlerde xalcanin esas elementi rengin ritmik novbelesmesine uygun sekilde ufuqi ve ya diaqonal cergeler yaradir ve energetik ritm yaradir Oz texniki ve edebi xususiyyetlerine gore zili quslarin tesiredici uslublasdirilmis tesvirleri buta elementi ve s ile zengindir Zili de sahenin mumkun resmlerle doldurulmasi tendensiyasi xasdir Resmlerden her biri yerlesme sxemine uygun sekilde tekrarlanaraq varli ve nagilabenzer floraya malik fantastik bagcani xatirladir Texniki xususiyyetlerAzerbaycanin bolgelerinde toxunan zililerin toxunma texnikasi eynilik teskil edir ve ancaq ozlerinin bezek ve kompozisiyalari ile ferqlenirler Buradaki bezekler adeten canlilardan insan heyvan qus ve hendesi terzde stilize edilmis buta tesvirlerinden teskil olunurdu Zilinin toxunma texnikasinda argac ipleri cut alt ve ust erislere dolanmaqla toxunur Ona gore de bu texnika ile toxunmus mehsulun hem uzu hem de astari eyni dereceli dekorativ ehemiyyete malikdir IstinadlarAzerbaycan Sovet Ensiklopediyasi cild IV seh 333 meqale ZiliXarici kecidlerZiliAzerbaycan ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin