Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Sərgüzəşti-vəziri-xani-Lənkəran və ya Lənkəran xanının vəzirinin sərgüzəştləri — Mirzə Fətəli Axundzadənin 1851-ci ildə yazdığı komediya.
| Sərgüzəşti-vəziri-xani-Lənkəran | |
|---|---|
 1873-cü il martın 10-da keçirilən tamaşanın afişası | |
| Janr | Komediya |
| Müəllif | Mirzə Fətəli Axundov |
| Orijinal dili | Azərbaycan dili |
| Yazılma ili | 1853 |
| Nəşr ili | 1853 |
| Nəşriyyat | Kafkaz qəzeti |
 Sərgüzəşti-vəziri-xani-Lənkəran Vikimənbədə | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Bu əsər müəllifin yazdığı 3-cü komediya sayılır və Azərbaycan teatrı səhnəsində qoyulmuş ilk dramatik əsərdir. Komediyada xanlıq idarə üsulu komik dillə ifşa olunur. Burada dramaturq lətifələrdən bacarıqla istifadə edir, xanın şikayətlərə baxarkən çıxardığı hökmlər Molla Nəsrəddin lətifələri qədər məna daşıyır. Ədib bu lətifələrdən istifadə etməklə səriştəsiz, boşbeyin və ağılsız xanı xalq gülüşü ilə öldürür.
Hekayənin sujeti 1800–1801 illərə təsadüf edir. Talış xanlığının vəziri Mirzə Həbib müstəbid kimi göstərilir, ancaq o, xanın qabağında qul kimi alçalır. Həmdə o, öz arvadları tərəfindən yalana və həqarətlərə məruz qalır. Komediyada saray və ailə intriqaları fonunda vəzirin baldızı Nisə xanım və xanın qardaşı oğlu Teymur ağanın arasında fədakar məhəbbət göstərilib.
Yaranma tarixi, tərcümələr və nəşri
Əsər Hicri-qəməri təqvimi ilə 1267-ci ildə yazılıb, yəni 1851-də. Komediyanın ilk öncə adı "Sərab xanlığının vəzirinin macəraları" idi. Elə bu adla da 1853-cü ildə əsər "Qafqaz" qəzətində nəşr olunmuşdur. Elə bu ildə də ədəbin öz tərcüməsində Tiflis şəhərində komediya "Mirzə Fət-Əli Axundovun hekayə toplumu" adlı toplumda çap edilmişdir.
1874-cü ildə Axundov bu komediyanı fars dilində yazmış və "Lənkəran xanlığının vəzirinin macəraları haqqında povest" adında əsərlər toplumuna əlavə etmişdi. Buna istinad edərək, bir sıra qərbi avropa şərqşünasları hesab edirdilər ki, əsərin adını əsərin tərcüməçisi Mirzə Məhəmməd Cəfər Qaracadağa dəyişib. Azərbaycanlı axundçularda uzun zaman bu fikirdə idilər. Amma bəzi tədqiqatlardan sonra sübüt olunduki Mirzə Məhəmməd Cəfər Qaracadağa adı bilavasitə Axundovun məsləhəti ilə dəyişdirib. Adını dəyişilməsinə səbəb onda idi ki, əsər dənizkənarında olan şəhərdə başlayır və bitir, Sərab şəhəri isə dənizdən uzaqdadı. Bu məlumatın mənbəsi isə Axundovun publisist Mirzə Yusif xana 17 dekabr 1873-cü ildə göndərdiyi məktubundadı "Əziz tərcüməçiyə deyinki, hər yerdə "Sərab xanlığının vəziri macəraları haqqında" adını "Lənkaran xanlığının vəzirinin macəraları haqqında" dəyişsin.. Sərab səhv yazılıb, Lənkaran yazmaq lazımdı, çünki Sərabda dəniz yoxdu.". Mirzə Yusif xan bu istəyi tərcüməçiyə çatdırdı, və o, adını dəyişdi. Bundan sonra hekayə "Lənkaran xanlığının vəzirinin macəraları haqqında" adı ilə çap olunmağa başlandı.
Əsər 1882-ci ildə Qay Le Strenc və W.H.D. Haggard tərəfindən ingilis dilinə tərcümə edilib.
1928-ci ildə əsər ayrıca kitab şəklində buraxılmışdır.
Personajlar
- Lənkəran vilayətinin xanı
- Mirzə Həbib — onun vəziri
- Ziba xanım — vəzirin əvvəlimci hərəmi
- Şölə xanım — vəzirin istəkli ikimci hərəmi
- Nisə xanım — Şölə xanımın bacısıdır, qızdır, vəzirin evində yaşıyır
- Pərı xanım — Şölə xanımın anasıdır, vəzirin evində olur
- Teymur ağa — xanın qardaşı oğludur, Nisə xanıma aşiqdir
- Hacı Salah — tacir
- Ağa Bəşir — vəzirin nəziri
- Heydər — vəzirin fərraşı
- Kərim — vəzirin mehtəri
- Xacə Məsud Qara — vəzirin xacəsi
- Səlim bəy — xanın eşik ağası
- Qədir bəy Səlim bəy — onun naibi
- Səməd bəy — xanın fərraşbaşçısı
- Əziz ağa — xanın pişxidmətbaşçısı
- Vəzirin bir neçə başqa fərraşları və bir neçə bəyləri
- Xanın bir neçə başqa fərraşları
- Bir neçə ərizəçilər xan imarətində
Tamaşalar
1852-ci ildən 1853-cü ilə qədər uğurla Tiflis şəhərinin rus səhnəsində qoyulmuşdu.
22 mart 1873 ildə bu komediya Bakıda Azərbaycanın ilk həvəskar tamaşası üçün seçilmişdir.Həsən bəy Zərdabinin rəhbərliyi altında və Nəcəf bəy Vəzirovun aktiv iştirakı sayəsində komediyanın səhnəyə qoyulması mümkün olmuşdur. Bununla da Azərbaycan teatrının əsası qoyuldu.Axundov bu xəbəri "Qafqaz" jurnalından bildi və Həsən bəy Zərdabiyə göndərdiyi məktubunda demişdi: "Mən artıq qocalmışam və ölümümü gözlüyürdüm, amma bu xəbər mənim ömrümü 10 il daha uzatdı".
1897-ci ildə Cahangir Zeynalovun evində komediya səhnəyə qurulmasına hazırlananda pyesin bəzi epizodik rollarına aktyor çatışmazlığı var idi. Onda Sultan Məcid Hanizadə və Həbib bəy Mahmudbəyov öz şagirdləri Hüseyn Ərəblinskini və Mir Mahmud Kazımovu tamaşada iştirak etmək üçün çağırmışdılar, sonralar onlar Azərbaycan səhnəsinin böyük xadimləri olmuşdular.
2009-cu ildə Mərdan Feyzullayev bu pyesi Moskvada "Jar Ptitsa" teatrının səhnəsində nümayiş etdirmişdir.
2012-ci ilin 26 dekabırında Axundovun 200 iliyi şərəfinə komediya Qriboyedov adına Tiflis rus dram teatrının səhnəsində nümayiş edilmişdi.
İstinadlar
- "Hekayənin məqsədi". 2022-03-24 tarixində . İstifadə tarixi: 2014-11-22.
- "The vazir of Lankuran, a Persian play; a text-book of modern colloquial Persina for the use of European travellers, residents in Persia, and students in ..." HathiTrust (ingilis). İstifadə tarixi: 2023-12-01.
- . 2016-03-07 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-11-22.
- "12 yaşlı Hüseynqulu ilk dəfə teatr tamaşasına baxır: bu həvəskarların ifasında "Xan Sarabi" adı ilə qoyulmuş Mirzə Fətəli Axundovun "Sərgüzəşti-vəziri-xani-Lənkəran" komediyası idi". 2021-04-20 tarixində . İstifadə tarixi: 2014-11-22.
Xarici keçidlər
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Serguzesti veziri xani Lenkeran ve ya Lenkeran xaninin vezirinin serguzestleri Mirze Feteli Axundzadenin 1851 ci ilde yazdigi komediya Serguzesti veziri xani Lenkeran1873 cu il martin 10 da kecirilen tamasanin afisasiJanr KomediyaMuellif Mirze Feteli AxundovOrijinal dili Azerbaycan diliYazilma ili 1853Nesr ili 1853Nesriyyat Kafkaz qezetiSerguzesti veziri xani Lenkeran Vikimenbede Vikianbarda elaqeli mediafayllar Bu eser muellifin yazdigi 3 cu komediya sayilir ve Azerbaycan teatri sehnesinde qoyulmus ilk dramatik eserdir Komediyada xanliq idare usulu komik dille ifsa olunur Burada dramaturq letifelerden bacariqla istifade edir xanin sikayetlere baxarken cixardigi hokmler Molla Nesreddin letifeleri qeder mena dasiyir Edib bu letifelerden istifade etmekle seristesiz bosbeyin ve agilsiz xani xalq gulusu ile oldurur Hekayenin sujeti 1800 1801 illere tesaduf edir Talis xanliginin veziri Mirze Hebib mustebid kimi gosterilir ancaq o xanin qabaginda qul kimi alcalir Hemde o oz arvadlari terefinden yalana ve heqaretlere meruz qalir Komediyada saray ve aile intriqalari fonunda vezirin baldizi Nise xanim ve xanin qardasi oglu Teymur aganin arasinda fedakar mehebbet gosterilib Yaranma tarixi tercumeler ve nesriEser Hicri qemeri teqvimi ile 1267 ci ilde yazilib yeni 1851 de Komediyanin ilk once adi Serab xanliginin vezirinin maceralari idi Ele bu adla da 1853 cu ilde eser Qafqaz qezetinde nesr olunmusdur Ele bu ilde de edebin oz tercumesinde Tiflis seherinde komediya Mirze Fet Eli Axundovun hekaye toplumu adli toplumda cap edilmisdir 1874 cu ilde Axundov bu komediyani fars dilinde yazmis ve Lenkeran xanliginin vezirinin maceralari haqqinda povest adinda eserler toplumuna elave etmisdi Buna istinad ederek bir sira qerbi avropa serqsunaslari hesab edirdiler ki eserin adini eserin tercumecisi Mirze Mehemmed Cefer Qaracadaga deyisib Azerbaycanli axundcularda uzun zaman bu fikirde idiler Amma bezi tedqiqatlardan sonra subut olunduki Mirze Mehemmed Cefer Qaracadaga adi bilavasite Axundovun mesleheti ile deyisdirib Adini deyisilmesine sebeb onda idi ki eser denizkenarinda olan seherde baslayir ve bitir Serab seheri ise denizden uzaqdadi Bu melumatin menbesi ise Axundovun publisist Mirze Yusif xana 17 dekabr 1873 cu ilde gonderdiyi mektubundadi Eziz tercumeciye deyinki her yerde Serab xanliginin veziri maceralari haqqinda adini Lenkaran xanliginin vezirinin maceralari haqqinda deyissin Serab sehv yazilib Lenkaran yazmaq lazimdi cunki Serabda deniz yoxdu Mirze Yusif xan bu isteyi tercumeciye catdirdi ve o adini deyisdi Bundan sonra hekaye Lenkaran xanliginin vezirinin maceralari haqqinda adi ile cap olunmaga baslandi Eser 1882 ci ilde Qay Le Strenc ve W H D Haggard terefinden ingilis diline tercume edilib 1928 ci ilde eser ayrica kitab seklinde buraxilmisdir PersonajlarLenkeran vilayetinin xani Mirze Hebib onun veziri Ziba xanim vezirin evvelimci heremi Sole xanim vezirin istekli ikimci heremi Nise xanim Sole xanimin bacisidir qizdir vezirin evinde yasiyir Peri xanim Sole xanimin anasidir vezirin evinde olur Teymur aga xanin qardasi ogludur Nise xanima asiqdir Haci Salah tacir Aga Besir vezirin neziri Heyder vezirin ferrasi Kerim vezirin mehteri Xace Mesud Qara vezirin xacesi Selim bey xanin esik agasi Qedir bey Selim bey onun naibi Semed bey xanin ferrasbascisi Eziz aga xanin pisxidmetbascisi Vezirin bir nece basqa ferraslari ve bir nece beyleri Xanin bir nece basqa ferraslari Bir nece erizeciler xan imaretindeTamasalarCahangir Zeynalovun serefine olan tamasanin afisasi 1910 cu il 1852 ci ilden 1853 cu ile qeder ugurla Tiflis seherinin rus sehnesinde qoyulmusdu 22 mart 1873 ilde bu komediya Bakida Azerbaycanin ilk heveskar tamasasi ucun secilmisdir Hesen bey Zerdabinin rehberliyi altinda ve Necef bey Vezirovun aktiv istiraki sayesinde komediyanin sehneye qoyulmasi mumkun olmusdur Bununla da Azerbaycan teatrinin esasi qoyuldu Axundov bu xeberi Qafqaz jurnalindan bildi ve Hesen bey Zerdabiye gonderdiyi mektubunda demisdi Men artiq qocalmisam ve olumumu gozluyurdum amma bu xeber menim omrumu 10 il daha uzatdi 1897 ci ilde Cahangir Zeynalovun evinde komediya sehneye qurulmasina hazirlananda pyesin bezi epizodik rollarina aktyor catismazligi var idi Onda Sultan Mecid Hanizade ve Hebib bey Mahmudbeyov oz sagirdleri Huseyn Ereblinskini ve Mir Mahmud Kazimovu tamasada istirak etmek ucun cagirmisdilar sonralar onlar Azerbaycan sehnesinin boyuk xadimleri olmusdular 2009 cu ilde Merdan Feyzullayev bu pyesi Moskvada Jar Ptitsa teatrinin sehnesinde numayis etdirmisdir 2012 ci ilin 26 dekabirinda Axundovun 200 iliyi serefine komediya Qriboyedov adina Tiflis rus dram teatrinin sehnesinde numayis edilmisdi Istinadlar Hekayenin meqsedi 2022 03 24 tarixinde Istifade tarixi 2014 11 22 The vazir of Lankuran a Persian play a text book of modern colloquial Persina for the use of European travellers residents in Persia and students in HathiTrust ingilis Istifade tarixi 2023 12 01 2016 03 07 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2014 11 22 12 yasli Huseynqulu ilk defe teatr tamasasina baxir bu heveskarlarin ifasinda Xan Sarabi adi ile qoyulmus Mirze Feteli Axundovun Serguzesti veziri xani Lenkeran komediyasi idi 2021 04 20 tarixinde Istifade tarixi 2014 11 22 Xarici kecidlerVikianbarda Serguzesti veziri xani Lenkeran ile elaqeli mediafayllar var Vikimenbede Serguzesti veziri xani Lenkeran ile elaqeli melumatlar var